Lüğətlərdə axtarış.

Axtarışın nəticələri

  • ЯРХ

    хьун f. 1. yıxılmaq; aşmaq; ярх хьайи тараз якӀв ядайбур гзаф жеда. Ata. sözü yıxılan ağaca balta çalan çox olar; 2. yıxılmaq, düşmək; чинихъди ярх хь

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ЯРХ:

    * ярх хьун гл., вуж-вуч кьакьандихъ акъвазнавайди ва я акъвазарнавайди вичин ва я масса къуватдин таъсирдикди са къвалахъдин чилел ва я маса затӀуна

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ЯРХ

    ХЬУН 1) v. tumble; crumple; flop; conk out, pass out; 2) v. trip; go over.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • ярх хьун

    1. свалиться, упасть. 2. опрокинуться : ярх хьайи тараз якӀв ядайбур гзаф жеда(погов.) - много найдётся тех, кто бьёт топором в свалившееся дерево (т.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • АРХ

    туьрк, сущ.; -уни, -уна; -ар, -ари, -ара гъвечӀи къанал, хвал. # ~ ягъун, гьяркьуь ~. Кьве цӀегь са архунлай вегьенвай дар тарцел дуьшуьш хьана. Куь

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • арх

    (-уни, -уна, -ар) (редко) - см. хвал.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • АРХ

    (-уни, -уна, -ар) also. хвал.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • ...арх

    -а; м. (от греч. archós - правитель, военачальник); вторая часть сложных слов. вносит зн. сл.: правитель, главный, начальник. Иерарх, монарх, олигарх,

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • ard-ara

    ardı-arası kəsilmədən sans cesse ; incessamment ; continuellement ; en permanence ; ardı-arası kəsilmək cesser vt, vi (de)

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-fransızca lüğət
  • АРА-АРА

    also. ара-бир.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • АРА-АРА

    zərf ara-sıra, bəzən, arabir, hərdənbir, gahdanbir; müəyyən fasilələrlə.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ара-ара

    см. ара-бир.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ARA

    iç — qat — büküm

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • ARX

    канава, арык

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ARI

    ...перевозка пчёл, arı sancması укус пчелы; arı balası расплод, arı təknəsi улей, arı sürfələri детва, arı şanı соты 2. оса. Arı vurub укусила оса II пр

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ARD

    ...сторона чего-л. 2. задняя часть туловища 3. продолжение. Romanın ardı gələn nömrədə (sayda) çap olunacaq продолжение романа будет напечатано в следую

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ARA

    ...промежутке между чем-л.). Ara stansiyası промежуточная станция, ara durağı промежуточная стойка, ara toxuma промежуточная ткань, ara (aralıq) beyin п

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ART

    (Göyçay) arx

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.
  • ARİ

    (Bakı, Xaçmaz) təmiz, saf. – Aydan ari, sudan duri (Bakı)

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.
  • ARI

    (Ağdam, Füzuli, Qazax, Quba, Şahbuz, Şəmkir, Tovuz) bax ari. – Aydan arıyam, sudan duruyam (Şahbuz); – Aydan arı, sudan duru (Qazax); – Aydan arı, gün

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.
  • ARA

    (Cəbrayıl, Zəngibasar) gah. – Ara oxuyur, ara da yazır (Zəngibasar)

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.
  • ARI

    1. пчела; 2. пчелиный;

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ARD

    1. зад, задняя часть; 2. продолжение; 3. спина;

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ARA

    məsafə — boşluq — açıqlıq

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • ARA

    1. промежуток, интервал; 2. дистанция, расстояние; 3. середина; 4. взаимоотношение (людей); 5

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ARŞ

    nida. Yerimək, hərəkət etmək üçün komanda əmri. Arş, irəli! Arş, unut qəmləri! Qaçma bəlalar qabağından geri. A.Səhhət.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • ÁRİ

    sif. [ər.] köhn. Çılpaq, boş; məhrum. Mürüvvətdən xali, insafdan ari; Yaradıbdır neçün bunları tari. M.F.Axundzadə. O soyuqlar ki, ruzi-fitrətdən; Ari

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • ARİ́

    əd. [fars.] məh. Bəli, hə, həri. Dedi: – Ari, o iki mərdi-dilir; Yuxumu yaxşı etdilər təbir. S.Ə.Şirvani.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • ARI₂

    sif. köhn. Təmiz, saf, xalis, duru, parlaq, pak. Qazan bəg … arı sudan abdəst aldı. “Dədə Qorqud”. Aydan arı, sudan duru. (Məsəl).

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • ARI₁

    ...fəsiləsindən olub bal hasil edən cücü. Arı beçəsi (cavan arı). Arı pətəyi, səbəti, təknəsi (arıları saxlamaq üçün xüsusi qutu). Arı şanı (arıların tə

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • ARX

    ...iki yanı ilə axan balaca arxlar axşamdan donmuşdu. M.Hüseyn. ◊ Arxa bir də su gələr – “ümidini kəsmə” mənasında məsəl. Sirişki-çeşm töküb ağla yar üç

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • ARD

    is. 1. Arxa, dal. Yükü ardına almaq. □ Ardına (ardınca) düşmək – dalınca düşmək, izləmək. Pul ardına düşmək. Ovçu tülkünün ardına düşdü. İş ardına düş

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • ARA

    ...iki şey arasındakı məsafə. Bakı ilə Gəncə arasında asfalt yol var. Məktəblə evimizin arası yüz addım olar. – Qulam Əsgərov düşmən ilə öz aralarındakı

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • ARİ

    1 сущ. ариец, арийка; arilər арийцы II прил. арийский. Ari nəsli арийские племена 2 устар. прил. 1. пустой, голый 2. обыкновенный, обычный 3. лишённый

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ARX

    сущ. арык, канава, канавка, канал. Arx aşağı вниз по арыку, arx boyu вверх по арыку, arxın başı начало арыка, arxa düşmək провалиться в канаву (арык),

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ARA

    müddət — vaxt

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • ARA

    hüdud — sərhəd

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • ARA

    içəri — ortalıq

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • ARA

    əlaqə — münasibət — tərəf

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • ARA

    bərə — hüdud — sərhəd

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • ПОВАЛИТЬСЯ

    1. ярх хьун. 2. къаткун, яргъи хьун, ярх хьун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ШАРХ-ШАРХ

    təql. xış-xış səsi, xışıltı, xarıltı; шарх-шарх авун xış-xış eləmək, xışıldamaq.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ЧӀАРХ-ЧӀАРХ

    təql. xırçıltı səsi, xırtıltı səsi; чӀарх-чӀарх авун xırçıldamaq, xırtıldamaq.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ЦӀАРХ-ЦӀАРХ:

    цӀарх-цӀарх авун v. scratch; tear; crab.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • чӀарх-чӀарх

    звукоподражание хрусту : чӀарх-чӀарх авун - хрустеть.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • цӀарх-цӀарх

    : цӀарх-цӀарх авун - исцарапать, поцарапать (кого-что-л.).

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ВАРХ-ВАРХ

    təql. qart-qart (qaşınarkən hasil olan səs).

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ЧӀАРХ-ЧӀАРХ

    onomatopoeia crunch, scrunch; crackle; чӀарх-чӀарх авун v. crunch, scrunch; crackle.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • ЦӀАРХ-ЦӀАРХ:

    цӀарх-цӀарх авун a) cızıq-cızıq etmək, çoxlu cızıqlar çəkmək; b) cırmaq-cırmaq etmək, cırmaqlamaq.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • yıxıla-yıxıla

    нареч. ярх жез-ярх жез, алукьиз-алукьиз; гагь алабар (ярх) жез, гагь къарагъиз; гзаф четинвилелди.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • АРЫК

    къубу; хвал; арх.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ARK

    arx

    Tam oxu »
    Türkcə-azərbaycanca lüğət
  • ARI

    arı

    Tam oxu »
    Türkcə-azərbaycanca lüğət
  • ARA

    ARA I is. İki şey arasındakı məsafə, boşluq, ortalıq. Çalışaq girməsin yadlar araya (S.Rüstəm). ARA II is. Əlaqə, münasibət, rəftar. Yoxdur sevən gənc

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin omonimlər lüğəti
  • ARD

    ARD I is. Arxa, dal, hər şeyin geri tərəfdə olan yeri. Günəş çəkilərkən dağlar ardına; Üfüqlər qarardı, sular qarardı (S.Vurğun). ARD II is. Başlanmış

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin omonimlər lüğəti
  • ARA

    ara

    Tam oxu »
    Türkcə-azərbaycanca lüğət
  • ARI

    ...pətəklərin ağzı açılanda arılar bağlara səpələnirdilər (Ə.Əylisli). ARI II sif. köhn. Təmiz, pak, saf. Aydan arı, sudan duru (Ata. sözü).

