\ – Akılcılık: əqli biliyə əsaslanan doğruluğun miqyasını hisslərdə deyil, düşünmədə və nəticələrdə görən təlimin ümumi adı
\ – ağıllı – səhih biliyin mənti-qi əlamətləri olan ən ümumilik və zərurilik təcrübədən və onun ümumiləşdirmələrindən əldə edilə bilməz; bunlar yal
\ – yüksək inkişaf etmiş heyvanların və insanın psixikasını xarici təsirlərlə cavabların hesabı məcmusu, cəmi kimi nəzərdən keçirən mexanistik konsep
\ – Gerçekçilik: Düşüncədən və ya bilən subyektdən ayrı, xarici aləmin və obyektlərin varlığını, onlar haq-qında obyektiv məlumatın inkişafını qəbul
\ – incəsənətin obyektiv idraki və estetik-dəyişdirici təbiətini daha dolğun şəkildə təcəssümləşdirən bədii metod
\ – Həqiqi olan, var olan şeylərin hamısı. Bu mənada həqiqətin şüurdan, düşüncədən asılı olan və olmayan varlıqlar mövcuddur
\ – məntiqdə ikinci, üçüncü yaxud da dördüncü qisim fiqurlardan birinin \ birinci fiqurun dörd bağ-layıcısından birinə geri qaytarması
\ – idrak inikasını, tədqiqini bildirən təlim.
\ – XVI əsrin birinci yarısında Avropada protestantizmin əsasını qoymuş geniş antifeodal və antikatolik hərəkatı
Fəhlə hərəkatında sinfi mübarizənin, sosia-list inqilabı və proletar diktaturasının zəruriliyini inkar edən siyasi cərəyan
latınca, cəmiyyət üzvlərinin siyasi fəaliy-yətə cəlb olunması.
\ – insan idrakının nisbiliyi, şərtiliyi və subyektivliyi haqqında idealist təlim.
\ – Res cogitans – düşünən varlıq, nəfsi natiqə, düşünən öz; res extensa – məkan tutan varlıq.
(latınca republic – ―dövlət işləri, ictimai işlər‖ deməkdir) elə idarəçilik formasıdır ki, burada dövlət başçı-sını seçmək və dəyişdirmək mümkündür
\– antik fəlsəfədə səhih bilikdən – həqiqətdən fərqli olaraq səhih olmayan, subyektiv bilik.
Hədis axtaran insanların çıxdıqları səyahətlərə verilən addır.
Razı olmaq, bəyənmək, icazə vermək. Riza təsəvvüf məqamlarından ən üstün olanıdır. Riza iki cür olur
\ – mədəniyyətin ən müxtəlif sahələrini əhatə etmiş ideya hərəkatı və bədii hərəkat;XIX əsrin əvvəllərində klassisizmi əvəz etmişdir
\ – bədəni daima canlı qılan, ona həyat verən, yaşadan, lakin maddi olmayan varlıq. Dini fəlsəfədə ruh ölümsüz və insanın əbədi həyatını təmin edən
\ – Kainatın qanunu. Xüsusilə də stoa fəlsəfəsində kainat, əqli, kainat ruhu, təsir edən canlılıq verən, forma verən, canlandıran ideya
fikir \ – şüurun taxılıb qaldığı, xilas ola bilmədiyi və düzəldə bilmədiyi yalnış bir sistem.
\ – içinə, daxilinə qərib başqa heç bir şey qarışmayan, ari. Tətbiq etməklə əlaqəsi olmayan elmlər. Saf intuisiya \ isə Kantın fəlsəfəyə gətirdiyi bir
\ – Məkanın ölçülərini ifadə edən xarakteris-tikalardan biri.
Nəzəri müddəaların \ təcrübə nəticəsində alınmış emprik dəlillərə tutuşdurulması yolu ilə təkzib edilmələri vasitəsilə onların həqiqi-liyinin yoxlan
\ – Duyumculuk: Sahib olduğu-muz bütün məluatların əslində bir duyğunun nəticəsi olduğunu, ağıl qanunlarının və fikirlərinin duyğularla əldə edildiy
\ – bir çoxluğun bir qrupla təyini. Saymaq zamanla əlaqədar bir hadisədir, halbuki sayın özü heç bir xarakterik təyinatı olmadığı halda zaman təyinin
\ Dilçilikdə işlənən termindir. Sözün, ifadənin, qrammatik formanın mənası. Semiotikanın bölməsi.
