ART

Modern (fr. moderne — müasir) — XIX əsrin sonu - XX əsrin əvvəllərində (Birinci Dünya Müharibəsi başlamazdan əvvəl) ən çox yayılmış memarlıq, dekorativ və tətbiqi incəsənət və sənətkarlıq sahəsində bədii istiqamət. Modernitənin fərqli xüsusiyyətləri daha təbii, "təbii" xəttlər, yeni texnologiyalara (məsələn, memarlıqda) maraq və düzəlişin tətbiqi sənətinin bərqərar olması üçün düz xətt və açılardan imtina edir. Müasir yaradılmış əsərlərin bədii və faydacı funksiyalarını birləşdirməyə, gözəllik sahəsində insan fəaliyyətinin bütün sahələrini əhatə etməyə çalışdı. == Termin == Müxtəlif ölkələrdə üslubda müxtəlif adları mövcuddur: Fransada — «ar-nuvo» (fr. art nouveau, hər. «yeni sənət») və ya «fin de siècle» (fr. «əsrin sonu»); İngiltərədə — «müasir üslub» (ing. modern style); Almaniyada — «yuqendştil» (alm. Jugendstil‎ — «gənc üslub» — 1896-cı ildə təsis edilmiş Jugend jurnalın adı altında ); Avstriyada, Çexoslovakiyada və Polşada — «setsession» (alm.

İncəsənət və Dil — (ing. Art & Language) 1960-cı illərin sonlarından etibarən bir çox dəyişikliklərə məruz qalan konseptual sənətkarların əməkdaşlığıdır. Qrup intellektual ideyaları və narahatlıqları incəsənət yaradıcılığı ilə birləşdirmək üçün ortaq arzusu olan rəssamlar tərəfindən təsis edilmişdir. Art-Language və (jurnal qrupu) ilk sayı 1969-cu ilin noyabrında İngiltərədə Chipping Nortonda nəşr olunmuşdur və Birləşmiş Ştatlarda və Birləşmiş Krallıqda konseptual sənət və müasir sənətə əhəmiyyətli təsir göstərmişdir. == Sənətkarlar == Terry Atkinson David Bainbridge Kathryn Bigelow Ian Burn Sarah Charlesworth Michael Corris Dan Graham Preston Heller Graham Howard Harold Hurrell Joseph Kosuth Christine Kozlov Nigel Lendon Sol LeWitt Andrew Menard Philip Pilkington Neil Powell David Rushton Terry Smith Mayo Thompson Lawrence Weiner == İstinadlar == == Xarici keçidlər == MoMA PS1 veb, New York Arxivləşdirilib 2017-08-15 at the Wayback Machine MoMA veb, New York Tate Modern veb, London Centre Pompidou veb, Paris. Arxivləşdirilib 2017-07-31 at the Wayback Machine Stedelijk Museum veb, Amsterdam Arxivləşdirilib 2017-07-31 at the Wayback Machine Fundacio Tapies veb, Barcelona Monsoro qəsri veb, Monsoro.

Xam sənət — Kənar sənət öz-özünə öyrədilmiş və ya sadəlövh sənət ustaları tərəfindən sənətdir. Tipik olaraq, kənar sənətkarlar kimi etiketlənənlərin əsas sənət dünyası və ya sənət qurumları ilə əlaqəsi azdır. Çox hallarda, işləri yalnız ölümlərindən sonra aşkarlanır. Çox vaxt kənar sənət həddindən artıq zehni vəziyyətləri, qeyri-ənənəvi fikirləri və ya inkişaf etdirilmiş fantaziya dünyalarını təsvir edir. Kənar sənət termini sənətşünas Roger Cardinal tərəfindən 1972-ci ildə sənət qəddarlığı üçün İngilis sinonimi (Fransızca: (French: [aʁ bʁyt], "raw art" or "rough art"), Fransız rəssamı Jean Dubuffet tərəfindən sənəti təsvir etmək üçün yaratdığı etiket olaraq işlənmişdir. rəsmi mədəniyyət hüdudlarından kənarda yaradılan; Dubuffet, nümunə olaraq psixiatrik xəstəxana xəstələri və uşaqları istifadə edərək qurulmuş sənət səhnəsinin xaricində olanlar tərəfindən sənətə yönəldildi. == Art Brut == Fransızca bir termin olan "art brut"un mənası "xam sənət" deməkdir. "Art brut" professional olmayan, özlüyündən yaranmış bir sənətdir. 1948-ci ildə Dübüffet, Breton və Tapiye "art brut"u qurdular. Bu sənətin məqsədi; özü özünü yetişdirənlərin, məşhur olmayanların, məhbusların və ruhi xəstələrin məhsullarını ortaya çıxarmaq idi.

Art haus kino (ing. Art house) - müstəqil çəkilən (“müstəqil kino”), kommersiya (satış) üçün nəzərdə tutulmayan filmlərdir. “Art haus” məhsulu kütləvi deyil, məhdud auditoriya üçün nəzərdə tutulur. Adətən bu cür filmlərdə kinematoqrafçılar bədii təsvirin daha ifadəli formalarının axtarışı ilə məşğul olur və kino dilini genişləndirir. Buna görə də həmin filmlər kino sənətini kifayət qədər anlayan, fərdi bilik səviyyəsi buna imkan verən tamaşaçı üçün nəzərdə tutulub. Hələ ilk filmlərdə - Jorj Melyes, D.Qriffit və ya Sergey Eyzenşteynin ekran əsərlərində “kino qaydaları” yenicə təşəkkül tapırdı. Lakin sonrakı dövr avanqardizmin nümayəndələri Luis Bünüelin, Jan Koktonun filmlərində kino əsl yaradıcı sənət növü kimi çıxış etməyə başladı. Daha sonrakı mərhələdə Fransa kinosunda “Yeni dalğa” cərəyanının nümayəndələri Jan Lük Qodar, Fransua Trüffo, Erik Romer hələ “çılğın” tənqidçi kimi çıxış etdikləri zaman “Kaye dü Sinema” (Les Cahiers du cinema) kinojurnalında “müəllif kinosu” terminini icad etdilər. Onları müəllif imzasının fərdiliyi maraqlandırırdı. Lakin bu termini ünvanladıqları sənətkarlar fərdiliyin fərqinə varmadan filmlər çəkirdilər.

Art terapiya — Art terapiya və ya sənət terapiyası musiqi, rəsm, hərəkət-rəqs, ədəbiyyat kimi sənət növləriylə həyata keçirilən terapiya növüdür. Art terapiyanın əsas məqsədi fərdin özünü rahat və azad şəkildə ifadə etməsini, içində həbs olunmuş duyğularını üzə çıxarmasını, yaradıcılığını daha da artırıb, estetik yönlərinin ortaya çıxarmasını təmin etməkdir. Diqqətlə baxıldığında təsviri sənət ilə psixoterapiya arasında bir bənzərlik vardır əslində. Hər ikisi də daxilə atılmış hisslərin, yaşantıların və ya gerçək dünyadakı xəyal qırıqlıqlarının, qorxuların, insanlararası münasibətlərin kəşf edilərək ortaya çıxarılması və yenidən şəkilləndirilməsi prosesidir. Art terapiya sözün bitdiyi, yetərsiz qaldığı yerdə başlayır, insanları fərqli yöndən dəyişdirir, öz imkanlarının fərqinə vardırıb, sağaldır. == Tarix == İlk dəfə 1950-ci illərdə ortaya çıxan bu üsul son zamanlar dünyada getdikcə yayılmaqdadır. Təsviri sənətin bir terapiya kimi ortaya çıxmasının hekayəsi olduqca maraqlıdır. Amerikalı psixoloqlar çox qədim zamanlarda insanların mağaralarda daşlar, qayalar üzərində çəkdikləri rəsmləri analiz etmişlər. Psixoloqların diqqətini çəkən şey hələ sözün bir ünsiyyət vasitəsi kimi istifadə olunmadığı vaxtlarda, bu insanların müxtəlif qətliamları, köçləri, günlük hadisələri rəssamlıq yolu ilə ifadə etmələri olmuşdur. Baharın gəlişini niyə bayram etdikləri, niyə daima rituallar həyata keçidikləri, niyə hər bir ayinə xas müxtəlif rəqslərin olduğu da onların geniş müzakirə və tədqiqat hədəfinə çevrilmişdir.

