Lüğətlərdə axtarış.

ARGİNİN – 2-amin-5-quanidinvalerian turşusu. Əsas aminturşulardan biridir. (NH=C(NH2)NH(CH2)3CH(NH2)-COOH). Əsasi xassəlidir. Zülalların tərkib hissəsidir; protaminlərdə (85%-ədək) və histonlarda daha çoxdur. Arginin xeyli miqdarda bitkilərdə (qırmızı yosunlar, qabaqkimilər), xüsusilə ehtiyat və rüşeym orqanlarında mövcuddur. Yetkin heyvanlarda və insanda Arginin əvəzolunan aminturşular qrupuna aiddir, cavan orqanizmlərdə isə onun biosintezi kifayət qədər deyildir. Arginin sidik turşusıu ornitin (bax Ornitin tsikli), kreatin və bir sıra digər birləşmələrin sintezində iştirak edir və ondan bioloji fəal azot (II) oksidi əmələ gəlir.

Artinit — mineral, Mg2[(OH)2|CO3]× 3H2O. == Haqqında == Artinit - Monoklinik. Habitus iynəvari. Ayrılma {100} üzrə mükəmməl, {001} üzrə orta. Aqreqat: qabıqcıqlar, çəplifli, damarcıqlar, kürəvi, radial-şüavi. Rəngi ağ. Sərtliyi 2,5. Xüsusi çəkisi 2,03. Aşağı temperaturlu hidrotermal; serpentinləşmiş hiperbazitlərdə brusit, araqonit, kalsitlə birgə. == Mənbə == Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press, 2006, 679 səh.

Arbini (fr. Arbigny) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — En. Pon-de-Vo kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Burk-an-Bres. INSEE kodu — 01016. == Əhalisi == 2010-ci ildə əhalinin sayı 399 nəfər təşkil edirdi. == İqtisadiyyatı == 2010-cu ildə əmək qabiliyyətli 250 nəfər arasında (15-64 yaş) 188 nəfər iqtisadi cəhətdən fəal, 62 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstəricisi - 75.2%, 1999-cu ildə bu 72.7%). Aktiv 188 sakindən 173 nəfəri (98 kişi və 75 qadın), 15 nəfəri işsizdir (8 kişi və 7 qadın). Fəal olmayan 62 nəfər arasında şagird və ya tələbə, 32 nəfər təqaüdçü, 17 nəfər digər səbəblərə görə hərəkətsizdir.

Armini (təq. e.ə. 17[…] – təq. 21) — germanların Xerusk tayfasının başçısı. == Həyatı == Qədim german tayfalarının qəhrəmanı. Xerusk tayfaları ordularının komandanı Siqimerin oğlu Armini idi. O, dövrün ənənələrinə uyğun olaraq Romada tərbiyə alıb gənc yaşlarından imperator Avqustun qoşununda qulluq etmişdi. Üzdə özünü imperiyaya sadiq göstərsə də, imperatorun şəxsən ona yaxşı münasibətinə baxmayaraq, Romada döyüş qaydalarının və hərbi taktikanın bütün sirlərini öyrənəndən sonra Germaniyaya qaçmışdı. Germaniyada bu zaman Roma legionlarına əslən suriyalı prokonsul Kvintali Var başçılıq edirdi. Daha doğrusu, o, Reynin o biri sahilindəki tayfa və xalqları itaətdə saxlamaq vəzifəsini icra edən general-qubernator idi.

Azərbaycan Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyi — Azərbaycan Respublikasında idman və gəncliyin inkişafı ilə bağlı fəaliyyət gösətərən Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin nəzdində hökumət təşkilatı. == Tarixi == Müstəqillik dövründə ilk dəfə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 26 iyul 1994-cü il tarixli, 179 saylı fərmanı və Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 26 iyul 1994-cü il tarixli, 861 saylı qərarı ilə Azərbaycan Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyi yaradılmışdır. Nazirlik bu adla 2-ci dəfə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 30 yanvar 2006-cı il tarixli, 539 saylı fərmanı ilə Azərbaycan Respublikasının Gənclər, İdman və Turizm Nazirliyinin əsasında yaradılmışdır.

Bulbophyllum arminii (lat. Bulbophyllum arminii) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin səhləbkimilər fəsiləsinin bulbofillium cinsinə aid bitki növü. == Arealı == Papua-Yeni Qvineya üçün endemik növdür.

