Lüğətlərdə axtarış.

Axtarışın nəticələri

  • тем

    частица. см. тж. тем более, тем более что, тем не менее, тем паче, тем лучше, тем самым с прил. и нареч. в сравн. ст. Обозначает высокую степень прояв

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • ТЕМ₁

    союз 1. мадни; тем лучше мадни хъсан я. 2. гьакьван; чем ночь темнее, тем ярче звѐзды йиф гьикьван мичIи хьайитIа, гъетер гьакьван экуь жеда. ♦ тем

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ТЕМ

    союз -ça, -çə yaxud -sa, -sə şəkilçiləri ilə ifadə olunur; он был тем упорнее, чем труднее была работа iş çətinləşdikcə, onun inadı artırdı; чем больш

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ТЕМ₀

    местоим. адалди; а; не тем, а этим надо резать адалди ваъ, идалди атIана кIанда; тем временем а вахтунда (см. тот).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • тем паче

    см. тем; в зн. частицы.; книжн. = тем более.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • между тем

    см. между; в зн. нареч. В то время, тем временем. Между тем тем наступил вечер.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • тем самым

    см. тем; в зн. союза.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • меж тем

    см. меж; в зн. нареч. В то время, тем временем. Меж тем прошло два года.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • тем лучше

    см. тем; в зн. межд. Выражает одобрение.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • тем более

    1. см. более; в зн. вводн. словосоч. Указывает на уточнение смысла и усиление эмоциональной оценки в последующей фразе (обычно заключительной) Это неп

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • тем временем

    Одновременно с этим, в то же самое время.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • чем дальше, тем...

    см. дальше; союз. со сравн. ст. прил. Чем дальше, тем хуже.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • а между тем

    см. между; в зн. союза. Тем временем, в то же время.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • тем не менее

    ...зн. вводн. словосоч. Несмотря на что-л., однако, но всё же. Он, тем не менее, говорил правду. 2. см. тем; в зн. вводн. сл. = однако

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • тем более что

    1. см. более; в зн. союза. Выражает присоединение с оттенком обоснования. 2. см. тем; в зн. союза. В особенности потому, что.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • меж тем, как

    см. меж; в зн. союза при сопоставлении двух явлений, происходящих одновременно В то время как, между тем как.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • между тем как

    см. между; в зн. союза. употр. при сопоставлении двух явлений, событий, происходящих одновременно.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • меж тем как

    см. меж

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • вслед за тем

    см. вслед; в зн. союза. После этого, затем. Поднялся ветер, вслед за тем пошёл дождь.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • вместе с тем

    см. вместе; в зн. нареч. В то же время, одновременно с этим; также. Вместе с тем не следует забывать об опасности.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • вслед за тем как

    см. вслед; в зн. союза. После этого, затем. Вслед за тем как кончилось собрание, начался концерт.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • наряду с тем что

    см. наряду; союз.; книжн. В то же время, одновременно. Наряду с тем, что происходит на глазах, существуют и скрытые явления.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • не тем будь помянут

    см. поминать; в зн. вводн. предл. употр. при выражении сожаления о том, что приходится плохо говорить о ком-л. Покойный брат, не тем будь помянут, был большой обманщик.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • с тем же успехом

    см. успех; в зн. нареч.; С тем же (таким же) успехом разг. Точно так же, без какого-л. изменения в чём-л. С тем же успехом можно обучать танцам медведя, как и человека, не имеющего слуха.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • в связи с тем, что

    см. связь; в зн. союза. По той причине, что, на основании того, что. Обдумывал положение в связи с тем, что собирался уехать.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • в связи с тем, чтобы

    см. связь; в зн. союза. В целях того, чтобы. Провёл опрос в связи с тем, чтобы выяснить общественное мнение.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • чем богаты, тем и рады

    см. богатый

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • тӀем

    : тӀем акакьун - оказываться под силу.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • TƏM

    TƏ’M ə. 1) tam, dad; 2) yemə; 3) m. zövq.

    Tam oxu »
    Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti
  • TE:M

    (Şəki) bax teyim. – Birəz te:m gə, gidax çatax

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.
  • темь

    ...разг. отсутствие света, освещения; темнота 1) Непроглядная, непроницаемая темь.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • TƏM

    [ər.] bax tam2. Dedi: – Meylin olurmu aluyə; Təmi meyxoş qızıl gəvaluyə? M.Ə.Sabir.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • ТӀЕМ

    фарс, сущ.; -ини, -ина; -ер, -ери, -ера къуват. Сифте яз зи мецел атай «Диде» чӀал, Руьгь ачухай тӀем туширни дидедин? М. Агьмедов. Зи дуьнья. * тӀе

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ТӀЕМ

    güc, qüvvə; тӀем акакьун a) gücü çatmaq, qüvvəsi daxilində olmaq, öhdəsindən gəlmək; bacarmaq; b) məc. batmaq, qalib gəlmək, üstün gəlmək; тӀем акакь

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ТӀЕМ

    güc, qüvvə; тӀем акакьун a) gücü çatmaq, qüvvəsi daxilində olmaq, öhdəsindən gəlmək; bacarmaq; b) məc. batmaq, qalib gəlmək, üstün gəlmək; тӀем акакь

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • TƏM

    [ər.] кил. tam².

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ТЕМЬ

    ж мн. нет мичIивал.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ТЕМЬ

    ж dan. bax тьма I.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • TEZ-TEZ

    ...встречаться, tez-tez mübahisə etmək часто спорить с кем-л., tez-tez səhv edirdi частенько ошибался, tez-tez fikrini dəyişmək часто менять свое мнение

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • TƏK-TƏK

    sif. və zərf 1. Birbəbir, bir-bir, ayrı-ayrılıqda. Mirqasım mollaların bəzilərinə tək-tək salam verməyə başladı. S.Rəhman. 2. Hərdənbir, arabir, bəzən

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • TEZ-TEZ

    нередко, часто, то и дело, почаще, частенько

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • TƏK-TƏK

    1. по одному, поодиночке; 2. поштучно, единично, единицами; 3. редко, изредка; 4. редкий, единичный, спорадичный;

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • TƏMƏ-TƏMƏ

    (Gəncə) qaçdı-tutdu <uşaq oyunu adı>. – A bajı, mən təmə-təmə oynuyanda həməşə yıxılıram

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.
  • TEL-TEL

    прил. волокнистый (состоящий из волокон); tel-tel etmək размочалить, разделить на волокна; tel-tel olmaq: 1. размочаливаться, размочалиться (расстрепа

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • TƏK-TƏK

    bir-bir — ayrı-ayrı

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • TƏK-TƏK

    ...hallarda в единичных случаях 3. одиночный. воен. Tək-tək atəş одиночные выстрелы 4. штучный, поштучный. Tək-tək istehsal штучное производство

