Lüğətlərdə axtarış.

Axtarışın nəticələri

  • ВСОВАТЬ

    сов. köhn. soxmaq, dürtmək, tıxamaq, təpmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ВСОСАТЬ

    сов. sormaq, əmmək; çəkmək, hopdurmaq, canına çəkmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • вшивать

    см. вшить; -аю, -аешь; нсв.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • всосать

    ...впитывая, вобрать в себя (жидкость, воздух и т.п.) Пылесос всосал всю пыль. Почва всосала влагу. - всосать с молоком

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • вковать

    ...вковывание что Закрепить, укрепить внутри чего-л. посредством ковки. Вковать орнаментальную деталь в решётку.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • ВШИВАТЬ

    несов. bax вшить

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • всевать

    см. всеять; -аю, -аешь

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • ВСЕВАТЬ

    несов. bax всеять.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ВКОВАТЬ

    несов. döyüb bitişdirmək, döyüb keçirtmək, döyüb yapışdırmaq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ВШИВАТЬ

    несов., см. вшить

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВСОСАТЬ

    кужумун, вичик чIугун, фитIинун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВСОСАТЬ

    sormaq, əmmək, çəkmək, hopdurmaq, canına çəkmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ВКОВАТЬ

    döyüb bitişdirmə, döyüb keçirtmək, döyüb yapışdırmaq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ВДУВАТЬ

    несов. уф ттун, ял тун, ракъурун, (ял, гьава ттуна) ацIурун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВЫКОВАТЬ

    1. гатун, гатана расун (металлдикай са затI). 2. пар. яратмишун, гьазурун, арадал гъун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВЫРВАТЬ₀

    ...ялна акъудун. 2. гужалди къачун, гужалди (са кар) ийиз тун; вырвать признание гужалди хиве кьаз тун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВЫРВАТЬ₁

    экъуьчун, къусмишун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВЫСЕВАТЬ

    несов., см. высеять

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВЫСОСАТЬ

    фитIинун, фитIинна хкудун, фитIинна куьтягьун (мес. хиряй иви) ♦ высосать все соки вири кьуш хкудун, аман тун тавун; высосать из пальца авачир чкадай

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВЫШИВАТЬ

    несов., см. вышить

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВИНОВАТ

    1. тахсирлу я. 2. багъишламиша; виноват, я не расслышал багъишламиша, заз ван хьанач.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВЕРОВАТЬ

    несов. инанмишвал авун, инанмиш хьун; иман гъун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВАЛЬЦОВАТЬ

    ...(вальцийрин, валрин арада чуькьвена кьелечIрун. куьлуь авун, гъуьр авун); вальцовать железо ракь вальцоватун (чуькьвена кьелечIрун).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВДОВЕТЬ

    несов. хендеда хьун; хендеда яз яшамиш хьун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВГОНЯТЬ

    несов., см. вогнать

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВБИВАТЬ

    несов., см. вбить

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВЫРВАТЬ

    1. Qoparmaq, dartıb çıxartmaq, çəkmək; 2. Dartıb almaq, qapıb almaq, əlindən qoparmaq, zorla almaq, məcbur etmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ВДУВАТЬ

    üfürmək, içəri hava üfürmə

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ВСОВЫВАТЬ

    несов. bax всовать.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • УСОВАТЬ

    сов. dan. soxmaq, dürtmək, yerləşdirmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • СОВАТЬ

    1.soxmaq, dürtmək, qoymaq; 2. vermək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • СОВАТЬ

    несов. 1. ттун; сухун (мес. гъил жибиндиз). 2. сухун, вугун. ♦ совать свой нос см. нос.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • СОВАТЬ

    ...(saymazyana, laqeyd, xəlvəti); ◊ совать свой нос (куда-н.) bax нос; совать голову в петлю öz əli ilə özünə quyu qazımaq, özü-özünü təhlükəyə atmaq; с

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • совать

    ...Вкладывать, помещать внутрь чего-л., подо что-л. или за что-л. Совать ключи в карман. Совать письмо под стекло. Совать книжку за пазуху. б) отт. Толк

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • ВБИВАТЬ

    несов. bax вбить

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • VƏTVAT

    ə. yarasa, gecəquşu

    Tam oxu »
    Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti
  • ВСЫПАТЬ

    несов., см. всыпать.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВЫЗВАТЬ

    ...вызвать аппетит иштагь гъун. 5. лугьуз тун, ийиз тун, мажбур авун; вызвать на откровенность ачухдиз лугьуз тун. 6. себеб хьун, туьретмишун, арадал гъ

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВШИВЕТЬ

    несов. нетIре кьун, нет ацалтун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВСКОПАТЬ

    эгъуьнун; ппер ягъун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВСЫПАТЬ

    1. ичIирун, ттун, вигьин (мес. са ккуьниз техил). 2. пер. разг. чуькьуьн, вигьин (яни гатун ва я экъуьгъунар авун)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВЛИВАТЬ

    несов., см. влить

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВСТАВАТЬ

    несов. 1. см. встать. 2. кIвачел акьалтун (азарлуди, аял).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВЗОРВАТЬ

    1. Partlatmaq, dağıtmaq; 2. Hirsləndirmək, qəzəbləndirmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ВМОТАТЬ

    içəri sarımaq (dolamaq)

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ВЫЗВАТЬ

    1. Çağırmaq; 2. Dəvət etmək; 3. Haraylamaq, 4 .səbəb olmaq, bais olmaq, nəicələnmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ВЗОРВАТЬ

    1. хъиткьинрун; чукIурун, хъиткьинарна чукIурун. 2. пер. пис хъел гъун, ччандик цIай кутун; ччанди цIай кьун; патар акъатун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВКОПАТЬ

    ччиле акIурун, эгъуьнна ттун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВЗЫВАТЬ

    несов. эверун (мес. куьмекдиз); минет авун, дад авун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВОЕВАТЬ

    несов. дяве авун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВОРОВАТЬ

    несов. чуьнуьхун, угъривал авун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВОРСОВАТЬ

    несов. чIичI акъудун, чIичI расун, чIичI авайди авун (парча ва мсб)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВПИВАТЬ

    несов., см. впить

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВРЫВАТЬ

    несов., см. врыть

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВСЕЛЯТЬ

    несов., см. вселить

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВСОВЫВАТЬ

    несов., см. всунуть

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • НАСОВАТЬ

    разг. ттун; насовать конфет в карманы жибинра къенфетар ттун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • СКОВАТЬ

    1. гатун, расун, авун (ракьукай, гьулдандикай гатана са затI). 2. гатана кукIурун (ракьун кьве затI, кьве кьил)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • СВИВАТЬ

    несов. 1. см. свить. 2. аял къундахда ттун (алчударна гъилер ва кIвачер кутуна юзур тежервал кутIунун)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • РИСОВАТЬ

    несов. 1. шикилар чIугун. 2. пер. шикил чIугун, шикил къалурун (мецелди, гафаралди са кардин шикил къалурун)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ПАСОВАТЬ

    несов. 1. пас лугьун, вич квач лугьун (къумар къугъвазвайла). 2. пер. кьулухъ чIугун; рей гун; ажузвал хиве кьуна табий хьун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ОСНОВАТЬ

    1. бине эцигун; эцигун. 2. бинеламашун; бинедиз къачун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ОКОВАТЬ

    винел патал чIугун; ягъун (металл, ракь); окованный железом сундук винел патаз ракь чIугур (ракь ягъай) сандух

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • KROVÁT

    [rus.] bax çarpayı. İskəndərin evi, küncdə dəmir krovat… C.Məmmədquluzadə. Mən krovatda uzandığım zaman düşünürdüm. M.S.Ordubadi. Krovatların üstü səh

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • КРОВАТЬ

    ж кровать (крават, чарпай).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ССОСАТЬ

    sormaq, əmmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • СОРВАТЬ

    1. qopartmaq; 2. dərmək, üzmək; 3.pozmaq, dağıtmaq;4. almaq, çıxartmaq (acığını)

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • СОВРАТЬ

    yalan demək, yalandan danışmaq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • СКОВАТЬ

    1. döymək, döyüb hazırlamaq, qayırmaq, hazırlamaq; 2. döyüb bərkitmək, döyüb bitişdirmək; 3. birləşdirmək, yaxınlaşdırmaq; 4

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • РИСОВАТЬ

    1. şəkil çəkmək; 2. təsvir etmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • SOVQAT

    посылка, подарок ил гостинец, присылка (с дороги)

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • SOVQAT

    ...Məmmədhüseynin kirvə oğlu “Qurdbasar” kəndindən bura bir quzu sovqat göndərmişdi. C.Məmmədquluzadə. Anam heybəni sovqatla doldurur, atam qoşulu araba

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • СНОВАТЬ

    несов. 1. текст. ери (карушар) гьазурун, ери расун (са храдай затIуниз). 2. пер. инихъ-анихъ къекъуьн, гьарнихъ къекъуьн