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin omonimlər lüğəti
  • ARI

    təmiz — saf — xalis — duru — parlaq — pak

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • ARD

    geri — dal — mabəd — son

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • ARD

    arxa — dal

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • RAH

    is. [fars.] klas. Yol. Bu rahdan etmək olmaz ikrah; Xoş rahdurur sənə gedən rah. Füzuli.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • ART

    (-dı) 1) kürək; 2) arxa, arxa tərəf, arxa hissə; aralık kapı – arxa qapı; biribiri artından – bir-birinin ardınca ard, arxa, kürək

    Tam oxu »
    Türkcə-azərbaycanca lüğət
  • RAH

    сущ. устар. дорога, путь

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • SÜQUT

    [ər.] сущ. кӀватун, ярх хьун, чукӀун; süqut etmək кӀватун, ярх хьун, чукӀун, терг хьун.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • БРЯКНУТЬСЯ

    разг. ярх хьун; пархъна аватун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • YIXILA-DURA

    нареч. ярх жез-къарагъиз, алукьиз-къарагъиз, акъалдиз-къарагъиз; гагь алабар (ярх) жез, гагь къарагъиз; гзаф четинвилелди.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ОПРОКИНУТЬСЯ

    ярх хьун; кIан пад цавал хьун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • SƏRİLMƏK¹

    гл. 1. ярх хьун, яргъи хьун, къаткун (кӀвачер гагьадарна); divana sərilmək дивандал ярх хьун; // ярх хьун, акъалдун, алукьун, чиле акьун; // ярх хьана

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • YIXILI

    прил. ярх хьайи, чкӀай, уьцӀей (мес. цал).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • УПАД

    до упаду аман атIудалди, галатна ярх жедалди.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • кьиспес

    (-ди, -да; мн.нет.) (сущ.; арх.) - история.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ГРОХНУТЬСЯ

    разг. пахърахъна (чахърахъна, гугрумна) аватун; гугрумна ярх хьун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • цай

    (-иди, -ида, -ибур) (сущ.; арх.) - отец; см. буба.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • SƏRİLݹ

    нареч. (чилел) ярх хьанвай гьалда, яргъи хьанвай гьалда.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • TİRLƏNMƏK

    гл. яргъи хьун, къаткун; ярх хьун (чӀул хьиз).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • YIXIQLIQ

    сущ. ярх хьайи, чкӀай, уьцӀей затӀунин гьал (везият).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • сегьри

    / сигьри (сущ.: -ди, -да, -яр; арх.) - город; см. шегьер.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ŞARP,

    ŞARPADAN нареч. тарпна, садлагьана, хабарни авачиз (мес. ярх хьун).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ÜZÜÜSTƏ

    нареч. ччинихъди, ччин кӀаник тир гьалда (мес. ярх хьун).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • YIXIQ

    прил. ярх хьайи, чкӀай, уьцӀей (мес. кӀвал, цал, къав).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ЗАВАЛИТЬСЯ

    ...завалилась за шкаф ктаб шкафдин кьулухъ аватна. 2. разг. къаткун, ярх хьун; завалился спать ксуз къаткана. 3. уьцIуьн; ярх хьун; стена завалилась цал

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • хай

    Ӏ (-иди, -ида, -ибур) (сущ.; арх.) - мать. см. диде. ӀӀ - 1. пропасть. 2. обрыв.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • касис

    (сущ.: -ди, -да, -ар; арх.) - человек; см. кас и инсан.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ВЫВАЛЯТЬСЯ

    разг. 1. тухдалди къатадун, бегьем къатадун. 2. ярх хьана кьацIун; къатадна кьацIурун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВАЛЯТЬСЯ

    несов. 1. ярх хьун; къаткун; гьакI бушдиз къаткун. 2. гадарнаваз хьун. 3. къатадун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • РАСПРОСТЕРЕТЬСЯ

    ...хьана къаткун, ярх хьана экIя хьун; гъил-кIвач гадарна чIул хьиз ярх хьун. 2. пер. экIя хьун, гегьешдиз экIя хьун (мес. гегьеншдиз къурухар, никIер).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ОЗЕМЬ

    нареч. разг. ччилел; он грохнулся оземь ам ччилел ярх хьана, алукьна.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • КИНУТЬСЯ

    1. вигьин. 2. хкадрун. 3. ярх хьун (кIвачерик). 4. вигьена кьун (гардан); гьатун (гарданра, къужахра).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • YIXILMIŞ

    прич. ярх хьайи, алабар хьайи (мес. аял); чкӀай, уьцӀей (мес. цал, дарамат).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ЛЕЖАЧИЙ

    къатканвай, къаткай; лежачего не бьют къатканвайди, ярх хьайиди гатадай адет туш (мисал).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • YASLANMAQ

    гл. 1. гьай хьун, агалтун, ярх хьун, экӀя хьун; 2. агалтун, агатун, гуькь хьун.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • РУХНУТЬ

    1. ярх хьун (мес. ттар). 2. уьцIуьн; чукIун (цал, къав). 3. пер. чукIун, дерт хьун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВАЛИТЬСЯ

    несов. 1. ярх хьун. 2. аватун. ♦ работа валится из рук разг. кIвалахдал гъил физвач.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • YIXILMAQ

    гл. 1. ярх хьун, алабар хьун, акъалдун (мес. ттар, шалман, цал ва мс.); // алукьун, гьалч хьун, чиле акьун; üzüüstə yıxılmaq чинихъди ярх хьун; // ава

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ПОЛЗАТЬ

    ...см. ползти. ♦ ползать в ногах кIвачерик къатадун, кIвачерик ярх хьун (минетиз алчахвалун).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • UÇMAQ²

    гл. 1. уьцӀуьн, ярх хьун, ацахьун, чукӀун, аватун (мес. кӀвалин къав); 2. пер. чукӀун, терг хьун, кӀан пад цавал хьун, кӀаняй акъатун, тармар хьун, ба

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ПАРАПЕТ

    арх. чахчахар, мегьежар, къерехдай авай цал хьтинди (мес. муькъвелай ават тавун патал къерехдай ядай).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ƏNDƏRİLMƏK

    ...садлагьана авахьун, илич хьун; // иличун, ичӀирун; 2. садлагьана ярх хьун, аватун, акьалдун.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • SƏLDİRLƏMƏK

    гл. ттатаб(ар) хьун, къекъуьнин тегьер акадарун, ярх жезвай хьиз къекъуьн, галтад хьун (мес. пиянди).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • KÖKSÜZ

    ...(авачир); köksüz ağac tez yıxılar. Ata. sözü дувул галачир тар ярх жеда.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ПОДЕРЖАТЬСЯ

    ...даях жедай са затI). 2. акъвазун; авайвал амукьун (мес. цал ярх тахьана).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • DEVRİLMƏK

    məch. 1. кӀан пад винелди элкъуьн, винел пад кӀаник хьун; 2. пер. ярх хьун (мес. са пачагьлух).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ВАЛКИЙ

    ян гузвай; галтад жезвай; фад ярх жедай; мягькемсуз. ♦ ни шатко, ни валко са бубат, са гьалда.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • YIXILQAN

    прил. гзаф ярх жедай (алукьдай, акъалддай, алабар жедай); фад-фад кӀвач галкӀидай, татаб жедай (мес. балкӀан).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • экзархат

    -а; м. (от греч. ex - снаружи и arh'ē - власть); церк. Область, на которую распространяется управление экзарха.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • КЬИЛИНПАЦАР

    сущ.; -и, -а кьил чиле акьуна виликди ярх хьунин гьал; гьа гьалда аваз ийидай гьерекатар. Вили гуьлледи рикӀ кайи лавгъа мирг кьилинпацар хьана...

