ATIŞMA
сущ. 1. ягъ-ягъун; дяве (тфенгралди, тупаралди); ягъунар (кьве касди ва я кьве кӀеретӀди тфенгдай, тупунай ва я мс. сада-садаз гуьлле гун, сада-сад ягъун); 2. пер. гафарал фин, сада-садаз залан гафар лугьун, экъуьгъунар; кукӀунар.
Belqrad məktəbində atışma
Belqrad məktəbində atışma və ya Vladislav Ribnikar məktəbində qətliam — 2023-cü il mayın 3-də yerli vaxtla saat 8:37-də Belqrad şəhərində baş verib. 13 yaşlı tələbə Kosta Keçmanoviç məktəb ərazisinə atəş açıb, 10 nəfəri (9 şagird və bir mühafizəçi) öldürüb, 6 şagird və bir müəllimi yaralayıb, bundan sonra polis tərəfindən saxlanılıb. Xəsarət alan bir tələbə 12 gün sonra vəfat etmişdir. Qurbanların ümumi sayı 10 nəfərə çatıb.
== Hadisələrin gedişatı ==
Səhər saatlarında atıcı məktəbə daxil olsa da, dərsə getməyib. Səhər saat 08:37 radələrində o, bel çantasından silah çıxararaq növbətçi mühafizəçiyə və iki 5-ci sinif şagirdinə atəş açıb. Sonra dəhlizdə Sofiya ilə qarşılaşdı və onu öldürdü. Daha sonra atıcı həmin vaxt onun sinfindən şagirdlərin olduğu tarix sinfinə daxil olub, müəllimə atəş açıb və tələbələrə atəş açmağa başlayıb. Daha sonra atəş açan şəxs növbəti kabinetə girmək istəsə də, müəllim onu bağlamağa müvəffəq olub. Sonra atıcı tarix otağına qayıtdı və pəncərədən (aşağı mərtəbə) atladı.
Atışma (film, 2016)
Atışma (ing. Free Fire) — rejissor Ben Uitlinin Emi Campın və özünün yazdığı ssenari əsasında çəkdiyi Böyük Britaniya döyüş komediya filmidir. Filmin premyerası 2016-cı ilin sentyabr ayında Toronto Beynəlxalq Film Festivalında baş tutmuşdur. Filmin Rusiyada premyerası isə 27 aprel 2017-ci ildə baş tutmuşdur. Bu film Ben Uitlinin çəkdiyi birinci ABŞ filmidir. Filmin prodüseri Martin Skorseze olmuşdur. Film tənqidçiləri bu filmi Kventin Tarantinonun “Rezervuar itləri” filmi ilə müqayisə edirlər.
Boston, 1978-ci il. Şəhərin kənarında, tərk edilmiş bir fabrikdə iş adamları odlu silah alveri üçün sövdələşmə aparmaq məqsədilə bir araya gəlirlər. Alqı-satqı zamanı məlum olur ki, silahlar danışılmış silahlar deyil və bu arada atışma baş verir və ardınca döyüş baş verir.
Stoneman Douglas məktəbində atışma
ABŞ-nin Parkland şəhərində (Florida ştatı) “Marjory Stoneman Douglas” məktəbində baş verən silahlı insident nəticəsində 17 nəfərin öldüyü təsdiqlənib.
Onun sözlərinə görə, 12 nəfər məktəbdə, 3 nəfər məktəbin qarşısında güllələnərək öldürülüb, daha 2 nəfər isə xəstəxanada keçinib. Ölənlər arasında həm şagirdlər, həm də böyüklər var. Yaralıların sayını açıqlamayan polis nümayəndəsi bir neçə nəfərin xəstəxanada əməliyyata götürüldüyünü təsdiqləyib. Məktəbdə atəş açan 1999-cu il təvəllüdlü Nikolas Kruz saxlanılıb. Bundan əvvəl o daxili nizam-intizam qaydalarını pozduğuna görə məktəbdən xaric edilib. Parkland şəhəri Mayamidən 60 km şimalda yerləşir.
Məlumata əsasən, 18 yaşlı gənc məktəbə daxil olaraq şagirdlərə atəş açıb. Onun əvvəllər həmin məktəbdə təhsil aldığı məlum olub. Hücumun əsəb pozuntusu səbəbindən törədildiyi ehtimal edilir.
La-Loş məktəbində atışma
La-Loş məktəbində atışma — 2016-cı il yanvarın 22-də La Loş şəhərində (Saskaçevan, Kanada) məktəbdə atışma baş verib. 17 yaşlı Rendon Fonteyn evdə iki əmisi oğlunu tapança ilə öldürüb, daha sonra oxuduğu məktəbə gələrək orada atəş açıb. Hadisə nəticəsində ümumilikdə 4 nəfər ölüb, 7 nəfər müxtəlif dərəcəli bədən xəsarətləri alıb.