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • TEZ-TEZ

    yeyin-yeyin — iti-iti

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • TƏK-TƏK

    seyrək — arabir

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • TEZ-TEZ

    TEZ-TEZ Əmi bir az tənəffüs edək, – deyə Nərgiz tez-tez otaqdan çıxırdı (S.S.Axundov); İTİ-İTİ Tramvay sürətini artırdıqca [Tahirin] də fikri iti-iti

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • TƏK-TƏK

    z. 1. one by one; 2. bax gec-tez

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ingiliscə lüğət
  • TEZ-TEZ

    ...yemək. – [Yasəmən:] Onsuz da elə tez-tez danışırlar ki, heç nə yaza bilmirəm. S.Rəhman.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • tək-tək

    zərf. un à un

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-fransızca lüğət
  • YALNIZCA

    нареч. ялгъуздиз, тем-тек.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • YAPYALNIZ

    нареч. яп-ялгъуз, тек, тем-тек.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • TƏK-TƏNHA

    прил., нареч. тем-тек, тек, ялгъуз.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • çəm-xəm

    çəm-xəm

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • ÇƏM-XƏM

    Bax: çamxana. (“Koroğlu” dastanının lüğəti)

    Tam oxu »
    Azərbaycan dastanlarının leksikası
  • ÇƏM-XƏM

    ...2) Boyun qaçırmaq, özünü naza qoymaq. [Xəlil:] Heç çəm-xəm eləmə, Xəlil ki bir işə girişdi, öldü var, döndü yoxdur. S.Rəhman.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • ÇƏM-XƏM

    1. жеманство; 2. отнекивание;

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ÇƏM-XƏM

    ...чему-л. 3. упрямство (неуступчивость, несговорчивость); çəm-xəm eləmək ломаться: 1. жеманиться, манерничать 2. упрямиться, не соглашаться на что-л.,

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ÇƏM-XƏM

    Farsca hər ikisi əyri anlamını əks etdirir, sinonimlər birləşməsidir; “naz-qəmzə” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti
  • ÇƏM-XƏM

    ...гун, назанивилин кьуьруьк, пад чуькьвез акъвазун; çəm-xəm etmək а) наз гун, наз маса гун, наз гудай кьуьруькар авун; б) кьабул тавун, наз гун.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • тема

    -ы; ж. (греч. théma - то, что положено в основу) см. тж. тематический 1) а) Предмет повествования, изображения, исследования. Неисчерпаемая, основная

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • DƏM, QƏM ÇÖMÇƏSİ

    Saz nəzərdə tutulur. Dədə, ona həm dəm, həm də qəm çömçəsi deyərlər. O gahdan dəmə çalar, gahdan qəmə. Bəli, gətirdilər, Qurbaniyə bir dənə saz verdil

    Tam oxu »
    Azərbaycan dastanlarının leksikası
  • ТЕК-ТЕК

    zərf 1. tək-tək, bir-bir, ayrı-ayrılıqda, birbəbir; 2. hərdənbir, arabir, hərdən, bəzən, nadir (hallarda), az-az.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • NƏM-NƏM

    ...“qidalanma” anlamı ilə bağlıdır. Alban dilində nəm-nəm “yedirtmə” deməkdir, məmə mənası da qeydə alınıb. Qədim hind dilində “ana” mənasında işlədilib

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti
  • TƏK-TƏK

    ...сад-сад, са-сад, чара-чараз; 2. гагь-гагь, арабир, тек-туьк; 3. тек-туьк, инлай-анлай, сад-садавай аралу, кьери).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ТЕК-ТЕК

    zərf 1. tək-tək, bir-bir, ayrı-ayrılıqda, birbəbir; 2. hərdənbir, arabir, hərdən, bəzən, nadir (hallarda), az-az.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ТИМ-ТИМ

    1. adj. vertical, perpendicular, plumb, upright, erect; 2. adv. apeak, vertically; endlong, plumb. ТИНИ n

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • тим-тим

    1. крутой; вертикальный. 2. дыбом; вертикально.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • Tər-tər

    coğ. Ter-Ter

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-fransızca lüğət
  • TEZ-TEZ

    ...гьамиша, даима; 3. йигиндиз, тади кваз, фад-фад (мес. фин, рахун, тӀуьн).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • tək-tək

    tək-tək

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • tam-tam

    tam-tam

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • tez-tez

    tez-tez

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • KƏM-KƏM

    ...yavaşyavaş, asta-asta. Lakin saqın, ölüm günü kəm-kəm yaxınlaşır. Ə.Nəzmi.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • KƏM-KƏM

    нареч. разг. мало-помалу, понемногу, постепенно, Kəm-kəm oxumaq читать понемногу

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • DƏM-DƏM

    f. 1) dəqiqəbədəqiqə, anbaan; 2) xoşnəfəs, nəfəsi təsirli olan

    Tam oxu »
    Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti
  • KƏM-KƏM

    f. az-az, bala-bala

    Tam oxu »
    Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti
  • GET-GEDƏ

    чем дальше, тем ...

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • АКАКЬУН:

    * тӀем [гуж] ~ [акатун ].

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • паче того

    = тем паче, книжн.; в зн. вводн. словосоч. Более того; тем более.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • в то же время

    Вместе с тем, одновременно.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • ONUNLA

    с ним, с тем

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • АКАКЬУН

    (-из, -на, акакь): * гуж акакьун bax гуж (гуж агакьун); тӀем акакьун bax тӀем.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • BITTERNESS

    n acılıq, acı təm / dad

    Tam oxu »
    İngiliscə-azərbaycanca lüğət
  • ГОРКЛЫЙ

    прил. acı (təm), acımış acıtəhər.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • HAQLAŞMAQ

    расчитаться, расквитаться, отплатить тем же

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • МЕЖ

    bax между; ◊ меж тем bax между; меж тем как. bax между; меж нами (говоря) bax между.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • VARA-VARA

    нареч. со временем, чем дальше …, тем …

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • меж

    предлог. см. тж. меж тем, меж тем как, меж тем, как, меж нами говоря кого-чего, кем-чем. разг. = между Пропустить меж пальцев. Пройти меж столбов. Про

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • ВКУС

    1. Dad, təm; 2. Ləzzət; iştaha; 3. Zövq; 4. Həvəs, meyl

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ПАЧЕ

    1. Тем паче, паче того- daha çox, xüsusən

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • не с того конца делать, начинать

    что Не тем путём, способом, каким следовало.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • глазом не моргнуть

    Не остановиться перед тем, чтобы сделать что-л.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • платить той же монетой

    Отвечать тем же самым, таким же поступком, отношением.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • TAB(Ü)-TAQƏT,

    TAB(Ü) TAVAN [fars.] сущ. гуж, къуват, тӀем, тӀакь, такьат.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • многотемный

    -ая, -ое. Имеющий много или несколько тем. Многотемный роман.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • ƏVƏT

    част. устар. 1. да (подтверждение своих слов, мыслей) 2. тем не менее

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • GUSTATORY

    adj dadveren, temli, xoştəm; dad, təm; ~ nerve anat. dad siniri

    Tam oxu »
    İngiliscə-azərbaycanca lüğət
  • ТӀЯМ

    (-ди, -да, -ар) 1. təm, dad, tam; 2. məc. ləzzət, nəşə, dad.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • TEMATİKA

    сущ. тематика (совокупность, круг тем). Elmi işlərin tematikası тематика научных работ.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • İQTİDARLI

    прил. 1. гуж агакьдай, тӀем агакьдай; гужлу, къуватлу; 2. алакьун авай, алакьдай, къуватлу.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • всё ж

    = всё же Тем не менее, всё-таки. Всё ж он прав!