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
OBASTAN VİKİ
Savat
Savat (fr. Savate; digər adları: boxe française, fransız boksu, fransız kikboksu) — Parisdə küçə döyüşü kimi başlanan və müstəqil idman növünə çevrilmiş fransız döyüş sənəti. == Tarixi == Savate XVIII əsrdə yaranmağa və inkişaf etməyə başlamışdır. Əvvəldən yalnız ayaqların istifadə edildiyi və əl zərbələrinin istifadə edildiyi bir idman idi. Əlləri çox az hücum üçün xidmət edərkən, əllər daha çox hücum üçün istifadə edildiyi üçün kapoeiraya bənzəyir. 1845-ci ildə bir Savate döyüşçü, Ouen Svift adlı ingilis boksçusu ilə döyüşməyə getdi, nəticədə Savate döyüşçüsünü tamamilə məğlub etdi. Bu, Fransız boksu adlandırılmağa başlanan döyüşdən sonra yumruqları birləşdirməyə başlayaraq başladı və inkişaf etdi. == Ümumi məlumat == Bu döyüş idman növündən həm əllər, həm ayaqlar qərb boksu və ayaq zərbəsi ilə birləşdirilmiş şəkildə istifadə olunur. Müasir savatedə (fransız boksu) boks əlcəklərindən istifadə edərək zərbələr vurulur. Təpik zərbəsi (qabırbağaya, buruna, ayağa, dabana) vurulmasına görə müasir avropa (kikboksinq) və asiya (muay tay) analoqlarından fərqlənir.
Sovet
Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı, qısaca: Sovet İttifaqı və ya SSRİ (rus. Союз Советских Социалистических Республик, Советский Союз, СССР) — 1922–1991-ci illərdə əsasən indiki MDB dövlətləri ərazisində mövcud olmuş dövlət. SSRİ dünya tarixində rəsmi ideologiyası marksizm-leninizm – sol radikal sosialist ideologiyası olan dövlət olmuşdur. Rusiya İmperiyasının varisi olmuşdur. Ümumilikdə dünyanın quru hissəsinin 1/6 hissəsi məhz SSRİ-nin payına düşmüşdür – 22 402 min km2. Əhalisinin sayına görə isə dünyada 3-cü yerdə olmuşdur (1989, 1 yanvar – 293 mln). SSRİ-nin ərazisinin əsas hissəsini Rusiya SFSR təşkil etmişdir. SSRİ-nin təşəkkül mərhələsində onun hüdudları daxilində 4 dövlət qurumu mövcud olmuşdur. Bunlar Rusiya SFSR, Belorusiya SSR, Ukrayna SSR və Azərbaycan SSR, Gürcüstan SSR, Ermənistan SSR-nin təmərküzləşdiyi Zaqafqaziya SFSR-dir. 1936-cı ilədək SSRİ-nin tərkibində Özbəkistan SSR, Türkmənistan SSR, Tacikistan SSR, Qırğızıstan SSR və Qazaxıstan SSR təşkil edilmişdir.
Şovut
Şovut — Azərbaycan Respublikasının Yardımlı rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Telavar, Porsova, Jiy və Horonu kəndləri ilə sərhəddaşdır. Hal hazırda kəndin əhalisi 255 nəfərdən ibarətdir.[mənbə göstərin] == İqtisadiyyat == Əhalinin çoxu heyvandarlıq və bitkiçiliklə məşğuldur. == Tarix == Keçmişdə Şovut kəndi də Telavarın parçası idi. 1886-cı ilin ailə siyahılarına əsasən Şovut ilə Porsova, Telavarın qəsəbələridir. 1970-ci illərdə, Şovut Azərbaycan SSR, Yardımlı rayonunun, Telavar kənd sovetinə daxildir.
Rəşidəddin Vətvat
Rəşidəddin Məhəmməd ibni Məhəmmədil-Vətvat (1088 və ya 1087, Bəlx, Bəlx vilayəti – 1182) — İslam alimi, mühəddis, şair. == Həyatı == Rəşidəddin Məhəmməd ibni Məhəmmədil-Vətvat 1080-ci ildə Bəlx şəhərində anadan olmuşdur. Orta çağın ən ötülməz şeirşünaslarından sayılan Rəşidəddin Vətvat (1080–1178) "Hədaiq əs-sehr fi dəqaiq əş-şeir" ("Şeirin incəliklərinin sehrli bağçaları") risaləsində ən nəfis söz möcüzələrindən bəhs edərkən 4 dəfə Qətrandan iqtibaslar edirdi. == Yaradıcılığı == Rəşidəddin Vətvat "Töhfətus-siddiq", "Fəslül-xitab", Ünsul-ləhfan" adları ilə ilk üç xəlifənin sözlərini topladığı kimi "Mətlubu külli talib" adı ilə Həzrət Əlinin (ə) də yüz sözünü toplamış, hər birini farsca bir qitə ilə tərcumə etmişdir.
Sovqat (1942)
