1
I
сущ. толь (кровельный материал, изготовленный путем пропитки картона особым составом, применяемый также как изоляционный строительный материал)
II
прил. толевый. Tol zavodu толевый завод; tolla örtülmüş dam толевая крыша
2
воен.
I
сущ. тол (взрывчатое вещество, употребляемое в артиллерии и подрывном деле)
II
прил. толовый (изготовленный из тола, начиненный толом). Tol şaşkası толовая шашка
Qala Tol
Qala Tol— İranın Xuzistan ostanının Bağ Məlik şəhristanının Mərkəzi bəxşində şəhər. 2006-cı il əhalinin siyahıya alınmasına əsasən, şəhərin əhalisi 8,604 nəfər və 1,704 ailədən ibarət idi.
Ekhart Tolle
Ekhart Tolle (alm. Eckhart Tolle; 16 fevral 1948) — alman ruhani müəllim və yazıçı. Ekhart Tolle heç bir din və təriqət ilə bağlı deyil. Lakin, o özünün bestsellerə çevrilmiş "İndinin gücü" adlı kitabında təsirləndiyi şəxsiyyətləri və fəlsəfələri aşağıdakı kimi qeyd etmişdir: Meister Ekhart, Advaita Vedanta, Möcüzələr kursu, mistik İslam, Sufizm, Ruminin şeirləri, Zen Buddizm, Lin-chi (Rinzai) məktəbi.
== Həyatı ==
Ekhartın uşaqlıq illərində valideynləri davamlı mübahisə etmiş və nəticədə ayrılmışdılar. Məktəbdə də o, ayrıseçkiliyə məruz qalırdı. Tolle müharibədən sonrakı Almaniyada bombardman altında qalmış binalar arasında oynayaraq qorxu və narahatlıq mühitində böyüdü. Sonralar ağrının "ölkənin enerji sahəsində" olduğunu bildirirdi. Öz müsahibələrinin birində 13 yaşına qədər evlərindəki və məktəbdəki gərginliyi təsvir edərək Almaniyada keçirdiyi ağır uşaqlıq illərini xatırlayır. 13 yaşında atası ilə birlikdə yaşamaq üçün İspaniyaya getdi.
Etiraf (Lev Tolstoy)
Etiraf (rus. Исповедь) — Lev Tolstoyun romanı.
== Məzmun ==
Bu əsərin baş qəhrəmanı Tolstoyun özüdür. Dünya şöhrətli əsərlər müəllifi bu dəfə öz həyatı haqqında yazır. Keçirdiyi həyat yolunu yanlışları ilə, doğruları ilə oxuculara etiraf edir. Həyatın həqiqi mənasının axtarışında olan Tolstoyun keçdiyi gərgin, sıxıntılarla dolu həyat yolunu insan həyəcansız oxuya bilmir. Kitabı oxuduqca, bədiiliklə yanaşı aparılan elmi-fəlsəfi təhlilləri gördükcə insan Tolstoy zəkasına, onun hərtərəfli elminə heyran qalır.
Etiraf (Tolstoy)
Etiraf (rus. Исповедь) — Lev Tolstoyun romanı.
== Məzmun ==
Bu əsərin baş qəhrəmanı Tolstoyun özüdür. Dünya şöhrətli əsərlər müəllifi bu dəfə öz həyatı haqqında yazır. Keçirdiyi həyat yolunu yanlışları ilə, doğruları ilə oxuculara etiraf edir. Həyatın həqiqi mənasının axtarışında olan Tolstoyun keçdiyi gərgin, sıxıntılarla dolu həyat yolunu insan həyəcansız oxuya bilmir. Kitabı oxuduqca, bədiiliklə yanaşı aparılan elmi-fəlsəfi təhlilləri gördükcə insan Tolstoy zəkasına, onun hərtərəfli elminə heyran qalır.
