Relslər üzərinə uzanmış adam (roman)

Relslər üzərinə uzanmış adam — azərbaycanlı yazıçı Rövşən Abdullaoğlunun ilk dəfə 2017-ci ildə nəşr edilmiş psixoloji romanı.

Relslər üzərinə uzanmış adam
Relslər üzərinə uzanmış adam
Romanın 8-ci nəşrinin üz qabığı
Müəllif	Rövşən Abdullaoğlu
Janr	Psixoloji roman
Orijinalın dili	Azərbaycanca
Ölkələr	Azərbaycan
Orijinalın nəşr ili	2017
Nəşriyyat	Qədim Qala
Nəşr	4
Səhifə	400
ISBN	ISBN 978-9952-8078-0-6

Müəllif bu kitabı yazmaq üçün 2016-cı ildə Bosniya və Herseqovinaya səyahət etmişdir. Ölkənin müxtəlif şəhərlərində, həmçinin, Srebrenitsada olmuş, Srebrenitsa qətliamının qurbanlarının məzarları olan qəbiristanlığı ziyarət etmiş, o hadisənin canlı şahidləri ilə görüşüb danışdıqdan sonra bu əsəri qələmə almışdır.^[1][2][3][4]

Rövşən Abdullaoğlu eyni zamanda 2016-2018-ci illərin ən çox satılan kitabı olan^[5] “Bu Şəhərdə Kimsə Yoxdur”^[6] və digər bestseller^[7][8] romanların müəllifidir. Ümumilikdə yazarın bu günə kimi 27 kitabı işıq üzü görmüşdür.

Bu əsərinə görə müəllif Rövşən Abdullaoğluna 2022-ci ilin 18-19 noyabr tarixlərində ABŞ-nin Mayami şəhərində keçirilən “Readers’ Favorite” beynəlxalq kitab müsabiqəsinin qızıl medalı təqdim olunub.^{[9][10][11][12][13]}

• Əsər 2020-ci ildə “Readers` Favorite” beynəlxalq ədəbi tənqid qurumu tərəfindən keçirilən kitab yarışmasında “bədii ədəbiyyat/mədəniyyət” janrında qızıl medal mükafatçısı olmuşdur.^{[14][15][16][17][18][19][20]}
• “Readers’ Favorite” ədəbi qurumu tərəfindən 5 kateqoriya (estetik görünüş, süjet, inkişaf, şəkilləndirmə, oxucu tələbatı) üzrə dəyərləndirilmiş və hər birindən maksimal 5 bal toplayaraq “beş ulduz” nişanı ilə təltif olunmuşdur.^[21]
• “IndieReader” ədəbi qurumu tərəfindən 5 baldan 4,9 balla dəyərləndirilərək “IR Approved” nişanı ilə təltif edilmiş və 2020-ci il sentyabr ayının “Ən yaxşı rəy almış kitablar” siyahısına daxil edilmişdir.^[22]
• “Kirkus” ədəbi qurumu “Relslər üzərinə uzanmış adam” romanı haqqında yüksək rəy yazaraq 1 iyul 2020 tarixli 13-cü sayında, xüsusi buraxılışda əsərin resenziyasını dərc etmişdir.^[23]

Roman ilk dəfə 2017-ci ildə Bakıda, “Qədim Qala” nəşriyyatında Azərbaycan dilində 400 səhifədə, 60x84 ölçüsündə çap edilib. Kitabın ilk tirajı 2 həftə ərzində satılıb.^[24] 2017-2019-cu illərdə ən çox satılan kitablar siyahısında yer alıb.^[25][26] 2020-ci ilə qədər Azərbaycanda 8 dəfə təkrar nəşr edilib.

Əsər 2018-ci ildə ingilis dilinə tərcümə edilib və “The Man On The Rails” adı ilə elektron formatda Amazon.com satış platrformasına yerləşdirilib.^[27]

2021-ci ildə rus dilinə tərcümə edilib və "Человек, лежащий на рельсах" adı ilə Bakıda, “Qədim Qala” nəşriyyatında, 440 səhifədə, 60x84 ölçüsündə çap edilib.^[28]

Xəbərdarlıq: Yazının davamı əsərin məzmunu haqqında məlumat ehtiva edir.

