Azərbaycan valyutası

Bu məqalə Azərbaycan manatı haqqındadır. Digər ölkənin manatı üçün Türkmənistan manatı səhifəsinə baxın.

Azərbaycan manatı (işarəsi: ₼) — Azərbaycanın pul vahidi.

Azərbaycan manatı
Azərbaycan manatı
1 manat 2020-ci il
Kod və simvol
ISO 4217 kodu	AZN (944)
Simvol
Dövriyyə ərazisi
Emitent ölkə	Azərbaycan
Əvəzedici və paralel vahidlər
Kiçik	qəpik (1⁄100)
Dövriyyədə olan sikkə və əsginaslar
Sikkələr	1, 3, 5, 10, 20, 50 qəpik
Əsginas	1, 5, 10, 20, 50, 100, 200, 500 (simvolik olaraq) Manat
Tarixi
Dövriyyə periodu	15 avqust 1992—1 yanvar 1994
Əvvəlki valyuta	SSRİ rublu (SUR) / Rusiya rublu (RUB)
Xronika	Azərbaycan manatı (AZM • 15 → 31) Azərbaycan manatı (AZN • 01 → indiyə kimi)
Sikkə və əskinasların buraxılması və istehsalı
Mərkəzi bank	Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı
	cbar.az
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 11 fevral 1992-ci il tarixli "Azərbaycan Respublikası Milli Bankın yaradılması haqqında" Fərmanı ilə Milli Bankın yaradılması və Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 15 iyul 1992-ci il tarixli "Azərbaycan Respublikası milli valyutasının dövriyyəyə buraxılması haqqında" fərmanı, həmçinin 1992-ci ilin avqustundan milli valyutanın dövriyyəyə buraxılması ilə müstəqil Azərbaycan dövlətinin pul tədavülünün təşkil edilməsinin əsası qoyuldu.

Azərbaycan manatının hazırlanmasına Ayaz Mütəllibovun vaxtında başlanılmış, Əbülfəz Elçibəyin vaxtında isə bu reallaşmışdır. İlk Azərbaycan manatı 15 avqust 1992-ci ildə dövriyyəyə buraxılmışdır. Manatın ilk eskizlərinin müəllifi Eldar Mikayılzadədir.^[1] Ona qrafik işləri ilə məşğul olan dostu Mövsüm Orucov kömək etmişdir. Onlar manatın ilk nümunələrini hazırlatmaq üçün 1992-ci ildə Parisə getmiş və çap prosesinin texnologiyası ilə tanış olmuşdurlar. Onlar Parisdəki ermənilərin çoxluğundan ehtiyat edərək pulları idman çantasında aparmışdırlar.^[2]

1992-ci ilin avqustunda 1, 10 və 250 manatlıq, noyabrında 5, 10, 20 və 50 qəpiklik, dekabrda 5 manatlıq, 1993-cü ilin martında isə 50, 100, 500 və 1000 manatlıq pul vahidləri dövriyyəyə buraxıldı.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 11 dekabr 1993-cü il tarixli "Azərbaycan Respublikası milli valyutasının Respublika ərazisində yeganə ödəniş vasitəsi elan olunması haqqında" 58 saylı Fərmanı ilə manatın dövriyyədə yeganə ödəniş vasitəsi olması tətbiq olundu.^[3]

Azərbaycan Respublikası Prezidenti tərəfindən 7 fevral 2005-ci il tarixdə "Azərbaycan Respublikasında pul nişanlarının nominal dəyərinin və qiymətlər miqyasının dəyişdirilməsi (denominasiyası) haqqında" imzalanmış fərmana uyğun olaraq 2006-cı il yanvarın 1-dən etibarən yeni nəsil pul nişanları dövriyyəyə buraxılmışdır.

Azərbaycan Respublikasının ərazisində manatdan başqa pul vahidlərinin ödəniş vasitəsi kimi işlədilməsi qadağandır. Manatın emissiyası və tədavüldən çıxarılması hüququ yalnız dövlətin müstəsna mülkiyyətində olan Mərkəzi Banka məxsusdur.^[4]

Yeni manata keçid zamanı 1 yeni manat 5000 köhnə manata bərabər tutulmuşdur.^[5]

• Sikkələr: 1, 3, 5, 10, 20, 50 qəpik
• Əsginazlar: 1, 5, 10, 20, 50, 100, 200, 500 manat

Yeni Azərbaycan manatı 28 dekabr 2005-ci ildə ölkə ictimaiyyətinə təqdim olunmuşdur. Azərbaycan Mərkəzi Bankının sifarişi əsasında Vitam Reklam Şirkəti tərəfindən hazırlanan təqdimat mərasimi Excelsior Hoteldə baş tutmuşdur. Təqdimat mərasimində ölkə prezidenti, yüksəkvəzifəli dövlət məmurları və Azərbaycanda fəaliyyət göstərən diplomatik korpus nümayəndələri iştirak etmişlər.