Fernando Alvares de Toledo Alba
Fernando Alvares de Toledo i Pimentel (isp. Fernando Álvarez de Toledo y Pimentel; 29 oktyabr 1507 – 11 (21) dekabr 1582, Lissabon) — İspaniya dövlət xadimi, sərkərdə, hersoq. Üsyana qalxmış Niderlandın hakimi (1567–1573) olduğu zaman ölkədə diktatura yaratmış, minlərlə adamı ölümə məhkum etmişdir. Albanın başçılıq etdiyi İspaniya ordusu 1580-ci ildə Portuqaliyanı işğal etmişdir.
== İstinadlar ==
== Əlavə ədəbiyyat ==
Hobbs, Nicolas. "Grandes de España" (ispan). 2007. İstifadə tarixi: 15 October 2008.
Instituto de Salazar y Castro. Elenco de Grandezas y Titulos Nobiliarios Españoles (ispan).
Françesko Toldo
Françesko Toldo (it. Francesco Toldo; 2 dekabr 1971, Padova, Veneto) İtaliyalı keçmiş futbolçu. Mövqeyi qapıçı olub. Əsasən "Fiorentina" və "İnter" klublarında oynaması ilə tanınır. O, ümumilikdə 17 mövsüm (8 "Fiorentina" və 9 "İnter") oynayıb və 15 kubok qazanıb.
İtaliya milli komandasının qapıçısı kimi o, beş turnirdə çıxış edib. İtaliya millisinin gümüş medalçılara çevrildiyi 2000 Avropa çempionatında milli komandanın bir nömrəsi kimi məşhurlaşıb.
O, futbol tənqidçiləri tərəfindən 1990-cı illərin sonu və 2000-ci illərin əvvəllərində İtaliya və dünya futbolunun ən yaxşı qapıçılarından biri kimi qiymətləndirilib.
Fyodor Tolbuxin
Fyodor İvanoviç Tolbuxin (4 (16) iyun 1894 – 17 oktyabr 1949[…], Moskva) — sovet hərbi xadimi, Sovet İttifaqı Marşalı (1944). Sovet İttifaqı Qəhrəmanı (7 may1965; ölümündən sonra)
== Həyatı ==
Fyodor Tolbuxin 16 iyun 1894-cü ildə Rusiya imperiyasının Yaroslavl quberniyasında anadan olub. Rus mənşəli SSRİ hərbçisi, Sovet İttifaqının Marşalıdır. O, İkinci Dünya müharibəsində Bolqarıstana daxil olan Sovet Ordusunun lideri olmuşdur.
Tolbuxin ümumiyyətlə İkinci Dünya müharibəsinin ən yaxşı sovet generallarından biri hesab olunur. Bəzi sovet komandirləri kimi vasvası, diqqətli və həddən artıq iddialı olmayan Tolbuxin həm komandir yoldaşları, həm də əsgərləri tərəfindən xüsusi hörmətlə qarşılanırdı. Tolbuxin çoxsayda mükafatlar və medallarla, o cümlədən müvafiq olaraq Sovet İttifaqının ən yüksək medalı və mükafatı hesab olan Qələbə ordeni və Sovet İttifaqı Qəhrəmanı kimi ən yüksək Sovet ordenləri ilə təltif edilmişdir. Tolbuxin həm də paytaxt Belqradda azad Yuqoslaviyanın qəhrəmanı olmuşdur. Onun küllərinin olduğu qab Kreml nekropolunun divarında basdırılmışdır.
== Mükafatları ==
Sovet İttifaqı Qəhrəmanı (07.05.1965)
"Qələbə" ordeni (26.04.1945)
"Lenin" ordeni (1944; 1945; 1965)
Qırmızı Bayraq ordeni (1922; 1944)
I dərəcəli Suvorov ordeni (1943; 1944)
I dərəcəli Kutuzov ordeni (17.09.1943)
Qırmızı Ulduz ordeni (22.02.1938)
Müqəddəs Anna ordeni
Müqəddəs Stanislav ordeni
Georgi Dimitrov ordeni (1981)
== İstinadlar ==
== Ədəbiyyat ==
Храпченков В. К. Солдат Отчизны в маршальских погонах.