Relslər üzərində intihara qərar vermiş iki yad insanın kəsişən həyat yolları. Həyatın dilemmalarından çıxış yolu axtaran "həmrelslər" və kəlmə-kəlmə son dayanacağa doğru irəliləyən ömür, bəlkə, ölüm qatarı. “Nə üçün yaşayıram?” sualına cavab tapmağa çalışan qəhrəmanlar həyata tutunmaq üçün heç bir səbəb tapa bilmədikləri üçün ayaqları onları bu qatarın qarşısına gətirib.

Kanadada kəsişən relslər oxucunu keçmişə, hələ qəhrəmanların dünyaya gəlmədiyi zamanlara aparır. Gözəl və inadkar serb qızı Adriana Balkan yarımadasında serblərə göstərilən təzyiqlərlə bağlı məqalə yazmaq üçün Mostar şəhərinə gəlir. Mostarla bərabər mehriban və alicənab bələdçisini də yaxından tanımağa başladıqca şovinist baxışları dəyişir. Boşnaklara nifrət ruhunda tərbiyə edilmiş Adriana ruhu belə duymadan bu “düşmən” millətin nümayəndəsinə əməlli-başlı aşiq olur. Sevgi, fədakarlıq, xəyanət, Srebrenitsa dəhşətlərinin fonunda insanın özünə doğru gedən yolda ağır mübarizəsini əks etdirən möhtəşəm bir həyat hekayəsi. Bu mübarizə kimin qələbəsi ilə sonlanacaq?

Xəbərdarlığın sonu.

Xəbərdarlıq: Yazının davamı əsərin məzmunu haqqında məlumat ehtiva edir.

Əsərin əsas süjet xətti iki baş qəhrəmanın – Tedlə Faruqun intihar qəsdi ilə üzərinə uzandıqları relslərdə kəsişən həyat tarixçələrini təsvir edir.

Ted – relslərə ilk gəlmiş adam ilham pərisinin tərk etmiş olduğu yazıçıdır. Həyatın mənası, sevgi və ədəbiyyat barədə özünəxas düşüncələri var (Ted Şekspiri sevmir). Kanadada dünyaya gəlmiş Tedin qayğısız uşaqlığına analarının qəfil ölümü son qoyur. Bir neçə il ötür, həmişə oynadıqları relslər üzərində baş verən dəhşətli qəzada Ted yeganə dayağı olan qardaşını itirir. Ömrünün hər ötən günü bu ölümdə müqəssir olmasını düşünməsi ona rahatlıq vermir. Ted ruhi tarazlığını bərpa etmək üçün ən məşhur psixoterapevtlərin qəbulunda olsa da, heç bir nəticə əldə edə bilmir və nəhayət, öz doğum günü olduğunu bilmədiyi məşum bir gündə növbəti dəfə əzablı həyatına son vermək qərarına gəlir. Bu dəfə intihar üçün bədbəxtliyinin başlanğıcı olan qatar yolunu seçir. Lakin daha bir intihar könüllüsü olan Faruq adlı gənc oğlanla eyni relslər üzərində görüşməsi onun həyatını gözlənilməz şəkildə dəyişir. Müəllif Faruqu səhnəyə gətirdikdən sonra oxucunu keçmişə, Balkan yarımadasında ciddi siyasi qarşıdurmalarla xarakterizə olunan 1990-cı illərə aparır. Gözəl, istedadlı və inadkar serb qızı olan gənc Adriana son dərəcə radikal şovinist baxışları olan siyasətçi atasının təlimatı ilə Balkan yarımadasında serblərin hüquqlarının pozulması, müsəlman boşnakların onlara göstərdikləri təzyiqlərlə bağlı tutarlı məqalə yazmaq üçün Mostar şəhərinə gəlir. Ona yardım üçün Əmin adlı bələdçini tövsiyə edirlər. Milliyyətcə boşnak olan Əminin ailəsi serb və xorvatlarla bir məhəllədə yaşayır və Əmin də göz açandan bəri yalnız mehribanlıq gördüyü, xoş münasibətdə olduqları bu insanları öz doğmaları, əzizləri hesab edir. Tarixən baş vermiş bütün qarşıdurmaların isə dini, irqi və milli ayrı-seçkiliyi öz mənfur məqsədlərinə çatmaq üçün alət edən siyasətçilərin çirkin oyunlarının nəticəsi olduğunu düşünür. Əmin Adrianaya qarşı əsl qonaqpərvərlik göstərir, qızı doğma şəhəri Mostarla, sufilər məskəni qədim Blaqay və Medjuqorya ilə tanış edir, şəhərin simvoluna çevrilmiş “Stari Most” adlı qədim körpünün tarixçəsindən danışır. Mostarla bərabər Əmini də yaxından tanımağa başladıqca ağlı kəsəndən bəri boşnaklara nifrət ruhunda tərbiyə edilmiş Adriana özü də hiss etmədən bu “düşmən” millətin nümayəndəsinə əməlli-başlı aşiq olur.