Op-art (ing. op art: ing. optical art; optik sənət) — təsviri sənətdə neoavanqard cərəyan, abstrakt sənətin son modifikasiyalarından biri. == Məzmun == Əsasını Fransada yaşayan macar rəssamı Vazareli Vaşarxey qoymuşdur. Op-art sahəsində ilk təcrübələr 1940-50-ci illərə aiddir. Cərəyan kimi 1960-cı illərdən yayılmışdır. Op-art əsərlərinin əsasını cizgi, məkan və rəng münasibətlərinin tədricən dəyişməsindən, sadə həndəsi fiqurların dəfələrlər təkrarından əmələ gələn və optik illüziya yaradan ritmik kombinasiya təşkil edir. Op-art vasitəsilə yaradılan optik və dekorativ effektlər sənaye qrafikası, plakat, dekorataiv-tətbiqi sənət və tərtibat sənətində (poliqrafiya, reklam, toxuculuq, vitrin və iteryerlərin tərtibatı) tətbiq olunur. == Ədəbiyyat == ASE, VII cild, Bakı, 1983. səh.

Piksel Sənət (ing. Pixel Art) — şəkillərin piksel səviyyəsində düzəldildiyi proqram təminatı ilə yaradılan rəqəmsal sənət formasıdır. Bu cür qrafiklər, qrafik kalkulyatorlar kimi digər məhdud sistemlər ilə yanaşı, 8-bit və 16-bit kompüter və oyun konsollarından gəlir. Piksel şəkillərində istifadə olunan rənglər əsasən məhduddur. Bəzən sadəcə 2 rəngdəndə istifadə olunur. Bunu bir hobbi olaraq edən icmalar spriting adlanır. Bu müddət kompüter qrafikində istifadə olunan sprite terminindən gəlir. == Tarixi == Müasir piksel sənəti, 20. Əsrin əvvəllərində Nyu-Yorkun elektron reklam lövhələrində 1937-ci ildə mövcud olan lampalı sadə monoxromatik displeylərində peyda oldu. Hal-hazırda piksel art klassik videooyunlarda, xüsusilə klassik Space Invaders (1978), Pac-Man (1980) və Nintendo Entertainment System (1983) tipli 8-bit konsollarında iştirak edir.

Pop art — art pop pop musiqisinin geniş şəkildə müəyyən edilmiş janrıdır və bir çox qeyri-musiqili incəsənət fəaliyyətini əhatə edir: pop sənəti, kino, avanqard ədəbiyyat, təsviri incəsənət, incəsənət məktəbi araşdırmaları və moda. Bu kontekstdə sənətçilər yüksək və aşağı mədəniyyət arasında çökmüş sərhədi vurğulayır və bunu edərkən rok musiqisi və ya ənənəvi pop dinləyicilərinin normalarından uzaqlaşmağa çalışırlar. Ustalıq, üslub və ya ironiya anlayışları ümumiyyətlə janrla əlaqəli rəssamların diqqət mərkəzindədir. == Xüsusiyyətlər == Art pop şəxsi ifadə üzərində işarələrin manipulyasiyasını vurğulayır. Romantik musiqi və avtonom art-rok (və ya mütərəqqi rok) ənənəsindən fərqli olaraq, o, gündəlik və birdəfəlik həyatın estetikasından ilhamlanır. Sosiomusiqişünas Simon Frith sənətin pop musiqiyə uyğunluğunu rok musiqidən fərqləndirir, pop musiqisindəki sənətin üslub, jest və tarixi dövrlərin/üslubların ironik istifadəsi kimi daha spesifik narahatlıqları vurğulayır . Frith bildirir ki, postmodernizmin yüksək/aşağı mədəniyyətin sərhədlərini məhv etmək prinsipi, art-pop sənətçiləri sosioloji şərh və tarixi dəqiqlik anlayışlarını bulandıraraq sənətkarlıq anlayışını şübhə altına alır və vurğulayırlar. Üslubun ən diqqət mərkəzində olan məqamları istehsal və sənətkarlıqdır. Mahiyyətlə yanaşı, terminlərin, təsvirlərin, proseslərin və təsirlərin ixtiraları ilə məşğul olmaqdır. Mədəniyyət nəzəriyyəçisi Mark Fisher yazırdı ki, art-popun inkişafı pop, incəsənət və modanın üçbucaqlanması ilə inkişaf edib.

Pop art — art pop pop musiqisinin geniş şəkildə müəyyən edilmiş janrıdır və bir çox qeyri-musiqili incəsənət fəaliyyətini əhatə edir: pop sənəti, kino, avanqard ədəbiyyat, təsviri incəsənət, incəsənət məktəbi araşdırmaları və moda. Bu kontekstdə sənətçilər yüksək və aşağı mədəniyyət arasında çökmüş sərhədi vurğulayır və bunu edərkən rok musiqisi və ya ənənəvi pop dinləyicilərinin normalarından uzaqlaşmağa çalışırlar. Ustalıq, üslub və ya ironiya anlayışları ümumiyyətlə janrla əlaqəli rəssamların diqqət mərkəzindədir. == Xüsusiyyətlər == Art pop şəxsi ifadə üzərində işarələrin manipulyasiyasını vurğulayır. Romantik musiqi və avtonom art-rok (və ya mütərəqqi rok) ənənəsindən fərqli olaraq, o, gündəlik və birdəfəlik həyatın estetikasından ilhamlanır. Sosiomusiqişünas Simon Frith sənətin pop musiqiyə uyğunluğunu rok musiqidən fərqləndirir, pop musiqisindəki sənətin üslub, jest və tarixi dövrlərin/üslubların ironik istifadəsi kimi daha spesifik narahatlıqları vurğulayır . Frith bildirir ki, postmodernizmin yüksək/aşağı mədəniyyətin sərhədlərini məhv etmək prinsipi, art-pop sənətçiləri sosioloji şərh və tarixi dəqiqlik anlayışlarını bulandıraraq sənətkarlıq anlayışını şübhə altına alır və vurğulayırlar. Üslubun ən diqqət mərkəzində olan məqamları istehsal və sənətkarlıqdır. Mahiyyətlə yanaşı, terminlərin, təsvirlərin, proseslərin və təsirlərin ixtiraları ilə məşğul olmaqdır. Mədəniyyət nəzəriyyəçisi Mark Fisher yazırdı ki, art-popun inkişafı pop, incəsənət və modanın üçbucaqlanması ilə inkişaf edib.