== Məzmun == Filmdə müharibə illərində arxa cəbhədə çalışan zəhmət adamlarının üzərinə düşən ağır sınaqlardan, onların döyüşçülərimizə köməyindən söhbət gedir. == Film haqqında == Filmdə rejissorların hələ 1939-cu ildə yarımçıq qoyduqları "Ayna" filminin kadrlarından istifadə edilmişdir. 1942-ci ildə iki film birləşdirilmişdir. == Filmin heyəti == === Film üzərində işləyənlər === Quruluşçu rejissor: Hüseyn Seyidzadə, Niyazi Bədəlov Ssenari müəllifi: İmran Qasımov, Ənvər Məmmədxanlı Quruluşçu operator: Əsgər İsmayılov, Seyfulla Bədəlov Quruluşçu rəssam: Əlisəttar Atakişiyev Səs operatoru: İlya Ozerski Rejissor assistenti: Məmməd Əlili Filmin direktoru: Teymur Hüseynov === Rollarda === Leyla Bədirbəyli (Leyla Cavanşirova kimi) — Ayna Ələsgər Ələkbərov — Ayaz Əzizə Məmmədova Rza Darablı Əhməd Qəmərlinski Rəşid Atamalıbəyov Mirmahmud Kazımovski Möhsün Sənani İsmayıl Əfəndiyev == İstinadlar == == Mənbə == Азербайджанской ССР кинематография. Кино: Энциклопедический словарь / Гл. ред. С. И. Юткевич; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. Баскаков, И. В. Вайсфельд и др. — Москва: Советская энциклопедия, 1987. — стр. 13.
Visovaç adası
Visovaç adası (xorv. Visovac)- Xorvatiyada yerləşən kiçik adalardan biridir. Krka çayının Visovaç gölünə töküldüyü yerdə yerləşmişdir. Krka Milli Parkının ərazisinə daxildir. == Coğrafiya == Adanın ümümi sahəsi 17376 m²-dir. Sahil xəttinin uzunluğu isə 478 metrdir. Ada təxminən 170 × 120 m ölçülərində olan oval formaya malikdir. Adanın cənub-şərq hissəsinin üçbucaq şəklində olması burada şelf zonanın olmasıdır. Ada Drişna şəhərindən avtomobillə 10 dəqiqəlik məsafədə, Skradina şəhərindən isə 6 km məsafədə yerləşmişdir. == Tarixi == Milli parkın daxilində yerləşən Visovaç adası Macarıstan kralı I Luiz dövründə kəşf olunmuşdur.
Şövt
Şövt (fars. شوط‎) — İranın Qərbi Azərbaycan ostanının şəhərlərindən biri və Şövt şəhristanının inzibati mərkəzidir. 2016-cı ilin siyahıya alınması əsasında bu şəhər 25,381 nəfər və 7,219 ailədən ibarət idi. Əhalisinin əksəriyyəti azərbaycanlılardan ibarətdir və azərbaycan dilində danışırlar. == Coğrafi yerləşimi == Şövt şəhəri Zəgmar çayından 4 kilometr cənubda yerləşir. Şimal-qərbdən Maku, şimal-şərqdən Puldəşt (Ərəblər), cənub-qərbdən Siyahçeşmə (Qaraeyni) və cənub-şərqdən Qaraziyaəddin şəhərləri ilə qonşudur.
Erno Oşvat
Erno Oşvat (mac. Osvát Ernő; 7 aprel 1877 – 28 oktyabr 1929, Budapeşt) — Macarıstan yazıçısı, redaktoru. == Həyatı == İlk əsəri 1897-ci ildə Esti Újság adlı macar qəzetində nəşr olundu. 1902-ci ildə Magyar Géniusz qəzetinin redaktoru oldu və onu bir milliyyətçi nəşrdən müasir macar ədəbiyyatının beşiyinə çevirdi. Daha sonra 20-ci əsrin əvvəllərində ən mühüm Macarıstan ədəbi jurnalının Nyuqat jurnalının təsisçi redaktoru oldu. 1929-cu ildə intihar etdi.
Sovet Azərbaycanı
Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası (Azərbaycan SSR) (azərb-kiril. Азәрбајҹан Совет Сосиалист Республикасы, rus. Азербайджанская Советская Социалистическая Республика, Azerbaycanskaya Sovetskaya Sosialistiçeskaya Respublika) — Cənubi Qafqazın şərq hissəsində dövlət qurumu (1920–22, 1936–91), SSRİ tərkibində mövcud olmuşdur. Azərbaycan SSR 1920-ci il aprelin 28-də əsasən qeyri millətlərdən ibarət olan Bakı bolşeviklərinin üsyanı və Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin bolşevik Rusiyası tərəfindən işğalından sonra yaranmışdır. Formal şəkildə müstəqil olan Azərbaycan SSR Moskvanın tam nəzarəti altında idi. Az müddət ərzində Azərbaycan Kommunist Partiyasından (AKP) savayı, bütün partiyalar qadağan edildi. Bu partiyaların liderləri və sıravi üzvlərinə, eləcə də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin rəhbərlərinə qarşı terror başlandı. == Tarixi == Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin süqutundan sonra 28 aprel 1920-ci il tarixdə Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulur. Azərbaycanda hakimiyyət Azərbaycan SSR İnqilab Komitəsinə və Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Sovetinə (XKS) keçdi. Müvəqqəti İnqilab Komitəsi və XKS-nin tərkibinə ancaq azərbaycanlılar daxil idilər.