Əlbəttə ki, gənclər bu qeyri-bərabər sevginin bədəlini ödəməli olurlar. Uzun ayrılıqdan sonra qovuşmağı bacarsalar da, xoşbəxtlikləri uzun sürmür. Adriananın atası görkəmli siyasi xadim olduğu üçün gənclər onları gözləyən təqiblərdən çəkinirlər, adlarını da dəyişdirib doğma Mostarı tərk edərək Srebrenitsaya yerləşməli olurlar. 1995-ci ildə şəhərə serb ordusunun daxil olması ilə iki sevən qəlbin xoşbəxt həyatı qara rəngə boyanır. Həyat növbəti ironiyasını göstərir, şovinist atanın qəddar siyasəti doğma qızının taleyində ən acı şəkildə əks olunur. Tale ata ilə qızı bu dəfə qəribə müstəvidə üzləşdirir. Keçmişdə baş vermiş bütün bu hadisələrin maraqlı cərəyanı Faruqla, onu relslər üzərinə sürükləyib gətirmiş səbəblərlə yaxından bağlıdır.

Xəbərdarlığın sonu.

“Əgər şər səni dəyişməyibsə, deməli, hələ qalib gəlməyib”.

Özlərini dərk edəndən bəri Ted və Faruq “nə üçün yaşayıram?” sualına cavab axtarırlar və həyata tutunmaq üçün bir səbəb belə tapa bilmədikləri üçün ayaqları onları relslər üzərinə gətirir. Burada qəribə şəkildə həyatlarındakı əsas düyünləri çözməyə müvəffəq olan qəhrəmanlar yenidən fərqli simada doğulurlar. Qatarın gəlişi ilə hadisələr oxucunun heç gözləmədiyi istiqamətdə cərəyan edir və əsərin əsas ideyası da məhz bu hissələrdə oxucuya aydın olur.

Ümumiyyətlə, əsərdə baş verən hadisələr insanın həqiqi mahiyyətini açıqlamağa xidmət edir. Düşdüyü çətin sınaqlar zamanı üzə çıxan rəzilliklərini və yüksələ biləcəyi mənəvi zirvələri göstərir. Həyatda yüzlərlə insanın arasından seçilmiş, bir-birindən çox fərqlənən obrazlar əsərin güclü cəhətlərindəndir. Bəzi obrazların müxtəlif situasiyalardan keçdikcə necə təkamül etdiklərini, çox təbii şəkildə tırtıldan kəpənəyə çevrildiyini müşahidə edirik. Təsirli süjet xətti nəticəsində obrazlarla sıx empatiya qurmuş oxucu istər-istəməz özü ilə müqayisələr aparır və həyatındakı sıxıntılardan, keçmiş travmalarından qurtulmağın tam real olduğunu anlayır.

Əsərin əsas ideyalarından biri də müxtəlif formalarda təzahür edən sevginin bütün çətinliklərdən qüdrətli olduğunu, sevdiyi insan üçün edilən fədakarlığın insan ruhunu pakladığını və diriltdiyini göstərməkdir. Bir tərəfdə əsas qurbanları qadınlar və uşaqlar olan qorxunc savaş, digər tərəfdə isə həyatın ən ağır sınaqlarından qalib çıxan sevgi. Sevdikləri üçün canından keçmək asandır, lakin sevdikləri üçün uzun illər boyunca hər gün ölüb-dirilərək yaşamağa yalnız həqiqi sevgini dadanlar qadirdir.