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • сколько лет, сколько зим!

    разг. Радостное приветствие при встрече с тем, кого давно не видел.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • ÇOXMÖVZULULUQ

    сущ. многотемность (наличие большого количества тем), многотемье (наличие многих тем в чём-л., где-л.; разработка многих тем, проблем одновременно). E

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • YALQIZLAMAQ

    гл. 1. ялгъуз хьун, ялгъуз амукьун, тем-тек амукьун; 2. ялгъуз тун, тек тун.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • İNTƏHASI

    1. нареч. наконец (в конечном результате) 2. союз. однако, тем не менее, все же

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ТАВУН

    ...тавун işləməmək; * вил ацӀун тавун bax вил; тӀем акакь тавун bax тӀем; сас акат тавун bax сас.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ВМЕСТЕ

    нареч. bir yerdə, birlikdə, birgə, bərabər; ◊ вместе с тем eyni zamanda, bununla belə.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • TƏMAS

    is. [ər.] 1. Bir-birinə dəymə, toxunma. [Zeynal bıçağın] itiliyini nümunə etmək üçün barmağı ilə tiyəsinə təmas etdi

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • TÉMA

    [yun.] bax mövzu

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • TEMATİ́K

    sif. [yun.] Müəyyən mövzuya (temaya) aid. Mühazirələrin tematik planı. // Hər hansı bir mövzuya (temaya) həsr olunmuş

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • TEMÁTİKA

    [yun. thematike] Mövzular, mövzular məcmusu. Elmi əsərlərin tematikası. Ədəbiyyatda istehsalat tematikası

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • TEMBR

    [fr. timbre] Hər bir səs və ya musiqi aləti üçün səciyyəvi olan xüsusi səs keyfiyyəti, səs çaları; ton

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • TEMP

    [lat. tempus – vaxt] 1. Musiqi əsərinin ifasının sürət dərəcəsi. Sürətli tempdə uvertüra. Ariyanın tempi

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • TEMPERÁMENT

    is. [lat.] Şəxsiyyətin psixi fəaliyyətində dinamik cəhətlərin xarakteristikası

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • TEMPERATUR

    [lat. temperatura – vəziyyət] 1. Cismin istilik dərəcəsi. Havanın temperaturu. Suyun temperaturu. 2. İnsanın sağlamlıq vəziyyətini göstərən istilik də

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • TƏMAYÜL

    is. [ər.] 1. Meyil. [Roza xanım:] Eh, sizdə heç yüksəliş təmayülü yoxdur. Çəmənzəminli. Xədicənin bu fəlakətini evdə eşitdikdə ona qarşı məndə bir təm