Sovet Gürcüstanı
Sovet Gürcüstanı (azərb-kiril. Совет Ҝүрҹүстаны) — Gürcüstan SSR-də Azərbaycan dilində respublika qəzeti. Gürcüstan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi, Gürcüstan SSR Ali Soveti və Nazirlər Sovetinin orqanı.
Sovet Ordusu
Sovet Ordusu — SSRİ-nin Silahlı Qüvvələri.
Sovet Rusiyası
Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası və ya RSFSR (rus. Российская Советская Федеративная Социалистическая Республика) — SSRİ-nin tərkibinə daxil olan 15 müttəfiq respublikadan biri. 7 noyabr 1917-ci ildə təşkil olunmuşdur.
Sovet Türkologiyası
"Türkologiya" (1992-ci ilin yanvarın 16-a qədər "Sovetskaya tyurkologiya" (rus. Советская тюркология)) — Azərbaycanda nəşr olunan beynəlxalq elmi jurnal. == Tarix == SSRİ Elmlər Akademiyası Rəyasət Heyətinin 11 oktyabr 1973-cü il tarixli Qərarı ilə SSRİ Elmlər Akademiyasının ədəbiyyat və dil şöbəsi nəzdində təsis edilmiş Sovet Türkoloqları Komitəsi də jurnalın elmi nailiyyətlər qazanmasında fəal iştirak etmişdir. Yarandığı vaxtdan 1987-ci ilin iyulunadək jurnalın baş redaktoru görkəmli azərbaycanlı alim akademik M.Ş.Şirəliyev, bu zamandan etibarən 1993-cü ilədək tanınmış türkoloq, SSRİ EA-nın müxbir üzvü E.R.Tenişev, kiçik fasilə ilə görkəmli dilçi alim A.Məmmədov, 2015-ci ilin sonunadək akademik A.Axundov, 2016-cı ilədək akademik T.Hacıyev, 2016-cı ildən etibarən 2021-ci ilin dekabrınadək akademik K.Abdulla rəhbərlik etmişlər. AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun 2022-ci il yanvarın 10-da keçirilən Elmi şurasında jurnala Baş redaktor institutun Baş direktoru filologiya elmləri doktoru, professor Nadir Məmmədli seçilmiş, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Dilçilik İnstitutunda, respublikanın ali məktəblərində çalışan, eləcə də dünya miqyasında tanınan, türk filologiyasına öz töhfəsini verən alimlərdən ibarət yeni redaksiya heyəti təsdiq olunmuşdur. “Türkologiya” jurnalının redaksiya heyəti, beynəlxalq məsləhətçilər AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu Elmi şurası tərəfindən təsdiq edilir. Sovet İttifaqı dağılandan sonra 1992-ci ildən “Türkologiya” adı ilə nəşr olunan jurnal Azərbaycan, Başqırdıstan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Rusiya, Tatarıstan, Türkmənistan və Özbəkistan elmlər akademiyaları ilə birlikdə "Sovetskaya türkologiya" Ümumittifaq elmi-nəzəri jurnalının hüquqi varisidir. Azərbaycan Elmlər Akademiyası Rəyasət Heyətinin 16 yanvar 1993-cü il tarixli Qərarı ilə "Türkologiya" elmi jurnalının təsisçisi Azərbaycan Elmlər Akademiyası, naşiri Dilçilik İnstitutudur. Jurnalda yalnız redaksiya kollegiyası və ya mütəxəssislərin ekspert rəyindən keçən elmi məqalələr dərc olunur. “Türkologiya” elmlər doktoru və fəlsəfə doktoru alimlik dərəcəsi almaq üçün dissertasiyaların əsas elmi nəticələrini əks etdirən Ali Attestasiya Komissiyasının nəşrlərindən filologiya üzrə elmi jurnalların siyahısına daxildir.
Sovet boğazı