Sos-art (rus. соц-арт) və ya sovet pop-artı — konseptualizmdə sənət növü. == Tarixi == Sos-art SSRİ-də meydana gəlmişdir. Yaradıcıları Vitali Komar və Aleksandr Melamid hesab edilir. Sos-art sosialist realizminə və sovet estetikasına xas obraz, janr və klişeləri istifadə etməklə, onları tamam fərqli tərzdə istifadəçiyə çatdırmağı qarşısına məqsəd qoyur. SSRİ-də 1970-ci illərin sonunda alternativ incəsənətin əsasında dövlət idealogiyasının əksinə çıxan istiqamətlərdən biri idi. Sos-art sanki sovet incəsənətinin parodiyası kimi özünə yer tutmuşdu. Sosrealizmin təbliğ etdiyi şəxləri sos-artçılar ironik şəkildə və ironik adla adlandıraraq təqdim edirdilər. Sos-artı Avropanın pop-artı ilə əlaqələndirmək olar. Yəni sos-artın əmələ gəlməsində sürrealizm və pop-art anlayışları böyük rol oynayırdı.

Video-art — Video sənayesinin mümkünlüyü haqqında bədii konsepsiyanın ifadəsi üçün istifadə edilən media sənətində istiqamət. == Fərqli xüsusiyyətlər == Videoart (əyləncəli televiziya kanallarında musiqi klipləri, qoşqular, televiziya reklamları və ya ekran qoruyucularından fərqli olaraq) yalnız kommersiya məhsulu deyil, əksinə, incəsənət məkanında (muzeylərdə, qalereyalarda, festivalda və s) tamaşaçı üçün nəzərdə tutulmuşdur. Video mədəniyyətinin xüsusiyyətləri şok edici bir video seriyası, həddindən artıq redaktə, Konseptualizm və xüsusi effektlər kimi video sənəti üçün prioritetli deyil və digər vasitələrlə birlikdə yalnız bir bədii məqsədə nail olmaq vasitəsi kimi xidmət edə bilər. == Yaranma tarixi == Amerikada kommersiya kino və televiziyanın yüksəlməsi, sənətçilərin ənənəvi rəsm və heykəltəraşlıq sərhədləri xaricində araşdırma arzusu ilə birləşərək, Marsel Düşan dövründən bəri unutqanlıq içində yaşanan janrını canlandırdı. Icəsənətə dematerializə ehtiyac duyduqlarına inanan sənətçilər, əsas ağacın kinematik təcrübəsinin parodiyası kimi hərəkətli qara və ağ təsvirə döndülər. Bir çox hallarda müasir sənət üçün bir dönüş nöqtəsi olan "Documenta-5" sərgisi (1972) onun ekspozisiyasına 16 mm film və video üzrə filmlərə həsr olunmuş bölməni daxil etməkdən birincisi olmuşdur. O dövrün ən çox bədii filmlərinin yaradıcılarının əsas strategiyası film və ya videoları özünə baxmaq, özünü əks etdirmək, hərəkət edən imicə özünü göstərmək idi. Yalnız bu şəkildə bütün ifadə vasitələrində ən şəffaflığın gücünü qiymətləndirə bilərsiniz. Məsələn, "De La" əsərindəki Kanadalı sənətçi Maykl Snou, kameranı fırlanan bir sap ilə quruluşa yerləşdirdi. Kamera çəkilişin hərəkət sürətini dəyişdirərək, fasiləsiz çəkə bilər.

Art pank (bədii pank) qaraj rokundan əmələ gələn və həmyaşıdı pank rokun alt janrı olmaqla, ondan daha mürəkkəb mahnı quruluşuna sahib musiqi janrıdır. Bu janrda ifa edən qruplar pankın sadə, sərt və azad ruhlu estetikasını qoruyur, lakin pab rokunun pərəstişkarları olan qəzəbli, işçi sinifindən başqa tamaşaçılara da çata bilib. == Yaranma Tarixi == 1970-ci illərin rok musiqisində “incəsənət və bədii” sözlərinin anlamı daha çox ya “aqressiv avanqard” və ya “iddialı proqressiv” mənasında başa düşülürdü. Musiqişünaslar Saymon Frit və Hovard Horne 1970-ci illərin pank qruplarının menecerlərini "art pank hərəkatının ən bəlağətli nəzəriyyəçiləri" kimi təsvir edirlər, misal üçün Bob Lastın "Fast Product" şirkəti marketinqdə incəsənət nəzəriyyəsini ilk tətbiq edənlərdən biri oldu, və Toni Uilsonun "Factory Records" səsyazma şirkəti "bütün istehsal etdikləri mallara "eyni görünüşlü" Bauhaus prinsipini tətbiq edən" kimi təsvir edilmişdir. "Wire" qrupunun gitaristi Kolin Nyuman 2006-cı ildə art pankı "bütün nəslin seçdiyi dərman" kimi təsvir etdi.

Art-rok (ing. Art Rock) — 1960-cı illərdə Böyük Britaniyada yaranmış rok musiqi janrıdır. Art Rok roka avanqard yanaşmanı əks etdirən, modernist, eksperimental və qeyri-ənənəvi elementlərdən istifadə edən rok musiqisinin alt janrıdır. Bu janr rok musiqisini incəsənətlə əlaqələndirməyə çalışaraq musiqiyə daha eksperimental və konseptual baxış sərgiləyir. Klassik musiqi, avanqard musiqi, folk musiqi, psixodelik rok, caz kimi musiqi janrlarından təsirlənir. Art-rok janrında musiqi rəqs etməkdən daha çox dinləmək və düşünmək niyəti ilə bəstələnir. Janrın populyarlığı, əsasən, Britaniyalı sənətçilər vasitəsilə 1970-ci illərin əvvəllərində idi. Musiqi və bu musiqi ilə uyğunlaşmış tamaşalar öz teatral xarakteri və lirik mürəkkəbliyi ilə bədii təmayüllü gəncləri və incəsənət sevərləri cəlb edə bilirdi. Art rok 1966–1967-ci illərdə başlayan və 1970-ci illərin ortalarında pank rokun yaranması ilə bitən müəyyən rok musiqi dövrü ilə əlaqələndirilir. Daha sonralar isə art-rok 1970–90-cı illərdə populyar olan musiqi janrları ilə birləşərək təkamülünü və varlığını davam etdirir.

Art-rok (ing. Art Rock) — 1960-cı illərdə Böyük Britaniyada yaranmış rok musiqi janrıdır. Art Rok roka avanqard yanaşmanı əks etdirən, modernist, eksperimental və qeyri-ənənəvi elementlərdən istifadə edən rok musiqisinin alt janrıdır. Bu janr rok musiqisini incəsənətlə əlaqələndirməyə çalışaraq musiqiyə daha eksperimental və konseptual baxış sərgiləyir. Klassik musiqi, avanqard musiqi, folk musiqi, psixodelik rok, caz kimi musiqi janrlarından təsirlənir. Art-rok janrında musiqi rəqs etməkdən daha çox dinləmək və düşünmək niyəti ilə bəstələnir. Janrın populyarlığı, əsasən, Britaniyalı sənətçilər vasitəsilə 1970-ci illərin əvvəllərində idi. Musiqi və bu musiqi ilə uyğunlaşmış tamaşalar öz teatral xarakteri və lirik mürəkkəbliyi ilə bədii təmayüllü gəncləri və incəsənət sevərləri cəlb edə bilirdi. Art rok 1966–1967-ci illərdə başlayan və 1970-ci illərin ortalarında pank rokun yaranması ilə bitən müəyyən rok musiqi dövrü ilə əlaqələndirilir. Daha sonralar isə art-rok 1970–90-cı illərdə populyar olan musiqi janrları ilə birləşərək təkamülünü və varlığını davam etdirir.