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
OBASTAN VİKİ
TEV-DEM
Demokratik Cəmiyyət uğrunda Hərəkat (kürd. Tevgera Civaka Demokratîk, TEV-DEM, ərəb. حركة المجتمع الديمقراطي‎, klass. süry. ܙܘܥܐ ܕܟܢܫܐ ܕܝܡܩܪܐܛܝܐ) — Suriyanın şimalında solçu təşkilat. 16 Yanvar 2011-ci ildə qurulan təşkilatın məqsədi Suriya cəmiyyətini demokratik bir konfederalist sistem altında təşkil etməkdir. TEV-DEM-ə hazırda həmsədrlər Zəlal Caqar və Xarib Heso rəhbərlik edir. == Tarixi == Ərəb baharı 2011-ci ilin əvvəlində Suriyaya çatanda etirazlar şimaldakı kürdlərin yaşadığı bölgələrə də yayılmışdı. Suriyalı kürdlər arasında böyük bir nüfuza sahib olan Demokratik Birlik Partiyası (PYD) Kürd Milli Şurası (ENKS) ilə fəal rəqabət aparırdı. Yaranmış fikir ayrılığının əsas məqamlarından biri PYD-nin rejim dəyişikliyinə çağırma mövqeyi ilə bağlı idi.
Zəm-zəm
Zəm-zəm suyu (ərəb. زمزم‎) — Məkkə şəhərində, Məscidül-həramın ərazisində, İslam dininin ən müqəddəs yeri sayılan Kəbədən 20 metr şərqdə yerləşən bulaqdır. İslam inanclarına görə, bu bulaq min illər əvvəl, İbrahim peyğəmbərin körpə oğlu İsmayıl susuzluqdan ağladığı vaxt möcüzəvi şəkildə Allah tərəfindən yaradılmışdır. Hər il milyonlarla zəvvar Həcc və ya Ümrə ziyarətləri zamanı bu bulağın suyundan içir və özü ilə götürür. == Yaranması == İslam tarixində qeyd olunur ki, İbrahim peyğəmbər Allahın əmri ilə öz körpə oğlu İsmayılı və onun anası Həcəri Hicazda qoyub gedir. Həcər susuzluqdan əziyyət çəkən oğlu üçün su axtarsa da, tapa bilmir. Çünki Məkkə isti və quru havası və çox az su mənbəyi olan yerdə yerləşir. Həcər su axtarışında 7 dəfə Səfa və Mərva dağları arasındakı məsafəni gedib gəlir. Susuzlayan İsmayıl ayaqları ilə yeri sürtdükdə həmin yerdən su çıxmağa başlayır. Bu hadisənin başqa bir versiyasında Allah Cəbrayılı göndərir və o öz əsası (digər versiyada qanadı) ilə yerə toxunur və həmin yerdən su çıxır.
ATƏM
Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı, ATƏT (ing. Organization for Security and Co-operation in Europe, OSCE) —dünyanın ən böyük təhlükəsizlik yönümlü hökumətlərarası təşkilatı. == Tarixi == 30 iyul — 1 avqust 1975-ci il tarixində yenidən Helsinkidə keçirilmiş müşavirədə Avropanın 33 dövlətinin, həmçinin ABŞ və Kanadanın dövlət və hökumət rəhbərləri Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Müşavirəsinin Yekun aktını (Helsinki müqaviləsi) imzalamışlar. Təşkilat 1995-ci il yanvarın 1-dək Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Müşavirəsi (ATƏM) adlanmışdır (ing. Conference for Security and Cooperation in Europe — CSCE). Hazırda 56 üzv və 11 tərəfdaş dövlətlə dünyanın ən böyük regional təşkilatıdır.ATƏT "soyuq müharibə"nin qurtarmasından sonra ümumavropa təhlükəsizlik sistemini formalaşdıran, yeni Avropanın siyasi və iqtisadi həyatının sivil birgəyaşayış qaydalarını müəyyən edən, dövlətlərarası münasibətləri rəqiblik və münaqişə relsindən əməkdaşlıq və qarşılıqlı mənafe istiqamətlərinə yönəldən bir təşkilat funksiyasını icra edir. ATƏT 1975-ci ildə yaradılandan bəri təşkilatın yüksək səviyyədə 6 sammiti keçirilib. Təşkilatın son zirvə görüşüləri 1999-cu ildə İstanbulda, 2010-cu ilin dekabrın 1–2-də Astanada keçirilib. Astana sammitində təşkilata üzv olan 56 ölkənin, habelə qurumun tərəfdaşı olan 12 ölkənin dövlət və hökumət başçıları, o cümlədən 68 beynəlxalq təşkilatın rəhbərləri iştirak etmişdilər. Azərbaycan 1992-ci ildən ATƏT-in üzvüdür.
Bəm
Bəm — İranın Kirman ostanının şəhərlərindən və Bəm şəhristanının mərkəzidir. 2006-cı il əhalinin siyahıya alınmasına əsasən, şəhərin əhalisi 73,823 nəfər və 19,572 ailədən ibarət idi.Parfiya dövründə (b.e.ə.247- b.e. 224) salındığı təxmin edilən və Sasanilər imperatorluğu dövründə önəmli bir mərkəz olan şəhərə X əsrdə gələn ərəb səyyah İbn-i Həval, Surət-ul Ərz adlı kitabında , şəhərin qalasından və əl işləməli geyimlərin gözəlliyindən danışır. Bu şəhərin əl toxumalı geyimləri o qədər məşhur olub ki hədda onu Mərkəzi Asiya və Misirdən də alarmışlar.Farsların qurduğu bu şəhər Səfəvi xanədanlığı zamanında yüksək inkişaf dövrü yaşadı. Bəm səhralıqda olmağına baxmayaraq bu gün olduğu kimi qədim zamanlarda da ənkinçilik mərkəzi olmuşdu. Tarixən güclü bir qalaya sahib olması isə onun hərbi bir mərkəz rolunda da iştirak etməsini şərtləndirmişdi . Bəm qalasının tikililərindən bu günə qədər qalan hissələri əsas etibarı ilə 12-ci əsrdə tikilmiş və 6 km2 sahəyə malikdir. Kərpicdən tikilmiş qala 13000 insanın yaşaya biləcəyi bir qaladır. Burada 1850-ci ilə qədər yaşayış olmuşdur. 2000 illik bir tarixə malik olan Bəm qalası dünyanın ən böyük kərpicdən tikilmiş kompleksi hesab olunur.
Cem
Cem - tərkibində ən azı 1% pektin maddələri, 1%-dən az olmayaraq üzvi turşu olan bütöv və ya doğranılmış meyvə-giləmeyvənin şəkər şərbətində paldaşəkilli konsistensiyaya qədər bişirilməsindən alınan qida məhsulu. Cem bişirmək üçün turş alma, armud, heyva, gavalı, alça, ərik, şaftalı, albalı (gilənar), gilas, qara qarağat, firəng üzümü, çiyələk, moruq, üzüm, əncir, xurma və digər meyvələrdən istifadə edilir. Cemin mürəbbədən əsas fərqi ondan ibarətdir ki, bişirilən meyvənin formasının saxlanılması vacib deyildir. Eyni zamanda cemin şirəsi mürəbbə şirəsindən fərqli jeleyəbənzər (paldalı) konsistensiyalı olub süzülmür və qeyri-şəffafdır. Cem bir dəfəyə bişirilir. Tərkibində az pektin olan meyvə-giləmeyvələrdən cem bişirdikdə ona davamlı jele əmələgətirən meyvə-giləmeyvə (heyva, bəzi sort almalar, firəng üzümü) qatmaq lazım gəlir. Cem bişirilməsi və əlavə olunan şəkərin miqdarına görə mürəbbəyə, konsistensiyasına və xarici görünüşünə görə povidloya oxşayır. == Mənbə == Əhmədov Ə. 1002 şirniyyat. Bakı, «Gənclik», 2010. == İstinadlar == The principles of jelly-making, by N.E. Goldthwaite ...