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • РАСТЯНУТЬСЯ

    ...яргъи хьун. 3. разг. яргъи хьана къаткун. 4. разг. экIя хьун, ярх хьун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ЧӀУЛ²

    (-уни, -уна, -ар) tir, şalban, pərdi; * чӀул хьиз ярх хьун çul kimi yerə sərilmək, birdən bərk yıxılmaq.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • АРХИВ

    архив (1. куьгьне документар, кхьей чарар хуьдай учреждение. 2. гьа куьгьне документар ва чарар чеб)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • АРХЕОЛОГИЯ

    мн. нет археология (къадим замандилай чахъ агакьнавай затIаралди, куьгьне харапIаяр ва мсб. эгъуьнна хкудай затIаралди къадим замандин яшайиш ва к

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • АРХЕОЛОГ

    археолог (археологиядин илим кIелнавай специалист)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • АРХАИЧЕСКИЙ

    куьгьне хьанвай, къадим заманрин, архаизм тир

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • АРХАИЗМ

    архаизм (1. куьгьне хьанвай, ишлемиш тийизмай гаф ва я ибара, са шумуд гаф. 2. куьгьне замандилай амай са гьал, адет)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • АРХИТЕКТУРА

    arxitektura

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • АРХИТЕКТОР

    arxitektor, memar

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • АРХИВ

    arxiv

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • АРХЕОЛОГ

    arxeoloq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • АРХЕОЛОГИЧЕСКИЙ

    археологиядин

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
OBASTAN VİKİ
ARB
Azerbaijan Republic Broadcaster və ya qısaca ARB — 10 may 2014-cü il tarixində Bakı şəhərində yayıma başlayan 10-cu ümumrespublika televiziya kanalı. == Tarixçə == 14 mart 2014-cü il tarixində "ARB" televiziya şirkəti Milli Televiziya və Radio Şurasının keçirdiyi tenderin nəticələrinə əsasən Azərbaycan üzrə yayım hüququ əldə edib. Beləliklə də, ölkə üzrə yayımlanan ümumrespublika televiziya kanallarının sayı 10-a çatıb. "ARB" televiziya kanalı müstəqil regional telekanallar – Kəpəz TV (Gəncə), ARB Şimal (Xaçmaz), ARB Cənub (Lənkəran), EL TV (Yevlax), Kanal-S (Şəki) və ARB 24-ün (Bakı) birgə yaratdığı Azərbaycanda ilk televiziya şəbəkəsidir. "ARB" Bakı və Abşeron yarımadası ərazisində 37-ci tezlikdə (11 sektor) yayımlanır. Bölgələrdə isə yayım regional telekanalların — ARB Kəpəz, ARB Şimal, ARB Cənub, ARB Aran və ARB Şəki-nin siqnalları vasitəsilə həyata keçirilir. Açıq yayımla yanaşı ARB, Azərbaycanın ilk peyki olan Azerspace 1-in Avropa seqmentində, kabel televiziyası və internet şəbəkəsi vasitəsilə də yayımlanır. "ARB"-nin yayım və proqram mərkəzi Kəpəz TV-in bazasında yaradılıb və Gəncə şəhərində yerləşir. Mərkəzi xəbər aparatı Azərbaycanın xəbər kanalı — ARB 24-ün əsasında yaradılıb. "ARB"-də yayımlanacaq bütün veriliş və buraxılışlar həm regional telekanallarda, həm də Bakıda yerləşən xüsusi telestudiyada hazırlanır.
ARO
ARO (Auto Romania üçün qısa) — off-road avtomobil istehsalı üçün Rumıniya zavodudur. İlk avtomobil - IMS-57 - 1957-ci ildə buraxıldı. Avtomobil QAZ-69 əsasında qurulmuşdur. 2006-cı ildə iflas oldu. == Şirkətin tarixi == ARO zavodunun tarixi 1885-ci ildə zavod qurulduqdan sonra başladı, lakin 1899-cu ildə işə son verildi. 1941-1944-cü illər dövründə anbar kimi istifadə edilmişdir. 1945-ci ildən 1950-ci ilə qədər Rumıniya və Sovet qoşunlarının avtomobillərini təmir etmək üçün istifadə edilmişdir. 1953-cü ildə onlar IMS-53 motosikletinin istehsalını qurmağa çalışdılar, amma cəmi 12 ədəd istehsal edildi. 1957-ci ildən etibarən zavod avtomobil hissələri - mühərrikləri və dişli qutuları istehsal etməyə başlayıb, eyni ildən etibarən IMS 57, M 59, ARO M 461 avtomobillərinin istehsalı başlayıb. Zavodun bütün həyatı boyu təxminən 380 min avtomobil istehsal etmişdir.
Are
Are və ya Aare (alm. Aare‎, fr. Aar) — İsveçrədə çay. Reyn çayının sol qolu. Uzunluğu 295 km, hövzəsinin sahəsi təqribən 17,8 mun kv. kilometrdir. Bern Alp dağlarındakı Aare buzlaqlarından başlanır. Tun gölünədək gəmiçiliyə yararlıdır. Aşağı axınında orta illik su sərfi saniyədə 560 kub metrdir. Aare çayı boyunca çoxlu Su Elektrik Stansiyaları var.
Ari
Arilər (hind. ā́rya-, avest. airya-, fars. ariya-‎) — e.ə. 2000-ci ilə yaxın Mərkəzi Asiyadan Hindistana yerləşmiş Hind-İran köçəri tayfalarının özlərinə verdikləri ad. Hindisumda ariler tədricən yerli əhali ilə qarışaraq onlarla birlikdə hindxalqını təşkil etdilər. İran və Azərbaycan ərazilərində yerli əhali ilə qarışan arilərdən, o cümlədən Azərbaycan ərazisində bir çox irandilli tayfalar - parfiyalılar, farslar, midiyalılar, saqartilər, kadusilər, mardlar, kirtilər və b. meydana gəlmişdilər. Müasir İranın adı buradandır; qədim İran dilində aquapat – "arilər ölkəsi" və ya "padşahlığı" deməkdir. İrandilli tayfa və qəbilələr indiki İran ərazisinə b.e.ə.
Ark
Ark — L'Arc~en~Ciel qrupunun albomudur.
Arl
Arl (fr. Arles, oks. Arle) — Fransanın cənub-şərqindəki Provans-Alp-Kot-d'Azur regionun Buş-dü-Ron departamentində yerləşən şəhər və kommuna. == Coğrafiya == Rona çayı Kamarq deltasını meydana gətirən Arldan yuxarı olan iki filiala sürüklənir. Kamarqın böyük bir hissəsi Arlın tərkibində olduğundan, əhalisinin 50,000 mindən çox olmasına baxmayaraq, Böyükşəhər Fransanın ən böyük kommunasıdır. Şəhərin sahəsi 758,93 km²-dir. == Əhali == Əhalinin dinamikası: == İqtisadiyyat == 2010-cu ildə işləyən yaşda olan 33,137 (15–64 yaş) nəfərin, 22,479 nəfər iqtisadi cəhətdən aktiv, 10,658-i isə qeyri-aktiv idi (fəaliyyət göstəricisi 67,8%-dir). İşləyən yaşda olan 22,479 nəfərin 18,749-u (9,948 kişi və 8801 qadın) aktiv işləyir, 3,730-u isə işsiz(1,787 kişi və 1,443 qadın) idi. 10,658 əmək qabiliyyətli qeyri-aktiv vətəndaşlar 3,190-u şagird və ya tələbə olmaları, 3,017-i pensiyaçı olmaları, 4,451-isə digər səbəblərlə bağlı idi. == Qardaş şəhərlər == == Həmçinin bax == Provans-Alp-Kot-d'Azur == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Vikianbarda Arles ilə əlaqədar mediafayllar var ville-arles.fr — Arl şəhərinin rəsmi saytı Арль // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т.
Arn.
