kolonial

adj.müstəmləkə, müstəmərə
Kolloquium
Kolonialismus
OBASTAN VİKİ
Kolonial orqanizmlər
Kolonial orqanizmlər-su heyvanlarıdır. Qeyri cinsi çoxalma zamanı əmələ gələn yeni fərd ana fərddən ayrılmayaraq koloniya əmələ gətirir. Kolonial bitkilərə müxtəlif birhüceyrəli yaşıl, göy-yaşıl, qızılı, sarı-yaşıl, diatom priofit yosunlar və evqlena yosunları daxildir. Onlar zoospor və avtosporla çoxalır. Kolonial heyvanlara bəzi qamçılılar, şüalılar, infuzorlar, süngərlər və bağırsaqboşluqlar aiddir. İbtidai xordalılardan sinassidilər, slaplar, və nəsli kəsilmiş qraptolitlər kolonial orqanizmlərdir.Salam Koloniya-(lat. colonia -köçmə) orqanizmlərin (növ və fərdlərin) reproduksiya prosesini normal keçirməsi, qarşılıqlı qorunması və köməkçi qidalanmasını təmin edən qruplaşma. Orqanizmlərin (növ və fərdlərin) reproduksiya prosesini normal keçirməsi, qarşılıqlı qorunması və köməkçi qidalanmasını təmin edən qruplaşmalardır. Koloniyaları əsasən oturaq heyvanlar əmələ gətirir. Onlar uzun müddət, yaxud yalnız çoxalma dövründə mövcud ola bilər (məs.
Kolonial mentalitet
Kolonial mentalitet və ya müstəmləkə zehniyyəti — insanların müstəmləkəçilik nəticəsində hiss etdikləri etnik və ya mədəni aşağılığın, yəni başqa bir qrup tərəfindən müstəmləkə edilməsinin daxililəşmiş münasibətidir. Bu, müstəmləkəçinin mədəni dəyərlərinin mahiyyət etibarı ilə özününkindən daha üstün olduğu inamına uyğun gəlir. Termin postkolonial alimlər tərəfindən dekolonizasiyadan sonra keçmiş koloniyalarda mövcud olan müstəmləkəçiliyin nəsillərarası təsirlərini müzakirə etmək üçün istifadə edilmişdir. Tarixi müstəmləkə təcrübələrində ideoloji hökmranlığı formalaşdırmaq üçün əməliyyat konsepsiyası kimi istifadə olunur. Psixologiyada müstəmləkəçilik zehniyyəti müstəmləkəçiliklə üzləşmiş populyasiyalarda kollektiv depressiya, narahatlıq və digər geniş yayılmış psixi sağlamlıq problemləri hallarını izah etmək üçün istifadə edilmişdir.
Afrikanın kolonial bölünməsi
Afrikanın bölünməsi və ya Afrika uğrunda mübarizə, Afrika çarpışması (ing. Scramble for Africa, fr. Partage de l'Afrique, port. Partilha de África) — Birinci Dünya Müharibəsindən əvvəlki dövrdə Avropanın bir sıra imperialist dövlətlərinin tədqiqi və hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün son dərəcə Afrikada yeni ərazilərin ələ keçirilməsinə yönəlmiş güclü rəqabət dövrü. Avropalı müstəmləkəçilərin bir çox məqsədləri var idi: qitənin hər yerində mövcud olan dəyərli mənbələrə sahib olmaq istəyi, milli nüfuz istəyi, Avropa gücləri arasındakı gərginlik, dini missioner canfəşanlığı və Afrika ölkələrinin daxili siyasəti. XIX əsrin son rübündə Avropa imperiyaları arasındakı siyasi və iqtisadi rəqabət səbəbindən Afrikanın bölünməsinin köməyi ilə avropalılar öz aralarında müharibənin qarşısını aldılar. XIX əsrin sonrakı illərdə hərbi təsir və iqtisadi hökmranlığın köməyi ilə "qeyri-rəsmi imperializm" dən müstəmləkə imperializminə səbəb olan birbaşa idarəçiliyə keçid baş verdi. Azad Konqo dövləti Əlcəzair Tunis Mərakeş Mavritaniya, Seneqal, Fransa Sudanı, Qvineya, Kot-d'İvuar, Niger, Dahomeya Qabon, Orta Konqo, Ubanqi-Şari, Çad Tanqanika, Almaniya Kamerunu, Toqolend Tripolitaniya, Kirenaika, Fəzzan, Eritreya, İtaliya Somalisi Anqola Kabinda Portuqaliya Şərqi Afrikası Portuqaliya Qvineyası Kabo-Verde San-Tome və Prinsipi İspaniya Saxarası (indiki Qərbi Saxara) İspaniya Mərakeşi Ekvatorial Qvineya Misir Keniya Uqanda Zənzibar Britaniya Somalisi Cənubi Rodeziya Şimali Rodeziya Keyp koloniyası Natal koloniyası Azad Oranj Dövləti Basutolend Svazilend Qambiya Seyşel adaları Syerra-Leone Mavriki Nigeriya Qızıl sahil Liberiya Efiopiya imperiyası İngilis-bur müharibələri Herero və Namaka soyqırımı Sesil Rods Aldrich, Robert. Greater France: A History of French Overseas Expansion (1996) Atkinson, David. "Constructing Italian Africa: Geography and Geopolitics." Italian colonialism (2005): 15–26.
