туьрк, сущ.; -юни, -юна; -яр, -яри, -яра 1) сагъ затӀ арадиз гъидай ва я ам чукӀурайла жедай кӀус. || вахтунда жемятдик зурзун акатна, са паяр катиз башламишна. Ф. Ирид юкӀ алай пагьливан Магьамад. Велиметан утагъдин са илан чӀехи са пай адал алкӀурнавай яйлухрай ацӀанва. М. В. Гьарасатдин майдандал. Набататрин паяр: дувул, тан, пеш, тум, къене авай емиш. З. К. 'ТӀебиат чирун. 2) са гьихьтин ятӀани шадвиляй гудай багъиш. Ракъинин гуьмбетдиз лапагар, верчер, гъери, дуьгуь, рангунин литер ва гзаф кьадар маса шейэр паяр яз гъизвай. А. И. Къиргъин. 3 ) умуми затӀ талукьбуруз чара авурла, гьар садал гьалтдайди. Бубадин суруз гьуьрметиз тежедай касдиз и кӀваляй гьич чат кепекдинни пай жедач. З. Гь. Бубадин кӀвал.
* стха пай, чӀалан паяр.
* пай атӀун гл. са кардикай магьрум авун. Аллагьдин мал пай идайла, датӀана, гьамиша куьз тада зун пай атӀана? Е. Э. Азиз дустар, килигдачни зи гьалдиз? Кесиб кас аквадай бенде жагъич, валлагь, кесибвал кьий. Адан пай тӀатӀудай бенде жагъич, валлагь, Кесибвал кьий. Е. Э. Кесибвал кьий. Чи гзаф хуьрера кхьин авачирвал, азадвал анихъ амукьрай, бязи вахтара чи ата-бубайрин тӀебиатдин лап адетдин девлетрикай пай атӀанва. И. В. Чирхчир.
* пай атӀуй! $, межд. дишегьлийрин экъуьгъун.
* пай гун гл. алакьунар, лазим шейэр гун. Сад Аллагьди гана ваз пай... Е. Э. Суна, за ваз лугьун са чӀал.
* пай кутун гл., ни квек куьмек гун. Газетрин редакцийри чпин кьвалав литературадин кружокар тешкилуналди, анра юкьван школайрин преподавателрив, партийный, советрин ва маса работникрив лекцияр кӀелиз, туналди чи литературадин гележег тир жегьил писателар чӀехи авунин кардик лайихлу пай кутада. А. С. Жегьил шаиррин яратмишунин бязи месэлайрикай.
* пай хкатун гл., нин квекай умумивал амукь тавун. Агьузардин ван цавариз акъатна, И гуьлуьшан дуьньядикай пай хкатна. Е. Э. Шеда зун.
* пай хьун гл., вуч сагъ затӀ кьве патахъ чара хьун. Къазмадивай акьван яргъа тушиз, вацӀ кьве шакъадиз пай жезвай чкадал, къавахдин са тар пунай акъатнавай З. Гь. Ахварай авудай аваз. Лезгийрин интеллигентрикай гьарма сад анжах вич паталди алахъначиртӀа, халкь кьве патал пай жедачир. З. Р. Веси.