Darvinin şeytanı - əgər təkamül heç nə ilə məhdudlaşmasaydı, uyğunlaşmanın bütün aspektlərini maksimum istifadə edən və eyni vaxtda mövcud olan hipotetik orqanizm haqqında fikir eksperimentidir. Belə orqanizmlər doğuşdan dərhal sonra istənilən yerdə və istənilən zaman cütləşmək üçün yoldaş tapa və nəsillərini sonsuz dəfə artıra bilərdilər. “Bizə sadəcə mutasiyalar arasında birini ötürərək və digərlərinin yolunu bağlayaraq seçim edə bilən şeytanı çağırmaq qalır. (Maksvell etdiyi kimi)”. Bu cür orqanizmlərin mövcud olmamasına baxmayaraq bioloqlar, müxtəlif növlərin inkişaf tarixindəki həyat strategiyalarını anlamaq üçün, orqanizmlərin ətraf mühitə adaptasiya olması üçün kompromisslərə getdiklərini göstərmək üçün Darvinin şeytanından fikir eksperimentlərində istifadə edirlər... Darvinin şeytanı təkamül nəzəriyyəsinin banisi olan ingilis təbiətşünas Çarlz Darvinin şərəfinə adlandırılıb. Fikir eksperimenti və Darvin şeytanının konsepsiyası 1963-cü ildə amerikalı biokimyaçı, elm populyarlaşdırıcısı və fantastik yazıçı Ayzek Azimov tərəfindən - “Yüksəklikdən görüntü” əsərində təklif edilmişdi. Eksperiment üçün ad məşhur Maksvell iblisinə bənzətmə yolu ilə seçilmişdi.: “Belə şeytan həqiqətən də mövcuddur, amma mən bildiyim qədər, ona bu adı təkcə mən vermişəm və Maksvell şeytanına bənzətmişəm. Onu kəşf edən isə ingilis təbiətşünas Çarlz Robert Darvindir və buna görə də biz onu “Darvinin şeytanı” adlandıracayıq. Darvin özü isə ona təbii seçim adı vermişdi”.

Maksim Marinin (rus. Максим Маринин; d. 23 mart 1977, Volqoqrad, Rusiya) — Rusiyanı təmsil edən fiqurçu. Maksim Marinin, Totmyanina ilə birgə 1997-ci ildən 2006-cı ilə qədər beynəlxalq yarışlarda mübarizə aparıb. Totmyanina və Marinin cütlüyü, 2006-cı ildə İtaliyanın Turin şəhərinin ev sahibliyində baş tutan XX Qış Olimpiya Oyunlarında qızıl medala sahib olub. Totmyanina və Marinin cütlüyü, həmdə 2002 və 2003-cü illərdə baş tutan Dünya Çempionatlarının gümüş medalına, 2004 və 2005-ci illərdə baş tutan çempionatların isə qızıl medalına sahib olub, 2002 və 2005-ci illərdə ISU Qran-Pri Finalında qızıl medala, üç dəfə (2002, 2003 və 2004-cü illərdə) isə Rusiya Çempionatının qızıl medalına sahib olub. Totmyanina və Marinin cütlüyü, ISU Çin və Yaponiya Qran-Priləri istisna olmaqla, digər dörd Qran-Pri mərhələsinin hamısında qalib olmağı bacaran azsaylı idmançılardandır. Totmyanina və Marinin cütlüyü 2 dəfə Fransa Qran-Prisinin (2002 və 2005-ci illərdə), 2 dəfə Kanada Qran-Prisinin (2002 və 2003-cü illərdə), 2 dəfə Rusiya Qran-Prisinin (2003 və 2005-ci illərdə) və 1 dəfə ABŞ Qran-Prisinin (2002-ci il) qalibi olub. Karyerası ərzində 50 yarışa qatılan Totmyanina və Marinin cütlüyü, onların 20-də qızıl medal, 8-də gümüş medal, 7-də isə bürünc medal qazanıb. 2007-ci ildə Rusiya Federasiyası Prezidenti Vladimir Putin tərəfindən "Şərəf" ordeni ilə təltif ediliblər.