Cəm
Cəm (lat. summa) — iki ədədi toplayanda alınan ədəd bu ədədlərin cəmi adlanır.
Jem
Jem — Qazaxıstanın Aqtöbe vilayətinin Mugaljar rayonunda şəhər. Emba şəhərinin 10 kilometr cənubunda yerləşir. Adını Qazax dilində belə adlandırılan Emba çayından almışdır. == Tarixi == İndiki Jem qəsəbəsi keçmiş hərbi şəhər Emba-5, Rusiya Federasiyası Müdafiə Nazirliyinin 11-ci Dövlət Araşdırma Sahəsinin inzibati və yaşayış mərkəzi. Şəhərin və zibilliyin qoyulduğu tarix, Qazaxıstan SSR-in Aktobe vilayətinin Emba stansiyasından 10 kilometr məsafədə ilk istinad dirəyinin döyüldüyü və çadır şəhərciyinin qurulduğu 7 may 1960-cı il sayılır. Şəhər sonsuz qazax çölləri arasında həqiqətən bir vaha olmuşdur. Qurulan bənd sayəsində bir vaxtlar kiçik Emba çayı bahar daşqınları zamanı geniş və olduqca təhlükəli bir çaya çevrildi. Əslində, hərbçilər boş bir yerin ortasında yaşıllıqlara qərq olmuş bir şəhər şəklində əsl bir möcüzə qurmağı bacardılar. Emba-5 məktəblərin, dükanların, yaxşılaşdırılmış tərtibatlı evlərin, xəstəxana, hesablama mərkəzi və məşhur Qarnizon Zabitlər Evinin (GARDO) sivilizasiyadan çox uzaqlarda tikildiyi nümunə bir hərbi şəhərə çevrildi. raket və pilot [mənbə 2101 gün göstərilməyib].
Mem
Mem (ing. meme, ru. мем) -bir nəsildən başqa nəsilə genetik olaraq deyil, imitasiya, öyrətmə yoluyla ötürülən mədəni informasiya. "Mem" termini yunan dilindəki μίμημα ("oxşarlıq") sözündəndir. Mem anlayışı və onun konsepsiyası 1976-cı ildə Riçard Dokinz (Richard Dawkins) tərəfindən "Eqoist gen" kitabında işlənib. İnternetdə bu termindən, adətən, çox sürətlə populyarlıq qazanan sözü, ifadəni, görüntünü bildirmək üçün istifadə olunur. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), "İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti", 2017, "Bakı" nəşriyyatı, 996 s.
TED
TED (ing. Technology Entertainment Design; Texnologiya, Əyləncə; Dizayn) - 1984-cü ildən keçirilən illik konfransları ilə tanınan,şəxsi qeyri-kommersiya fondudur.İntellektual konfransın məqsədi unikal ideyaları paylaşmaqdan ibarətdir.İdeyaların mövzuları fərqlidir:elm,incəsənət,dizayn,mədəniyyət,biznes,qlobal problemlər,texnologiyalar və əyləncələr. Bu günə qədər TED səhnəsində ABŞ-nin keçmiş prezidenti Bill Klinton, Nobel mükafatıçısı Ceyms Vatson, Microsoft-dan Bill Qeyts, Google-dan Erik Şmidt, Vikipedianın qurucusu Cimmi Ueyls kimi spikerlər çıxış etmişdir.Konfransın kuratoru və daimi aparıcısı Kris Andersondur. == Tarix == Konfrans ilk dəfə 1984-cü ildə baş tutmuşdur. Ilk TED konfransında yenicə buraxılmış "Macintosh" kompüteri, "Sony" istehsalı olan kompakt-disk təqdim olunmuş, süni intellekt və s. bu kimi hazırda geniş tətbiq olunan fikirlər üzrə çıxışlar olumuşdur. 1990-cı ildən etibarən TED konfransı hər il keçirilir.2001-ci ildən isə TED konfransının keçirilmə hüquqları "Sapling Foundation"-na və bu fondun qurucusu Kris Andersona məxsusdur. == TED Talks == TED konfransında keçirilən hər bir çıxış TED Talk adlanır. iPhone və Android qurğularında rəsmi və qeyri-rəsmi "TED" proqramlar mövcuddur. Hazırda onlayn rejimdə 15 milyonluq auditoriya tərəfindən 100 milyondan çox baxılan 400 video vardır.
TTM
Azərbaycan Ordusunun Təlim və Tədris Mərkəzi — Azərbaycan və Türkiyə Silahlı Qüvvələri arasında 2000-ci il aprelin 5-də imzalanmış protokola uyğun olaraq, Azərbaycan Respublikası müdafiə nazirinin 20 fevral 2001-ci il tarixli əmrinə əsasən, NATO təlim sisteminin Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində tətbiqi ilə əlaqədar, 2001-ci il martın 26-dan zabit heyətinin təkmilləşdirilmə, gizir hazırlığı və ehtiyat zabit hazırlığı kursları bazasında yaradılmış təlim tədris mərkəzi. Təlim və Tədris Mərkəzi Azərbaycan Ordusu üçün tələb olunan istiqamətlər və ixtisaslar üzrə kadr hazırlığını həyata keçirən və hərbi-elmi işlərin aparılmasını təmin edən əlavə təhsil müəssisəsidir. Əlavə təhsil kadr potensialının təkmilləşdirilməsini, hərbi qulluqçuların daim dəyişən və yenilənən xidmət şəraitinə uyğunlaşmasını təmin edir.2020-ci ilin sonlarında Silahlı Qüvvələrin Təlim və Tədris Mərkəzində Azərbaycanın İkinci Qarabağ müharibəsində qazandığı qələbənin şərəfinə “Azərbaycan-Türkiyə qardaşlığı əbədidir və sarsılmazdır” adlı tədbir keçirilib.5 mart 2022-ci ildə Milli Müdafiə Universitetinin tabeliyinə verildi. == Tədris == Azərbaycan Ordusunun Təlim və Tədris Mərkəzində aşağıdakı kurslar fəaliyyət göstərir: zabit heyətinin təkmilləşdirilmə kursu – Azərbaycan Ordusunun tələbatına müvafiq olaraq bütün səviyyələr və kateqoriyalardan olan zabit heyətinin peşəkarlıq səviyyəsinin və xidməti keyfiyyətinin yüksəldilməsi, peşə bacarıqlarının formalaşdırılması və inkişaf etdirilməsi, daha müasir hərbi peşə bacarıq və vərdişlərinə yiyələnməsi məqsədilə hayata keçirilən əlavə təhsildir; ehtiyat zabit hazırlığı kursu – zabit ehtiyatının yaradılması məqsədilə müvafiq ixtisaslar üzrə zabit kadrlarının hazırlanmasını təmin edən əlavə təhsildir. Kursu müvəffəqiyyətlə bitirənlərə müdafiə nazirinin əmri ilə "leytenant" hərbi rütbəsi verilir; gizir