Coğrafi zonallıq
Coğrafi zonallıq — coğrafi təbəqənin (landşaft təbəqəsinin) quruluşunda ən başlıca qanunauyğunluqlardan biri. Bu qanunauyğunluq günəşin şüa enerjisinin enliklər üzrə bərabər bölünməsilə əlaqədar olaraq, müxtəlif landşaft tiplərinin ekvatordan qütblərə doğru dəyişilməsində və müxtəlif coğrafi qurşaqların, coğrafi zonaların yaranmasında özünü göstərir.
Şaquli zonallıq
Şaquli zonallıq- dağlarda
hündürlükdən asılı olaraq
hadisələrin qanunauyğunluqla birbirini
əvəz etməsidir.
Hündürləşdikdə günəş
radiasiyasının, xüsusən qısadalğalı
radiasiyanın gərginliyi artır,
atmosferdə toz və su buxarı azalır;
lakin hər 100 m qalxdıqda
temperatur 0,5-0,60
, təzyiq isə hər
100-150 m-də 10 mm düşür.
Habelə kondensasiya şəraiti
dəyişir. Yağıntı müəyyən
hündürlüyə qədər artır, sonra isə
azalır. İqlim şaquli zonallıq ilə əlaqədar
olaraq torpaq və bitki örtükləri,
heyvanat aləmi, relyef də, yəni
bütün landşaft da dəyişir.
Sinonimi: Hündürlük zonallığı.
Melaleuca zonalis
Melaleuca zonalis (lat. Melaleuca zonalis) — mərsinkimilər fəsiləsinin çay ağacı cinsinə aid bitki növü.
Zonalı əritmə üsulu
Zonalı əritmə üsulu bərk kristallik maddələrin ərimə üsuludur, o tərkibində olan aşqarların bərk və maye fazada müxtəlif cür həll olmasına əsaslanır. Bu metod istiqamətlənmiş kristallaşma üsulundan fərqli olaraq zonalı əritmə üsulunda nümunənin kiçik bir hissəsi əridilir və bu ərimiş hissə kütlə boyu kiçik sürətlə yerini dəyişir. Bu zaman təmizlənəcək maddədə olan aşqarlar növündən asılı olaraq kütlənin başlanğıc və ya son hissəsinə toplanır. Proses bir neçə dəfə təkrar olunmaqla təmizlənəcək kütlə yüksək təmizlik dərəcəsinə gətirilir. Aşqar tərkibindən asılı olaraq bu üsulun köməyi ilə təmizlik dərəcasi 0,00005-0,000006, bəzən isə daha artıq olan maddələri almaq mümkündür. Aşqar maye fazada yaxşı həll olduğu halda, kristal maye sərhəddində aşqarın yenidən paylanması baş verir, maye fazada aşqarın miqdarı artır və o maye faza ilə birlikdə hərəkət edərək tədricən zonanın yerdəyişmə istiqamətində yığılmağa başlayır. Nəticədə aşqar ilkin nümunənin bir hissəsində toplanır. Aşqar maye fazada pis həll olan halda isə proses nəticəsində aşqar nümunənin əks tərəfində toplanır. Xüsusi hal olaraq bəzən aşqarın maye və bərk fazada eyni cür həll olması halına da rast gəlinir. Belə maddələri zonalı əritmə üsulu ilə təmizləmək mümkün olmur.