Corc Arnott Arnott, və ya Uoker Arnott (ing. George Arnott Walker-Arnott, 1799—1868) — Şotlandiya botaniki. Vilyam Hukerlə birlikdə Şimali Amerika botanikasını, Vayt Robertlə birlikdə isə Hindistan florasını öyrənmişdir. Çoxlu bitkiləri təsnif etmişdir (International Plant Names Index). == Elmi fəaliyyəti == Corc Arnott Arnott toxumlu bitkilər, qıjıkimilər, mikologiya və yosunlar üzrə ixtisaslaşmışdır. == Xarici keçidlər == Hooker, Sir William Jackson. The Botany of Captain Beechey's voyage. Henry George Bohn. 1841.
Arx
Arx ya da kanal — insan əli ilə düzəlmiş, sulama ya da nəqliyyat məqsədi ilə istifadə edilən su yollarıdır. Axma sürəti çox olmayan çaylar keçmişdən günümüzə dək həmişə nəqliyyat üçün istifadə edilmişdilər. Bu çayların bir-birlərinə yaxınlaşdığı yerlərdə kanallar açılmaq surətiylə nəqliyyat daha da asan hala gətirilmişdir. Suyu mənbədən sahəyə axıtmaq üçün dayaz suvarma kanalı. Arxlardan, əsasən, Cənubi Qafqazda, Orta Asiya və Qazaxıstanda, Yaxın və Orta Şərq ölkələrində geniş istifadə olunur; səhra və yarımsəhra zonaları şəraitində sahələr il boyu Arxların öz axını ilə suvarılır. Arxlar daimi və müvəqqəti olur. Daimi Arxlar şəbəkəsinə əsas (magistral) və paylayıcı Arxlar daxildir. Magistral Arx mənbədən (çay, göl və s.) götürdüyü suyu paylayıcı Arxlara verir. Su paylayıçı Arxlar vasitəsilə əkin sahələrinə, oradan da müvəqqəti Arxlarla suvarma zolaqlarına axıdılır. == Tarixi == Arxların çəkilməsinin tarixi çox qədimdir.
Arı
Arılar — uçan həşaratlar ailəsinə aiddir. Dünyada 20 mindən artıq arı növü vardır. Antraktidadan başqa dünyanın istənilən yerində rast gəlinir. İşçi arının ömrü 50 gün olur. 17–18 günlükdə arılar artıq bala çıxarırlar. Qüvvəsi, yəni işçi arı sayı çox olan arı ailəsi ildə 35–40 kq təmiz bal verə bilir. Arı ailəsi 3 qrupa bölünür: Ana arı Erkək arı Dişi və ya işçi arı Onlar 15 km-ə qədər yol qət edə bilirlər. Arı 15 km məsafədə yaxşı şirə taparsa, qayıdıb o biri arılara qəribə hərəkətlərlə xəbər verirlər Arılar həm də yaxşı şirə olan yeri hiss edirlər, həm də onlara qulluq edən insanı tanıyırlar. == Arı ailəsi == Arı ailəsi – pətəkdə və ya təbii yuvalarda toplum halında yaşayan bir ana, on minlərlə işçi və minlərlə erkək arıdan (yaz-yay dövründə) ibarət bal arısı koloniyası. Bal arıları ailə halında yaşayan həşəratlar qrupuna daxildir.
Sarh
Sarh şəhəri (fr. Sarh) — Sarh köhnə adı ilə Fort-Arçambault Çadın Ncamena və Mundu şəhərlərindən sonra ən böyük üçüncü şəhəridir. Şəhər Moyen-Şari (Mərkəzi Şari) regionunun Barh-Köh şöbəsinin inzibati mərkəzidir. Əhalisi 2012-ci 103270 nəfər olmuşdur. Dəniz səviyyəsindən 353 m yüksəklikdə yerləşən şəhər, Şari çayının sahilində paytaxt Ncamenadan təxminən 550 km cənub-şərqdə yerləşir. Çadla Mərkəzi Afrika Respublikasını birləşdirən avtomobil yolu da bu şəhərdən keçir . Şəhərin adı burada üstünlük təşkil edən Sara etnik qrupunun adından yaranmışdır. == İqtisadiyyatı == Çadın digər böyük şəhərlərindən fərqli olaraq Sarhın iqlimi daha rütubətli (il ərzində bura 969,3 mm yağış düşür) və sərindir. Məhz, iqliminin münbitliyi şəhərin Çadda pambıq sənayesinin mərkəzi olmasını təmin etmişdir. Pambıqçılıqla yanaşı şəhərdə balıqçılıqla da məşğul olurlar.
Ara
Ara (lat. Ara) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin tutuquşukimilər dəstəsinin tutuquşular fəsiləsinə aid heyvan cinsi. Əlvan rəngli, pilləvarı quyruqlu, iri bədənli (uz. 100 sm-ədək, çəkisi 1600 q-a -dək) və iri dimdikli quşlardır. Çoxunun başının yanlarında tüksüz hissələr var. Rəngində cinsi dimorfizm yoxdur. 6 cinsi və 17 növü məlumdur. Əsl aranın 8 növü var. Mərkəzi və Cənubi Amerikanın tropik meşələrində yaşayır; bəzi növlərinin arealı çox məhduddur. Meyvə və toxumlarla, həmçinin bitkilərin vegetativ hissələri ilə qidalanır.
AİH
Azərbaycan İnvestisiya Holdinqi — Azərbaycanda həyata keçirilən davamlı struktur islahatları iqtisadiyyatın səmərəliliyinin daha da artırılması məqsədi ilə yaradılmış holdinq. 2020-ci il avqustun 7-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Azərbaycan İnvestisiya Holdinqinin yaradılması haqqında Fərmanına əsasən təşkil olunmuşdur. == Tarixi == "Azərbaycan İnvestisiya Holdinqi" Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 2020-ci il avqustun 7-də imzaladığı fərmanla təşkil olunmuşdur. Fərmanla “Azərbaycan İnvestisiya Holdinqi” publik hüquqi şəxs kimi yaradılıb. “Azərbaycan İnvestisiya Holdinqinin Nizamnaməsi”ndə bildirilir ki, Azərbaycan İnvestisiya Holdinqi - onun idarəetməsinə verilmiş dövlət şirkətlərinin və müəssisələrinin, dövlət payı olan təsərrüfat cəmiyyətlərinin (dövlət müəssisələri) vahid prinsiplər əsasında idarə edilməsi, fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi, o cümlədən həyata keçirdikləri investisiya proqramlarının şəffaflığının və iqtisadi səmərəsinin yüksəldilməsi, onların rəqabət qabiliyyətinin təmin olunması, maliyyə sağlamlığının və dayanıqlılığının yaxşılaşdırılması sahəsində fəaliyyət göstərən publik hüquqi şəxsdir. “Azərbaycan İnvestisiya Holdinqi”nin nizamnamə fondu 10 milyon manatdır. Prezident İlham Əliyev 2021-ci il fevralın 12-də verdiyi sərəncamla “Azərbaycan Hava Yolları” Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin, “Azərbaycan Dəmir Yolları” Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin, “Bakı Metropoliteni” Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin və Bakı Nəqliyyat Agentliyinin tabeliyindəki “BakuBus” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətinin Azərbaycan İnvestisiya Holdinqinin idarəetməsinə verilməsini təsdiqləyib. 2021-ci il aprelin 27-də Prezident İlham Əliyev “Azərbaycan İnvestisiya Holdinqinin idarəetməsinə veriləcək dövlət şirkətlərinin və müəssisələrinin, habelə dövlət payı olan təsərrüfat cəmiyyətlərinin siyahısı”nda dəyişiklik edilməsi haqqında 5 noyabr 2020-ci il tarixli fərmanına dəyişiklik edib. Dövlət başçısı bununla bağlı yeni fərman imzalayıb. Fərmana əsasən, Azərkosmos" Açıq Səhmdar Cəmiyyəti“, eləcə də Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinə məxsus “Aztelekom" Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti və “Bakı Telefon Rabitəsi" Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti (“Baktelecom”), holdinqin idarəetməsindən çıxarılıb.
ALH 84001
ALH 84001 (Allan Hills 84001) — 27 dekabr 1984-cü ildə Antarktidanın Allan Hills ərazisində tapılan meteorit. Tədqiqatçıların fikrincə bu, Yer kürəsində tapılmış 34 Mars mənşəli meteoritdən biridir. Meteoritin kütləsi 1,93 kiloqramdır. Tərkibində bakteriyanın daşlaşmasını əks etdirən mikroskopik struktura malik olması haqqında 1996-cı ildə NASA alimlərinin bəyanatından sonra meteorit məşhurlaşdı..
ARB 24