Kamil Tolon
Kamil Özdemir Tolonçok (29 fevral 1912, Konstantinopol, Osmanlı imperiyası – 23 iyul 1978, Cenevrə) - türkiyəli təşəbbüskar, sənayeçi, iş adamı və ixtiraçı.
== Həyatı ==
İstanbul Beylerbeyli Saatçioğullarından olan Defterdar Muhittin bəy və Behiye Hanımın altı övladının ikincisi olaraq dünyaya gəldi. Uşaqların təhsilə əhəmiyyət verdikləri və ailənin məmur olduğu üçün uşaqlarının təhsili ilə sıx əlaqəli olduqları müşahidə edildi.
1937-ci ildə Müeyyet Hanımla evləndilər, lakin evlilikləri uzun sürmədi və 1942-ci ildə boşandılar. Onların Müeyyet Hanımla evliliyindən Abatun və Barkın adlı iki qızları vardı. İkinci evliliyini 1943-cü ildə Muzaffer Biliktü ilə etdi. Bir il sonra oğlu Dara dünyaya gəlir. 1949 cu ildə qızı Cana dünyaya gəldi.
== İxtiralar ==
Jukebox icad etdi. Bu ixtiranı Efes ailəsinə satdı.
Kejsi Tola
Keysi Tola (5 fevral 1992, Tirana) — Albaniya müğənnisi.
== Həyatı ==
Keysi Tola 5 fevral 1992-ci ildə Albaniyanın paytaxtı Tirana şəhərində anadan olmuşdur. Albanian Idol 2007-nin qalibidir. 2009 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində Albaniyanı "Carry Me in Your Dreams" (Azərbaycan dilində: "Məni röyalarına apar") mahnısı ilə təmsil etmişdir. II yarımfinalda 73 xal toplayaraq 7-ci olmuş və finala keçmişdir. Finalda isə 48 xal toplayaraq 17-ci olmuşdur.
Keysi Tola
Keysi Tola (5 fevral 1992, Tirana) — Albaniya müğənnisi.
== Həyatı ==
Keysi Tola 5 fevral 1992-ci ildə Albaniyanın paytaxtı Tirana şəhərində anadan olmuşdur. Albanian Idol 2007-nin qalibidir. 2009 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində Albaniyanı "Carry Me in Your Dreams" (Azərbaycan dilində: "Məni röyalarına apar") mahnısı ilə təmsil etmişdir. II yarımfinalda 73 xal toplayaraq 7-ci olmuş və finala keçmişdir. Finalda isə 48 xal toplayaraq 17-ci olmuşdur.
Las Navas de Tolosa döyüşü
Las-Navas-de-Tolosa döyüşü, yaxud əl-Ukab döyüşü; (ispan -Batalla de Las Navas de Tolosa; ərəb -معركة العقاب) — rekonkistanın ən böyük döyüşü. 16 iyul 1212 ildə Kastiliya, Araqon, Navarra və Portuqaliyanın birləşmiş qüvvələri ilə Əlmohadların orduları arasında baş vermiş döyüş. Müsəlmanların strateji məğlubiyəti ilə nəticələnmişdi. Döyüş, xristianların müsəlmanları Pireney yarımadasından qovulmasını şərtləndirən dönüş noqtəsi hesab olunur.
== Döyüş ərəfəsi siyasi və hərbi vəziyət ==
Böyük Yaqub əl-Mənsurun 1199 ildə ölümündən sonra, onun fərsiz xələfi gənc Məhəmməd ibn Əbu Yusuf Yaqub ən-Nəsir(yaxud Məhəmməd ən-Nəsir; xristianlar onu Miramamolin adlandırırdılar; 1199-1213) Əlmohadların Tunisdə və Əlcəzairdə nüfuzlarının bərpası ilə məşğul oldu. Vəziri İbn Caminin ona təsiri böyük idi. Xəlifə VIII Alfonso ilə atəşkəs rejiminə razılaşmışdı. Və indi xristianların Alarkosa görə revanş almaq üçün imkanları yarandı. Sonrakı onillik ərzində Kastiliya öz sərhəd istehkamlarını gücləndirdi, ordusunun sayını artırdı və yarımadanın başqa xristian dövlətləri ilə əlaqələrini möhkəmləndirdi.