Mardinin mühasirəsi — 1616-1517-ci illər arasında Süleyman bəy Ustaclı komandanlığı altındakı Səfəvi ordusu ilə Bıyıklı Mehmed Paşa komandanlığındakı Osmanlı ordusu arasında baş tutmuş mühasirə döyüşüdür. Mardinin sonda Osmanlı hakimiyyətinə keçməsinə nəticələnmiş mühasirədə Osmanlı ordusu qələbə qazanmışdır. == Arxa plan == Bıyıklı Mehmed Paşa komandanlığındakı Osmanlı ordusu 1516-cı ilin may ayında baş vermiş Qoçhisar döyüşündə Səfəvi ordusunu məğlub etdi. Bundan sonra da Mardindəki Səfəvi qarnizonu mühasirəyə alındı. Bu zaman Misir səfərinə çıxan Səlim Mardini mühasirəyə alan Osmanlı komandanı Bıyıklı Mehmed Paşanı da özünə qoşulması üçün çağırdı. Dəli Hüsrəv Paşanı mühasirəyə almış ordunun rəhbərliyinə buraxan Mehmed Paşa Səlimə qoşulmaq üçün yola düşdü və 3 avqustda ona qatıldı. 24 avqust 1516-cı ildə baş vermiş Mərcidabık döyüşündə sol qanad komandanı olan Bıyıklı Mehmed Paşa Osmanlı ordusunun Hələbi ələ keçirməsindən sonra Mardindəki mühasirəyə rəhbərlik etmək üçün sultanın ordusundan ayrıldı. == Döyüş == Səfəvi qarnizonu o qədər də çox olmayan Osmanlı ordusuna komandanlıq edən Hüsrəv Paşa tərəfindən iyun ayından etibarən mühasirədə idi. 1516-cı ilin sonunda və ya 1517-ci ilin əvvəlində Mardinə çatan Bıyıklı Mehmed Paşa özü ilə birlikdə xeyli sayda top gətirmişdi. Səfəvi qarnizonunun komandanı olan Süleyman bəy Ustaclının da sonu digər qardaşları kimi oldu.

Valeri Borisoviç Brainin (27 yanvar 1948, Nijniy Taqil, Sverdlovsk vilayəti) — müsiqişünas, bəstəkar, pedaqoq, şair, tərcüməçi, lingvist və kulturoloq. == Həyatı == Valeri Brainin Avstriya elminə və mədəniyyətinə bir çox tanınmış simalar bəxş etmiş Brayninlər ailəsinin nümayəndəsi, şair, tərcüməçi və siyasi mühacir Boris Lvoviç Braininin (ədəbi təxəllüsü: Sepp Österreicher, 1905–1996) ailəsində anadan olmuşdur. Anası Asia İl'iniçna Brainin (1919–2005) yalan mühakimələr əsasında Tobolsk şəhərinə sürgün olunmuş Passek ailəsinin nümayəndəsidir. Valeri Brainin riyaziyyat (xüsusi riyaziyyat məktəbi, qızıl medal, riyaziyyat olimpiadasının mükafatçısı), linqivistika (Pedaqoji institut, bitirməmişdir), bəstəkarlıq (musiqi məktəbi, O. A. Golovinin sinfi, fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir), musiqi-pedaqoji (Pedaqoji universitet, fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir) təhsili almışdır. 2004-cü ildən etibarən Valeri Brainin UNESCO-nun üzvü olan Musiqi Təhsili üzrə Beynəlxalq Cəmiyyətinin (ISME-International Society of Music Education) qolu olan Rusiya Federasiya Musiqi Təhsili Cəmiyyətinin prezidentidir. O, həmçinin Moskva Dövlət Pedaqoji Universitetinin nəzdində fəaliyyət göstərən Musiqi Təhsilində Yeni Texnologiyalar Laboratoriyasıın rəhbəri, Classica Nova Beynəlxalq Musiqi Müsabiqəsinin bədii direktoru, Brainin Musiqi Məktəbləri şəbəkəsinin (Brainin-Musikschulen) bədii direktoru kimi çalışır. Avstriyada, Almaniyada, ABŞ-da, İtaliyada, Rusiyada, Kolumbiyada və digər ölkələrdə konservatoriyalarda və universitetlərdə seminarlar və ustad dərsləri keçirmişdir, Azadlıq və BBC Radiolarında mütəmadi olaraq musiqi üzrə muhazirələr təqdim etmişdir. Braininin ədəbi, tənqidi və elmi əsərləri rus, alman, ingilis və italyan dillərində işıq üzü görmüşdür. Onun musiqi əsərləri Moskvadakı nüfuzlu Böyük teatrda ifa olunmuşdu. Valeri Brainin hal-hazırda Almaniyanın Hanover şəhərində və Moskvada yaşayır.