"Readers’ Favorite" kitablara rəy və mükafat verilməsi ilə məşğul olan, fəaliyyəti Better Business Bureau (BBB) tərəfindən yüksək (A+) dəyərləndirilmiş ədəbi qurumdur və rəyləri məşhur “Penguin Random House”, “Simon & Schuster” və “Harper Collins” nəşriyyatları tərəfindən mötəbər bilinir. “Müstəqil Müəlliflər Assosiasiyası” (“Association of Independent Authors”) tərəfindən “Best Websites for Authors” və “Honoring Excellence” mükafatlarına layiq görülmüşdür.^[29][30]

“Readers’ Favorite”ın kitab haqqında rəyi:^[21]

“Rövşən Abdullaoğlunun qələmindən “Relslər üzərinə uzanmış adam” romanı ağır sınaqlar zamanı insanın sahib olduğu əzmkarlıq və mənəvi qüdrətdən bəhs edir. Heyrətamiz intihar ssenarisi ilə başlayan bu əhvalat bizi keçmişə, Bosniya və Serbiya arasındakı hərbi münaqişələr dönəminə aparır. Burada tanış olduğumuz Adriananın dəyişən həyat hekayəsi insan ruhunun, ən dərin ümidsizliyə baxmayaraq, nələrin öhdəsindən gələ biləcəyini göstərir. Bu hekayə süjetin inkişafına təsir göstərərək hadisələri vahid kontekstdə birləşdirir.

Müəllif Rövşən Abdullaoğlu əsərdə ilk öncə insanlığa geniş rakursdan baxış formalaşdırır. Süjet irəlilədikcə bu baxış bucağı ən münasib məqamlarda daralaraq oxucunu emosional rabitə yaradan detallara yönəldir. Mənim Balkan müharibəsi və burada iştirak edən müxtəlif tərəflər arasında baş vermiş münaqişələr barədə çox az məlumatım vardı, odur ki bu romanda həmin dövrə aid çoxlu sayda tarixi, mədəni faktlar və ictimai perspektivlər öyrəndim. Bu məlumatlar bütün oxucular üçün faydalı ola bilər. Mənə ən çox təsir edən obrazların təkamülü oldu; bu inkişafın nəticəsində romanda bütün hadisələrin əsasında olan güclü (müsbət) qəhrəmanlar formalaşır. Əlbəttə ki, ibrətamiz həyat təcrübəsi yaşamalı olan Adriana məğrur bir şəxsiyyət kimi daha çox seçilir. Dialoqlar da əsərin güclü cəhətidir. Burada mühüm fəlsəfi suallar qabardılır və hekayənin emosional məzmunu daha dərindən açılır; bununla bərabər, obrazların danışığı realist və klişedən uzaqdır. “Relslər üzərinə uzanmış adam” romanını dərin məzmunlu, geniş dünyagörüşlü bədii ədəbiyyata dəyər verən oxuculara təkidlə tövsiyə edirəm”.

“BookLife” şirkəti 1872-ci ildən fəaliyyət göstərən, "kitab dünyasının İncili" kimi tanınmış "Publishers Weekly" beynəlxalq mətbuat orqanın müstəqil nəşrlər üçün ayrılmış qoludur. Fəaliyyətinin əsas istiqamətini kitabların oxunub dəyərləndirilməsi təşkil edir. 2016-cı ildən "Publishers Weekly" şirkətinin dəstəyi ilə bədii və qeyri-bədii ədəbiyyat üzrə illik “BookLife Prize” müsabiqəsini keçirir.

“BookLife Reviews”un kitab haqqında rəyi:^[31]

“Abdullaoğlu tarixi, teologiyanı, fəlsəfəni və psixologiyanı bir araya gətirdiyi bu əsərdə eyni qatar yolunda intihara cəhd edən iki insanın həyat yoluna işıq salır. Son anlarını gözləyən bu iki nəfər onları bu relslərə sürükləyib gətirmiş tarixi hadisələri, taleyi, insanlar arasındakı münasibətləri, ədəbiyyatı müzakirə edir.

