Klaus Mann

Klaus Henrix Tomas Mann (18 noyabr 1906[1][2][…], Münxen[4] – 21 may 1949[1][3][…], Kann[4]) — alman yazıçısı.

Klaus Mann
Klaus Mann
Klaus Mann Amerikan ordusunda serjant formasında. İtaliya, 1944
Klaus Mann Amerikan ordusunda serjant formasında. İtaliya, 1944
Doğum tarixi 18 noyabr 1906(1906-11-18)[1][2][…]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 21 may 1949(1949-05-21)[1][3][…] (42 yaşında)
Vəfat yeri
Vəfat səbəbi Həddindən artıq doza[d]
Dəfn yeri Cimetière du Grand Jas
Milliyyəti alman
Atası Tomas Mann
Anası Katiya Mann
Fəaliyyəti yazıçı, tərcüməçi, ssenarist, ədəbiyyat tənqidçisi, jurnalist, romançı, şair, avtobioqraf[d], hekayə yazıçısı[d]
Əsərlərinin dili alman dili, ingilis dili
Janrlar teatr, avtobioqrafiya
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı və fəaliyyəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Münhendə anadan olan Klaus Mann, Alman yazıçısı Tomas Mann və həyat yoldaşı Katiya Prinqşeyn Mannın oğlu olub. Atası lüteran, anası isə dünyəvi yəhudilərdən idi. 1924-cü ildə qısa hekayələr yazmağa başlayan Mann Berlin qəzetində tənqidçi kimi çalışıb. Onun ilk ədəbi əsərləri 1925-ci ildə nəşr edilib.

Mannın erkən həyatı çətinliklərlə keçib. Homoseksuallığı onu tez-tez xəyanətin hədəfinə çevirirdi və atası ilə münasibətlərini çətinləşdirirdi. Müxtəlif məktəblərdə qısa bir müddətdən sonra o[5], özündən bir yaş böyük olan bacısı Erika Mann ilə birlikdə 1927-ci ildə ABŞ-yə səfər edərək, 1929-cu ildə ortaq bir səyahət kitabı olaraq nəşr olunan esselərdə bu barədə məlumat verdi[6].

1924-cü ildə o, bacısı Erikanın yaxın dostu olan dramaturq Frank Vedekindin böyük qızı Pamela Vedekindlə nişanlanmışdı. Nişan 1928-ci ilin yanvarında pozuldu.

1929-cu ildə Erika ilə Şimali Afrikaya səyahət etdi. Bu zaman dilimində, İsveçrə yazıçısı və fotoqrafı, sonrakı bir neçə il ərzində onlara yaxın olan Annemarie Şvarzenbax ilə tanışlıq etdilər. Klaus Annemarie ilə birlikdə xaricə bir neçə dəfə səyahət etdilər, sonuncu səyahət Sovet yazıçılarının 1934-cü ildə Moskvada keçirilən qurultayına oldu[7].

Kiçik yetkinlik yaşlarından bəri Klaus sonradan onu daha çox asılılıq halına gətirən narkotiklərdən, əsasən tiryəkdən istifadə edirdi.1933-cü ildə Hitler hakimiyyəti ələ aldığı ildəki gündəliklərində cəhd edilən morfin inyeksiyası öz əksini tapır. Əvvəlcə, çalışan yazıçı, yaradıcılıq enerjisini artırmaq üçün tiryək, Eukodal və daha sonra heroin istifadə etdi, çünki o dövrdə ədəbi dairələrdə sənətkarlar və ziyalılar üçün çox vaxt belə olurdu. Cəlbedici səyahətləri zamanı və Budapeştdə və İsveçrədəki Kılıçberh Sanatoriumunda narkotik detoksifikasiyasından keçdi. 1936-cı ildən sonra onun narkotik istifadəsi və cinsi qaçışları Nyu Yorkda olduğu müddətdə həddindən artıq oldu[8].

1932-ci ildə Klaus Hitler hakimiyyətə gələnə qədər yaxşı qəbul edilən avtobioqrafiyasının ilk hissəsini yazdı[9].