Kolonial intibah memarlığı
Kolonial intibah memarlıq üslubu Amerika müstəmləkə memarlığının elementlərini canlandırmağa çalışır. Kolonial intibah memarlığı üslubunun başlanğıcları tez-tez amerikalıları öz müstəmləkə keçmişlərinin memarlıq ənənələri ilə tanış edən 1876-cı ilin yüzillik sərgisi ilə əlaqələndirirdi. 1880–1910-cu illərdə ABŞ-də Kraliça Anne tipli memarlığın üstünlük təşkil etdiyi bir dövrdə olduqca az sayda Kolonial intibah evləri tikilmişdir. 1910-1930-cu illərdə Kolonial intibah memarlığı hərəkatı yüksəldi. Bu dövrdə ABŞ-də evlərin təxminən 40%-i intibah memarlığı üslubunda inşa edilməyə başlamışdır. Müharibədən sonrakı dövrdə (1950-1960-cı illərin əvvəlləri), Kolonial intibah evləri daha sadələşdirilmiş formada tikilməyə davam etmişdir. İndiki dövrdə də bir çox yeni ənənəvi evlər Kolonial intibah memarlığı üslubundan istifadə edilərək tikilir. Kolonial intibah memarlığı üslubunda dominant təsirlər Gürcüstan və federal memarlığı olsa da, Kolonial intibah evləri də, Hollandiya müstəmləkə üslubundan və orta əsrlərdən sonrakı ingilis üslublarını da az dərəcədə cəlb edir. Kolonial intibah evləri tez-tez bu prototiplərin bəzilərinin cəhətlərini sərbəst birləşdirən eklektik bir tərzə sahibdirlər. Memarlıq hərəkatı ilə əlaqəli olsa da, "Kolonial intibah" tarixi qorunma, landşaft memarlığı, bağ dizaynı və müstəmləkə formalarından ilham alan və ya ilham verən dekorativ sənət növlərinə də aiddir.
Almaniya kolonial imperiyası
Alman Müstəmləkə imperiyası (alm. Deutsches Kolonialreich‎), Almaniya İmperiyasının ölkə xaricindəki koloniyaları, ondan asılı aid olan ərazilərin və torpaqların cəmi idi. Birinci dünya müharibəsindən sonra bağlanılmış Versal sülh müqaviləsi ilə Almaniya İmperiyası bütün koloniyalarını itirmişdir. 1884-1918-ci illərdə mövcud olmuşdur.
Kolonializm
Kolonializm və ya müstəmləkəçilik — ümumiyyətlə bir dövlətin başqa xalqları , dövlətləri , birlikləri ,siyasi və iqtisadi suverenliyi altına alaraq yayılması və ya yayılma istəyi. Müstəmləkəçilər ümumiyyətlə sömürdükləri bölgələrin qaynaqlarına əl, iş gücünə, bazarlarına əl qoyar və eyni zamanda müstəmləkələri altındakı xalqın sosial-mədəni, dini dəyərlərinə təzyiq tətbiq edərlər. Müstəmləkəçilik ilə imperializm bəzən bir-birləri yerinə istifadə terminlər olmaqla birlikdə imperializm, şəkli olduğu qədər şəkli olmayan sahələrdə də idarənin hakim gücün əlində olduğunu vəziyyətlərdə istifadə edilməkdədir. Müstəmləkəçilik termini eyni zamanda bu sistemi qanuniləşdirmək və ya yaymaq üçün istifadə edilən bir dizi inanca da işarə etməkdədir , çünki Müstəmləkəçilər özlərinin sömürdükləri insanlardan daha üstün olduqlarına inanarlar. Sömürdükləri insanları inkişaf etməmiş cəmiyyətlərdən seçərlər. Sözdə elmi nəzəriyyələrlə də dəstəklənməyə çalışılan bu tip inanclar daha çox 19-cu yüz illikdə Avropada yayılmış və Avropalıların bütün dünyada müstəmləkəçi güc olaraq yayılmasının da sözdə qanuni dayağı olmuşdur. 18. əsrdə başlayan sənaye inqilabının ardından 19. əsrdə sənayeləşmə nəticəsində buxar maşınlarının quru və dəniz nəqliyyatında istifadə edilməsi qitələrarası iqtisadi və ticarət münasibətlərini inkişaf etdirdi.19 əsrdə hamısıyla sənayeləşən ingilislər, digər ölkələrlə iqtisadi bağlarını gücləndirdilər.Avropadakı digər dövlətlərdə ingilislərin təqib etdiyi yolu izləməyə başladılar. Tarixdə müstəmləkə qurmaq , böyük torpaq qazanmaq , böyük dövlət olmaq üçün lazımlı hesab edilməkdə idi.
