Media (kommunikasiya)

Mətbuat ilə səhv salmayın.

Media — kommunikasiyada məzmun saxlamaq və çatdırmaq üçün istifadə olunan kommunikasiya vasitələri və ya alətləri.[1][2] Bu termin əsasən çap mediası, nəşriyyat, xəbər mediası, fotoqrafiya, kino, yayım (radio və televiziya), rəqəmsal media və reklam kimi kütləvi informasiya vasitələrinin kommunikasiya sənayesinin komponentlərinə aid edilir.[3]

Əhəmənilər dövləti (çaparxana) və Roma imperiyası da daxil olmaqla, poçt kimi uzun məsafəli rabitə sistemlərinə imkan verən erkən yazı və kağızın inkişafı medianın erkən formaları kimi şərh edilə bilər.[4] Hovard Reynqold kimi yazıçılar insan kommunikasiyanın ilk formalarını, məsələn, Lasko mağara təsvirlərini və erkən yazıları medianın ilk formaları kimi qələmə vermişdilər.[5] Media tarixinin başqa bir çərçivəsi Şove mağarasının təsvirləri ilə başlayır və insan ünsiyyətini qısa səs diapazonundan kənara çıxarmağın digər yolları ilə davam edir: tüstü siqnalları, iz işarələri və heykəllər.[6]

Kommunikasiya kanalları ilə bağlı müasir tətbiqində media termini ilk dəfə kanadalı kommunikasiya nəzəriyyəçisi Marşall MakLuhan tərəfindən "Counterblast" (1954) əsərində istifadə edilmişdir: "Media oyuncaq deyil; onlar Ana Qaz və Piter Pan rəhbərlərinin əlində olmamalıdır. Onları yalnız yeni rəssamlara həvalə etmək olar, çünki onlar sənət formalarıdır". 1960-cı illərin ortalarında bu termin Şimali Amerika və Birləşmiş Krallıqda geniş istifadə edilməyə başlanmışdır. Kütləvi informasiya vasitələri ifadəsi, Henri Luis Menkenə görə, ABŞ-də hələ 1923-cü ildə istifadə edilmişdir.[7][8]

Elektron media

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Telekommunikasiya sahəsindəki inkişaflar mediaya analoq və rəqəmsal media vasitəsilə uzun məsafəli bağlantı yaratmaq imkanı vermişdir.

Müasir kommunikasiya vasitələrinə çox sayda insanlar arasında uzun məsafəli mübadilə daxildir. Ənənəvi yayım mediası və kütləvi informasiya vasitələri birdən çox ünsiyyətə üstünlük verir (televiziya, kino, radio, qəzet, jurnal və sosial media ).[9][10]

Sosial media

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Elektron media, xüsusən də sosial media XXI əsrdə insanların istifadə etdiyi ən yaxşı media formalarından birinə çevrilmişdir. Sosial media və sosial şəbəkələrdən istifadə edənlərin faizi 2005-ci ildəki 5%-dən 2019-cu ildə 79%-ə yüksəlmişdir. "Instagram", "Twitter", "Pinterest", "TikTok" və "Facebook" ən çox istifadə edilən sosial media platformalarıdır. Bir insanın sosial mediada keçirdiyi orta vaxt gündə 2,5 saatdır. Sosial medianın geniş yayılması insanların başqaları ilə ünsiyyət qurmasında və məlumat almasında da dəyişikliyə səbəb olmuşdur. İnsanların təxminən 53%-i xəbərləri oxumaq üçün sosial mediadan istifadə edir.[11]

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "What is media? definition and meaning". BusinessDictionary.com. 2017-05-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-03.
  2. ↑ Cory Janssen. "What is Communication Media? - Definition from Techopedia". Techopedia.com. 2017-04-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-03.
  3. ↑ Martin Lister; Jon Dovey; Seth Giddings; Iain Grant; Kieran Kelly. New Media: A Critical Introduction (PDF) (2nd). 2016-03-06 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2014-10-03.
  4. ↑ Dunston, Bryan. "Postal system". The Chicago School of Media Theory (ingilis). 2002. 2020-11-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-18.
  5. ↑ Livingstone, Sonia M.; Lievrouw, Leah A. New Media: A Critical Introduction (ingilis). Taylor & Francis. 2009. 52–53. ISBN 9780415431606. 2023-06-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-27.
  6. ↑ Lule, Jack. Globalization and Media: Global Village of Babel (ingilis). Rowman & Littlefield. 2012. 33–34. ISBN 9780742568365. 2023-06-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-27.
  7. ↑ Colombo, John Robert. Colombo's All-Time Great Canadian Quotations. Stoddart Publishing. 1994. səh. 176. ISBN 0-7737-5639-6.
  8. ↑ Group 3. "The Evolution of Media". Evolution of Media (ingilis). 2022-02-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-02-11.
  9. ↑ "What is telecommunications? Definition and meaning". Market Business News. 23 February 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 March 2023.
  10. ↑ "1 to Many, Many to Many and Many to 1 – for PR and Inbound". Imre. 11 January 2018. 23 February 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 March 2023.
  11. ↑ Ortiz-Ospina, Esteban; Roser, Max. "The rise of social media". Our World in Data. 2023-03-20. 2023-04-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-04-21.

Əlavə ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • McQuail, Denis (2001) McQuail's Mass Communication Theory (fourth edition), Sage, London, pp. 16–34. MAS
  • Biagi, S. (2004). Media Impact. Wadsworth Pub Co, 7th edition.
  • Caron, A. H. and Caronia, L. (2007). Moving cultures: mobile communication in everyday life. McGill-Queen's University Press.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]