Art və Xaos — Qaraqanın 2019-cu ildə nəşr olunan fəlsəfi əsəri. == Məzmun == O qədər də tanınmayan balaca bir ölkənin həddən artıq məşhur rok ifaçısı Eyden Nyu-Yorka köçür. Ulduz statusundan, konsertlərdən və milyonların sevgisindən bezib böyük bir meqapolisin beton küçələrində heç kim olmaq... Eyden uzun illər axtardığı azadlığı yalnız hər şeyini itirəndən sonra tapır. "Sıradan biri" olmaqdan ləzzət ala-ala yaşayan musiqiçi Art və Xaosla üzləşir. Nədir Art və Xaos? Amerikalı gənclər Nyu-Yorkdan iki saatlıq məsafədə yerləşən "Art və Xaos" adlı bu qəribə hostelə toplaşıb nə edir? Ən əsası Xloe kimdir? Amerikalı qızla Eydenin arasında baş verənlər incəsənətdir, yoxsa Xaos? Art və xaos...

Sword Art Online (ソードアート・オンライン, Sōdo Āto Onrain, azərb. Onlayn Qılınc Sənəti‎) və ya qısaca SAO — 2009-cu ildən abec-in rəssamlıği ilə Reki Kavahara tərəfindən yazılan ranobe seriyası. Ranobe seriyası yaxın gələcəkdəki müxtəlif virtual dünyalarda oynayan Kazuto "Kirito" Kiriqaya və Asuna Yuukinin macəralarından bəhs edir. Ranobe seriyası 10 aprel 2009-cu ildən ASCII Media Works nəşriyyatı tərəfindən Dengeki Bunko imprinti ilə nəşr olunur. 2012-ci ilin oktyabrında isə spin-offu istehsal olunmuşdur. Ranobe seriyasında ASCII Media Works və Kadokawa nəşriyyatları tərəfindən çap olunan 9 manqa adaptasiyası peyda olmuşdur. Ranobe seriyası və manqa adaptasiyaları Yen Press tərəfindən Şimali Amerika regionu üçün lisenziyalaşdırılmışdır. A-1 Pictures studiyası tərəfindən istehsal olunmuş eyniadlı anime serialı adaptasiyası Yaponiyada 2012-ci ilin iyulundan dekabrına kimi yayımlanmışdır. "Extra Edition" seriyası 31 dekabr 2013-cü ildə, anime serialının ikinci mövsümü olan "Sword Art Online II" isə 2014-cü ilin iyulundan dekabrına kimi Yaponiyada nümayiş etdirilmişdir. Reki Kavaharanın orijinal hekayəsinə əsaslanan"Sword Art Online: Ordinal Scale" anime filmi 18 fevral 2017-ci ildə Yaponiyada ekranlaşdırılmışdır.

NT-Art Qalereyası (ukr. Галерея NT-Art) — Ukraynanın Odessa şəhərində yerləşən müasir incəsənət qalereyası. == Tarixi == NT-Art Qalereyası 20 dekabr 2007-ci ildə Ukraynanın Odessa şəhərində Anatoli Dımçuk tərəfindən açılmışdır. Qalereyanın ilk kolleksiyası Dımçuka məxsus olmuş, burada 1950-ci illərdən indiki dövrə qədər olan 3,000-dən çox rəsm, heykəltəraşlıq, fotoşəkil və instalyasiya nümunələri olmuşdur. Müxtəliflik qalereya kolleksiyasının əsas xüsusiyyəti olaraq qəbul edilmişdir. Vladimir Strelnikovun sözlərinə görə, NT-Art Odessada mövcud olmuş qeyri-konformist mənzil sərgilərinin ənənələrini davam etdirir. Qalereya müxtəlif ölkələrdən olan müasir rəssamların layihələrinə ev sahibliyi edən beynəlxalq Odessa Müasir İncəsənət Biennalesi üçün platforma rolunu oynayır. NT-Art Qalereyası vizual incəsənət, poeziya, moda və musiqini birləşdirən eksperimentlərə və layihələrə açıqdır. Qalereya sərgi layihələrinin həyata keçirilməsində, nəşriyyat fəaliyyətinin davam etdirilməsində ukraynalı rəssamlarla fəal əməkdaşlıq edir. Qalereyanın kolleksiyası dəfələrlə Ukraynanın müxtəlif şəhərlərində, o cümlədən Donetsk, Kiyev və Lvovda "Odessa məktəbi"nin sərgilərində nümayiş etdirilmişdir.

Asuna Yuuki (結城 明日奈, Yūki Asuna) – Reki Kavahara tərəfindən yazılmış "Sword Art Online" ranobe seriyasının baş qəhrəmanlarından biri. Əsasən ranobe dünyasındakı video oyunlarda oynadığı zaman istifadə etdiyi Asuna (アスナ, Asuna) oyunçu adı ilə tanınır. Asuna "Sword Art Online"-ın ən güclü oyunçularından biri olan Kiritonun sevgilisi və Aynkradın ən güclü gildiyalarından biri olan And Qanı Cəngavərlərinin (血盟騎士団, Ketsumei Kishidan) liderlərindən biri kimi təqdim olunur. Güclü oyunçu reputasiyası ona Şimşək (閃光, Senkō) ləqəbini qazandırmış, bir çox oyunçunun ona rəğbət bəsləməsinə gətirib çıxarmışdır. Kirito və Asuna animanqa fanatları arasında çox böyük populyarlığa malikdirlər və tez-tez ən populyar animanqa personajları siyahılarında peyda olurlar. Personaj tənqidçilər tərəfindən seriyadakı roluna və Kirito ilə münasibətinə görə müsbət qiymətləndirilmişdir. == Personaj == Seriyanın yaradıcısı Reki Kavahara verdiyi bir müsahibədə bildirmişdi ki, "Sword Art Online"-dakı qadın personajları yaradarkən real dünyada heç kimdən ilhamlanmamışdır: "Mən adətən yazmazdan öncə hansısa personaj, qurma və ya başqa bir şey üzərində işləmirəm. Hekayəni yazdıqca qız personajlar indiki vəziyyətinə gəlib çatırdılar. Bir şəkildə, dəqiq bilmirəm, amma bir şəkildə subliminal ideyalarım və ya gizli emosiyalarım personajları güclü və bacarıqlı hala gətirir". Kavahara həmçinin əlavə etmişdi ki, o, ranobe seriyasını video oyunları sosial xəstəlik və ya real həyatdan qaçış vasitəsi kimi deyil, daha müsbət xüsusiyyətlərə malik olduğunu göstərmək üçün yazır.

Sword Art Online — Reki Kavaharanın "Sword Art Online" ranobe seriyasının əsasında çəkilməsi planlaşdırılan ABŞ teleserialı. Teleserial Skydance Media tərəfindən istehsal olunacaq. İstehsalçı şirkət ranobe seriyası əsasında virtual reallıq təcrübəsi yaratmağı planlaşdırdığını bildirib. == İstehsal == Skydance Television 2 avqust 2016-cı ildə Reki Kavaharanın "Sword Art Online" ranobe seriyası əsasında teleserial çəkmək hüququnu əldə etdiyi açıqlamışdır. Laeta Kalogridis teleserialın ssenaristi və icraçı prodüseri olacaq. Teleserialın digər icraçı prodüserləri Skydance CEO-su Devid Ellison, Dana Qoldberq və Mersi Rossdur. == Digər media == Skydance Interactive teleserialdan sonra "Sword Art Online" virtual reallıq təcrübəsi üzərində işləyəcəyini açıqlamışdır.

Tintin və Alf-Art - Belçikalı Hergénin komiksi Tintinin macəralarının 24-cü və son hissəsidir.

