KORDOVA XİLAFƏTİ

İspaniya və şimali Afrikanın bir hissəsini əhatə edən İslam dövləti olmuşdur. İspaniyanı müsəlmanlar miladi 712-ci ildə fəth etmişdirlər.

Abbasilər Əməviləri devirdikdən sonra onlar bütün Xilafət boyu təqib edilib öldürülürdülər. Onlardan yalnız bəziləri qaçıb xilas ola bilmişdirlər. Qaçanlardan biri də xəlifə Hişamın oğlu Əbdürəhman əd- Daxil olmuşdur. O, İspaniyada sığınacaq tapmış və orada öz hakimiyyətini qura bilmişdir.

İlk başlarda o, Abbasilər xilafətini tanısa da onlara heç vaxt etibar göstərməmişdir. O bilirdi ki, Abbasilər gec-tez onun qurduğu dövlətə də əl uzadacaqdır. Doğrudan da, bir müddət sonra Əməvilərin İspaniyada möhkəmlənməsini istəməyən Abbasilər öz hakimiyyətlərini buraya gətirmək üçün hərəkətə keçdilər. Buna görə də İspaniyada Əməvilərlə Abbasilər arasında döyüşlər başlamışdır. Bu döyüşlərdə Əməvilər üstünlük qazana bilmişdirlər. Bundan sonra orada Abbasiləri tanımayan Kordova əmirliyi adlanan bir dövlət yaranmışdır. Onun paytaxtı Kordova olmuşdur. Əbdürrəhman miladi 756 – 788-ci illərdə bu dövlətin başçısı olmuş, ondan sonra hakimiyyətə I Hişam (788 – 796) gəlmişdir. Sonra dövlətə başçılığı I Həkəm (796 – 822) etmişdir. II Əbdürrəhmanın hakimiyyəti dövründə isə Kordova əmirliyi bütün sahələrdə inkişaf etmişdir. Bu dövrlərdə Kordova mədəniyyət və elm mərkəzinə çevrilmişdir.

Miladi 913-cü ildə hakimiyyətə III Əbdürrəhman gəlmişdir. Onun hakimiyyəti dövründə Kordova əmirliyi Avropanın güclü ölkəsinə çevrilmişdir. 929-cu ildə III Əbdürəhman özünü xəlifə elan etmişdir. Bu tarixdən başlayaraq bu dövlət Kordova xilafəti adlanmağa başlamışdır. O zaman xilafətin sərhədləri genişlənmişdir. III Əbdürrəhmanın 50 illik hakimiyyətindən sonra Kordova xilafəti bir müddət gücünü saxlasa da, az sonra ölkəni daxili çəkişmələr və böhran bürümüşdür. Miladi 1031-ci ildə bu böhranlardan çıxa bilməyən Kordova xilafəti dağılmış, onun yerində isə çoxlu əmirliklər yaranmışdır. Sonra parçalanmış ölkəni xristian kralları ələ keçirməyə başlamışdırlar. O zaman müsəlmanlar İspaniyadan qovulmuş və ya xristianlığı qəbul etmək məcburiyyətində qalmışdırlar. 1492-ci ildə sonuncu müsəlman əmirliyi olan Qranada xristianların əlinə keçdikdən sonra isə İspaniyada müsəlmanlığa son qoyulmuşdur.

KORDOVA XİLAFƏTİ

Obastana Qoşul.