Əsas məqalə: 1 manatlıq əsginas

Mədəniyyət mövzusuna həsr olunmuşdur.

Əsginas 120×70 mm ölçüdə olan xüsusi kağızda çap olunmuşdur. Əsginasın üz tərəfində Azərbaycanın milli musiqi alətlərinin – tar, kamança və dəfin qrafik təsvirləri verilmişdir. Arxa fonda qədim Azərbaycan xalçasının naxışları vardır. Əsginasın arxa tərəfində Azərbaycanın Avropaya inteqrasiyasının xəritələrlə təsviri və Azərbaycanın milli ornamentləri verilmişdir.

Əsginasın üz tərəfində nominalın gizli rəqəmi, nominalın işıqda görünən rəqəmi və dizaynı (su nişanı), işıqda görünən "MANAT", möcüzəli rəqəm (yaşıldan tünd qırmızıya), xüsusi dəqiq cizgilər, relyefli nominal, ultra bənövşəyi işıqda görünən elementlər, arxa tərəfində isə metal sap, sol tərəfdə sehirli xətlər, ultra bənövşəyi işıqda görünən elementlər vardır.

Əsas məqalə: 5 manatlıq əsginas

Yazı və ədəbiyyat mövzusuna həsr olunmuşdur.

Əsginas 127×70 mm ölçüdə olan ağ kağızda çap olunmuşdur. Əsginasın üz tərəfində ədəbi simalar, qədim kitablar, dövlət himnindən parça çap olunmuşdur. Əsginasın arxa tərəfində Azərbaycanın Avropaya inteqrasiyasının xəritələrlə təsviri verilmiş, Azərbaycanın inkişaf tarixi – Qobustan qaya heroqlifləri, Orxon–Yenisey abidələri əlifbası, müasir Azərbaycan yazısı çap edilmişdir.

Əsginasın üz tərəfində üzərində nominalın gizli rəqəmi, nominalın işıqda görünən rəqəmi və dizaynı (su nişanı), işıqda görünən "MANAT", möcüzəli rəqəm (yaşıldan tünd qırmızıya), xüsusi dəqiq cizgilər, relyefli nominal, ultra bənövşəyi işıqda görünən elementlər, arxa tərəfində isə metal sap, sehirli xətlər, ultra bənövşəyi elementlər vardır.

Əsas məqalə: 10 manatlıq əsginas

Tarix mövzusuna həsr olunmuşdur.

Əsginas 134×70 mm ölçüdə olan ağ kağızda çap olunmuşdur. Əsginasın üz tərəfində Qədim Bakı, Şirvanşahlar sarayı, Qız qalası köhnə Qala divarlarının fonunda verilmişdir. Əsginasın arxa tərəfində Azərbaycanın Avropaya inteqrasiyasının xəritələrlə təsviri, Azərbaycan xalçasının tipik naxışları çap edilmişdir.

Əsginasın üz tərəfində nominalın gizli rəqəmi, nominalın işıqda görünən rəqəmi və dizaynı (su nişanı), işıqda görünən "MANAT", möcüzəli rəqəm (yaşıldan tünd qırmızıya), relyefli nominal, holoqrafik nominal, ultra bənövşəyi işıqda görünən elementlər, arxa tərəfində isə metal sap, sol tərəfdə sehirli xətlər, ultra bənövşəyi işıqda görünən elementlər vardır.

Azərbaycan Mərkəzi Bankı (AMB) tərəfindən 2006-cı il yanvarın 1-də denominasiya tədbirləri çərçivəsində tədavülə yeni nəsil pul nişanları buraxılıb. Yenilənmiş 10 manatlıq pul nişanında əsas dizayn elementləri (İçərişəhərin və Qız qalasının sxematik təsviri, Azərbaycanın xəritəsi və Avropaya inteqrasiya, bir sıra milli xalça naxışları) saxlanılıb. Mühafizə sistemlərinə gəldikdə isə, mövcud 10 manatlıqdan fərqli olaraq yeni pul nişanında su nişanı kimi Azərbaycanın Dövlət Gerbi təsvir olunub.