== Həlak olanlar və yaralılar ==
Atışma nəticəsində dörd nəfər həlak oldu:
Deyn (17) və Dreyden (13) Fonteyn — silahlı şəxsin əmiuşağıdır.
Mari Janye (21) — müəllim, bələdiyyə sədri vəzifəsini icra edən Kevin Yanvierin yeganə qızı, 21 yaşlı
Adam Vud — müəllim, 35 yaş
Bundan əlavə, məktəb binasında baş verən atışma zamanı 7 nəfər müxtəlif dərəcəli bədən xəsarətləri alıb.
Qurbanlardan biri 2023-cü il mayın 17-də vəfat edib. Ailəsinin dediyi kimi, atışma zamanı aldığı xəsarətlərdən.
== Reaksiya ==
Kanadanın baş naziri Castin Trüdo həlak olanların yaxınlarına başsağlığı verib və atışmanın baş verdiyi məktəbə şəxsən baş çəkib.
Şəhər meri bildirdi ki, o, məktəbin sökülməsini və sonra yenidən tikilməsini istərdi, çünki "burada çox ağrı var idi, bu, travmadır (şəhərin bütün sakinləri üçün)".
8 may 2018-ci ildə Rendon Fonteyn 10 ildən sonra şərti azadlığa buraxılma hüququ ilə ömürlük həbs cəzasına məhkum edildi.
Westside orta məktəbində atışma
Vestsayd orta məktəbində atışma — 24 mart 1998-ci ildə saat 12:40-da ABŞ-ın Arkanzas ştatının Jonesboro şəhərindəki Westside orta məktəbində kütləvi atışma baş verdi. Ən azı 5 nəfər ölüb, çoxlu sayda insan yaralanıb. Atıcılar məktəbin iki şagirdi olan Mitchell Johnson və Andrew Golden idi.
Sendi Huk ibtidai məktəbində atışma
Sandi Huk ibtiadi məktəbinə silahlı hücum (ing. Sandy Hook Elementary School shooting) — Amerika Birləşmiş Ştatları Konnektikut ştatının Nyu Taun şəhərində yerləşən Sandi Huk ibtidai məktəbində yaşanmış silahlı hücum hadisəsi. Hadisə 2012-ci ilin 14 dekabrında yerli vaxtla saat 9:35 də baş vermişdir.
Vestsayd orta məktəbində atışma (1998)
Vestsayd orta məktəbində atışma — 24 mart 1998-ci ildə saat 12:40-da ABŞ-ın Arkanzas ştatının Jonesboro şəhərindəki Westside orta məktəbində kütləvi atışma baş verdi. Ən azı 5 nəfər ölüb, çoxlu sayda insan yaralanıb. Atıcılar məktəbin iki şagirdi olan Mitchell Johnson və Andrew Golden idi.
2012 Ermənistan-Azərbaycan sərhəd atışmaları
Ermənistan və Azərbaycan silahlı qüvvələri arasında 2012-ci il sərhəd toqquşmaları iyun ayının əvvəllərində baş verdi. Qarşıdurmalar hər iki tərəfin itkilər verməsi ilə nəticələndi.
== Arxa plan ==
İki ölkə 1990-cı illərin əvvəllərindən Dağlıq Qarabağ anklavı uğrunda müharibə aparırdı, gərginlik isə son vaxtlar daha artdı. 2011-ci ilin əvvəllərindən bəri Ermənistanla Azərbaycan arasında baş verən atışmalarda 63 nəfər həlak olmuşdur.
Ən son gərginlik Ermənistan-Azərbaycan sərhədinin Tavuş vilayəti ilə Qazax rayonu arasında keçən hissəsində gücləndi və aprel ayında mənşəyi bilinməyən sərhədyanı atışmalara çevrildi.
Bundan əvvəl Azərbaycan digər silah bazarlarından kənarda qaldıqdan sonra İsraildən 1,6 milyard ABŞ dolları dəyərində hərbi texnika almasından sonra Dağlıq Qarabağın işğalına son qoymaq məqsədi ilə müdafiə xərclərini artırdığı qeyd edilmişdi. Ermənistan-Rusiya əlaqələri və Ermənistan-Amerika münasibətləri də Azərbaycanın silah əldə etmək səylərinə maneə törədir.
İyunun 2-də, ATƏT-in planlaşdırılan monitorinq səfərindən bir neçə saat sonra Azərbaycandan gələn atışla Nerkin Karmirarghbyur sakininin odlu silahdan yaralandığına dair məlumatlara cavab olaraq, ATƏT-in monitorinq rəsmiləri Tavuş bölgəsində təmas xətti boyunca baş verən son hadisələri araşdırmaq üçün birtərəfli sahə monitorinqi missiyası həyata keçirdi. Aygepar, Musa və Nerkin Karmiraghbyur kəndlərində bombardman və atəş izlərinə aid foto və video qeydlər aparmağa başladılar.
