Desmond Tutu

Desmond Mpilo Tutu (ing. Desmond Mpilo Tutu; doğ. 7 oktyabr 1931(19311007), Klerksdorp, Transvaal əyaləti - 26 dekabr 2021) —  Keyptaun anqlikan arxiyepiskopu (CAR - da ilk qaradərili episkop), aparteidlə mübarizənin aktiv üzvü. 1984 - cü il üzrə Nobel Sülh mükafatı laureatı.

Desmond Tutu
ing. Desmond Tutu
Doğum tarixi 7 oktyabr 1931(1931-10-07)[1][2][…]
Vəfat tarixi 26 dekabr 2021(2021-12-26)[3][4] (90 yaşında)
Vəfat yeri
Vəfat səbəbi prostat xərçəngi
Təhsili
Fəaliyyəti insan hüquqları fəalı, yazıçı-dokumentalist[d], Arxiyepiskop, siyasi fəal[d]
İmza
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Klerksdorpda qızıl mədənləri rayonunda anadan olan  Desmond ailənin üç övladından ikincisi idi və yganə oğlan uşağı idi. 12 yaşında olarkən ailəsi Yohannesburqa köçür. Atası müəllim, anası isə məktəbdə aşpaz və xadimə idi.

Baxmayaraq ki, o həkim olmaq istəyirdi lakin ailəsinin onun təhsilinə imkanı çatmırdı. Atası kimi o da müəllim oldu, kollecdə və məktəbdə dərs deməyə başladı. Aparteid siyasətinin güclənməsi və ağlarla qaraların qeyri - bərabərliyinin  qanunla dəstəklənməsilə bağlı istefa verdi. Desmond Tutu ilahiyyatı öyrənməyə başladı 1960 - cı ildə anqlikan keşişi oldu. Bu vəzifədə o ilk olaraq o vaxt üçün CAR - da qaralar üçün yeganə universitet olan Fort- Xer Universitetində işə başladı. Nəticədə o, təhsilini dava etdirdi, bir müddət Böyük Britaniyada yaşadı və kilsə keşişi oldu.

Desmond Tutu daha çox 1970 - ci illərdə aparteid rejiminə qarşı mübarizəsiylə tanınmışdır. O, 1984 - cü ildə CAR - da ilk qaradərili yepiskop oldu, həmçinin Cənubi Afrika kilsələr ittifaqına və Ümumiafrika kilsələr konferensiyasına rəhbərlik etmişdir.

Aparteid rejimi məhv edildikdən sonra o, 1970 - 1980 - ci illərdə törədilmiş cinayətlərin araşdırılması üzrə komissiyaya rəhbərlik etmişdir. Məhz aparteid rejiminə qarşı apardığı mübarizəyə görə 1984 - cü ildə Nobel Sülh mükafatına layi görülmüşdür.

2010 - cu ildə Desmond Tutu öz 79 - cu ad günündə ictimai fəaliyyətini dayandırdı.

Nelson Mandelanın yaxın dostu olmuşdur və 2013 - cü ildə həyat yoldaşıyla birgə onunla vida mərasimində iştirak etmişdir. Lakin o, mərasimdə iştirak edərkən naməlum şəxslər onun evini talan etmişdilər. 

Mükafatları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Nobel Sülh mükafatı (1984) — "aparteidə qarşı mübarizədə göstərdiyi igidlik və qəhrəmanlığa görə"
  • Templton mükafatı (2013)

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Desmond Tutu // Encyclopædia Britannica (ing.).
  2. ↑ Dictionary of African Biography (ing.). / E. K. Akyeampong, Henry Louis Gates, Jr. NYC: OUP, 2012.
  3. ↑ South Africa's Archbishop Desmond Tutu dies at 90 (ing.). BBC, 2021.
  4. ↑ Nobel Prize-winning anti-apartheid hero Desmond Tutu dies aged 90 (ing.). 2021.
  5. ↑ https://www.elmundo.es/internacional/2021/12/26/61c813dbfc6c83a27b8b45bc.html.