Sovet boğazı (yap. 珸瑤瑁水道) — Sakit okeanında yerləşən Kiçik Kuril adalar qurupuna daxil olan (Siqnalnıy, Storojevoy, Tonfeleva ) Hokkoyda adasından ayırır. Şimaldan Cənubi Kuril boğazını Sakit okeanı ilə birləşdirir. Uzunluğu 13 km, eni eni 10 km təşkil edir. Dərinliyi 50 metrdir. Sahilləri nisbətən alcaqdır. Sahillərində Neprestupnıy, Zorkıy (Tanfileva) və Nosoppu, Qoemay (Hokkoyda) burnuları vardır. Sahillərində dərinlik 1,0 m təşkil edir. Adlanmasına isə zamanında SSRİnın sərhəhini təşkil etməsi ilə əlaqədardır. Sahillərində ki (Yaponiya) kimi yaşayış məntəqələri vardır.
Sovet imperiyası
Sovet imperiyası — Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqının bir sıra müstəqil dövlətlərə təsirini qeyri-rəsmi şəkildə təsvir edən siyasi klişe. Bu ifadə Soyuq müharibədə SSRİ-nin rəqibləri tərəfindən ortaya atılmışdır. Bu kontekstdə Macarıstan və Çexoslovakiyada baş verən silahlı toqquşmalar bəzi yerli elitaların sovet təsirini zəiflətmək istəyi kimi şərh olunur. SSRİ-nin dövlət rəhbərləri formal olaraq imperializmlə ideoloji müxalifətdə idilər, onun müstəmləkələri yox idi və SSRİ-də imperator institutu yaradılmamışdı. Buna baxmayaraq, bir sıra tarixçilər iddia edirlər ki, SSRİ-nin siyasi sisteminin imperiyaya xas xüsusiyyətlərə malik idi. Həmçinin, alimlər arasında belə bir fikir var ki, dövlət həm çoxmillətli, həm də monoetnik formalaşma əlamətlərinə malikdir. Bundan əlavə, SSRİ-nin xarici siyasətinin müstəmləkəçilik xarakteri ilə bağlı fikirlər mövcuddur. XX əsrin bəzi solçuları SSRİ-nin siyasətini sosial-imperializm adlandırmışdılar (bu termin xüsusilə maoçular tərəfindən tez-tez istifadə olunurdu). Bütün yuxarıda qeyd edilənlərə baxmayaraq, bəzi tədqiqatçılar SSRİ-də müstəmləkə imperiyasının müəyyən əlamətlərinin mövcudluğunu qəbul etmiş, SSRİ-nin onun peyk dövlətləri ilə münasibətlərində iqtisadi, mədəni və siyasi baxımdan arqumentlər və müxtəlif faktları heç bir müstəmləkə imperiyası üçün xarakterik olmayan formada gətirmişdilər. Beləliklə, SSRİ-nin dövlətin və cəmiyyətin tarixi inkişafının unikal məhsulu olmasına baxmayaraq, ictimai şüurda tam hüquqlu və köklü formada bir imperiya olmadığına dair bir fikir var.
Sovet mətbəxi
Sovet mətbəxi (rus. Советская кухня) — Sovet İttifaqının ümumi mətbəxi, ölkədə yaşayan xalqların milli mətbəxlərinin yeməklərindən ibarətdir. Müxtəlif xalqların SSRİ-yə ənənəvi yaşayış məntəqəsindən kənarda daxili miqrasiyası nəticəsində yaranıb. Bu, Ümumittifaq tikinti layihələri, Sibirin çətin gedilə bilən torpaqlarının inkişafı, Mərkəzi Asiyanın, Uzaq Şərqin xam torpaqları və onların resursları, xalqların deportasiyası ilə bağlı idi. Mətbəx məhdud miqdarda inqrediyentlər və sadələşdirilmiş yemək reseptləri ilə xarakterizə olunur. Bu mətbəxin yeməkləri yalnız evdar qadınlar deyil, həm də bütün ölkə daxilindəki yeməkxanalarda yayılmışdır. Ev yeməklərinin ayrılmaz tərkib hissəsi xüsusilə böyük şəhərlərdə milli yeməklərlə paralel olaraq istifadə edilirdi. Ümumiyyətlə, Sovet mətbəxi Sovet İttifaqının yemək vərdişləri və SSRİ-nin əksər rayonlarında məhsulların çox məhdud olması ilə seçilir. Əskər yeməklər fransız, rus, avstriya-macar və qafqaz mətbəxinin sadələşdirilmiş yeməkləri olub. == Tarixi == Yeni mətbəxin yaranması prosesində, Qida Sənayesi Xalq Komissarı Anastas Mikoyan böyük rol oynamışdır.
Sovet rayonu
Sovet rayonu (Ufa)
Sovet respublikaları
Sovet sosialist respublikaları — SSRİ-nin tərkibində mövcud olmuş və 1991-ci ildə SSRİ dağıldıqdan sonra müstəqillik qazanmışlar.
Sovet xalqı