Meksikada və Orta Amerikada yerli koloniallığa qarşı müharibələr
Meksikada və Orta Amerikada yerli koloniallığa qarşı müharibələr (İspan dilində Guerras anticoloniales indígenas en México), Yeni dünyada Şimali Amerikanın yerlisi Meksika Hinduları ilə Köhnə Dünyadan gələn İspan (Kastilyalı, Galiçyalı, Katalonyalı) immiqrant məskunlaşmaçılar və Meksika, Guatemala, Honduras, Belize, El Salvador, Amerika Birləşmiş Ştatlarının Cənubi və Qərb bölgələrilılar arasında baş verən və 1519-indiki illərdə aralıq olaraq əsrlərə yayılan Meksika Müstəqillik Döyüşü əvvəli və sonrası bir sıra qarşıdurmalar silsiləsidir. Döyüşün əsas səbəbi, kəşf edildiyi andan etibarən Amerika qitəsini şərqdən işğal etməyə başlayan cənub-qərb Avropalı müstəmləkəçilərin davamlı artması və bu artım sonunda yerlilərin torpaqlarına yerləşmələridir. Meksikanın şimalında yaranan döyüşlər qismən Amerika Birləşmiş Ştatlarının cənub-qərbində Meksika sərhədindəki Hindi müharibələri ilə də əlaqəlidir.
Meksikadakı yerli koloniallığa qarşı müharibələr
Meksikada və Orta Amerikada yerli koloniallığa qarşı müharibələr (İspan dilində Guerras anticoloniales indígenas en México), Yeni dünyada Şimali Amerikanın yerlisi Meksika Hinduları ilə Köhnə Dünyadan gələn İspan (Kastilyalı, Galiçyalı, Katalonyalı) immiqrant məskunlaşmaçılar və Meksika, Guatemala, Honduras, Belize, El Salvador, Amerika Birləşmiş Ştatlarının Cənubi və Qərb bölgələrilılar arasında baş verən və 1519-indiki illərdə aralıq olaraq əsrlərə yayılan Meksika Müstəqillik Döyüşü əvvəli və sonrası bir sıra qarşıdurmalar silsiləsidir. Döyüşün əsas səbəbi, kəşf edildiyi andan etibarən Amerika qitəsini şərqdən işğal etməyə başlayan cənub-qərb Avropalı müstəmləkəçilərin davamlı artması və bu artım sonunda yerlilərin torpaqlarına yerləşmələridir. Meksikanın şimalında yaranan döyüşlər qismən Amerika Birləşmiş Ştatlarının cənub-qərbində Meksika sərhədindəki Hindi müharibələri ilə də əlaqəlidir.
Məskunlaşma kolonializmi
Məskunlaşma kolonializmi və ya məskunlaşma müstəmləkəçiliyi, məskunlaşdırma müstəmləkəçiliyi — kolonialistlərin mövcud cəmiyyəti daimi olaraq kolonialistlərin cəmiyyəti ilə əvəz etmək üçün əraziyə hücum və işğal etməsi ilə baş tutan kolonializm növü. Məskunlaşma kolonializmi adətən imperiya hakimiyyəti tərəfindən təşkil edilən və ya dəstəklənən, məskunlaşma kolonializmi vasitəsilə ərazi ilə əlaqə və ya nəzarəti saxlayan ekzogen hökmranlığın bir formasıdır. Məskunlaşma kolonializmi istismar kolonializmi ilə ziddiyyət təşkil edir. Bu tip kolonializm əhalisini ucuz və ya pulsuz işçi qüvvəsi kimi, təbii sərvətlərini isə xammal kimi istismar etmək üçün əraziləri fəth etmək kimi iqtisadi siyasətdən ibarətdir. Bu istiqamətdə məskunlaşma kolonializmi nadir hallarda baş verən tam evakuasiya və ya məskunlaşma dekolonizasiyası istisna olmaqla qeyri-müəyyən müddətə davam edir. Məskunlaşma kolonializmi XVI–XX əsrlərdə Avropa güclərinin kolonial imperiyalarında xüsusilə qabarıq idi. Burların Cənubi Afrikada məskunlaşması, britaniyalı, fransız, portuqal və ispanların Amerikada genişlənməsi, eləcə də Kanar adalarının Kastiliya tərəfindən məskunlaşdırılması məskunlaşma kolonializminin klassik nümunələridir. Adhikari, Mohamed (2021). Civilian-Driven Violence and the Genocide of Indigenous Peoples in Settler Societies. Routledge.

Digər lüğətlərdə