\ – bildirmək, xəbər ver-mək məqsədilə istifadə edilən hər növ işarə sistemini və fəaliyyət prosesini tədqiq edən elm
\ – Bütün məlumatların sadəcə hisslərdən qaynaqlandığını, duyğu qavramalarına əsaslandığını irəli sürən təlim
\ – duyğuların və hisslərin ağır gəlməsi, həddindən artıq bir formada insana təsir etməsi halı.
\.
\ – Şüphecilik: Həqiqətin yoxluğu-nu, ağlın qəti bir məlumatı əldə edə bilməyəcəyini, həqiqətin tapılsa belə tam və davamlı bir şübhə içində qalınac
\ – ümumi olaraq xoşagələn bir şeyə münasibət, ehtirasa qədər vara bilən bur ruh vəziyyəti. Fərqli növləri vardır: qarşı cinsə duyulan sevgi, uşağa-
\ - həqiqi səbəb, bir hadisənin ortaya çıxmasında qaynaqlandığı şey, nəyəsə təsir edən, onu əmələ gətirən şey
\ –biri \ digərinin \ şərti olan hadisələrin zəruri genetik əlaqəsini ifadə edən fəlsəfi kateqoriya.
\ –biri \ digərinin \ şərti olan hadisələrin zəruri genetik əlaqəsiniifadə edən fəlsəfi kateqoriya.
\ – səbəblə təsir arasındakı əlaqə. Bu baxışa görə hər hadisənin bir səbəbi vardır ki, bu da səbəbiyyət məsələsidir
\ – sözün anlatmaq istəyilənə tam qarşılıq olması, tam uyğun düşməsi forması. Ölçünün ölçülənə çox az da olsa bir bölgü aparmadan birəbir uyğun
Səhv halı səkr halının ziddidir. Mənəvi sərxoşluq halından uzaq olmaq, yaxud belə bir sərxoşluğa düşmədən daima ayıq olmaq, təmkin və şüurlu olmaq
mənəvi sərxoşluq halıdır. Mənəvi ayıqlıq və ağıllılıq halı olan səhv halından fərqli olaraq səkr halında sufidə müvəqqəti olaraq özündən keçmə halı
eşitmək, dinləmək deməkdir təsəvvüf terminlərindən biri olan səma şer və ilahilərə qulaq asmaq surəti ilə vəcdə gələrək bəzi hərəkətlər etmək, rəqs e
hədis elmində müəllimin, yaxud təriqət başçısı olan şeyxin öz müridlərinə hədis öyərtdiyi zaman, hədisləri öz yad-daşından, yaxud yazılı bir mənbədə
\ - yun. Tekhne ilə eyni mənalı yunan dilində tekhne kəlməsi, məqsədi bir şey ortaya qoyma olan, yaratma olan, doğru bir plana görə istiqamətləndirilm
fəlsəfəsi \ – sənəti, sənət incilərini və mənasını fəlsəfi yöndən problem kimi qarşısına qoyan fəlsəfi təlim
\ – iman ilə elmi, kilsə təlimi ilə Aristotel fəlsəfəsini bir-birinə uyğun formada birləşdirməyə çalışan orta əsrlər fəlsəfəsi
predmetin və ya hadisənin əsaslı keyfiyyət dəyişməsi, kəmiyyət dəyişmələrinin nəticəsində köhnə keyfiy-yətin yeni keyfiyyətə çevrilməsi \
= sayəntizm \ – elmlə bağlı olan dünyagörüşü yaxud da elmi düşüncənin təktərəfli dəyərləndirilməsinə deyilir
sillogistik əqli nəticə haqqında təlim. Aristotel tərəfindən formulə edilmiş tarixən birinci məntiqi de-duksiya sistemidir
\ ortaq bir terminlə bir-birinə bağlanan iki prinsipdən \ çıxarılan nəticə. Verilmiş iki təklifdən bu təkliflərin ehtiva etdiyini daxilində mövcud ola
\. 1. Birgə hiss etmə, nəyisə birgə yaşama, kiminsə hisslərini paylaşmaq; 2. Kiminsə kiməsə özündə birbaşa, vasitəsiz olaraq bir təmayül hiss etməsi