ARB 24 — Azərbaycanın ilk xəbər telekanalı. == Tarixi == Telekanal 2010-cu il iyunun 1-də "Türkel TV" adı ilə Tovuzda yaradılıb. İlk illərdə regional yayım həyata keçirən telekanal 2012-ci ildən xəbər formatına keçib və 2015-ci il aprelin 10-dan "Azerspace-1" peyki vasitəsilə yayımlanıb. Telekanal 2016-cı il sentyabrın 19-da rebrendinq edərək "ARB 24" adlandırılıb. 2017-ci il dekabrın 28-də "ARB 24" telekanalına Milli Televiziya və Radio Şurasının elan etdiyi ixtisaslaşmış (xəbər) televiziya kanalının açılması üçün ümumrespublika televiziya yayımı üzrə müsabiqənin nəticəsində müddətsiz lisenziya verilib. 2018-ci il noyabrın 27-dən ixtisaslaşmış xəbər kanalı kimi "ARB 24" Bakıdan Full HD formatlı ümumrespublika yayımına başlayıb. Peyk parametrləri isə belədir: Azerspace 46, 11024 MHz, Vert., S/R 12700. "ARB 24" telekanalı hər saatın tamamında olmaqla 24 saat ərzində aparıcılı və aparıcısız xəbər buraxılışları təqdim edir. Bundan başqa, gündəlik "İşgüzar səhər", "İş vaxtı" və "Nə baş verir?" xəbər marafonları, eləcə də "Oyundankənar" idman layihəsi, həftəlik "Peşəkar mübahisə", "Həftəyə baxış", eləcə də "Gündəm" ictimai-siyasi verilişləri izləyicilərin ixtiyarına verilir. Həftədə 1 dəfə yayımlanan "Business Lady", "Kreativ sənaye", "Fokusda" və "Gələcəyin peşəsi" verilişləri də böyük maraqla izlənilir.
ARB Aran
EL TV — 2009-cu ildə Yevlax şəhərində yayıma başlayan televiziya kanalı. == Tarixçə == EL Televiziya Şirkəti 2 mart 2009-cu ildə yaradılmış, 17 iyul 2009-cu il tarixində isə yayıma başlamışdır. Kanalın əsas məqsədi yayımın əhatə dairəsində yerləşən regionların sosial-iqtisadi və mədəni həyatında baş verən hadisələrin işıqlandırılması, əhaliyə göstərilən informasiya xidmətinin səviyyəsinin yüksəldilməsidir. Ötən 5 il ərzində EL TV bölgənin ictimai həyatında aktiv iştirak edən KİV kimi öz mövqeyini möhkəmləndirib. Telekanalın auditoriyasına bütün yaş kateqoriyasında olan tamaşaçılar daxildir. "EL TV" kanalının efir vaxtı 19 saatdır. Yayımının 73,3%-ni şəxsi istehsalı olan, 8,3%-ni digər yerli telekanallar və prodüser mərkəzləri tərəfindan istehsal olunan, 18,4%-ni isə xaricdə istehsal olunan proqramlar təşkil edir. Xəbər verilişlərin sayi, vaxtı, uzunluğu – 5 dəfə, 09:00 (səhər proqramının içində, 15 dəq.), 13:30, 16:30, 20:30 (əsas buraxılış, 30 dəq), 23:30 buraxılışları 15 dəqiqə həcmindədir. Kanalın efir vaxtının 6 %-i xəbərlərdən, 17,6%-i musiqili ə əyləncəli verilişlərdən, 33,1%-i idrak və informasiya verilişlərindən, 2,2 %-i postprodakşn proqramlarından, 1,8%-i seriallardan, 18,4 %-i xarici bədii filmlərdən, 1,1 %- Azərbaycan filmlərindən, 3,7 %-i sənədli filmlərdən, 7,5 %-i İctimai – siyasi və sosial proqramlardan, 1,5 %-i uşaq verilişləridən, 3,3 %- cizgi filmlərdən, 1,1 %-i idman proqramlarından, 2,7 %-i isə digər proqramlardan ibarətdir. 19 sentyabr 2016-cı il tarixində "EL TV" olan telekanalın adı dəyişdirələrək "ARB Aran" olmuşdur.
ARD (teleşirkət)
Almaniya İctimai Yayım Təşkilatlarının Fəhlə İcması (alm. Arbeitsgemeinschaft der öffentlich-rechtlichen Rundfunkanstalten der Bundesrepublik Deutschland‎, ARD) — Almaniyada (1954-cü ildən) televiziya və radio proqramlarının mübadiləsini (1950-ci ildən) və 1-ci proqram üzrə yayımı həyata keçirən, hüquqi şəxs statusu olmayan təşkilat. == Maliyyələşdirmə == Dövlətlərin yayım təşkilatlarının maliyyələşdirilməsinin 86%-i əsasən "ARD ZDF Deutschlandradio Beitragsservice" təşkilatı tərəfindən bütün mülk sahiblərindən toplanan yayım haqqı hesabına gəlir, bundan sonra toplanan vəsait ARD arasında bölüşdürülür. ZDF və "Deutschlandradio", sonra artıq ARD daxilində BR, hr, SWR, WDR, NDR, Radio Bremen, SR, rbb, MDR və DW arasında bölünür. Onların maliyyələşdirilməsinin 2%-i ARD televiziya və radio kanallarında reklam vaxtının satışından əldə edilir. Televiziya mərkəzinin "Hessischer Rundfunk", Müşahidə Şurası və idarə heyəti yoxdur, bir idarəçi tərəfindən idarə olunur.
ARY Zindagi
ARY Zindagi — "ARY Digital Network" şirkətinin sahibləndiyi Pakistan özəl əyləncə telekanalı. Telekanal Hindistan, Pakistan və Türkiyə proqramlarını yayımlayır. ARY Zindagi ilk dəfə AsiaSat 3S 105.5 Degree East peyki ilə sınaq testi olaraq 5 aprel 2014-cü ildə yayımlanmışdır. Telekanal əsas yayımına 11 aprel 2014-cü ildə başlamışdır. Telekanal "ARY Zauq" telekanalının əvəzinə yaradılmışdır.
ARB Cənub
ARB Cənub — 2007-ci ildə Lənkəran şəhərində "Cənub TV" adıyla yayıma başlayan televiziya kanalı. == Tarixçə == “Cənub TV” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti 2007-cı il tarixdə yaradılmışdır. Həftəlik yayımının ümumi həcmi 168 saat təşkil edir. Ümumi efir vaxtının 70 faizini ölkədə istehsal olunan proqramlar, 30 faizini xaricdə istehsal olunan proqramlar təşkil edir. Azərbaycanın cənub bölgəsində yayımlanan Lənkəran TV, 2007-ci ilin iyununda yayımını dayandırdıqdan sonra, yaranan efir tezliyinə Milli Televiziya və Radio Şurası tərəfindən elan edilən müsabiqədə qalib gələn “CTV”, 6 il müddətinə lisenziya aldı. Azərbaycan teleməkanına 29-cu tezlikdən 14-cü televiziya olaraq vəsiqə qazanan CTV, 31 dekabrı Cənublular üçün üçqat bayrama çevirdi. İlk ərəfələrdə “CTV” Azərbaycanın Cənub rayonları olan Lənkəran, Astara, Cəlilabad, Masallı, Lerik, Yardımlı və Biləsuvarda yayımlanmağa başladı. Hazırda “ARB Cənub” səhər saat 08:00-dan gecə saat 02:00-yə qədər 18 saat ərzində müxtəlif səpkili veriliş və filmlərlə efirə çıxır. Müxtəlif analitik-informasiya proqramları, musiqili-əyləncəli verlişlər, müəllif telelalayihələr, ictimai-siyasi verlişlər hazırlayan CTV ailəsi, tezliklə daha da genişlənmək və inkişaf etməyi qarşısına məqsəd qoyub. Fəaliyyətə başladığı ilk 2 ay ərzində 10-a yaxın müxtəlif proqram və verlişləri, həmçinin sənədli, bədii filmləri bölgə tamaşaçısına təqdim edən “CTV”- də hal-hazırda 30-dan çox telelayihə ekranlaşdırılıb.
ARB Günəş
ARB Günəş — "Günəş TV" adıyla fəaliyyətə başlayan, Azərbaycannın ilk uşaq televiziya kanalıdır. == Tarixçə == Azərbaycanın ilk uşaq televiziya kanalı olan “ARB Günəş” 1 aprel 2015-ci il tarixindən etibarən peyk yayımına başlayıb. Bir neçə əməkdaşla işə başlayan telekanal qısa zaman ərzində kollektivi ilə yanaşı, efir proqramını da genişləndirə bilib. Hazırda “ARB Günəş”in efir proqramına müxtəlif cizgi filmləri ilə yanaşı, 12 uşaq verilişi də daxildir. Efir vaxtını bütünlüklə uşaqlara həsr edən televiziyanın yayımında şiddət, pis vərdişlər aşılayan cizgi filmi və kadrlara yer verilmir. MTRŞ-nin qərarı ilə 2011-ci ildə “ARB Günəş”ə yayım lisenziyası verilib. "ARB Media Qrup"un tərkibinə daxil olan telekanal 19 sentyabr 2016-cı il tarixinədək "Günəş TV" adlandırılıb. Qeyd olunan tarixdən etibarən isə brendini "ARB" brendinə uyğun şəkildə yeniləyərək "ARB Günəş" adı ilə fəaliyyətini davam etdirməkdədir.