Sword Art Online: Infinity Moment (ソードアート・オンライン -インフィニティ・モーメント-, Sōdo Āto Onrain: Infiniti Mōmento) — Sword Art Online ranobe seriyasına əsaslanan 2013-cü il istehsalı videooyun. Videooyun Yaponiyada PlayStation Portable platforması üçün 14 mart 2013-cü ildə həm məhdud, həm standart nəşrdə buraxılmışdır. Sikvel oyunu "Sword Art Online: Hollow Fragment" (PlayStation Vita) oyununa bu oyunun bütün məzmunu daxildir. == Geympley == Geympleyin MMORPG oyunlarınkına çox bənzərdir, lakin oyun onlayn deyil. Oyunda silahlar almaq və inkişaf etdirmək, missiyalara getmək, digər personajlarla qrup şəklində döyüşmək mümkündür. Baş qəhrəman Kirito qılınclar və baltalar kimi 10 cür silah gəzdirə bilər. == Məzmun == Oyunun məzmunu orijinal hekayənin birinci arkından sonra baş verən alternativ hekayə haqqındadır. Hitklifi məğlub etmələrinə baxmayaraq Kirito və digər personajlar Sword Art Online oyununun içərisində qalırlar və digər VMMORPG oyunçuları (ikinci və üçüncü arkların personajları Lifa və Sinon kimi) özləri bu oyuna daxil olurlar. == İstehsal == Oyun 14 mart 2013-cü ildə Yaponiyada PlayStation Portable platforması üçün buraxılmışdır. 2014-cü ilin iyununda Bandai Namco Games oyuna yeni oyun modu əlavə etmişdir.

Sword Art Online: Ordinal Scale (ソードアート・オンライン -オーディナル・スケール-, Sōdo Āto Onrain -Ōdinaru Sukēru-, azərb. Onlayn Qılınc Sənəti: Sıra şkalası‎) – abec-in rəssamlığı ilə Reki Kavahara tərəfindən yazılan "Sword Art Online" ranobe seriyası əsasında çəkilmiş 2017-ci il istehsalı elmi fentezi anime filmi. Film A-1 Pictures studiyası tərəfindən çəkilmişdir. Rejissoru Tomohiko İto, ssenaristi Reki Kavahara, personaj dizayneri Şinqo Adaçı, bəstəkarı Yuki Kaciuradır. Yaponiya, Almaniya, Cənub-şərqi Asiyada 18 fevral 2017-ci ildə, Meksikada 4 mart 2017-ci ildə, ABŞ-də 9 mart 2017-ci ildə buraxılmışdır. == Məzmun == 2026-cı ildə yeni virtual reallıq sistemi Augma təqdim olunur. Augma NerveGear və AmuSphere-dən sonra virtual reallıq texnologiyalarının 3-cü nəslidir. Bu iki texnologiyadan fərqli olaraq Augma tam dalış etmir, artırılmış reallığa əsaslanır. Augma əsasında buraxılmış yeni oyun isə "Ordinal Scale" (OS) adlanır. "Ordinal Scale" oyununda oyunçular bacarıqlarına əsasən sıralanırlar.

"Sword Art Online" Reki Kavahara tərəfindən yazılan və abec tərəfindən çəkilən eyniadlı fentezi ranobe seriyası əsasında çəkilmiş anime serialıdır. Anime serialı A-1 Pictures, Genco və SAO Project tərəfindən istehsal olunmuş və Tomohiko İtonun rejissorluğu ilə çəkilmişdir. Serial iki arka bölünmüşdür: Aynkrad və Pəri rəqsi. Anime serialı Sword Art Online (SAO) adlı virtual reallıq dünyasında ilişmiş Kazuto "Kirito" Kiriqaya və Asuna Yuukinin başına gələn hadisələrdən bəhs edir. Onlar oyundan azad olmaq üçün 100 mərtəbəni təmizləməli və final bossu məğlub etməlidirlər. Ölüm oyunundan 3 ay sonra Kirito Asunanın bu dəfə SAO-nun xələfi olan və insanların pəri rolunda çıxış etdikləri ALfheim Online (ALO) adlı başqa virtual reallıq oyununda ilişdiyini öyrənir. Kirito oyuna daxil olur və bacısı Suquha "Lifa" Kiriqaya ilə birlikdə Asunanı xilas etməyə çalışır. Anime serialı 8 iyul 2012-ci ildən 23 dekabr 2012-ci ilə kimi Tokyo MX kanalında yayımlanmış və 25 seriya davam etmişdir. Daha sonra başqa 12 kanal tərəfindən yayımlanmışdır. Aniplex of Amerika animeni ingilis dilinə dublaj etmiş və 27 iyul 2013-cü ildə Adult Swim-in Toonami blokunda yayımlamağa başlamışdır.

"Sword Art Online"-ın davam mövsümü olan "Sword Art Online II" Reki Kavahara tərəfindən yazılan və abec tərəfindən çəkilən eyniadlı fentezi ranobe seriyası əsasında çəkilmiş anime serialıdır. Anime serialı A-1 Pictures və SAO Project tərəfindən istehsal olunmuş və Tomohiko İtonun rejissorluğu ilə çəkilmişdir. Serial üç arka bölünmüşdür: Ölüm gülləsi, Kalibur və Ananın rosariosu. Anime serialı ranobenin 5-7 cildlərini, eləcə də, 8-ci cildin bəzi hissələrini əhatə edir. İkinci mövsümdə Kazuto "Kirito" Kiriqaya Gun Gale Online (GGO) adlı yeni virtual reallıq oyununa daxil olur, orada Şino "Sinon" Asada adlı oyunçu ilə tanış olub onunla müttəfiq olur və virtual reallıqda oyunçuların avatarlarını öldürməklə onları real həyatda da öldürə bilən "Ölüm silahı" adlı oyunçunu araşdırmağa başlayır. Daha sonra Kirito və dostları ALfheim Online-a (ALO) qayıdıb Yotunheymin əvvəlki qüdrətini bərpa etmək üçün buz divlərinin kralı Trimdən Ekskalibur qılıncını əldə etməyə çalışırlar. Sonuncu arkda Asuna Yuuki Yatan cəngavərlərinin lideri olan və sonuncu missiyada onlara qatılmasını xahiş edən Yuuki Konno adlı qızla tanış olur. Lakin daha sonra Asuna onun ağır xəstə olduğunu və tezliklə öləcəyini öyrənir. Anime serialı 5 iyul 2014-cü ildən 20 dekabr 2014-cü ilə kimi Tokyo MX kanalında yayımlanmış və 24 seriya davam etmişdir. Daha sonra başqa 11 kanal tərəfindən yayımlanmışdır.

Monsoro qəsri-Müasir incəsənət Muzeyi (fr. Château de Montsoreau-Musée d'art contemporain) — Fransanın müasir incəsənət muzeyidir. Muzey, Men və Luara departamentinin Luar vadisində Monsoro şəhərində yerləşir. Monsoro qəsri-Müasir incəsənət Muzeyi xeyriyyəçi Filipp Meaille tərəfindən 2016-cı ildə qurulmuşdur. == Muzeyin tarixi == Muzey Monsoro qəsrinda əsası qoyulmuşdur. Luara çay yatağında tikilmiş yeganə Luar Vadisi qəsri. İki çayının, Luar və Vyananın birləşməsində yerləşir. == Kolleksiyası == Muzeyin kolleksiyasinda XX əsrin ikinci yarısının konseptual əsərlərindən ibarətdir. Hal-hazırda kolleksiyası sənətkarların Art & Language qrupunun dünyanın ən böyük kolleksiyasıdır. Muzeyin eksponatları hər 3-4 aydan bir dəyişdirilir.