== Hadisələr ==
İlk qarşıdurmalar iyunun 4-də erkən saatlarda baş verdi və Tavuş vilayətinin Berdavan və Çinari kəndləri yaxınlığında üç erməni əsgərinin öldürülməsi və altısının yaralanması ilə başladı.
Azərbaycan-Ermənistan atışması (2014)
2014-cü il avqust döyüşləri — Azərbaycan və Ermənistan arasında 2014-cü ildə baş vermişdir. İtkilərin sayına görə 1994-cü il Atəşkəs müqaviləsindən sonra ən diqqət çəkənlərdən biridir.
== Reaksiyalar ==
Ermənistan
Ermənistanın baş naziri Hovik Abrahamyan bildirdi ki, Serj Sarkisyan yaxında İlham Əliyevlə Soçidə vəziyyəti sakitləşdirmək üçün görüşəcək.
Azərbaycan
Qənirə Paşayeva beynəlxalq təşkilatları Azərbaycan və Ermənistan arasında baş verən son hadisələrdə laqeydliklərinə görə tənqid etdi.
Qarabağ FK komandasının oyunçuları Rəşad Sadıqov, Ansi Aqolli, Reynaldo, Qara Qarayev, keçmiş türk futbolçu Hakan Şükür, Fənərbaxça PFK komandasının azarkeşləri, Azərbaycan qadın milli voleybol komandasıın oyunçuları Oksana Parxomenko, Valeriya Korotenko, Kseniya Kovalenko, Ayşən Əbdülməzimova və baş məşqçi Onat Kurt, Türkiyəli müğənni Sibel Can ölən insanların ailələrinə öz baş sağlıqlarını ifadə etdilər.
Rusiyalı Serebro qrupu hadisələrdən əziyyət çəkən ailələrə hörmət əlaməti olaraq Bakıdakı konsertlərini təxirə saldı.
Azərbaycanlı futbolçu Rauf Əliyev Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2014/2015də ilk qolunu müharibənin qurbanlarına təzim edərək qeyd etdi.
Azərbaycan-Ermənistan atışması (2016)
Aprel döyüşləri, Aprel müharibəsi və ya Dördgünlük müharibə — 2016-cı il aprelin 1-dən 2-nə keçən gecədən başlayaraq Azərbaycan və Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasının hərbi birləşmələri arasında baş vermiş hərbi münaqişə. Aprel döyüşləri Dağlıq Qarabağda 1994-cü ildə atəşkəs haqqında saziş imzalandıqdan bəri ən şiddətli döyüşlər idi. Döyüşlər Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin qələbəsi ilə nəticələnmiş, Tərtər rayonunun Talış kəndi ətrafındakı yüksəkliklər, Cəbrayıl rayonunun Lələ təpə yüksəkliyi və Cocuq Mərcanlı, Goranboy rayonunun Gülüstan kəndi, Tərtər rayonunun Qazaxlar kəndi və Tərtər rayonunun Suqovuşan kəndi istiqamətində yollar düşməndən azad olunmuşdur.
5 apreldə hər iki tərəfin razılığı və beynəlxalq qurumların müşahidəsi ilə yenidən atəşkəs müqaviləsi imzalanmışdır. Buna baxmayaraq, Ermənistan tərəfindən dəstəklənən seperatçı qüvvələr atəşkəs imzalanmazdan bir neçə saat sonra onu dəfələrlə pozmuşdur. Azərbaycan Respublikasının verdiyi rəsmi məlumata görə Azərbaycan Silahlı Qüvvələri 2,000 hektarlıq ərazini azad etmişdir, ancaq Ermənistan tərəfi bu ərazinin ölçüsünün sadəcə 800 hektar olduğunu və heç bir strateji əhəmiyyətə malik olmadığını iddia edir.
Amerika Birləşmiş Ştatları Dövlət Departamentinin hesablamalarına görə, dörd gün davam edən döyüşlər zamanı həm hərbi, həm də mülki olmaqla təxminən 350 nəfərin həyatını itirdiyini açıqlamışdır.
== Zəmin ==
Aprel döyüşləri özünün həcminə görə 12 may 1994-cü ildə razılaşdırılmış atəşkəs rejimindən sonra Azərbaycan qoşunların təmas xəttində baş vermiş ən böyük hərbi qarşıdurma idi. Aprel döyüşlərinin başlanması barədə müxtəlif fikirlər vardır. Bəzi siyasi şərhçilərə görə, döyüşlərin əsl təşəbbüskarı Rusiya və ya Türkiyə idi.