ARB Kəpəz
== Tarixi == "Kəpəz Müstəqil Teleradio Şirkəti" 1993-cü ildə yaradılıb və Gəncə şəhərində 6-cı kanalla yayımlanıb. 2002-ci ildə 46 kanalda yayımı davam edib. 2008-ci ilin iyunun 4-də "Kəpəz TV"-də yeni dövr başlanıb. Təşkilati-hüquqi forması dəyişdirilən televiziyaya yeni kadrlar cəlb olundu, yeni verilişlər hazırlandı. Bu gün “Kəpəz”in efirində cəmiyyətdə aktuallığını saxlayan mövzularla yanaşı, mədəniyyət və tariximizlə bağlı maarifləndirici xarakterli verilişlər də yayımlanır. Hazırda 24 saat efirdə olmaqla telekanalda 20-dən artıq veriliş yayımlanır. “Bu səhər” informasiya kanalı, “Tac şou” əyləncəli veriliş, “Piyada” intellektual proqramı, “Zirvə” bilik yarışı, “Duyğulu könüllər” kimi verilişlər tamaşaçıların ixtiyarındadır. Xəbərlər Xidmətinin istehsalı olan “Kəpəz xəbər”, “İdman xətti”, “Kapital”, “Aqronom”, “Hadisə”, “Bu həftə” isə birbaşa insanların informasiya tələbatını ödəməyə xidmət edir. Televiziyanın nəzdində Dublyaj redaksiyası da fəaliyyət göstərir ki, bununla da ən son kinoların, cizgi və sənədli filmlərin öz ana dilimizdə səsləndirilməsi həyata keçirilir. 2009-cu ilin 4 iyun tarixindən etibarən telekanalın www.kepeztv.az saytı da istifadəyə verilib ki, izləyicilər həmin vebsayta daxil olaraq istədikləri verilişləri izləyə bilərlər.
ARB TV
Azerbaijan Republic Broadcaster və ya qısaca ARB — 10 may 2014-cü il tarixində Bakı şəhərində yayıma başlayan 10-cu ümumrespublika televiziya kanalı. == Tarixçə == 14 mart 2014-cü il tarixində "ARB" televiziya şirkəti Milli Televiziya və Radio Şurasının keçirdiyi tenderin nəticələrinə əsasən Azərbaycan üzrə yayım hüququ əldə edib. Beləliklə də, ölkə üzrə yayımlanan ümumrespublika televiziya kanallarının sayı 10-a çatıb. "ARB" televiziya kanalı müstəqil regional telekanallar – Kəpəz TV (Gəncə), ARB Şimal (Xaçmaz), ARB Cənub (Lənkəran), EL TV (Yevlax), Kanal-S (Şəki) və ARB 24-ün (Bakı) birgə yaratdığı Azərbaycanda ilk televiziya şəbəkəsidir. "ARB" Bakı və Abşeron yarımadası ərazisində 37-ci tezlikdə (11 sektor) yayımlanır. Bölgələrdə isə yayım regional telekanalların — ARB Kəpəz, ARB Şimal, ARB Cənub, ARB Aran və ARB Şəki-nin siqnalları vasitəsilə həyata keçirilir. Açıq yayımla yanaşı ARB, Azərbaycanın ilk peyki olan Azerspace 1-in Avropa seqmentində, kabel televiziyası və internet şəbəkəsi vasitəsilə də yayımlanır. "ARB"-nin yayım və proqram mərkəzi Kəpəz TV-in bazasında yaradılıb və Gəncə şəhərində yerləşir. Mərkəzi xəbər aparatı Azərbaycanın xəbər kanalı — ARB 24-ün əsasında yaradılıb. "ARB"-də yayımlanacaq bütün veriliş və buraxılışlar həm regional telekanallarda, həm də Bakıda yerləşən xüsusi telestudiyada hazırlanır.
ARB Ulduz
ARB Ulduz — 2001-ci ildə "Alternativ TV" adıyla Gəncə şəhərində yayıma başlayan televiziya kanalı idi. == Tarixçə == "Alternativ-Tele-Radio" MMC 5 yanvar 2001-ci il tarixdə Gəncədə təsis edilmişdir. Alternativ TV 15 mart 2001-ci il tarixdən ilk dəfə efirə çıxmışdır. 18 aprel 2001-ci il tarixdən 6 saatlıq efir rejiminə keçmişdir. 1 iyul 2002-ci il tarixdən etibarən efir vaxtı 14 saatadək artırılmışdır. Məqsəd Gəncə şəhəri və ətraf rayonların tamaşaçılarına cizgi, bədii və sənədli filmlər, musiqi və yerli xəbərləri əks etdirən "Xəbər+" informasiya proqramı və digər verilişləri nümayiş etdirməkdir. "Alternativ-Tele-Radio" MMC-nin təsisçisi Tarquliyev Hikmət Cəfər oğludur. Ümumi efir vaxtının 39 faizini ölkədə istehsal olunan proqramlar, 46 faizini xaricdə istehsal olunan proqramlar, 15 faizini şəxsi istehsal proqramları təşkil edirdi. Daha sonra isə formatı dəyişdirilmiş və efir 24 saatlıq efir rejiminə keçmişdir. 2013-cü ildə formatı dəyişdirildikdən sonra Azərbaycanın ilk musiqi telekanalı olmuşdur.
ARB Şimal
ARB Şimal — 2007-ci ildə "Regional TV" adıyla Xaçmaz rayonunda yayıma başlayan televiziya kanalı. == Tarixçə == "ARB Şimal" Televiziya Şirkəti 2007-ci il noyabr ayının 15-də fəaliyyətə başlayıb. Kanal Xaçmazdan yayımlanır. "ARB Şimal" Azərbaycanda daxili şəbəkəsi rəqəmsal texnologiya ilə təchiz olunan ilk televiziya kanalıdır. Televiziyanın yayım dairəsinə Xaçmaz, Quba, Qusar, Şabran, Siyəzən, Xızı rayonları daxildir. 2011-ci ildən etibarən "ARB Şimal" internet vasitəsilə dünyanın istənilən nöqtəsindən izləmək mümkündür. "ARB Şimal"ın struktur quruluşu 5 departamentdən ibarətdir. Xəbərlər və Sosial-İctimai Proqramlar, Efir Təminatı, Maliyyə və Kadrlar, Layihələr, Efirdən Kənar Təminat departamentləri. Televiziyanın kollektivi uzun illərin televiziya təcrübəsinə malik peşəkar kadrlarla yanaşı həm də istedadlı və perspektivli gənclərdən təşkil olunub. "ARB Şimal"da həftəlik yayım həcmi 126 saatdır.
ARB Şəki
Kanal-S — 2008-ci ildə Şəki şəhərində yayıma başlayan televiziya kanalı. == Tarixçə == Şimal-qərb bölgəsini əhatə edən "Kanal–S" Televiziya Şirkəti 29 dekabr 2008-ci ildən fəaliyyət göstərir. İnzibati binası Şəki rayonunda yerləşir. Telekanal 24 saat yayımlanmaqla regional televiziyalar arasında ilkə imza atıb. Kanalın 3 fərqli rayonda ötürücüsü olmaqla 51, 54 və 32-ci kanallardan ölkənin 70%-dən çox ərazisinə yayımlanır. Həmçinin internet vasitəsilə dünyanın istənilən ölkəsində telekanalı izləmək olar. Yüksək, müasir standartlara cavab verən texniki avadanlıqlarla və rəqəmsal sistemlə də təchiz olunub. Güclü və keyfiyyətli studiya kameraları, ən son montaj proqramları mövcuddur. "Kanal-S" 7 departamentdən ibarətdir: Xəbərlər, Bədii və Yaradıcılıq departamenti, Proqram departamenti, Texniki departament, Təsərrüfat və Nəqliyyat departamenti, Maliyyə və Kadrlar departamenti, Mühafizə departamenti. Televiziyada 135 nəfər çalışır.
Apis (arı)
Əsl bal arıları (lat. Apis) — Əsl arılar fəsiləsinə mənsub cins. == Təsnifatı == Yarımcins Micrapis Apis andreniformis F. Smith, 1858 Apis florea Fabricius, 1787 Yarımcins Megapis Apis dorsata Fabricius, 1793 — nəhəng arı Yarımcins Apis Apis cerana Fabricius, 1793 Apis koschevnikovi Enderlein, 1906 Apis mellifera Linnaeus, 1758 — bal arısı == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Осычнюк А. З., Панфилов Д. В., Пономарева А. А. Надсемейство Apoidea. // Определитель насекомых европейской части СССР. Л., 1978. Т. 3, ч. 1: Перепончатокрылые. С. 279—518.