Sovet xalqı — SSRİ-də vətəndaş kimliyi, nəzəriyyəsi, insanların tarixi birliyi. == Tarixi == "Sovet xalqı" termini ilk dəfə 1920-ci ildə SSRİ əhalisini özündə ehtiva edən anlayış kimi işlədilmişdir. Lakin həmin dövrdə elə də ciddi bir ideoloji məzmun kəsb eləməmişdir. 1961-ci ildə Sov.İKP-nin XXII qurultayında Nikita Xruşşov ilk dəfə olaraq sovet xalqını yeni tarixi birlik kimi xarakterizə edir. Lakin bu halda da sovet xalqı anlayışı sonradan gücləndirilmiş və ideologiyalaşdırılmış səviyyədə deyildi. Çünki insanların yeni tarixi birliyinin yaranması ideyasının başlıca dəlili bunlar hesab edilirdi: bir sosium olaraq onun SSRİ-nin simasında ümumi bir vətənin olması; ümumi iqtisadi bazası kimi sosialist təsərrüfatının olması; ümumi sosial-sinfi strukturunun olması; marksizm-leninizm kimi ümumi dünyagörüşünün olması; Kommunizm qurmaq kimi ümumi məqsədinin olması; mənəvi simasında və psixologiyasında ümumi cizgilərin olması. 1970-ci illərdən etibarən Sovet xalqının formalaşdırılmasının yeni mərhələsi başlayır. 1971-ci ildə bu tezis Sov.İKP-nin XXIV qurultayında Leonid Brejnevin hesabat çıxışında səslənir; bir qədər sonra isə o SSRİ-nin 50 illik yubileyi ilə əlaqədar Sov.İKP MK–nın qərarında öz əksini tapır. Bundan sonra ideoloji don geyindirməklə "Sovet xalqı" termini partiya və dövlət orqanlarının gündəlik fəaliyyətinin əsas təbliğat istiqamətlərindən birinə çevrilmişdir. Nəhayət, 1977-ci ildə qəbul edilmiş SSRİ-nin yeni konstitusiyasının preambulasında belə bir müddəa ifadə olunmuşdur: "Sovet cəmiyyəti bütün millətlərin və xalqların yaxınlaşması əsasında insanların yeni tarixi birliyinin – sovet xalqının təşəkkül tapdığı yetkin sosialist münasibətləri cəmiyyətidir." Lakin belə bir ideya tarixin sınağından keçə bilmədi, SSRİ-nin dağılması ilə bu nəzəriyyə də sona çatdı.
Sovet İttifaqı
Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı, qısaca: Sovet İttifaqı və ya SSRİ (rus. Союз Советских Социалистических Республик, Советский Союз, СССР) — 1922–1991-ci illərdə əsasən indiki MDB dövlətləri ərazisində mövcud olmuş dövlət. SSRİ dünya tarixində rəsmi ideologiyası marksizm-leninizm – sol radikal sosialist ideologiyası olan dövlət olmuşdur. Rusiya İmperiyasının varisi olmuşdur. Ümumilikdə dünyanın quru hissəsinin 1/6 hissəsi məhz SSRİ-nin payına düşmüşdür – 22 402 min km2. Əhalisinin sayına görə isə dünyada 3-cü yerdə olmuşdur (1989, 1 yanvar – 293 mln). SSRİ-nin ərazisinin əsas hissəsini Rusiya SFSR təşkil etmişdir. SSRİ-nin təşəkkül mərhələsində onun hüdudları daxilində 4 dövlət qurumu mövcud olmuşdur. Bunlar Rusiya SFSR, Belorusiya SSR, Ukrayna SSR və Azərbaycan SSR, Gürcüstan SSR, Ermənistan SSR-nin təmərküzləşdiyi Zaqafqaziya SFSR-dir. 1936-cı ilədək SSRİ-nin tərkibində Özbəkistan SSR, Türkmənistan SSR, Tacikistan SSR, Qırğızıstan SSR və Qazaxıstan SSR təşkil edilmişdir.
Ali Sovet
Ali Sovet (rus. Верховный Совет) — Sovet İttifaqında respublikaların qanunvericilik orqanlarının (parlamentinin) ümumi adıdır. Bu təşkilatlar 1938-ci ildə yaradılmış SSRİ Ali Sovetindən nümunə götürülmüşdü və geniş şəkildə oxşar idi. Bu qanunverici orqanlardakı nümayəndələr Sovet tərəfindən dəstəklənir və rəqibsiz seçkilərdə seçilirdilər. İlk müstəqil və ya yarı müstəqil seçkilər 1980-ci illərin sonunda yenidənqurma dövründə keçirilmişdir. Bu qanunverici orqanlar Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının və ya ittifaqdakı hər bir respublikanın kommunist partiyasının qərarlarını ratifikasiya edən super notarial orqanlar idi. Nadir iclaslarda (ildə iki dəfə bir neçə gün ərzində) nümayəndələr iclasda olmayanda Ali Sovetin adından fəaliyyət göstərən daimi orqan kimi Ali Sovetin Rəyasət Heyəti seçilirdi. Rəyasət Heyətinin sədri həm də qanuni (de-yure) dövlət başçısıdır. Bundan əlavə, bu təşkilatlarda icra orqanı olan Nazirlər Şurası da seçilib. 1991-ci il dekabrın sonunda Sovet İttifaqının dağılması ilə bu təşkilatların hər biri yeni yaradılmış müstəqil dövlətlərin qanunverici orqanına çevrildi.