"Artek"in bütün qızılı — qısametrajlı sənədli televiziya filmi. Rejissor Arif Babayev tərəfindən 1965-ci ildə çəkilmişdir. Film Azərbaycan Televiziyasında istehsal edilmişdir. Kinolentdə "Artek"də öz işlərinə görə qızıl medallara layiq görülmüş Pionerlər sarayının dərnək üzvlərindən danışılır. == Məzmun == Film uşaqlar üçün nəzərdə tutulmuşdur. Kinolentdə "Artek"də öz işlərinə görə qızıl medallara layiq görülmüş Pionerlər sarayının dərnək üzvlərindən danışılır.

388-ci atıcı diviziya — Böyük Vətən Müharibəsi və Sovet-yapon müharibələri dövründə SSRİ-nin hərbi birləşməsi. == Tarixi == 12 sentyabr 1944-cü ildə 6-cı tank ordusunun tərkibində yaradılıb. Korsun-Şevçenkov (24 yanvar-17 fevral 1944), Umman-Botoşan (5 mart-17 aprel), Yassı-Kişinyov (20–29 avqust 1944) əməliyyatlarında iştirak edib. 9 avqust 1945-ci ildə 388-ci zenit-artilleriya qvardiya polkuna cevrilib.

388-ci atıcı diviziya — Böyük Vətən Müharibəsi və Sovet-yapon müharibələri dövründə SSRİ-nin hərbi birləşməsi. == Tarixi == 12 sentyabr 1944-cü ildə 6-cı tank ordusunun tərkibində yaradılıb. Korsun-Şevçenkov (24 yanvar-17 fevral 1944), Umman-Botoşan (5 mart-17 aprel), Yassı-Kişinyov (20–29 avqust 1944) əməliyyatlarında iştirak edib. 9 avqust 1945-ci ildə 388-ci zenit-artilleriya qvardiya polkuna cevrilib.

== Yaranma tarixi == 10 oktyabr 1944-cü ildə 745-ci özüyeriyən artilleriya polkunun əsasında yaradılib. Uzaq şərqdə Yaponiya qoşunlarına qarşı doyüşlərdə seçildiyinə görə Xinqan polku adlandırılmışdır.

== Yaranma tarixi == 10 oktyabr 1944-cü ildə 745-ci özüyeriyən artilleriya polkunun əsasında yaradılib. Uzaq şərqdə Yaponiya qoşunlarına qarşı doyüşlərdə seçildiyinə görə Xinqan polku adlandırılmışdır.

ARTE (fr. Association relative à la télé européenne) — Fransa və Almaniyanın ortaq televiziya kanalı Mərkəzi Strasburqda yerləşir. ARTE kanalı Avropanın əksər ölkələrində 14 fərqli dildə yayımlanır.

Akif Mirzəyev (10 aprel 1944, Bakı) — Azərbaycan Respublikasının "Əməkdar artist"i (2011). == Həyatı == Akif Mirzəyev 1944-cü il aprelin 10-da Bakı şəhərində anadan olub. Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında Qara Qarayevin sinfində təhsil alıb. 1990-cı il 20 Yanvar faciəsinə həsr etdiyi matəm musiqisi olan "Yanvar mərsiyələri", Heydər Əliyevin xatirəsinə həsr etdiyi "Dahi Prezidentə xatirə duaları" adlı əsəri ABŞ, Fransa və Almaniyada ifa olunub. Hazırda Alman Azərbaycan Forumunun mədəniyyət üzrə müşaviri, Fulda şəhərindəki Yohannesriş (Johannesrische) kilsəsində orqan ifacısıdır. == Mükafatları == 2011-ci il iyulun 4-də Azərbaycan Respublikası prezidentinin sərəncamı ilə mədəniyyət, incəsənət sahəsindəki nailiyyətlərinə görə "Əməkdar artist" fəxri adına layiq görülüb.

Alan Mur (ing. Alan Moore; 1 avqust 1914, Melburn – 24 sentyabr 2015, Ballarat[d]) — Avstraliya müharibə artisti. O, əsasən İkinci Dünya müharibəsi illərində gördüyü işlərlə tanınır. Onun ən tanınmış işi Bergen-Belzen həbs düşərgəsinin təsvirləridir. Onun bir çox əsəri Avstraliya Müharibə Memorialı müzeyində saxlanılır. == Erkən həyatı == Alan Mur 1914-cü ildə Avstraliyanın Melburn şəhərində anadan olmuşdur. O, 16 yaşında rəsm çəkməyə başlamış, lakin nü mövzularına toxunduğuna görə atası onun bu fəaliyyətini davam etdirməsini qadağan etmişdir. Mur 18 yaşı tamam olanda Viktoriya Milli İncəsənət Məktəbi Qalereyasında yenidən rəssamlıqla məşğul olmağa başlamış, ali təhsilini dərəcə ilə başa vurmuşdur. O, həmçinin Sidneydə C.S. Vatkinsin rəhbərliyi altında təhsil almışdır. Mur nü janrında çəkdiyi rəsm əsərlərinə görə 1942-ci ildə Qreys Col adına təqaüd mükafatı da daxil olmaqla, Melburnda bir neçə sənət və rəsm mükafatı qazanmışdır.

Albaniya xalq artisti (alb. Artist i Popullit; Artiste e Popullit) ― səhnə sənətlərinin (teatr, musiqi, kino və incəsənət) inkişafı sahəsində müstəsna xidmətləri olan Albaniya Xalq Sosialist Respublikası dövründə görkəmli sənət ifaçılarına verilən fəxri ad. 1960-cı il qanunu ilə təsis edildi və 1980-ci ildə dəyişdirildi. Qanun 1996-cı ildə dəyişdirildikdən sonra Albaniyada bu fəxri ad artıq verilmir. Bu fəxri adın ekvivalenti "Böyük əmək ustası" oldu ki, 1996-cı il qanununa 2001-ci ildə edilmiş düzəlişdən sonra onun da adı "Böyük usta" olaraq dəyişdirildi. == Yaranması == 26 oktyabr 1960-cı ildə təsis edilən “Xalq artisti” fəxri adı Albaniya Xalq Sosialist Respublikası mədəniyyətinin inkişafına böyük töhfə vermiş müğənnilərə, bəstəkarlara, orkestr rejissorlarına, musiqiçilərə, rejissorlara, balet rəqqasələrinə, teatr, kino və opera aktyorlarına verilirdi. İlk quruluşunda titul sahibi yalnız Xalq Məclisi Rəyasət Heyətindən sertifikat alırdı. 1960-cı illərin ortalarında və ya sonlarında titulun xarici simvolu kimi nişan yaradıldı. Nişan qızıla tutulmuş və ya latunda hazırlanmış 27 mm (1,1 düym) diametrli yuvarlaq medaldan ibarət idi. Onun ağ emallı təməlində incə şölələr təsvir olunmuşdur ki, onun üstündə "ARTIST I POPULLIT" ("xalq artisti") yazılı yaqut-qırmızı emallı xətt çəkilmişdir.

Aleksandr Artyomov (çuvaşca: Александр Спиридонович Артемьев, 14 sentyabr 1924, Çeboksarı – 5 avqust 1998, Çeboksarı) — çuvaş yazıçısı, şairi, ədəbi tənqidçi və tərcüməçisi, Çuvaşiyanın xalq yazıçısı == Həyatı == Aleksandr Spiridonoviç Artyomov 14 sentyabr 1924-cı ildə, Çuvaşıstan Respublikasının Yadrinsk qəzası, Turi-Vıla kəndində anadan olmuşdur. Orta məktəbi Çuvaşiyanın Krasnoçetaysk rayonunun Ştanaşi kəndində bitirmişdir. Təhsilini bitirən kimi İkinci Dünya müharibəsinə göndərilmişdir. Əvvəlcə sıravi, sonra isə kiçik komandir kimi vuruşmuşdur. Müharibə bitdikdən sonra Uzaq Şərqdə, Mancuriyada vuruşmuşdur. Cəbhədə üç dəfə yaralanmış, döyüş igidliyinə görə medalla təltif olunmuşdur. Ehtiyata göndərildikdən bir müddət kənddə təbliğati işdə çalışmış, daha sonra “Bayraq” («Ялав») ədəbi dərgisində və «Tavan atal» («Таван Атал») dərgilərində məsul katib vəzifələrində çalışmışdır. Bədii yaradıcılığa da bu illərdə başlamışdır. Qiyabi olaraq M.Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunda təhsil almışdır. 1951-ci ildə SSRİ Yazıçılar Birliyinin üzvü seçilmişdir.