.срб
.срб (.xn--90a3ac) — Yuxarı səviyyəli kiril əlifbasında olan Serbiyanın milli domeni. İnternetdə kiril əlifbasında yazılmış ikinci domen. (birinci .рф) . Domen 3 may 2011-ci ildə işə salınmışdı . Domen adlarının qeydiyyat prosesi 27 yanvar 2012-ci ildə başladı.. Bu zonada birinci qeyd edilmiş domen "рнидс.срб" oldu — (Serb milli domen registratoru).
Sıх dovşanalması
ARM Cortex-A12
ARM Cortex-A12 — İlk dəfə 2013-cü ilin yayında təqdim edildi, [2] orta seqment üçün yerləşdirildi. Keş koherens dəstəyi ilə 4 nüvəyə qədər çox nüvəli konfiqurasiyalarda istifadə edilə bilən lisenziyalı 32 bit prosessor nüvəsidir . 2014-cü ilin əvvəlində A12-nin varisi ARM Cortex-A17 nüvəsi idi . İkinci versiyadan başlayaraq, A12 və A17 arasındakı fərq o dərəcədə azaldı ki, ARM A12 adını buraxdı və hər iki nüvə üçün A17 təyinatını istifadə etməyə başladı. == Xüsusiyyətləri == ARM əmin etdi ki, Cortex-A12 nüvəsi Cortex-A9 nüvəsindən 40% daha yüksək tipik performansa malikdir . Cortex-A9 ilə müqayisədə bu nüvə hardware virtualizasiyası və 40 bitlik Böyük Fiziki Ünvan Genişləndirilməsi (LPAE) üçün dəstək əlavə edir. Nüvə enerjiyə qənaət edən Cortex-A7 nüvələri ilə birlikdə big. LITTLE sxeminə uyğun olaraq istifadə edilə bilər . ==== Cortex-A12 nüvəsinin əsas xüsusiyyətlər ==== sıradan çıxmış spekulyativ superskalar təlimatın icrası, Dhrystone sintetik benchmark səmərəliliyi 3.00 DMIPS / MHz / nüvəyə çatır. NEON vektor təlimatları.
ARM Cortex-A17
ARM Cortex-A17 — ARM Holdings tərəfindən lisenziyalaşdırılmış ARMv7-A arxitekturasını həyata keçirən 32 bitlik prosessor nüvəsidir. Dördə dək keş-koherent nüvəni təmin etməklə, Cortex-A9- un varisi kimi xidmət edir və əvvəlki ARM Cortex-A12 spesifikasiyalarını əvəz edir. ARM iddia edir ki, Cortex-A17 nüvəsi Cortex-A9 nüvəsindən 60% daha yüksək performans təmin edir və eyni iş yükü altında enerji istehlakını 20% azaldır. ARM, 2014-cü ilin əvvəlində A12 nüvəsinin ikinci reviziyasından sonra Cortex-A12-nin adını Cortex-A17 variantına dəyişdirdi, çünki bu ikisi performans baxımından fərqlənməz idi və A17-də mövcud olan bütün xüsusiyyətlər A12-də təkmilləşdirmələr kimi istifadə edilmişdir. Cortex-A17 spesifikasiyasının Cortex-A9 spesifikasiyasında tapılmayan yeni xüsusiyyətləri, Cortex-A7 və Cortex-A15-i də əhatə edən üçüncü nəsil ARM Cortex-A-dan təkmilləşdirmələrdir. == Xüsusiyyətləri == Avadanlığın virtuallaşdırılması və 40 bitlik Böyük Fiziki Ünvan Genişləndirilməsi (LPAE) ünvanlanması. big.LITTLE arxitekturasına dəstək verən tam sistem uyğunluğu. NEON vahidi, üzən nöqtə məlumatı və SIMD emalı üçün. 10-12 mərhələli daha dərin tam ədəd təlimat boru kəməri. Yükləmə/mağaza bölmələri ilə tam sıradan çıxmış icra dizaynı.
ARM Cortex-A34
ARM Cortex-A34 — ARM Ltd tərəfindən hazırlanmış ARMv8.2-A 64 bit-lik təlimat dəstini həyata keçirən aşağı güclü mərkəzi prosessordur .
ARM Cortex-A53
ARM Cortex-A53 — 2012-ci ilin 30 oktyabrında istehsal edilib. Cortex-A57 ilə birlikdə ARM Holdings -in Cambridge dizayn mərkəzi tərəfindən hazırlanmış ARMv8-A 64-bit təlimat dəstini həyata keçirən ilk iki mərkəzi prosessordan biridir . Cortex-A53, bəzi təlimatları ikiqat buraxmağa qadir olan 2 geniş deşifrəli superskalar prosessordur . ARM tərəfindən daha güclü Cortex-A57 mikroarxitekturasına müstəqil, daha enerjiyə qənaət edən alternativ və ya daha güclü mikroarxitektura ilə birlikdə istifadə edilmək üçün satılır. == Xüsusiyyətləri == 2 yollu superscalar , ardıcıl icra boru kəməri ilə 8 mərhələli boru kəmərli prosessor. DSP və NEON SIMD genişləndirmələri hər nüvə üçün məcburidir. Bortda VFPv4 Üzən Nöqtə Vahidi (hər nüvə üçün). Avadanlığın virtualizasiyasına dəstək. TrustZone təhlükəsizlik uzantıları. 64 baytlıq keş xətləri.
ARM Cortex-A55
ARM Cortex-A55 — ARM Holdings -in Cambridge dizayn mərkəzi tərəfindən hazırlanmış ARMv8.2-A 64-bit təlimat dəstini həyata keçirən mərkəzi prosessordur . == Xüsusiyyətləri == Cortex-A55, A53 ilə müqayisədə performansı və enerji səmərəliliyini artırmaq üçün nəzərdə tutulmuş ARM Cortex-A53 -ün varisi kimi xidmət edir . ARM, A55-in A53-ə nisbətən 15% təkmilləşdirilmiş enerji səmərəliliyinə və 18% artan performansa malik olduğunu bildirir. Yaddaş girişi və filial proqnozu da A53 ilə müqayisədə təkmilləşdirilmişdir. Cortex -A75 və Cortex-A55 nüvələri ARM-in DynamIQ texnologiyasını dəstəkləyən ilk məhsullardır . Big. LITTLE- ın davamçısı olan bu texnologiya çox nüvəli məhsulların layihələndirilməsi zamanı daha çevik və miqyaslana bilən olmaq üçün nəzərdə tutulmuşdur. ==== Əsas xüsusiyyətləri ==== Cortex-A55, Intel Agilex D seriyalı SoC FPGA cihazlarında Little-core kimi istifadə olunur. Rockchip RK3566/RK3568, RK3588. Amlogic S905X3, S905X4, A113D2, T962X2, T968X2, T962D2.
ARM Cortex-A57
ARM Cortex-A57 — ARM Holdings tərəfindən hazırlanmış ARMv8-A 64 bitlik təlimat dəstini həyata keçirən mərkəzi prosessordur . Lisenziya sahibləri üçün SIP nüvəsi kimi mövcuddur və onun dizaynı digər SIP nüvələri ilə (məsələn, GPU , displey nəzarətçisi , DSP , görüntü prosessoru və s. Bir çipdə (SoC) sistemi təşkil edən bir kalıpa inteqrasiya etmək üçün əlverişli edir. == Xüsusiyyətləri == 2014-cü ilin yanvarında AMD Opteron A1100-u elan etdi. Serverlər üçün nəzərdə tutulmuş A1100 dörd və ya səkkiz Cortex-A57 nüvəsinə, 128 GiB-ə qədər DDR3 və ya DDR4 RAM dəstəyinə, səkkiz zolaqlı PCIe nəzarətçisinə, səkkiz SATA (6 Gbit/s) porta və iki 10 Gigabit Ethernet portuna malikdir. A1100 seriyası dörd və səkkiz əsas versiya ilə 2016-cı ilin yanvarında buraxıldı. Qualcomm -un 2014-cü rübün 4-cü rübünün nümunəsi üçün təqdim edilən ilk təklifi Snapdragon 810 idi. O, böyük. LITTLE konfiqurasiyada dörd Cortex-A57 və dörd Cortex-A53 nüvəsindən ibarətdir . Samsung həmçinin Cortex-A57 əsaslı SoC -ləri təqdim edir, birincisi 2014-cü ilin 4-cü rübündən nümunə götürmək üçün mövcud olan Exynos Octa 5433 idi.
ARM Cortex-A72