Sovqat (film, 1942)
== Məzmun == Filmdə müharibə illərində arxa cəbhədə çalışan zəhmət adamlarının üzərinə düşən ağır sınaqlardan, onların döyüşçülərimizə köməyindən söhbət gedir. == Film haqqında == Filmdə rejissorların hələ 1939-cu ildə yarımçıq qoyduqları "Ayna" filminin kadrlarından istifadə edilmişdir. 1942-ci ildə iki film birləşdirilmişdir. == Filmin heyəti == === Film üzərində işləyənlər === Quruluşçu rejissor: Hüseyn Seyidzadə, Niyazi Bədəlov Ssenari müəllifi: İmran Qasımov, Ənvər Məmmədxanlı Quruluşçu operator: Əsgər İsmayılov, Seyfulla Bədəlov Quruluşçu rəssam: Əlisəttar Atakişiyev Səs operatoru: İlya Ozerski Rejissor assistenti: Məmməd Əlili Filmin direktoru: Teymur Hüseynov === Rollarda === Leyla Bədirbəyli (Leyla Cavanşirova kimi) — Ayna Ələsgər Ələkbərov — Ayaz Əzizə Məmmədova Rza Darablı Əhməd Qəmərlinski Rəşid Atamalıbəyov Mirmahmud Kazımovski Möhsün Sənani İsmayıl Əfəndiyev == İstinadlar == == Mənbə == Азербайджанской ССР кинематография. Кино: Энциклопедический словарь / Гл. ред. С. И. Юткевич; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. Баскаков, И. В. Вайсфельд и др. — Москва: Советская энциклопедия, 1987. — стр. 13.
Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası
Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası və ya qısaca ASE (azərb-kiril. Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы (АСЕ)) — 10 cilddən ibarət Azərbaycan dilində ensiklopediya. == Tarixi == "Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası"nın nəşr edilməsi haqqında" qərar Azərbaycan KP MK və Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti tərəfindən 1965-ci il 30 dekabrda verilmişdir. Qərara əsasən, oncildlik "Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası (ASE)" və "Azərbaycan SSR" xüsusi cildi (Azərbaycan və rus dillərində) buraxılmalı idi. Həmin dövrdə respublikada ensiklopediya nəşretmə təcrübəsi olmadığına və peşəkar kadr azlığına baxmayaraq, 1970-ci ildə Rəsul Rzanın rəhbərliyi ilə ASE-nin "Azəri Sovet Ensiklopediyası" adlı 1-ci cildi buraxıldı. Sov.İKP MK Siyasi Bürosunun qərarına əsasən, həmin cild sovet ideologiyasının tələblərinə cavab verməyən nəşr hesab edilərək 20 min nüsxəlik ilk tirajı qısa müddətdə satışdan yığışdırılaraq mütləq əksəriyyəti məhv edildi. Rəsul Rza baş redaktor vəzifəsindən azad olundu. Azərbaycan KP MK-nın 1975-ci il 24 oktyabr tarixli qərarı ilə bərpa olunan ASE-nin ümumi nəşri 1987-ci ildə başa çatdırılsa da, xüsusi cild buraxılmadı. Halbuki onun bütün cildlərində Azərbaycanla bağlı bəzi məqalələr yeri gəldikcə "Azərbaycan SSR" xüsusi cildinə istinadən verilmişdi. SSRİ-də "perestroyka" başlayanda da "Azərbaycan SSR" xüsusi cildinin nəşri baş tutmadı.
Belarus Sovet Ensiklopediyası
Belarus Sovet Ensiklopediyası (belar. Беларуская савецкая энцыклапедыя) — Sovet dövründə Belarusda belarus dilində nəşr olunmuş 12 cilddən ibarət universal ensiklopediya. 1969–1975-ci illərdə nəşr edilmişdir.
Böyük Sovet Ensiklopediyası
Böyük Sovet Ensiklopediyası və ya qısaca BSE — Sovet İttifaqında nəşr edilmiş ən məşhur və tam ensiklopediyadır. Məqalələrin sayı 100 mindir. BSE üç dəfə nəşr edilmişdir. Birinci nəşr: 65 cild və əlavə nömrəsiz cild — SSRİ, 1926-1947 İkinci nəşr: 49 cild və əlavə cild №50, №51, №52 — SSRİ, 1949-1960 Üçüncü nəşr: 30 cild və əlavə cild №24 — SSRİ, 1969-1978. "Əlifba üzrə adların göstəricisi" adı ilə 1981-ci ildə nömrəsiz əlavə cild nəşr edilmişdir. Hər 3 nəşr "Sovet ensiklopediyası" (rus. "Советская энциклопедия") nəşriyyatı tərəfindən nəşr edilmişdir.