Pul nişanının ön tərəfində Qız qalasının təsvirini, hərəkət edən dalğaları və rəngi dəyişən nominalı əks etdirən 3D effektli yeni holoqram (LEAD) yerləşir. Holoqramın müxtəlif hissələrində rəngi dəyişən mini-mətnlər və nominalın rəqəmləri görünür.

Eyni zamanda, banknotun ön tərəfində İçərişəhərin qala divarlarını əks etdirən, rəngi yaşıldan göyə dəyişən, 3D hərəkət və dinamik işıq effektləri saçan möcüzəli boya (SPARK LİVE®) yerləşir. Pul nişanının kənarlarında isə görmə qüsuru olan insanlar üçün qabarıq xətlərdən ibarət tanınma elementi əks olunur.

Pul nişanının arxa tərəfində isə, üzərində işıqda görünən "10" rəqəmi və "AMB" yazısı olan pəncərə tipli, rəngi yaşıldan göyə dəyişən yeni mühafizə sapı (Rolling Star®) yerləşir. Eyni zamanda, üzərində "10 AZN" yazıları olan sayrışan bənövşəyi və qızılı rəngli zolaqlar əks etdirilib.

Yenilənmiş 10 manatlıq pul nişanı 18.03.2019-cu il tarixdən tədavülə buraxılır. Bu pul nişanı hazırda tədavüldə olan 10 manatlıq pul nişanı ilə paralel olaraq dövriyyədə olacaq və hər iki pul nişanı tədavül vasitəsi kimi məhdudiyyətsiz istifadə ediləcək.

Əsas məqalə: 20 manatlıq əsginas

Qarabağ mövzusuna həsr olunmuşdur.

Əsginas 141×70 mm ölçüdə olan ağ kağızda çap olunmuşdur. Əsginasın üz tərəfində qüdrət nişanəsi — qılınc, dəbilqə, qalxan və Sülh rəmzi "Xarı bülbül" təsvir olunmuşdur. Əsginasın arxa tərəfində Azərbaycanın Avropaya inteqrasiyasının xəritələrlə təsviri, Azərbaycanın milli naxışları çap edilmişdir.

Əsginasın üz tərəfində nominalın gizli rəqəmi, nominalın işıqda görünən rəqəmi və dizaynı (su nişanı), işıqda görünən "MANAT", möcüzəli rəqəm (yaşıldan tünd qırmızıya), relyefli nominal, holoqrafik nominal, ultra bənövşəyi işıqda görünən elementlər, arxa tərəfində isə metal sap, sol tərəfdə sehirli xətlər, ultra bənövşəyi işıqda görünən elementlər vardır.

Əsas məqalə: 50 manatlıq əsginas

Təhsil və gələcək mövzusuna həsr olunmuşdur.

Əsginas 148×70 mm ölçüdə olan ağ kağızda çap olunmuşdur. Əsginasın üz tərəfində gələcəyin timsalı, yüksəliş əlaməti – pillələr, güc və işıq nişanəsi – günəş, elm rəmzi – kimyəvi və riyazi simvollar təsvir olunmuşdur. Əsginasın arxa tərəfində Azərbaycanın Avropaya inteqrasiyasının xəritələrlə təsviri, Qədim Azərbaycan xalçalarının ornamentləri çap olunmuşdur.

Əsginasın üz tərəfində nominalın gizli rəqəmi, nominalın işıqda görünən rəqəmi və dizaynı (su nişanı), işıqda görünən "MANAT", möcüzəli rəqəm (yaşıldan tünd qırmızıya), relyefli nominal, holoqrafik nominal, ultra bənövşəyi işıqda görünən elementlər, arxa tərəfində isə metal sap, sehirli xətlər, ultra bənövşəyi işıqda görünən elementlər vardır.

Əsas məqalə: 100 manatlıq əsginas

İqtisadiyyat və inkişaf mövzusuna həsr olunmuşdur.

Əsginas 155×70 mm ölçüdə olan ağ kağızda çap olunmuşdur. Əsginasın üz tərəfində inkişafın qədimdən bu günə memarlıq rəmzləri, Azərbaycan manatının və iqtisadi artımın simvolları təsvir olunmuşdur. Əsginazın arxa tərəfində Azərbaycanın Avropaya inteqrasiyasının xəritələrlə təsviri, ənənəvi Azərbaycan xalçasının səciyyəvi naxışları çap edilmişdir.