Alisa artıq burada yaşamır (ing. Alice Doesn't Live Here Anymore) Oskar mükafatlı, 1974-cü ilin filmidir. Rejissoru Martin Skorseze, ssenarisi isə Robert Getçeldir. Baş rolun ifaçısı Elen Börstin ən yaxşı qadın roluna görə "Oskar"a layiq görülmüşdür. == Məzmun == Alisa yenicə dul qalmış gənc qadındır. O, 11 yaşlı oğlu ilə yeni həyat qurmaq üçün Montereyə yollanır. Onun məqsədi yenidən müğənni olmaqdır, lakin o Montereyə çatmamış başına bir çox əhvalat gəlir.

Yovşanyarpaq ambroziya (lat. Ambrosia artemisiifolia) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin ambroziya cinsinə aid bitki növü. == Qısa morfoloji təsviri == Birillik, gövdəsi düz, sadə və ya budaqlanan, 25-80 sm hündürlükdə bitkidir. Yarpaqları qarşı-qarşıya və ya növbəli düzülmüş, saplaqlı, aşağı yarpaqlar ikiqat, yuxarı yarpaqlar dərin lələkvari bölünmüş, bölümləri uzunsov-lansetvari, iti, tam və ya dişli, hər təfərdən qısa və sıx tükcüklü, aşağıda bozumtuldur. Səbətləri uzun və nazik sünbülvari çiçəkqrupunda toplanıb. Erkəkcik çiçəkləri sarı, səbətləri yarımşarvari, 3-5 mm enindədir. Sarğı yarpaqcıqları yaşıl rənglidir. Toxumcaları 3 mm uzunluqda, yumurtavari-uzunsov, incə burunludur. Tozcuqları allergiya xüsusiyyətlidir. == Yayılması == Böyük Qafqazın qərbi, Abşeronun rayonlarında aran və dağətəyi ərazilərdə yayılmışdır.

Yovşanyarpaq ambroziya (lat. Ambrosia artemisiifolia) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin ambroziya cinsinə aid bitki növü. == Qısa morfoloji təsviri == Birillik, gövdəsi düz, sadə və ya budaqlanan, 25-80 sm hündürlükdə bitkidir. Yarpaqları qarşı-qarşıya və ya növbəli düzülmüş, saplaqlı, aşağı yarpaqlar ikiqat, yuxarı yarpaqlar dərin lələkvari bölünmüş, bölümləri uzunsov-lansetvari, iti, tam və ya dişli, hər təfərdən qısa və sıx tükcüklü, aşağıda bozumtuldur. Səbətləri uzun və nazik sünbülvari çiçəkqrupunda toplanıb. Erkəkcik çiçəkləri sarı, səbətləri yarımşarvari, 3-5 mm enindədir. Sarğı yarpaqcıqları yaşıl rənglidir. Toxumcaları 3 mm uzunluqda, yumurtavari-uzunsov, incə burunludur. Tozcuqları allergiya xüsusiyyətlidir. == Yayılması == Böyük Qafqazın qərbi, Abşeronun rayonlarında aran və dağətəyi ərazilərdə yayılmışdır.

Yovşanyarpaq ambroziya (lat. Ambrosia artemisiifolia) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin ambroziya cinsinə aid bitki növü. == Qısa morfoloji təsviri == Birillik, gövdəsi düz, sadə və ya budaqlanan, 25-80 sm hündürlükdə bitkidir. Yarpaqları qarşı-qarşıya və ya növbəli düzülmüş, saplaqlı, aşağı yarpaqlar ikiqat, yuxarı yarpaqlar dərin lələkvari bölünmüş, bölümləri uzunsov-lansetvari, iti, tam və ya dişli, hər təfərdən qısa və sıx tükcüklü, aşağıda bozumtuldur. Səbətləri uzun və nazik sünbülvari çiçəkqrupunda toplanıb. Erkəkcik çiçəkləri sarı, səbətləri yarımşarvari, 3-5 mm enindədir. Sarğı yarpaqcıqları yaşıl rənglidir. Toxumcaları 3 mm uzunluqda, yumurtavari-uzunsov, incə burunludur. Tozcuqları allergiya xüsusiyyətlidir. == Yayılması == Böyük Qafqazın qərbi, Abşeronun rayonlarında aran və dağətəyi ərazilərdə yayılmışdır.

Yovşanyarpaq ambroziya (lat. Ambrosia artemisiifolia) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin ambroziya cinsinə aid bitki növü. == Qısa morfoloji təsviri == Birillik, gövdəsi düz, sadə və ya budaqlanan, 25-80 sm hündürlükdə bitkidir. Yarpaqları qarşı-qarşıya və ya növbəli düzülmüş, saplaqlı, aşağı yarpaqlar ikiqat, yuxarı yarpaqlar dərin lələkvari bölünmüş, bölümləri uzunsov-lansetvari, iti, tam və ya dişli, hər təfərdən qısa və sıx tükcüklü, aşağıda bozumtuldur. Səbətləri uzun və nazik sünbülvari çiçəkqrupunda toplanıb. Erkəkcik çiçəkləri sarı, səbətləri yarımşarvari, 3-5 mm enindədir. Sarğı yarpaqcıqları yaşıl rənglidir. Toxumcaları 3 mm uzunluqda, yumurtavari-uzunsov, incə burunludur. Tozcuqları allergiya xüsusiyyətlidir. == Yayılması == Böyük Qafqazın qərbi, Abşeronun rayonlarında aran və dağətəyi ərazilərdə yayılmışdır.

Amos Artur Heller (ing. Amos Arthur Heller, 1867, ABŞ — 1944, ABŞ) — amerika botaniki. Herbari kolleksiyaçısı. == Əsərləri == "Observations on the ferns and flowering plants of the Hawaiian Islands" A.A.Heller, Minnesota Botanical Studies. 1897. "Catalogue of North American plants North of Mexico, exclusive of the lower Cryptogams" Amos Arthur Heller 1898.

Amos Artur Heller (ing. Amos Arthur Heller, 1867, ABŞ — 1944, ABŞ) — amerika botaniki. Herbari kolleksiyaçısı. == Əsərləri == "Observations on the ferns and flowering plants of the Hawaiian Islands" A.A.Heller, Minnesota Botanical Studies. 1897. "Catalogue of North American plants North of Mexico, exclusive of the lower Cryptogams" Amos Arthur Heller 1898.