hazırlığı kursu – müvafiq komanda va mütəxəssis vəzifələrində xidmət etmək üçün kadr hazırlığını təmin edən ixtisas üzrə verilən təhsildir. Kursu müvəffəqiyyətlə bitirənlərə “gizir” rütbəsi verilir; müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçularının hazırlığı kursu – müvafiq komanda və mütəxəssis vəzifələrində xidmət etmək üçün kadr hazırlığını təmin edən ixtisas üzrə verilən təhsildir. Kursu müvəffəqiyyətlə bitirənlərə “kiçik çavuş” rütbəsi verilir.II Qarabağ müharibəsində aparılan hərbi əməliyyatlara Azərbaycan Ordusunun Təlim və Tədris Mərkəzinin zabit-gizir heyəti də qatılmış və onlardan 21 nəfər hərbi qulluqçu müxtəlif dərəcəli bədən xəsarəti almış və qazilik mərtəbəsinə yüksəlmişdir. Təlim və Tədris Mərkəzinin 500 nəfərdən çox hərbi qulluqçusu göstərdikləri şücaətə görə orden və medallarla təltif olunmuşdur. Xüsusi təyinatlı tədris müəssisələri şəbəkəsinin fəaliyyətini təkmilləşdirmək məqsədilə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 5 mart 2022-ci il tarixli, 1626 nömrəli fərmanı ilə Azərbaycan Ordusunun Təlim və Tədris Mərkəzi Milli Müdafiə Universitetinin tabeliyinə verilib. == Azərbaycan Ordusunun Təlim və Tədris Mərkəzinin Nizamnaməsi == 1.1.
TeV
Elektron volt (eV) hissəciklər fizikasında istifadə olunan enerji vahididir. Hissəciklər fizikasında kütlə də elektron volt vasitəsilə ifadə olunur. Vahid 1912-ci ildə təklif edilmişdir, 1930-cu ildən istifadə olunur.Fizikada, kimyada və səhiyyədə istifadə olunur. == eV enerji vahidi kimi == Elektron x volt potensiala malik yerdən (x+1) volt potensiala malik yerə hərəkət etdikdə (və ya sürətləndikdə) elektronun qazandığı potensial enerji 1 elektron volt olur.1 elektron volt= 1.602 176 565(35) × 10−19 coulVahid çox kiçik olduğundan onun daha yüksək dərəcələrindən istifadə edilir: keV — (kilo yunan khilioi — min) — 103 elektron volt MeV — (meqa yunan megas — böyük) — 106 elektron volt GeV — (giqa yunan gigas — giqant) — 109 elektron volt TeV — (tera yunan teras — monstr) — 1012 elektron volt == eV/c2 kütlə vahidi kimi == Elektron volt vahidi enerji ilə yanaşı kütlə üçün də işlənir. Bu A. Eynşteynin (A. Einstein) E =mc2 formulundan alınır. Bu formulaya görə enerji kütlə ilə işıq sürəti kvadratının hasilinə bərabərdir. E = m ∗ c 2 {\displaystyle E=m*c^{2}} Buradan m = E / c 2 {\displaystyle m=E/c^{2}} Beləliklə 1 eV/c2 = 1.782 661 845(39) × 10−36 kg Məsələn, protonun kütləsi 938.272 046(21) MeV/c2 və ya 1.672 621 777(74)×10−27 kgBəzən fizikaya aid ədəbiyyatda kütləni elektron volt ilə ifadə edəndə vahidin c2 hissəsi nəzərə alınmır. Belə ki, protonun kütləsi 938.272 046(21) MeV kimi də yazıla bilir.
Tej
Tej-alkoqollu içkidir. == Haqqında == Efiopiya xalqlarının hazırladığı içkidir. Qeyşu ağacının budaqları və yarpaqlarından hazırlanır ki, bal və acılıq verən ədviyyatlar əlavə edilir.Bu içkinin şirin, zəif alkoqollu əvəzləyicisi Berz adlanır.Tej həmçinin ev içkisidir. Bunu Efiopiya toylarında istifadə edirlər.
Tel
Tel — alının üstünə düşən saçlar. Bəzi subkulturaların bildiricisi olar bilər, məsələn, emoların və ya qanuni oğru ideologiyası ilə gedən insanların.
Teo
Teo (belar. Юрый Вашчук) — 24 yanvar 1983-də anadan olan Belaruslu müğənni. Teo Cheesecake mahnısı ilə Belarusu 2014 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində təmsil edəcək.
Tex
Dığ və ya Tex (erm. Տեղ — Teğ) — Ermənistanın Gorus rayonunda və Sünik mərzının kənd. Kənd Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası ilə Ermənistan Respublikasını birləşdirən "Həyat yolu" adlanan ərazidə yerləşir. Kənd Gorus şəhərindən 8 km şərqdə, Laçın şəhərindən 12 km cənub-qərbdə yerləşir. == Tarixi == Rayon mərkəzindən 21 km məsafədə yerləşir. Kəndin digər adı "Dığ" olmuşdur. Toponim fars dilində "kənd, qışlaq" mənasında işlənən dex (> tex) sözü əsasında əmələ gəlmişdir. Relyef əsasında yaranan sadə quruluşlu toponimdir. == Əhalisi == Burada 1926-cı ildə 7 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır. 1926–1929-cu illərdə onlar kənddən sıxışdırılıb çıxarlımışdır.
Teü
Teü (fr. Théus, oks. Teüs) — Fransada kommuna, Provans-Alp-Kot-d'Azür regionunda yerləşir. Departament — Yuxarı Alplar. Kommunanın dairəsi — Qap. Şorj kantonuna daxildir. INSEE kodu — 05171. == Əhalisi == 2008-ci ildə əhalinin sayı 189 nəfər təşkil edirdi. == İqtisadiyyatı == 2007-ci ildə əmək qabiliyyətli 108 nəfərin (15-64 yaş arasında) 88 nəfəri iqtisadi cəhətdən fəal, 20 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstəricisi - 81.5%, 1999-cu ildə 71.7%). Fəal 88 nəfərdən 78 nəfəri (47 kişi və 31 qadın), 10 nəfəri işsizdir (3 kişi və 7 qadın).
Teş
Teş (fr. Têche) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — İzer. Syud-Qrezivodan kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Qrenobl. INSEE kodu — 38500. Kommunanın 2012-ci il üçün əhalisi 581 nəfər təşkil edirdi. Kommuna dəniz səviyyəsindən 162 ilə 411 qədər metr yüksəklikdə yerləşir. Kommuna Parisdən təxminən 470 km cənub-şərqdə, Liondan 80 km cənub-şərqdə, Qrenobldan 27 km qərbdə yerləşir.
Tim
Tim - vəzifəsi yüz metrlik bir sahəsi atəş gücüylə idarə altına almaq olan iç təhlükəsizlik hərəkatında vəzifə yerinə yetirən ən kiçik əsgəri vahiddir. Komandiri ümumiyyətlə Çavuş olmaq üzrə ən az Kapral rütbəsindədir.
Tom