1933-cü ildə Klaus Erika ilə birlikdə Nasist rejiminin diqqətini çəkən Biber-Mill adlı bir siyasi kabaretdə iştirak etdi. Təqiblərdən qaçmaq üçün 1933-cü ilin martında Almaniyanı tərk edərək, Parisə keçdi, daha sonra ailəsinində evi olduğu Amsterdam və İsveçrənidə ziyarət etdi. Həm də 1933-cü ildə Klaus Mann və Annemarie Şvarzenbax, Fritz Landşof və Hollandiya naşiri Emanuel Querido ilə birlikdə ilk dəfə 1933-cü ilin sentyabrında Amsterdamda nəşr olunan Day Sammlunq adlı ədəbi jurnal təsis etdilər. Bu, ilk növbədə nasist hakimiyyətinin qurulması və möhkəmləndirilməsinin ilk illərində Hitler rejimindən qaçan bir sıra nüfuzlu Alman yazıçıları ilə əlaqəli idi. Jurnalı varlı Annemarie Şvarzenbax maliyyələşdirdi və Klaus Mann 1933-cü ildən 1935-ci ilə qədər onun baş redaktoru olaraq çalışdı. Klaus Mann yalnız Alman Exilliteraturunun birləşdirilməsində mühüm rol oynamadı, eyni zamanda 1933-cü ildən sonra Almaniyada qalan müəlliflərlə ünsiyyət qurdu. Nasist hakimiyyətinə qarşı ambisiyası yaxşı bilinən Qottfried Benn ilə bir məktub mübadiləsində Klaus, Almaniyanın milli yazıçı akademiyasına davam etməsindən narahatlığını ifadə etdi, yaratdığı mənəvi dilemmaya işarə edərək, onun ölkədən getməsini, sürgündə olan Alman ziyalılarına qoşulmasını istədi[10].

1934-cü ilin noyabrında Klaus Nasist rejimi tərəfindən Alman vətəndaşlığından məhrum edildi. O, Çexoslovakiya vətəndaşı oldu. 1936-cı ildə ABŞ-yə köçdü, Prinseton, Nyu-Cersi və Nyu Yorkda yaşadı. 1937-ci ilin yazında o, qalan bir il üçün sonradan Varieti və International Herald Tribune üçün uzun müddət bir film və teatr rəyçisi olmuş partnyoru Tomas Kvuinn Kartiss ilə görüşdü. 1940-cı ildə Klaus Mann ABŞ-də mühacirətdə yaşayan alman yazıçıları üçün başqa bir ədəbi jurnal təsis etdi. Jurnal cəmi bir il davam etdi. Bu müddət ərzində maddi ççətinlikləri olduğu üçün atasının Sakit Palisadadakı evində də yaşayırdı.

Mann 1943-cü ildə ABŞ vətəndaşı oldu. FBI Klaus Mannın siyasi və cinsi fəaliyyəti ilə əlaqədar apardığı araşdırma səbəbindən naturalizasiya prosesi təxirə salınıb; açıq gey idi, lakin marksist ideologiyaların tərəfdarı deyildi. ABŞ-dəki həyatı boyu özünü liberal antifaşist və kosmopolit kimi tanıtdı[11]. II Dünya Müharibəsində İtaliyada 5-ci ABŞ Ordusunun qərargah serjantı olaraq xidmət etdi. 1945-ci ilin yayında Müharibədən sonrakı Almaniyadan reportaj üçün Ulduzlar və Zolaqlar qəzeti tərəfindən göndərildi.

Mannın ən məşhur romanı Mefisto 1936-cı ildə yazılmış və ilk dəfə Amsterdamda nəşr edilmişdir. Roman keçmiş qaynı aktyor Qustaf Qründqensin incə maskalanmış portredidir. Ətrafındakı ədəbi qalmaqal, Mannın ölümündən sonra Qərbi Almaniyada məşhurlaşdı, belə ki, Qründqensin övladlığa götürdüyü oğlu, romanın 1960-cı illərin əvvəllərində Qərbi Almaniyada ilk nəşrindən sonra qadağan edilməsinə dair məhkəmə iddiası qaldırdı. Yeddi illik məhkəmə dinləmələrindən sonra Şərqi Almaniyada və xaricdə olmasına baxmayaraq, Qərbi Almaniya Ali Məhkəməsi bunu üçdən üç səslə qadağan etdi. Qadağa qaldırıldı və roman 1981-ci ildə Qərbi Almaniyada nəşr olundu.

Mannın Vulkan romanı, İkinci Dünya Müharibəsi illərində Alman sürgünləri ilə əlaqəli XX əsrin ən məşhur romanlarından biridir.

21 may 1949-cu ildə[12], başqa bir dərman müalicəsindən sonra Kannda yuxu dərmanını həddindən artıq dozada qəbul edərək ölür. Prolif yazıçı ehtimal ki, maddi problemlər və sosial təcrid səbəbindən intihar edib. Orada Cimetière du Grand Jasda dəfn edilib.

