Afrikanın kolonial bölünməsi

Afrikanın bölünməsi və ya Afrika uğrunda mübarizə, Afrika çarpışması (ing. Scramble for Africa, fr. Partage de l'Afrique, port. Partilha de África) — Birinci Dünya Müharibəsindən əvvəlki dövrdə Avropanın bir sıra imperialist dövlətlərinin tədqiqi və hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün son dərəcə Afrikada yeni ərazilərin ələ keçirilməsinə yönəlmiş güclü rəqabət dövrü. Avropalı müstəmləkəçilərin bir çox məqsədləri var idi: qitənin hər yerində mövcud olan dəyərli mənbələrə sahib olmaq istəyi, milli nüfuz istəyi, Avropa gücləri arasındakı gərginlik, dini missioner canfəşanlığı və Afrika ölkələrinin daxili siyasəti. XIX əsrin son rübündə Avropa imperiyaları arasındakı siyasi və iqtisadi rəqabət səbəbindən Afrikanın bölünməsinin köməyi ilə avropalılar öz aralarında müharibənin qarşısını aldılar^[1]. XIX əsrin sonrakı illərdə hərbi təsir və iqtisadi hökmranlığın köməyi ilə "qeyri-rəsmi imperializm" dən müstəmləkə imperializminə səbəb olan birbaşa idarəçiliyə keçid baş verdi^[1].

Azad Konqo dövləti

Əlcəzair

Tunis

Mərakeş

Mavritaniya, Seneqal, Fransa Sudanı, Qvineya, Kot-d'İvuar, Niger, Dahomeya

Qabon, Orta Konqo, Ubanqi-Şari, Çad

Tanqanika, Almaniya Kamerunu, Toqolend

Tripolitaniya, Kirenaika, Fəzzan, Eritreya, İtaliya Somalisi

Anqola

Kabinda

Portuqaliya Şərqi Afrikası

Portuqaliya Qvineyası

Kabo-Verde

San-Tome və Prinsipi

İspaniya Saxarası (indiki Qərbi Saxara)

İspaniya Mərakeşi

Ekvatorial Qvineya

Misir

Keniya

Uqanda

Zənzibar

Britaniya Somalisi

Cənubi Rodeziya

Şimali Rodeziya

Keyp koloniyası

Natal koloniyası

Azad Oranj Dövləti

Basutolend

Svazilend

Qambiya

Seyşel adaları

Syerra-Leone

Mavriki

Nigeriya

Qızıl sahil

Liberiya

Efiopiya imperiyası

• İngilis-bur müharibələri
• Herero və Namaka soyqırımı
• Sesil Rods

• Aldrich, Robert. Greater France: A History of French Overseas Expansion (1996)
• Atkinson, David. "Constructing Italian Africa: Geography and Geopolitics." Italian colonialism (2005): 15–26.
• Axelson, Eric. Portugal and the Scramble for Africa: 1875–1891 (Johannesburg, Witwatersrand UP, 1967)
• Boddy-Evans, Alistair. "What Caused the Scramble for Africa?" African History (2012). online
• Brantlinger, Patrick. "Victorians and Africans: The genealogy of the myth of the dark continent." Critical Inquiry (1985): 166–203. online
• Chamberlain, Muriel Evelyn. The scramble for Africa (4th ed. Routledge, 2014) excerpt and text search
• Curtin, Philip D. Disease and empire: The health of European Troops in the Conquest of Africa (Cambridge University Press, 1998)
• Darwin, John. "Imperialism and the Victorians: The dynamics of territorial expansion." English Historical Review (1997) 112#447 pp. 614–42.
• Finaldi, Giuseppe. Italian National Identity in the Scramble for Africa: Italy's African Wars in the Era of Nation-building, 1870–1900 (Peter Lang, 2009)
• Gifford, Prosser and William Roger Louis. France and Britain in Africa: Imperial Rivalry and Colonial Rule (1971)
• Gifford, Prosser and William Roger Louis. Britain and Germany in Africa: Imperial rivalry and colonial rule (1967).
• Gjersø, Jonas Fossli. "The Scramble for East Africa: British Motives Reconsidered, 1884–95". Journal of Imperial and Commonwealth History. 43 (5). 2015: 831–60. doi:10.1080/03086534.2015.1026131.
• Hammond, Richard James. Portugal and Africa, 1815–1910: a study in uneconomic imperialism (Stanford University Press, 1966)
• Henderson, W. O. The German Colonial Empire, 1884–1919 (London: Frank Cass, 1993)
• Hinsley, F. H. ed. The New Cambridge Modern History, Vol. 11: Material Progress and World-Wide Problems, 1870–98 (1962) contents pp. 593–40.
• Hochschild, Adam. King Leopold's Ghost: A Story of Greed, Terror, and Heroism in Colonial Africa. London: Pan Books. 2006 [1998]. ISBN 978-0-330-44198-8.
• Klein, Martin A. Slavery and colonial rule in French West Africa (Cambridge University Press, 1998)
• Lovejoy, Paul E. Transformations in slavery: a history of slavery in Africa (Cambridge University Press, 2011)
• Lloyd, Trevor Owen. Empire: the history of the British Empire (2001).
• Mackenzie J. M. The Partition of Africa, 1880–1900, and European Imperialism in the Nineteenth Century (London 1983).
• Oliver, Roland, Sir Harry Johnston and the Scramble for Africa (1959) online
• Pakenham, Thomas. The Scramble for Africa. London: Abacus. 1992 [1991]. ISBN 978-0-349-10449-2.
• Penrose E. F., ed. European Imperialism and the Partition of Africa (London 1975).
• Perraudin, Michael, and Jürgen Zimmerer, eds. German colonialism and national identity (London: Taylor & Francis, 2010)
• Robinson R,. and J. Gallagher, "The partition of Africa", in The New Cambridge Modern History vol XI, pp. 593–640 (Cambridge, 1962).
• Rotberg, Robert I. The Founder: Cecil Rhodes and the Pursuit of Power (1988) excerpt and text search; online
• Sanderson G. N., "The European partition of Africa: Coincidence or conjuncture?" Journal of Imperial and Commonwealth History (1974) 3#1 pp. 1–54.
• Stoecker, Helmut. German imperialism in Africa: From the beginnings until the Second World War (Hurst & Co., 1986.)
• Thomas, Antony. Rhodes: The Race for Africa (1997) excerpt and text search
• Thompson, Virginia, and Richard Adloff. French West Africa (Stanford University Press, 1958)
• Wesseling, H. L. and Arnold J. Pomerans. Divide and rule: The partition of Africa, 1880–1914 (Praeger, 1996.) online