Ailə dinamikasının təsviri səmimi emosiyalarla zəngindir. Adriananın və ailəsinin həyat hekayəsi həqiqətən ürəkləri parçalayır. Abdullaoğlu əsərin başlanğıcı ilə sonunu birləşdirmək üçün ağıllı və inandırıcı yollar tapır. Əsərin informasiya baxımından daha dolğun hissələrinin öhdəsindən gəlmiş oxucu bu tarixi hekayədə çox dəyərli mövzularla rastlaşacaq.

Yekun: Fəlsəfi araşdırmaların və tarixi romanın eklektik uzlaşması olan bu əsər psixoloji travmaların nəsildən nəslə ötürülməsi ilə maraqlanan oxucuların diqqətini cəlb edəcək.

Boris Pasternakın “Doktor Jivaqo”sunun, Xalid Hüseyninin “Min möhtəşəm günəş”inin pərəstişkarları üçün əla seçimdir”.

“BookLife Prize”ın kitab haqqında rəyi:

“Abdullaoğlunun nəsri güclüdür, hər obraz öz unikal səsi ilə parlayır. Baş qəhrəmanlar olan Ted və Dorian hədsiz xoş təsir bağışlayan, çox təsirli obrazlardır, əsər onların əhvalatı sayəsində möhtəşəm sonluğa varır. Bununla bərabər, Adriananın hekayəsi də diqqətçəkən və cəlbedicidir”.

“Kirkus Book Reviews” Nyu-Yorkda yerləşən, ədəbi tənqid sahəsində səksən illik təcrübəsi olan, il ərzində 7000–10 000 yeni kitabı dəyərləndirən ədəbi qurumdur.

“Kirkus Book Reviews”un kitab haqqında rəyi:^[32][33]

“Azərbaycanlı yazıçı Abdullaoğlu Balkan müharibəsinin ən ağır məqamlarından bəzilərini dəqiqliklə qabardaraq ağır məşəqqətlər yaşanmış bu yerin ən qaranlıq zamanlarındakı çətinlikləri və nüansları məharətlə təsvir etməklə təqdirəlayiq bir iş ortaya qoyur.

Əsərin süjeti inandırıcıdır, fəlsəfi baxımdan da mövzu aktual və həyati önəmli mesaj daşıyır.

Bu romanda çox hadisələr baş verir, bütün əhvalatlar bir-birinə calanaraq çənbəri tamamlasa da, təhkiyənin əsas hissəsini Faruqun hekayəsi təşkil edir. Bəzi səhnələrdə nəsihətedici notlar hiss olunur, lakin sevginin ən çətin sınaqlar qarşısında məğlubedilməzliyi mövzusu həqiqidir.

Bir sözlə, müharibənin dağıdıcı qüvvəsi və sevgiyə olan ehtiyac haqqında sürükləyici, düşündürən hekayə”.

“Self-Publishing Review” peşəkar ədəbi tənqid və redaktə xidmətləri təklif edən, kitablarla bağlı rəylər, məqalələr və yenilikləri dərc edən mötəbər ədəbi qurumdur. Fəaliyyəti haqqında “The Guardian”, “The Huffington Post”, “Writer's Digest”, “Forbes” və “The New York Times” kimi nəhəng mətbuat orqanlarında bəhs edilmiş və xidmətləri tövsiyə edilmişdir.

“Self-Publishing Review”un kitab haqqında rəyi:^[34]

“Fərqli nəsilləri əhatə edən, iztirablardan və mətinlikdən danışan hekayə... “Relslər üzərinə uzanmış adam” həyatın dəyəri və insanın sağ qalmaq üçün tez-tez qurbanlar ödəməli olması barədə unudulmaz düşüncələrdir.