=== Xristianların fəallaşması ===
1210 ildə Alfonso qərara gəldi.
Lev Nikolayeviç Tolstoy
Lev Nikolayeviç Tolstoy (rus. Лев Николаевич Толстой; 28 avqust (9 sentyabr) 1828[…], Yasnaya Polyana[d], Tula quberniyası[d], Rusiya imperiyası[…] – 7 (20) noyabr 1910[…], Astapovo[d], Ryazan quberniyası[d], Rusiya imperiyası) — rus yazıçı, publisist və filosof. Dünya ədəbiyyatının ən böyük yazıçılarından biridir. L. Tolstoyun yazdığı "Hərb və Sülh", "Anna Karenina" "İnsanı yaşadan nədir" əsərləri realist roman janrının ən yaxşı nümunələrini hesab olunur.
Tolstoy özünün əxlaqi-mənəvi əsərləri ilə — "Allahın səltənəti qəlbimizdədir" (rus. "Царство Божие внутри нас") XX əsrin Mahatma Qandi və Martin Lüter Kinq kimi şəxsiyyətlərinə ciddi təsir göstərmişdir.
== Həyatı ==
Varlı bir ailənin övladı olaraq Yasnaya Polyanada anadan olmuşdur. Çox kiçik yaşlarında əvvəl anasını, sonra atasını itirdi, qohumlarının himayəsinə keçdi. Uşaqlığından həqiqətləri incələməyə qarşı böyük bir marağı vardı. Təhsilini davam etdirmək üçün Moskvaya yollandı.
Lev Tolstoy
Lev Nikolayeviç Tolstoy (rus. Лев Николаевич Толстой; 28 avqust (9 sentyabr) 1828[…], Yasnaya Polyana[d], Tula quberniyası[d], Rusiya imperiyası[…] – 7 (20) noyabr 1910[…], Astapovo[d], Ryazan quberniyası[d], Rusiya imperiyası) — rus yazıçı, publisist və filosof. Dünya ədəbiyyatının ən böyük yazıçılarından biridir. L. Tolstoyun yazdığı "Hərb və Sülh", "Anna Karenina" "İnsanı yaşadan nədir" əsərləri realist roman janrının ən yaxşı nümunələrini hesab olunur.
Tolstoy özünün əxlaqi-mənəvi əsərləri ilə — "Allahın səltənəti qəlbimizdədir" (rus. "Царство Божие внутри нас") XX əsrin Mahatma Qandi və Martin Lüter Kinq kimi şəxsiyyətlərinə ciddi təsir göstərmişdir.
== Həyatı ==
Varlı bir ailənin övladı olaraq Yasnaya Polyanada anadan olmuşdur. Çox kiçik yaşlarında əvvəl anasını, sonra atasını itirdi, qohumlarının himayəsinə keçdi. Uşaqlığından həqiqətləri incələməyə qarşı böyük bir marağı vardı. Təhsilini davam etdirmək üçün Moskvaya yollandı.
Lev Tolstoy Ədəbiyyat və Etnoqrafiya Muzeyi
Lev Tolstoy Ədəbi-Etnoqrafiya Muzeyi — dahi rus yazıçısı Lev Tolstoyun Çeçenistanda qalmasına həsr olunub. 1980-ci ildə Çeçenistan Milli Muzeyinin filialı kimi yaradılmışdır.
== Təsviri ==
Muzey 1851-1853-cü illərdə Lev Tolstoyun qaldığı Staroqladovskaya kəndində yerləşir. Burada iki dostunun köməyi ilə tərcümə ilə Çeçen folklorunun nümunələrini toplamışdır. Bu onun çeçen folkloru toplamaqda ilk təcrübəsi olmuşdur. Burada o, ilk əsərini – "Uşaqlıq" hekayəsini də bitirmışdir.