Əsginasın üz tərəfində nominalın gizli rəqəmi, nominalın işıqda görünən rəqəmi və dizaynı (su nişanı), işıqda görünən "MANAT", möcüzəli rəqəm (yaşıldan tünd qırmızıya), relyefli nominal, holoqrafik nominal, ultra bənövşəyi işıqda görünən elementlər, arxa tərəfində isə metal sap, sehirli xətlər, ultra bənövşəyi işıqda görünən elementlər vardır.

Bu əsginas Azərbaycanın digər əsginasları ilə müqayisədə ən yuxarı nominal dəyərə malikdir və dövriyyəyə ən son (2018) buraxılmış əsginasdır. 200 manat 20000 qəpiyə bərabərdir.

Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin bərpasından sonra, suverenliyin əsas atributlarından sayılan milli valyuta olan manat 1992-ci ilin 15 avqust tarixindən etibarən tədavülə buraxılıb.^[6]

1992-ci ilin avqustunda 1, 10 və 250 manatlıq əsginaslar, noyabrında 5, 10, 20 və 50 qəpiklik sikkələr, dekabrında 5 manatlıq əsginas, 1993-cü ilin martında isə 50, 100, 500 və 1000 manat nominallı kağız əsginaslar dövriyyəyə buraxılıb.

Azərbaycan Respublikasının birinci pul emissiyası 1992-ci ildə Fransa Mərkəzi Bankı tərəfindən çap edilib. Yeni dizaynla 1 və 10 manatlıq əsginaslar həmin şirkətdə istehsal olunub.^[7]

Azərbaycanın müstəqil olduqdan sonrakı dövrdə pul vahidlərinin bir çoxunu "Educational Coin Company" şirkəti istehsal etmişdir. Şirkət yeni manatlardan sadəcə 1 manatlıq əskinasın istehsalçısıdır^[8]. Şirkət eyni zamanda tanınmamış Dağlıq Qarabağ Respublikasının əskinaslarının istehsalçısıdır^[9].

1919-cu ildə tədavülə buraxılan manatlar
Şəkli		Dəyəri	Ölçüləri (mm)	Rəngi	Təsviri		Tədavül tarixi
Üz tərəfi	Arxa tərəfi				Üz tərəfi	Arxa tərəfi
		25					1919
		50
		100
		250
		500

1992-ci ildə tədavülə buraxılan manatlar
Şəkli		Dəyəri	Ölçüləri (mm)	Rəngi		Təsviri		Tədavül tarixi
Üz tərəfi	Arxa tərəfi					Üz tərəfi	Arxa tərəfi
		1				Qız qalası		1992
		10				Qız qalası
		250				Qız qalası

1993-cü ildə tədavülə buraxılan manatlar
Şəkli		Dəyəri	Ölçüləri (mm)	Rəngi		Təsviri		Tədavül tarixi
Üz tərəfi	Arxa tərəfi					Üz tərəfi	Arxa tərəfi
		1				Qız qalası		1993
		5				Qız qalası
		10				Qız qalası
		50				Qız qalası
		100				Qız qalası
		500				Nizami Gəncəvi
		1000				Məhəmməd Əmin Rəsulzadə

1994–2001-ci illərdə tədavülə buraxılan manatlar
Şəkli		Dəyəri	Ölçüləri (mm)	Rəngi		Təsviri		Tədavül tarixi
Üz tərəfi	Arxa tərəfi					Üz tərəfi	Arxa tərəfi
		10 000				Şirvanşahlar sarayı		1994
		50 000				Mömünə Xatun türbəsi		1995
		1000				Neft sənayesi		2001