Seçilmiş əsərləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Klaus Mannın məzarı
  • Dini rəqs, 1925
  • Anja və Ester, 1925
  • Dörddən birinə nəzər salın, 1927
  • Aleksandr, Utopiya haqqında roman , 1929
  • Bir yol axtarıram, 1931
  • Mehriban ölü Zeit, 1932
  • Sonsuzluqda görüş yeri, 1932
  • Azadlığa səyahət, 1934
  • Simfoniya Pateti, 1935
  • Mefisto, 1936
  • Döşəmə pəncərəsi, 1937
  • Vulkan, 1939
  • Dönüş nöqtəsi, 1942
  • André Gide and the Crisis of Modern Thought, 1943
  • Ruhanilər, 1945

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Juliane Schicker. 'Decision. A Review of Free Culture' – Eine Zeitschrift zwischen Literatur und Tagespolitik. München: Grin, 2008. ISBN 978-3-638-87068-9
  • James Robert Keller. The Role of Political and Sexual Identity in the Works of Klaus Mann. New York: Peter Lang, 2001. ISBN 0-8204-4906-7
  • Hauck, Gerald Günter. Reluctant Immigrants: Klaus and Erika Mann In American Exile, 1936–1945. 1997.
  • Huneke, Samuel Clowes. 'The Reception of Homosexuality in Klaus Mann's Weimar Era Work.' Monatshefte für deutschsprachige Literatur und Kultur. Vol. 105, No. 1, Spring 2013. 86–100. doi: 10.1353/mon.2013.0027
  • Mauthner, Martin German Writers in French Exile, 1933–1940 London: Vallentine Mitchell, 2006 ISBN 978-0853035404
  • Spotts, Frederic. Cursed Legacy: The Tragic Life of Klaus Mann New Haven: Yale University Press, 2016. ISBN 978-0300218008
  • Harpole, Kimberley, and Waltraud Maierhofer. 'Women Performing the American 'Other' in Erika and Klaus Mann's Rundherum (1929). Sophie Journal . Vol.4, 2017. 1–32.
  • Klaus Mann, Il cappellano Arxivləşdirilib 2019-01-15 at the Wayback Machine, by Pier Giorgio Ardeni and Alberto Gualandi, Pendragon 2018

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]
П: "Almaniya" portalı
П: "Ədəbiyyat" portalı
П: "Bavariya" portalı

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  2. ↑ 1 2 Itaú Cultural Klaus Mann // Enciclopédia Itaú Cultural (порт.). São Paulo: Itaú Cultural, 2001. ISBN 978-85-7979-060-7
  3. ↑ 1 2 Societies A. C. o. L., Press O. U., Frisch S. Klaus Heinrich Thomas Mann // Mann, Klaus Heinrich Thomas (18 November 1906–21 May 1949), writer (ing.). // American National Biography Online / S. Ware [New York]: Oxford University Press, 2017. ISSN 1470-6229 doi:10.1093/ANB/9780198606697.ARTICLE.1601050
  4. ↑ 1 2 3 4 Deutsche Nationalbibliothek Record #118577158 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
  5. ↑ Nicole Schaenzler: Klaus Mann. Eine Biographie. Campus Verlag, Frankfurt – New York 1999, ISBN 3-593-36068-3, p. 30
  6. ↑ Erika und Klaus Mann: Rundherum — Ahenteuer einer Weltreise. Reinbek bei Hamburg: Rowohlt, 1982.
  7. ↑ Nicole Schaenzler: Klaus Mann, p. 302
  8. ↑ Zauberers Sohn, Kind dieser Zeit Arxivləşdirilib 2015-11-15 at the Wayback Machine (in German). Spiegel Online. Retrieved 6 March 2019.
  9. ↑ Nicole Schaenzler: Klaus Mann, p. 211
  10. ↑ Klaus Mann, Brief an Gottfried Benn, 9. Mai 1933 Arxivləşdirilib 2021-06-05 at the Wayback Machine (in German). Deutsches Literatur Archiv Marbach (with permission of Frido Mann). Retrieved 12 March 2019.
  11. ↑ Klaus Mann, Notizen in Moskau, 1934. Arxivləşdirilib 2023-07-24 at the Wayback Machine (in German). 100(0) Schlüssel Dokumente zur Deutschen Geschichte im 20. Jahrhundert. Retrieved 12 March 2019.
  12. ↑ "Report Klaus Mann Died After Overdose of Pills". Chicago Tribune. May 25, 1949. səh. 12. April 3, 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 23, 2019.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Vikisitatda Klaus Mann ilə əlaqədar sitatlar var.
Vikianbarda Klaus Mann ilə əlaqəli mediafayllar var.