Muzey 1980-ci ildə Çeçen-İnquş Diyarşünaslıq Muzeyinin filialı kimi yaradılmış və 1913-cü ildə tikilmiş keçmiş məktəb binasında açılmışdır. 1914-cü ildə bu məktəb Rusiyada Lev Tolstoyun adını daşıyan ilk məktəb olub. Yarandığı gündən muzeyi keçmiş SSRİ-nin hər yerindən minlərlə insan ziyarət etmişdir.
Birinci zalda təqdim olunan ekspozisiya onun yaradıcılıq fəaliyyətinin başlanğıcından, Tolstoyun yerli çeçenlərlə dostluğundan bəhs edir.
Lev Tolstoyun biblioqrafiyası
Bu, rus yazıçısı Lev Tolstoyun (1828–1910) romanları, novellaları, povestləri, pyesləri və qeyri-bədii ədəbiyyatı da daxil olmaqla əsərlərinin siyahısıdır.
Lyubov Tolkalina
Lyubov Tolkalina (rus. Любо́вь Никола́евна Толка́лина; 16 fevral 1978, Ryazan vilayəti) — Rusiya kino və teatr aktrisası.
== Həyatı ==
Lyubov Tolkalina 16 fevral 1978-ci ildə Mixaylovka kəndində anadan olub.
Mariya Tolkaçeva
Mariya Yuriyevna Tolkaçeva (d. 8 avqust 1997; Jukovski, Rusiya) — Rusiyanı təmsil edən bədii gimnast. Mariya Tolkaçeva, 2016-cı ildə Rusiyanı XXXI Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil edib və qızıl medal qazanıb.
== Karyerası ==
Mariya Tolkaçeva, 2016-cı ildə Rusiya bayrağı altında Braziliyanın Rio-de-Janeyro şəhərində baş tutan XXXI Yay Olimpiya Oyunlarına qatıldı. O, qrup yarışlarında komanda yoldaşları Vera Biryukova, Anastasiya Bliznyuk, Anastasiya Maksimova və Anastasiya Tatareva ilə birgə final yarışlarında 36.233 xal toplayaraq 1-ci yeri tutdu və Olimpiya Oyunlarının qızıl medalını qazandı.
Milan Tolerantlıq Fərmanı
Milan Tolerantlıq Fərmanı, Milan Fərmanı və ya Milan Edictum (Latınca: Edictum Mediolanense, Müasir Yunanca: Διάταγμα των Μεδιολάνων, Diatagma tōn Mediolanōn) — Roma İmperiyası daxilindəki xristianlara kömək məqsədilə 313-cü ilin fevralında imzalanan razılaşma. Balkanlara nəzarət edən İmperator Licinius və Qərbi Roma İmparatoru I Konstantin, Mediolanumda (indiki Milan) bir araya gələrək, digər şeylərdən başqa, xristianlara qarşı siyasətlərini dəyişdirməyə razı oldular. Bu fərman imperator Galerius tərəfindən iki il əvvəl Serdicada imzalanmış fərmanlardan sonra verilmişdir. Milan Fərmanı, xristianlara hüquqi bir status verdi, ancaq Xristianlığı Roma İmperiyasının dövlət kilsəsi etmədi; Bu, 380-ci ildə, imperator I Theodosius dövründə Saloniki Fərmanı ilə həyata keçirildi.
Mixail Barklay-de-Tolli
Mixail Barklay-de-Tolli (alm. Michael Andreas Barclay de Tolly; 16 (27) dekabr 1761, Pamuşis[d], Pakruoyis rayonu[d] – 14 (26) may 1818) — alman mənşəli rus sərkərdəsi, Müqəddəs Georgi ordeninin hər 4 dərəcəsinə layiq görülmüşdür.