2005-ci ildə tədavülə buraxılan manatlar
Şəkli		Dəyəri	Ölçüləri (mm)	Əsas rəng	Təsviri
Üz tərəfi	Arxa tərəfi				Mənası	Üz tərəfi	Arxa tərəfi
		1	120×70	Boz	Əskinaslar müasir Azərbaycan mədəniyyətini əks etdirir.	Azərbaycan xalq çalğı alətləri.	Milli xalça ornamentlərinin fonunda Azərbaycan xəritəsi.
		5	127×70	Narıncı	Əskinasda Azərbaycanın dünya ədəbiyyatına dəyərli töhfəsi əks etdirilir.	Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyinin təsviri, Azərbaycan kitabları, Azərbaycan himninin bir hissəsi.	Qobustan qayaüstü rəsmlərinin fonunda Azərbaycan xəritəsi və qədim türk əlifbasıyla yazılmış mətn.
		10	134×70	Mavi	Əskinasda Azərbaycanın dövlətçilik ənənələri əks olunur.	Qədim İçəri şəhər fonunda köhnə Bakı, Şirvanşahlar sarayı və Qız qalası.	Milli xalça ornamentlərinin fonunda Azərbaycan xəritəsi.
		20	141×70	Yaşıl	Əskinas Azərbaycanın müasir xarici siyasətinin hədəfini əks etdirir.	Gücün simvolu — qılınc, dəbilqə və qalxan.
		50	148×70	Sarı	Əskinasda təhsil və dövlətin gələcəyi əks olunur.	Gənclik, pilləkənlər (inkişafın simvolu olaraq), günəş (gücün və işıqın simvolu olaraq), kimyəvi və riyazi işarələr (elmin simvolu olaraq)
		100	155×70	Bənövşəyi	Əskinasda Azərbaycanın iqtisadi inkişafı və xalqının rifahının çiçəklənməsi təsvir olunur.	İnkişafın qədimdən bu günə memarlıq rəmzləri və Azərbaycan manatının və iqtisadi artımın simvolları

2018-ci ildə tədavülə buraxılan manatlar
Şəkli		Dəyəri	Ölçüləri (mm)	Əsas rəng	Təsviri
Üz tərəfi	Arxa tərəfi				Mənası	Üz tərəfi	Arxa tərəfi
		200	160×70	Göy	Əskinasda Müasir memarlıq əks olunur.	Heydər Əliyev Mərkəzi

2021-ci ildə tədavülə buraxılan manatlar
Şəkli		Dəyəri	Ölçüləri (mm)	Əsas rəng	Təsviri
Üz tərəfi	Arxa tərəfi				Mənası	Üz tərəfi	Arxa tərəfi
		1	120×70	Boz	Əskinaslar müasir Azərbaycan mədəniyyətini əks etdirir.	Azərbaycan xalq çalğı alətləri.	Milli xalça ornamentlərinin fonunda Azərbaycan xəritəsi.
		5	127×70	Narıncı	Əskinasda Azərbaycanın dünya ədəbiyyatına dəyərli töhfəsi əks etdirilir.	Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyinin təsviri, Azərbaycan kitabları, Azərbaycan himninin bir hissəsi.	Qobustan qayaüstü rəsmlərinin fonunda Azərbaycan xəritəsi və qədim türk əlifbasıyla yazılmış mətn.
		50	148×70	Sarı	Əskinasda təhsil və dövlətin gələcəyi əks olunur.	Gənclik, pilləkənlər (inkişafın simvolu olaraq), günəş (gücün və işıqın simvolu olaraq), kimyəvi və riyazi işarələr (elmin simvolu olaraq)
		₼500 (xatirə pulu)	165 × 70 mm	Qəhvəyi, qırmızı, yaşıl və mavi	Mövzu: İkinci Qarabağ müharibəsi Lalə, Xudafərin körpüləri	Vaqif türbəsi; Əsgəran qalası

Hazırkı AZN mübadilə məzənnəsi
Google Finance əsasən:	AUD CAD CHF EUR GBP HKD JPY USD = RUBAZN RUB = CNYAZN CNY
Yahoo! Finance əsasən:	AUD CAD CHF EUR GBP HKD JPY USD = RUB&to=AZN RUB = CNY&to=AZN CNY
XE.com əsasən:	AUD CAD CHF EUR GBP HKD JPY USD = 1&From=RUB&To=AZN RUB = 1&From=CNY&To=AZN CNY
OANDA.com əsasən:	AUD CAD CHF EUR GBP HKD JPY USD = 1&exch=RUB&expr=AZN RUB = 1&exch=CNY&expr=AZN CNY
fxtop.com əsasən:	AUD CAD CHF EUR GBP HKD JPY USD = RUB&C2=AZN RUB = CNY&C2=AZN CNY
Currency.wiki əsasən:	AUD CAD CHF EUR GBP HKD JPY USD RUB CNY

• Qəpik (Azərbaycan)
• Azərbaycan manatının işarəsi
• Türkmənistan manatı

• Azərbaycan Milli Bankı Arxivləşdirilib 2013-06-18 at the Wayback Machine
• Azərbaycan manatı Arxivləşdirilib 2017-06-21 at the Wayback Machine
• Dövriyyədən çıxarılmış əskinaslar
• Prezident Kitabxanası — Azərbaycan pulları.