Artemida məbədi, Artemision — e.ə. V əsrdə Kiçik Asiyadakı yunan şəhəri Efesdə memar Xersifronun layihəsi ilə inşa edilmiş Efesli Artemidanın məbədi. Artemision qədimdə "dünyanın yeddi möcüzəsi"ndən biri hesab edilirdi. Bizanslı Filon "Babilin Asma Bağlarını, Olimpdə Zevsin heykəlini, Rodos Nəhəngini, yüksək Misir piramidaların qüdrətini və Mausoleusun məzarını gördüm. Amma buludlara doğru ucalan Efesdəki məbədi gördükdə, digərlərinin hamısının kölgədə qaldığını hiss etdim" deyə yazmışdır. Tanrı Artemis adına ilk türbə e.ə. 800-cü illərdə Efesdəki nəhrin yaxınlığındakı bataqlıq sahildə qurulmuşdur. Bəzən Diana da deyilən Efes tanrısı Artemida, yunan Artemidası ilə eyni deyildir. Yunan Artemidası ov tanrısıydı. Efes Artemidası isə belindən çiyinlərinə qədər bərəkət və doğruluq tanrısıydı.

Centileski (Gentileschi; 8 iyul 1593[…], Roma, Papa dövləti – 1653[…], Neapol, Napoli Krallığı) — 16-17-ci əsrin ortaları italyan rəssamları ailəsi. İtaliya karavaccizminin ən görkəmli nümayəndələri. == Nümayəndələri == === Oratsio === Oratsio (9.7.1563, Piza – 7.2.1639, London) – yaradıcılığının erkən dövrləri italyan manyerizmi ilə bağlı olmuşdur, lakin 1605-ci ildən dəzgah rəngkarlığı əsərlərində Karavacconun (1590-cı illərin sonlarında Romaya gələn Centileski burada onunla tanış olmuşdur) təsiri hiss olunur. O, monumental rəngkarlıq sahəsində də çalışmışdır: Müq. Pyotr kilsəsinin günbəzinin mozaikalarının yaradılmasında (1609–10; A. Tassi ilə birlikdə) iştirak etmiş, Kasino Muz (1611–12), Palatso Kvirinaledə Saladel-Konsistorio (1612, hamısı Romadadır) və s. üçün rəsmlər çəkmiş; Genuyada Savoyya hersoqunun sarayında (1623–26) işləmişdir. Parisdə Mariya Mediçinin sifarişi ilə Lüksemburq sarayı üçün bir neçə alleqorik kompozisiya (1624–25) yaratmışdır. 1626-cı ildən Londonda I Karlın saray rəssamı olmuş, burada qızı Artemiziyanın iştirakı ilə Qrinviçdəki Kuins-hausun Böyük zalının plafonunu işləmişdir (1638–39, hazırda Malboro-haus, London). === Artemiziya === Artemiziya (8.7.1593, Roma –1652 və ya 1653, Neapol) – Oratsionun şagirdi olmuş, həmçinin A. Tassidən dərs almışdır. 1612-ci ildə Florensiyaya köçmüşdür.

Yovşan (lat. Artemisia) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. Azərbaycanda 16 (bəzi məlumatlara görə 42) növü yayılmış, tərxun adlanan bir növü isə becərilir. Bəzi növlərində efir yağları, turşular və s. maddələr var. Acı yovşan (lat. Artemisia absinthium), adi yovşan (lat. Artemisia vulgaris) və başqa növləri dərman bitkisidir. Yarpaqlarından və gövdəsinin çiçəklənmiş uc hissəsindən hazırlanan dəmləmə, tinktura və ekstraktı iştaha artıran və dərman vasitə kimi işlədilir. Eyni zamanda antibakterial xüsusiyyətlərə də malikdir.

Centileski (Gentileschi; 8 iyul 1593[…], Roma, Papa dövləti – 1653[…], Neapol, Napoli Krallığı) — 16-17-ci əsrin ortaları italyan rəssamları ailəsi. İtaliya karavaccizminin ən görkəmli nümayəndələri. == Nümayəndələri == === Oratsio === Oratsio (9.7.1563, Piza – 7.2.1639, London) – yaradıcılığının erkən dövrləri italyan manyerizmi ilə bağlı olmuşdur, lakin 1605-ci ildən dəzgah rəngkarlığı əsərlərində Karavacconun (1590-cı illərin sonlarında Romaya gələn Centileski burada onunla tanış olmuşdur) təsiri hiss olunur. O, monumental rəngkarlıq sahəsində də çalışmışdır: Müq. Pyotr kilsəsinin günbəzinin mozaikalarının yaradılmasında (1609–10; A. Tassi ilə birlikdə) iştirak etmiş, Kasino Muz (1611–12), Palatso Kvirinaledə Saladel-Konsistorio (1612, hamısı Romadadır) və s. üçün rəsmlər çəkmiş; Genuyada Savoyya hersoqunun sarayında (1623–26) işləmişdir. Parisdə Mariya Mediçinin sifarişi ilə Lüksemburq sarayı üçün bir neçə alleqorik kompozisiya (1624–25) yaratmışdır. 1626-cı ildən Londonda I Karlın saray rəssamı olmuş, burada qızı Artemiziyanın iştirakı ilə Qrinviçdəki Kuins-hausun Böyük zalının plafonunu işləmişdir (1638–39, hazırda Malboro-haus, London). === Artemiziya === Artemiziya (8.7.1593, Roma –1652 və ya 1653, Neapol) – Oratsionun şagirdi olmuş, həmçinin A. Tassidən dərs almışdır. 1612-ci ildə Florensiyaya köçmüşdür.

Artemisia abaensis (lat. Artemisia abaensis) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin yovşan cinsinə aid bitki növü.

Artemisia abbreviata (lat. Artemisia abbreviata) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin yovşan cinsinə aid bitki növü.

Müalicəvi yovşan (lat. Artemisia abrotanum) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin yovşan cinsinə aid bitki növü. == Təbii yayılması == Cənubi-Şərqi Avropada, Kiçik və Orta Asiyada, Qafqazda və İranda çayların sahillərində, çəmənlərdə, otlaqlarda, yüngül məhsuldar torpaqlarda yayılmışdır. == Botaniki təsviri == Şaquli, qalın köklü, çox budaqlı, oduncaqlaşmış gövdəli, hündürlüyü 60-150 sm-dək olan, xoş "limon" qoxulu çoxillik yarımkol bitkisidir. Yarpaqları növbəli düzülüşlü, mavi-yaşıl, alt tərəfi yapışıqdır. Boz tükcüklərlə örtülmüşdür; alt yarpaqları saplaqlı, iki və üç yerə lələkvari bölünmüş, orta yarpaqları oturaq, yuxarı yarpaqları üç yerə bölünmüş və ya bütövdür. Sentyabr-oktyabr aylarında çiçəkləyir. Xırda, sarı, boruvari çiçəkləri kiçik, sallaq səbətlərdə, gövdənin ucunda və budaqlarında yığılaraq şaxələnmiş süpürgəvari çiçək qrupu əmələ gətirir. Azərbaycanda müalicəvi yovşan yayın ikinci yarısında çiçəkləyir. Meyvələri noyabr-dekabr aylarında yetişir, toxumları hamar və çıxıntılıdır.

Acı yovşan (lat. Artemisia absinthium) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin yovşan cinsinə aid bitki növü. Alaq bitkisi hesab olunur. Yumşaq torpaqlarda, yaşayış yerlərində, yol kənarlarında, bostanlarda, çöllərdə və bağlarda olur. == Botaniki xarakteristikası == Çoxillik ot bitkisi olub, hündürlüyü 2 m-ə qədərdir. Kökümsovları çoxşaxəli, qısa, şaquli və oduncaqlıdır. Bütün yerüstü hissələri sarımtıl-gümüşü rəngli olmaqla, sıx tükcüklərlə örtülmüşdür. Yovşanın özünəməxsus kəskin iyi vardır. Gövdəsi çoxsaylı, qabırğalı, yuxarı tərəfdən süpürgəvari-budaqlanan yarpaqlardan ibarətdir. Kökətrafı yarpaqları bitki çiçəkləyən zaman adətən ölüşkəyir.