ARM Cortex-A72 — ARM Holdings -in Austin dizayn mərkəzi tərəfindən hazırlanmış ARMv8-A 64-bit təlimat dəstini həyata keçirən mərkəzi prosessordur . Lisenziya sahibləri üçün SIP nüvəsi kimi mövcuddur və onun dizaynı onu digər SIP nüvələri ilə (məsələn, GPU , displey nəzarətçisi , DSP , görüntü prosessoru və s.) çip üzərində sistem təşkil edən bir kalıpa inteqrasiya etmək üçün əlverişli edir. Cortex-A72, 2015-ci ildə Cortex-A57- nin varisi kimi xidmət etmək üçün elan edildi və 20% daha az enerji istifadə etmək və ya 90% daha yüksək performans təklif etmək üçün hazırlanmışdır. == Xüsusiyyətləri == Dərin sıradan çıxmış , spekulyativ problemli 3 tərəfli superskalyar icra boru kəməri ilə boru xəttli prosessor. DSP və NEON SIMD genişləndirmələri hər nüvə üçün məcburidir. Bortda VFPv4 Üzən Nöqtə Vahidi (hər nüvə üçün). Avadanlığın virtualizasiyasına dəstək. Thumb-2 təlimat dəstinin kodlaşdırılması performansa az təsir etməklə 32 bitlik proqramların ölçüsünü azaldır. TrustZone təhlükəsizlik uzantıları. Təlimatların icrasını maneəsiz izləmək üçün Proqram Trace Macrocell və CoreSight Design Kit.
ИХР-388 aşqarı
ARM Cortex-A15 MPCore
ARM Cortex-A15 MPCore — 2010-cu ildə təqdim edilib. ARM v7 təlimat dəstindən istifadə edərək 8-ə qədər keş-koherent Cortex-A15 nüvəsini təmin edən 32 bitli çoxnüvəli prosessordur . == Xüsusiyyətləri == ARM iddia edir ki, Cortex A15 nüvəsi eyni tezlikdə ARM Cortex-A9 MPCore nüvəsindən 40 faiz daha sürətlidi. ==== Cortex A15 arxitekturasının əsas xüsusiyyətləri ==== Sıradan çıxmış , spekulyativ , superskalar , dinamik budaq proqnozu hesablama boru kəməri . Dekoder bir dövrə üçün 3 təlimat emal edir, 32 təlimat tutumu olan təlimatların yenidən paylanması üçün bufer, 8 icra portu, tam boru kəmərinin dərinliyi 15 mərhələ, üzən nöqtə əməliyyatlarının boru kəməri və NEON təlimatları 17–25 mərhələdir. Nüvə bir saatda səkkiz mikro-opu emal edir. Təlimatların sıradankənar icrası ilə nüvəyə inteqrasiya olunmuş NEON SIMD təlimat emal bloku, arxitekturanın DSP təlimatlarına dəstək v6. 128-bit ALU. Kernel-inteqrasiya edilmiş VFPv4 üzən nöqtəli soprosessor, göstərişlərin sıradankənar icrası. LPAE — 1 terabayt-a qədər operativ yaddaşın ünvanlanması üçün dəstək (Böyük Fiziki Ünvan Genişləndirmələri, 40 bitlik ünvan avtobusu). Bununla belə, x86 PAE-də olduğu kimi, istifadəçi proqramları hər proses üçün 32 bitlik ünvan sahəsi ilə məhdudlaşır.
.рф
.рф (punycode: .xn--p1ai; (Российская Федерация) — yuxarı səviyyəli Rusiya milli domeni. İnternetdə ilk kiril əlifbasında yazılmış domen. Daha əvvəl daxil edilmiş ".ru" domenindən fərqi odur ki, domendə ". рф" xüsusi istisnalıqla kiril əlifbasında yazılır. Domen 12 may 2010-cu ildə daxil edilmişdir.
XIX-ХХ əsrlərdə ermənilərin Cənubi Qafqaza köçürülməsi
Ermənilərin tarixi miqrasiyası yerləşdirilməsi — ermənilərin İrandan, Türkiyədən və digər ərazilərdən planlı sürətdə Cənubi Qafqaza köçürülməsi prosesi. Rusiyanın himayəsi altında erməni dövlətinin yaradılması, həmçinin ermənilərin İran və Türkiyədən Rusiyanın işğal etdiyi torpaqlara köçürülməsi təsadüfi hadisə olmayıb, erməni-rus münasibətlərinin qanunauyğun nəticəsi idi ki, bu münasibətlərin əsasını rus və erməni tarixi ədəbiyyatında təbliğ edildiyi kimi, yalnız ticarət əlaqələri deyil, başlıca olaraq Şərqin müsəlman dövlətlərinə, xüsusilə Türkiyəyə, XVIII əsrdən etibarən isə həm də Azərbaycana qarşı düşmənçilik münasibəti təşkil edirdi. == Köçürülmə planının məqsədi == Səfəvilər dövlətinin zəifləməsindən istifadə edən I Pyotrun 1724-cü ilin noyabrın 10-da ermənilərin Azərbaycanın Xəzər dənizi sahillərində, Dərbənd və Bakı, həmçinin Gilan, Mazandaran və Gürgan ərazilərində məskunlaşmasını rəsmiləşdirən fərmanından sonra başladı. Bu fərmana görə ermənilər Rusiya İmperiyasının Cənubi Qafqazdan İran körfəzinə kimi geniş əraziləri ələ keçirmək planının həyata keçirilməsində "beşinci qüvvə" rolunu oynayacaqdılar. Bu planın bir hissəsi kimi Rusiya generalları Azərbaycan əhalisini hansı yolla olursa olsun yaşadığı yerlərdən didərgin salmaq əmri almışdılar. Lakin Rusiyanını Qafqazdakı hərbi uğursuzluqları onun ermənilərin planlı məskunlaşdırılması siyasətini bir müddətə dondurdu. == Türkmənçay müqaviləsinin nəticəsi == Türkmənçay müqaviləsinin nəticəsi olaraq 40000 erməni Azərbaycanın müxtəlif ərazilərində məskunlaşdırıldı. 1829-cu ilin Ədirnə sülhünün nəticələrinə görə isə, Osmanlı İmperiyası ərazilərində yaşayan 90000 erməni də Azərbaycanda yerləşdirildi. Onlar əsasən Naxçıvan, İrəvan və Qarabağ xanlıqlarında məskunlaşdırıldılar. Məşhur rus diplomatı və yazıçısı A. S. Qriboyedov yazırdı: "Erməni əhalisi əsasən müsəlman torpaq sahiblərinin ərazilərində yerləşdirilirdilər … onlar yavaş-yavaş müsəlman əhalisini ərazilərdən sıxışdırıb çıxarmağa başlamışdılar.
XIX - ХХ əsrlərdə Ermənilərin Cənubi Qafqaza köçürülməsi
Ermənilərin tarixi miqrasiyası yerləşdirilməsi — ermənilərin İrandan, Türkiyədən və digər ərazilərdən planlı sürətdə Cənubi Qafqaza köçürülməsi prosesi. Rusiyanın himayəsi altında erməni dövlətinin yaradılması, həmçinin ermənilərin İran və Türkiyədən Rusiyanın işğal etdiyi torpaqlara köçürülməsi təsadüfi hadisə olmayıb, erməni-rus münasibətlərinin qanunauyğun nəticəsi idi ki, bu münasibətlərin əsasını rus və erməni tarixi ədəbiyyatında təbliğ edildiyi kimi, yalnız ticarət əlaqələri deyil, başlıca olaraq Şərqin müsəlman dövlətlərinə, xüsusilə Türkiyəyə, XVIII əsrdən etibarən isə həm də Azərbaycana qarşı düşmənçilik münasibəti təşkil edirdi. == Köçürülmə planının məqsədi == Səfəvilər dövlətinin zəifləməsindən istifadə edən I Pyotrun 1724-cü ilin noyabrın 10-da ermənilərin Azərbaycanın Xəzər dənizi sahillərində, Dərbənd və Bakı, həmçinin Gilan, Mazandaran və Gürgan ərazilərində məskunlaşmasını rəsmiləşdirən fərmanından sonra başladı. Bu fərmana görə ermənilər Rusiya İmperiyasının Cənubi Qafqazdan İran körfəzinə kimi geniş əraziləri ələ keçirmək planının həyata keçirilməsində "beşinci qüvvə" rolunu oynayacaqdılar. Bu planın bir hissəsi kimi Rusiya generalları Azərbaycan əhalisini hansı yolla olursa olsun yaşadığı yerlərdən didərgin salmaq əmri almışdılar. Lakin Rusiyanını Qafqazdakı hərbi uğursuzluqları onun ermənilərin planlı məskunlaşdırılması siyasətini bir müddətə dondurdu. == Türkmənçay müqaviləsinin nəticəsi == Türkmənçay müqaviləsinin nəticəsi olaraq 40000 erməni Azərbaycanın müxtəlif ərazilərində məskunlaşdırıldı. 1829-cu ilin Ədirnə sülhünün nəticələrinə görə isə, Osmanlı İmperiyası ərazilərində yaşayan 90000 erməni də Azərbaycanda yerləşdirildi. Onlar əsasən Naxçıvan, İrəvan və Qarabağ xanlıqlarında məskunlaşdırıldılar. Məşhur rus diplomatı və yazıçısı A. S. Qriboyedov yazırdı: "Erməni əhalisi əsasən müsəlman torpaq sahiblərinin ərazilərində yerləşdirilirdilər … onlar yavaş-yavaş müsəlman əhalisini ərazilərdən sıxışdırıb çıxarmağa başlamışdılar.