Hərb naziri (1810-cu ilin yanvar-1812-ci il), general-feldmarşal (1814-cü ildən). Müqəddəs Georgi ordeninin ikinci (Mixail Kutuzovdan sonra) tam kavaleri, 1812-ci ilin yazından - 1-ci Qərb Ordusunun komandiri. Əslində, 1812-ci ildə Vətən müharibəsinin başlanğıcında rus ordusunun baş komandanı, I Aleksandrdan ordudan M.İ.Kutuzovun təyin olunmasına qədər hərəkət etdi. 1813-1814-cü illər Rus ordusunun xaricdəki kampaniyasında 1-ci ordunun baş komandanı (1814-1818).
Барклай-де-Толли, Михаил Богданович. Представление генерала от инфантерии Барклая-де-Толли императору Александру I о движении армии в 1812 году (rus.)
Барклай-де-Толли М. Б. Изображение военных действий 1812 года. — 1912 Arxivləşdirilib 2019-04-18 at the Wayback Machine
Бантыш-Каменский, Д. Н. 41-й генерал-фельдмаршал князь Михаил Богданович Барклай-де-Толли // Биографии российских генералиссимусов и генерал-фельдмаршалов. В 4 частях.
Mixail Tolstıx
Mixail Sergeyeviç Tolstıx (rus. Михаил Сергеевич Толстых; 19 iyul 1980 – 8 fevral 2017, Makeevka, Donetsk vilayəti) — Separatist Donetsk Xalq Respublikasına bağlı Somali batalyonunun komandiri, Donbass müharibəsinin aktiv iştirakçısı.
Mətbuata verdiyi açıqlamalarında daha çox Givi (rus. Ги́ви) kimi tanınmışdır. Tolstıx 1980-cı ildə Ukrayna Sovet Sosialist Respublikasının Donetsk vilayətinə bağlı İlovaisk şəhərində andan olmuşdur. 1998–2000-ci illərdə Ukrayna ordusunda xidmət keçməzdən əvvəl fabrikdə fəhlə və supermarketdə mühafizəçi kimi çalışdığı məlumdur. Müsahibələrinin birində ulu babasının etnik gürcü olduğunu bildirmişdir.
İlovaisk şəhərində döyüşlərin başlaması ilə Ukraynanın şərqindəki separatist hərəkata qoşulmuşdur. 2014-cü ilin sentyabr ayında Donetsk Hava Limanına nəzarət uğrunda gedən döyüşlərdə rəhbərlik etdiyi Somali batalyonu ilə birgə qatılmışdır. Adı 2015-ci ilin 15 fevral tarixində adı Avropa Komissiyasının sanksiyalı şəxslər siyahısına salınıb.
Nazlı Tolga
Nazlı Tolga Brenninkmeyer (8 noyabr 1979, Ankara) — türk-holland jurnalisti və xəbər aparıcısıdır.
O, atasının vəzifəsi ilə əlaqədar 7 yaşında Ankaradan İstanbula köçüb. Əvvəlcə Erenköy İbtidai məktəbini, daha sonra Üsküdar Amerikan Liseyini bitirib . Universitet təhsilini Marmara Universitetinin Ünsiyyət fakültəsində tamamladı. Daha sonra Qalatasaray Universitetinin Ünsiyyət fakültəsində magistr dərəcəsi aldı. Jurnalistika karyerasına 1998-ci ildə universitetdə oxuyarkən Kanal D -də təcrübə ərizəsi qəbul edildikdən sonra başlayıb. O, ilk olaraq Kanal D-də Xarici Xəbərlər xidmətində işə başlayıb. Daha sonra Tuncay Özkan baş redaktorda gündəlik və gecə xəbərlərini təqdim etdi. Tuncay Özkan 4 il Kanal D-də qaldıqdan sonra 2002-ci ildə Tuncay Özkan ilə Doğan Qrupu arasında yaranan fikir ayrılığına görə Defne Samyeli və komandası ilə Show TV -yə keçdi. Show TV-də qaldığı 1 il ərzində gecə-gündüz xəbərləri ilə yanaşı, xüsusi müsahibələr də verib.
Pentacalia tolimensis
Pentacalia tolimensis (lat. Pentacalia tolimensis) — mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin pentacalia cinsinə aid bitki növü.