Əsər boyunca fərqli mədəniyyətlərdən doğan önyarğılar və inanc sistemləri araşdırılır. Faciələrlə dolu bir dövrdə sevgi münasibətlərinin dolaşıqlığını təsvir edən bu hekayədə müəllif qətiyyən məsələlərin bəsit yolla həllini verməyə çalışmır. Əsərdə hadisələr vahid bir xətt üzrə cərəyan etmir. Abdullaoğlunun digər əsərlərində olduğu kimi, burada da müasir bilgilərin, qədim mədəniyyət ənənələrinin və ciddi fəlsəfi təhlilin çox maraqlı uzlaşmasını görürük. Bu analitik yanaşmanın şüurda yaratdığı dərin təlatümlər bəzən hekayənin ümumi axarını ləngitsə də, daha genişmiqyaslı ideyaların çatdırılmasına xidmət edir. Əsərdə olan unikal xarakterlər və süjetin qeyri-adi dönüşləri bizi özünüdərkə və bildiyimizi sandığımız bütün nəsnələri yenidən dəyərləndirməyə sövq edir”.

“IndieReader” 2009-cu ildə əsası qoyulmuş, beynəlxalq kitab müsabiqələrinin təşkilatçısı olan ədəbi tənqid qurumudur. Fəaliyyəti “The Wall Street Journal”, “ The Huffington Post”, “USA today”, “Forbes”, “The New York Times” kimi nəhəng mətbuat orqanları tərəfindən dəstəklənir.

“IndieReader”nin kitab haqqında rəyi:^[22]

“Möhtəşəm ədəbi əsər oxucunu yeni, əsrarəngiz yerlərə aparır. İlk dayanacaq Tedlə Faruqun ölüm qatarını gözlədikləri gözdən uzaq dəmiryoludur – 2014-cü il, Kanada, Saskatun. Məhz bu bədbin başlanğıcdan müharibə dəhşətlərindən, insan ruhunun zəfərindən və sevginin şəfabəxş qüdrətindən bəhs edən sürükləyici, ruhun dərinliklərinə işləyən hekayə başlayır. Həyatın mənası, sevgi və ədəbiyyat barədə düşüncələr əsərin mahiyyətini təşkil edir. “Relslər üzərinə uzanmış adam” romanı ilə Coşua Oppenhaymerin ürəkparçalayan “Qətl aktı” və “Səssizliyin baxışı” sənədli filmləri arasında bənzərlik var. Bu filmlərdə İndoneziyada hərbi zəmində törədilmiş qəddarlıqların nəticələri araşdırılır. Həm Bosniyanın, həm də İndoneziyanın hərbi caniləri bu gün azadlıqda dolaşır, hətta rəhbər vəzifələr tuturlar, onların qurbanları isə səssiz iztiraba məhkumdurlar. Silahlar susandan sonra da müharibə hələ uzun müddət xalqları, ailələri parçalamağa davam edir.

“Relslər üzərinə uzanmış adam” çox güclü əsərdir. Rövşən Abdullaoğlu incə, səlis və ehtirasla, təfərrüat və atmosferi heyrətamiz dəqiqliklə hiss edərək yazır, sətirlərinə qədim müdriklik hopmuş müasir roman ortaya qoyur”.

2019-cu ildə kitabın 6-cı təkrar nəşrindən əldə olunan gəlir "Şəhid Ailələri və Kimsəsiz Uşaqlara Yardım" İctimai Birliyinə ianə olunmuşdur.^[35][36][37]

• "Relslər üzərinə uzanmış adam" əsərini oxudum
• Relslər Üzərinə Uzanmış Adam romanı haqqında
• Relslər üzərinə uzanmış adam. Xeyriyyə aksiyası
• Rovsen Abdullaoglu - Relsler Uzerinde Uzanmis Adam
• Relsler uzerinde uzanmis adam #1

Bu məqalədəki istinadlar müvafiq istinad şablonları ilə göstərilməlidir.

• "Relslər Üzərinə Uzanmış Adam" ( (az.)). qedimqala.az. 2017-03-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-03-14.
• Good Reads-də Relslər üzərinə uzanmış adam
• Rövşən Abdullaoğlunun yeni romanı rekordlara iddalıdır - VİDEO
• Rövşən Abdullaoğlu - Relslər üzərinə uzanmış adam
• 31 Mart soyqırımına həsr edilmiş kitab müzakirəsi YouTube
• Azərbaycanda 2017-ci ildə ən çox bu kitab satılacaq- FOTO