Azərbaycan irsinin qorunması — Azərbaycanın təbii və mədəni irsinin ölkə və beynəlxalq səviyyədə qorunması. == Təbii irsin qorunması == Azərbaycan respublikasının etalon təbiət komplekslərini, təbii sərvətlərini, qiymətli, nadir və nəsli tükənmək təhlükəsi olan flora və faunanı elmi əsaslarla qorumaq və nisbətən az antropogen təsirlərə məruz qalmış landşaftların ümumi qanunauyğunluqlarını, onların komponentləri arasındakı əlaqə və asılılıqları tədqiq etmək, rekreasiya əhəmiyyətli resurslarından səmərəli istifadə etmək məqsədilə aşağıdakı qoruq, yasaqlıq və milli parklar yaradılmışdır. Xüsusi mühafizə olunan təbiət əraziləri — xüsusi ekoloji, elmi, mədəni, estetik və sağlamlaşdırma əhəmiyyəti daşıyan təbiət komplekslərindən və obyektlərindən, nadir və nəsli kəsilmək təhlükəsi qarşısında olan bitki və heyvan növlərinin yayıldığı yerlərdən ibarət olan, təsərrüfat dövriyyəsindən tamamilə və ya qismən, daimi və ya müvəqqəti çıxarılan torpaq, su (akvatoriya) sahələri və onların üzərindəki atmosfer məkanıdır. Xüsusi mühafizə olunan təbiət obyektləri — elmi, mədəni, estetik və sağlamlaşdırma dəyəri olan nadir, nəsli kəsilmək təhlükəsi qarşısında olan, səciyyəvi, xüsusi mühafizə rejimli zooloji, botanik, dendroloji, hidroloji, geoloji, geomorfoloji, hidrogeoloji, meşə, landşaft və torpaq obyektləridir. Xüsusi mühafizə olunan təbiət ərazilərinin təşkili, mühafizəsi və istifadəsi aşağıdakı prinsiplərə əsaslanır: bioloji müxtəlifliyin və təbii ekoloji sistemin qorunub saxlanması; xüsusi mühafizə olunan təbiət ərazilərindən və obyektlərindən məqsədli istifadə, habelə elmin, mədəniyyətin, təhsilin və maarifin inkişafı üçün səmərəli istifadə edilməsi; sosial-iqtisadi amillərin və yerli əhalinin maraqları nəzərə alınmaqla, turizmin və rekreasiyanın inkişafı; xüsusi mühafizə olunan təbiət əraziləri və obyektləri sahəsində dövlət tənzimlənməsi və nəzarət; xüsusi mühafizə olunan təbiət ərazilərindən və obyektlərindən istifadənin qanunla nəzərdə tutulmuş hallarda ödənişli olması; xüsusi mühafizə olunan təbiət ərazilərin və obyektlərin mühafizəsi sahəsində əhalinin və ictimai birliklərin iştirakı; beynəlxalq əməkdaşlıq. Xüsusi mühafizə olunan təbiət əraziləri və obyektləri üçün xüsusi mühafizənin hüquqi rejimi, yaxud təsərrüfat fəaliyyətinin tənzimlənən rejimi tətbiq edilir. Xüsusi mühafizənin hüquqi rejimi xüsusi mühafizə olunan təbiət ərazilərində və obyektlərində və ya xüsusi ayrılmış sahələrdə ətraf mühitin təbii vəziyyətini pozan hər hansı təsərrüfat fəaliyyətinə, həmçinin digər fəaliyyətlərə qadağalar nəzərdə tutur. Təsərrüfat fəaliyyətinin tənzimlənən rejimi xüsusi mühafizə olunan təbiət ərazilərində və obyektlərində və ya xüsusi ayrılmış sahələrdə təbii ehtiyatların təsərrüfat istifadəsinə məhdudiyyətlər nəzərdə tutur. === Qoruqlar === Azərbaycanda ilk qoruq olan Göy-göl Dövlət Təbiət Qoruğu 1925-ci ildə yaradılmışdır. 1929-cu ildə Qızılağac və Zaqatala qoruqları və 1936-cı ildə Hirkan qoruğu təsis edilmişdir.