Tom — kişi adı. Tom Days — Belçika müğənnisi. Tom Henks — amerikalı aktyor. Tom Cons — Britaniya estrada müğənnisi. Tom Huper — Böyük Britaniya rejissoru. Tom Berencer — amerikalı aktyor. Tom Kenni - ABŞ səs aktyoru. Tom AtkinsTom Atkins (aktyor) — aktyor. Tom Atkins (direktor) — Direktor. Tom Atkins (siyasətçi) — siyasətçi.Tom Lantos - ABŞ Nümayəndələr Palatasının Xarici Əlaqələr Komitəsinin keçmiş sədri.
Tər
Tər — tər vəzləri vasitəsilə duz və üzvi maddələrdən yaranan su məhlulu. Tərin yaranması bir çox bioloji varlıqlarda termotənzimləyici rolunu oynayır. Tər həmçinin, məməlilər arasında sosial-bioloji prosesdə informasiya ötürülməsində əhəmiyyətli rol oynayır. Tərlə feremonlar və bir çox bioloji aktiv maddələr çıxarılır. İnsanda ən çox vəzlər əldədir — bir kvadrat santimetrdə 600 ədəddir. Tər subyektin cinsindən asılı olaraq həm cəlb edə, həm də ikrah hissi yarada bilər. Sağlam və təmiz insanda tər iy vermir. Tərin xüsusi iyi insan bədənində yaşayan bakteriyalar çoxalanda yaranır. == Ədəbiyyat == Ferner S, Koszmagk R, Lehmann A, Heilmann W (1990). "[Reference values of Na(+) and Cl(-) concentrations in adult sweat]".
Yem
== Yem bitkiləri == Becərilən yem bitkiləri-kənd təsərrüfatı heyvanlarının yemləndirilməsi üçün becərilən birillik, ikiillik və çoxillik bitkilər, siloslu və dənli Y.b. aiddir. Azərbaycan respublikasında birillik və çoxillik yem otları, şalğam, yemlik, yerkökü, yem çuğunduru, turneps, kartof (yemlik sortları), yerarmudu, yemlik qarpız və qabaq, qarğıdalı, günəbaxan, yem kələmi və s. becərilir. Yaşıl yem üçün dənli-paxlalı (noxud, soya, mərci) və dənli yemlər (çovdar, vələmir, arpa, darı) bitkilər, dənli yemlər almaq üçün çöl noxudu, at paxlası, noxud, vələmir, arpa, qarğıdalı, darı, kalış və s. bitkilərdən istifadə olunur. == Yem əmsalı == İstifadə olunan yem kütləsinin, yemi istifadə edənin çəkisinin artımına nisbəti (onların kimyəvi tərkibindən asılı olmayaraq). Y.ə. sənaye heyvanlarının inkişafı üçün yem resurslarının effektivliyini göstərir. == Yem norması == Heyvanların sağlam saxlanmasını v ə yüksək məhsuldarlığını təmin etmək üçün zəruri qidalı maddələrin miqdarı.
Qəm
Kədər və ya qəm — mənfi duyğu və ya bədbəxt olmaq hissi.
Tey
Tey — Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında, indiki Meğri rayonunda kənd. == Tarixi == == Toponimikası == Toponim türk dilində "təpə" mənasında işlənən tey sözü əsasında əmələ gəlmişdir. Orotoponimdir. Quruluşca sadə toponimdir. == Coğrafiyası == == Əhalisi == Kənddə 1873-cü ildə 126 nəfər, 1886-cı ildə 174 nəfər, 1897-ci ildə 293 nəfər, 1904-cü ildə 425 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır. 1918-ci ildə kəndin sakinləri erməni təcavüzünün nəticəsində kəndi tərk etmişlər. Yalnız indiki Ermənistanda sovet hökuməti qurulandan sonra sağ qalanlar tarixi-etnik torpaqlarına qayıda bilmişdir. Burada 1922-ci ildə 53 nəfər, 1926-cı ildə 62 nəfər, 1931-ci ildə 81 nəfər yalnız azərbaycanlı yaşamışdır. Kollektivləşmə adı ilə kənddə yaşayan azərbaycanlılar köçürülərək kənd ləğv edilmişdir. İndi ölü kənddir.
Düm Tek Tek
Düm Tek Tek-Türkiyəni 2009 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində təmsil edən mahnı. Mahnını Belçikada yaşayan türk müğənni Hadisə ifa edəcəkdir. == Klip == Bu il may ayında Moskvada keçiriləşəcək 2009 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində Türkiyəni təmsil edəcək Hadisə “Düm Tek Tek” adlı mahnısına klip çəkdirib. Klipin çəkilişi Tarkanın kliplərinin rejissoru Metin Arolata həvalə olunub. Hadisə çəkilişlərdə alovlar içində “Düm Tek Tek” mahnısını səsləndirib. Klip bəzi səbəblərə görə Türkiyənin TRT kanalında klipin yayımlanması qadağan olunmuşdur.
Zəm-zəm suyu
Zəm-zəm suyu (ərəb. زمزم‎) — Məkkə şəhərində, Məscidül-həramın ərazisində, İslam dininin ən müqəddəs yeri sayılan Kəbədən 20 metr şərqdə yerləşən bulaqdır. İslam inanclarına görə, bu bulaq min illər əvvəl, İbrahim peyğəmbərin körpə oğlu İsmayıl susuzluqdan ağladığı vaxt möcüzəvi şəkildə Allah tərəfindən yaradılmışdır. Hər il milyonlarla zəvvar Həcc və ya Ümrə ziyarətləri zamanı bu bulağın suyundan içir və özü ilə götürür. == Yaranması == İslam tarixində qeyd olunur ki, İbrahim peyğəmbər Allahın əmri ilə öz körpə oğlu İsmayılı və onun anası Həcəri Hicazda qoyub gedir. Həcər susuzluqdan əziyyət çəkən oğlu üçün su axtarsa da, tapa bilmir. Çünki Məkkə isti və quru havası və çox az su mənbəyi olan yerdə yerləşir. Həcər su axtarışında 7 dəfə Səfa və Mərva dağları arasındakı məsafəni gedib gəlir. Susuzlayan İsmayıl ayaqları ilə yeri sürtdükdə həmin yerdən su çıxmağa başlayır. Bu hadisənin başqa bir versiyasında Allah Cəbrayılı göndərir və o öz əsası (digər versiyada qanadı) ilə yerə toxunur və həmin yerdən su çıxır.
Spişskа Nоvа Vеs
Spişskа Nоvа Vеs (slovak. Spišská Nová Ves, alm. Zipser Neudorf‎, mac. Igló) — Slovakiyanın şərqində şəhər. Koşitse bölgəsində yerləşir. Əhalisi 39 min nəfərdir. === Əhali === === Etnik tərkib === == Siyasət == 1989-cu ildən şəhər icra başçıları: 1989 – 1990 – Ján Borovský 1990 – 1994 – Rastislav Jacák 1994 – 2002 – Karol Mitrík 2002 – 2006 – Anna Fedorová 2006 – 2014 – Ján Volný, PhD. == Qardaşlaşmış şəhərlər == Almaniya Alsfeld (alm. Alsfeld‎) Çexiya Havliçkuv-Brod (çex. Havlíčkův Brod) Polşa Groets (pol. Grójec) Fransa Eql (fr.
Barnaul-Т
"Barnaul-T" - HHM avtomatlaşdırma vasitələri dəsti . "Barnaul-T" hava hədəflərinin kəşfiyyatını və əlaqəli aşkarlama sistemlərindən məlumat alınmasını həyata keçirir, hədəflərin trayektoriyası haqqında məlumat verir, zenit bölmələrinin hərəkətləri ssenarisini formalaşdırır və konkret çölmələrin imkanları, onların mövqeləri, döyüş hazırlıqları, döyüş sursatlarının vəziyyəti və s. nəzərə alınmaqla hər bir idarəetmə səviyyəsində hədəflərin paylanmasını həyata keçirir. Kompleksin məhsulları bütün mövcud zenit vasitələri və HHM bölmələrinin radiolokasiya stansiyaları, o cümlədən xaricdə istehsal olunanlar ilə qarşılıqlı əlaqədə qura bilər. Müxtəlif növ zenit qurğularının döyüş imkanlarından maksimum dərəcədə istifadə etməklə sistem kütləvi düşmən basqınının qarşısını effektiv şəkildə əks etdirir. Kompleks modul quruluşa malikdir, xarici müştərilərin tələblərinə uyğun olaraq konkret HHM qruplaşmalarının strukturuna çevik şəkildə uyğunlaşa bilir. AVD daxildir: təkərli şassidə planlaşdırma modulu (MP-K) 9C931-1 tırtıllı şassidə kəşfiyyat və idarəetmə modulu (MRU-B) 9S932-1 tırtıllı şassidə planlaşdırma modulu 9S931 zenit atıcıları bölümünün avtomatlaşdırma vasitələri kompleksi 9C935 Zenit Əleyhinə Raket Qurğularının zenitçi-atıcı tağımının komandiri üçün atəşə nəzarət səyyar modulu (ANSM) 9S9332015-ci ilə olan məlumatlara əsasən xarici müştərilərə 7 modul çatdırılıb.
Pa-dе-Kale (departament)
Pa-dе-Kale (fr. Pas-de-Calais) — Fransanın şimal-qərbində yerləşən, O-de-Frans regionun departamentlərindən biri. Sıra nömrəsi — 62. İnzibati mərkəzi — Arras. Əhalisi - 1.472.589 nəfər (departamentlər arasında 7-ci yer, 2014-cü ilin məlumatları). == Coğrafiyası == Nor departamenti O-de-Frans regiounun bir hissəsidir, Nor və Somma departamentləri ilə sərhəddir. Şimaldan Şimal dənizinin suları, qərbdən Pa-de-Kale boğazı tərəfindən yuyulur. Ərazisi — 6671 km². Departamentin əsas şəhərləri Kale, Bulon-sür-Mer, Arras, Lans, Lyeven və Sent-Omer. == Tarixi == Birinci Dünya müharibəsi dövründə Pa-dе-Kale də çox qanlı döyüşlər olmuşdur.
Xəmsə əlyazması (М—156)
Xəmsə əlyazması М-156 — farsdilli epik ədəbiyyatın klassiklərindən biri olan Nizami Gəncəvinin poemalarının toplandığı tarixi əlyazma. Əlyazma Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Əlyazmalar İnstitutunda saxlanılır. == Xüsusiyyətləri == Əlyazmasında "Xəmsə" poemalarından ikisinin ardıcıllığı pozulmuşdur. Belə ki, "Sirlər xəzinəsi"ndən (1b — 26b) sonra "Leyli və Məcnun" (128b — 77a), daha sonra isə "Xosrov və Şirin" (78b — 118a) gəlir.Əlyazmasında dördüncü poema olan "Yeddi gözəl", digər poemalardan daha əvvəl - XVI əsrin I yarısında yazılmışdır. Həmin poemanın mətni incə əl işi olan və qızıl suyu, açıq mavi və qara boyalarla işlənmiş nəbati naxışlarla bəzədilmiş ünvan səhifəsi ilə başlayır. Poemanın mətni noxud rəngli yüksək keyfiyyətli şərq kağızı üzərində dörd sütun şəklində kalliqrafik nəstəliq ilə yazılmış, səhifənin kənarı isə qızılı və mavi rəngli xətlərlə çərçivələnmiş, qızılı və qara çərçivələrə alınmışdır. Sütunlar iki incə qızılı xəttlə bir-birindən ayrılmışdır. Çərçivələr arasındakı boşluqlar qızıl suyu ilə çəkilmiş nəbati naxışlarla doldurulmuşdur. Səhifələrin bəzədilməsində də eyni formada, qızıl suyu ilə çəkilmiş nəbati naxışlardan istifadə olunmuşdur. Həmin poemaya Təbriz miniatür məktəbinə məxsus 27 miniatür (126b, 127b, 129а, 130а, 131а, 131b, 132b, 133b, 134b, 135а, 136b 137b, 138b, 139b, 140b, 142, 144а, 145а, 148а, 155b, 158b, 161b 165а, 167b, 169а, 170b, 171b) çəkilmişdir.
Xəmsə əlyazması (М—439)
Xəmsə əlyazması М-439 — Nizami Gəncəvi “Xəmsə”sinin iki poemasından ibrarət olan əlyazması nüsxəsi. Hazırda AMEA Əlyazmalar İnstitutunda saxlanılır. == Xüsusiyyətləri == Əlyazmasında “Xəmsə”yə daxil olan “Leyli və Məcnun” və “Yeddi gözəl” poemaları vardır. Əlyazmanın bir çox yerlərində tikmə zamanı düzülüşün pozulması müşahidə edilir. Mətnlər kalliqrafik nəstəliq ilə dörd sütun şəklində yazılmış və müxtəlif rəngli xətlərdən çərçivəyə alınmışdır. Əlyazmasının kağızı Orta Asiya mənşəlidir.Əlyazmasında Herat miniatür məktəbinə məxsus üç miniatür vardır. Əlyazma mətninin başlanğıcında rəngli divan vardır. Şərq mənşəli üzləməsi qəhvəyi rəngli dəridən hazırlanmış və romb formalı medalyonla bəzədilmişdir. Ölçüləri 14 × 24 sm olan 84 səhifəli əlyazması hicri 1110-cu ildə (1698/1699) hazırlanmışdır. == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Хамсэ // Низами Гянджеви: Краткий справочник / Составитель Дж.
Xəmsə əlyazması (М—500)
Xəmsə əlyazması М-500 — Nizami Gəncəvinin bütün poemalarını özündə birləşdirən və XVII əsrdə yazılmış əlyazma. AMEA Əlyazmalar İnstitutunda saxlanılır. == Xüsusiyyətləri == Əlyazmanın siyahısı tam deyil və "İsgəndərnamə"nin "İqbalnamə" hissəsi yoxdur. Buna baxmayaraq, poemaların sıralanması ardıcıllığı ənənəvidir. Əlyazmasının səhifələrində dioqanal üzrə Əmir Xosrov Dəhləvinin "Xəmsə"si də yazılmışdır.Əlyazmasının mətni yüksək keyfiyyətli və krem rəngli parlaq şərq kağızı üzərində yaxşı keyfiyyətli nəstəliq xətti ilə iki sütun şəklində yazılmış və qızıl suyu ilə çəkilmiş iki xətlə çərçivəyə alınmışdır. Həmçinin səhifələrdəki yazı sütunları da oxşar iki sütunla bir-birindən ayrılmışdır. Başlıqlar isə qızıl suyu ilə süls xətti ilə yazılmışdır.Poemaların hər birinin başlanğıcında rəngarəng, çiçəkli bədii ünvan səhifəsi vardır. Ünvan səhifəsi qızıl suyu, lazur, kinovar və beyllərlə işlənmişdir. Əlyazmasının sonunda bir qəsidə də verilmişdir (699a−570b). Əlyazması müasir üzlənməyə malikdir.Paleoqrafik xüsusiyyətlərinə görə əlyazması XV əsrin I yarısına aid edilir.