Aninin mühasirəsi (1064) — Alp Arslanın komandanlığı altında türk ordusunun Ani şəhərini mühasirəyə alması nəzərdə tutulur. == Tarixi == XI əsrin ortalarından Səlcuqluların komandanlığı altında türk orduları Cənubi Qafqaza və ətrafına müdaxilələr etməyə başladılar. Mühüm qələbələrdən sonra bu bölgə ələ keçirildi. Bu prosesin bir parçası kimi 1064-cü ildə Ani şəhərindəki Bizans qüvvələri türk ordusu tərəfindən mühasirəyə alındı. Ani bu dövrdə möhkəm qala divarlarına sahib və əhalisi çox olan bir şəhər idi. Şəhəri əhatə edən müdafiə divarları çpx möhkəm olduğuna görə mühasirə döyüşləri ilə qalanın ələ keçirilməsi çətin hesab edilirdi. Lakin mancanaqlardan istifadə edən türk ordusu Alp Arslanın əmri ilə qalanın bəzi divarlarını dağıtmağı bacardılar və hücum edərək şəhəri ələ keçirdilər. Şəhərdəki Bizans ordusu öldürüldü və qaladakı Bizans döyüşçülərinin çox az bir hissəsi qaçıb canını qurtara bildi. Öldürülənlərin sayı o qədər çox idi ki, dövrün mənbələrinin qyd etdiyinə görə şəhərə cəsədlərin çoxluğuna görə girmək mümkün deyildi. Səlcuqlu rdusu öldürülənlərin sayından da çox əsirlər əldə etdilər.

Liza Rene İrvin ( ) — Liza Rene İrvin sonra 4 oktyabr 2011-ci ildə səhərin erkən saatlarında Missuri ştatının Kanzas-Siti şəhərindəki evindən itkin düşdüyü aşkar edildikdən sonra bildirildi. == Hadisə == Lizanın anası Debora Bredli Lizanın atası Ceremi İrvinin 4 oktyabr çərşənbə axşamı saat 4 radələrində itkin düşdüyünü öyrəndiyini söylədi. Deboranın sözlərinə görə, Lisa axşam saat 6:40-da və ya 10:40-da onu yoxlayarkən çarpayısında idi. Ceremi çərşənbə axşamı gecə işindən evinə qayıdarkən o, "evin bir çox işıqlarının yandığını, bir pəncərənin açıq olduğunu və ön qapının kilidli olduğunu" gördü. Debbi, həmçinin istintaq dövründə ifadəsini dəfələrlə dəyişdirdi. Daha sonra ailə polisə bir neçə mobil telefonun da itdiyini bildirdi. Növbəti istintaq zamanı küçədə bir kişinin körpə ilə gəzdiyini gördüklərini iddia edən iki şahid tapıldı. Polis bir şahidin təsvirinə uyğun bir adamı tapıb sorğu-sual edə bildi, amma digər şahid fotoşəklin gördükləri adama uyğun olmadığını iddia etdi. 19 oktyabr 2011-ci ildə İrvinin evində axtarış aparıldı və məhkəmə sənədləri göstərdi ki, bir xidməti it anasının yatağının yanında Liza ola biləcək bir cəsəd qoxusunu aşkarladı. Associated Press-ə verdiyi müsahibə zamanı Debora dedi ki, polis onu Lizanın itməsində günahlandıraraq "Sən etdin, sən etdin … və əlimizdə heç bir şey yoxdur" və polis onun yalan aşkarlayıcı testdən kəsildiyini iddia etdi.

Ariqiin çayı (monq. Аригийн гол) — Monqolustanın Xuvsqel aymakında axan çay. Çay Alaq-Erdene və Çandman-Under sumlarının sərhədlərinin yaxınlığındakı iki kiçik çayın birləşməsi nəticəsində Döm dağından başlayır və davam edir. Ariqiin çayı Tsaaqan-Üür sumunun mərkəzinin yaxınlığında Üür çayına qarışır.

Arqinus adaları (lat. Arginussae) — arxipelaq antik Aiolis vilayətinin sahillərində, Lesbos adasının cənub-şərq qutaracağından bir qədər aralıda yerləşir. sahillərini Egey dənizinin suları yuyur. Arxipelaqa 3 kiçik ada daxildir. Onların birlikdə sahəsi 1 km²-dir. Arxipelaqın ən böyük torpaq parçası Qarip adasıdır. Onun sahəsi 0,35 km²-dir. Peloponnes müharibəsi zamanı, b.e.ə 406-cı ilin sentyabrında Adina və Sparta arasında böyük dəniz döyüşü baş vermişdir. Döyüş tarixə Arqinus döyüşü adı ilə düşmüşdür. Afinalılar döyüşü qalib gəlsələrdə müharidədə son uğurları olur.

Qayğının əsasları (ing. The Fundamentals of Caring) — 2016-ci il ABŞ istehsalı komediya-dram, yol səyahəti janrındakı film. Rob Barnetin rejissorluğu ilə ərsəyə gəlib. Film Conatan Evisonun müəllifi olduğu kitabın motivləri əsasında çəkilib. Filmin baş rollarında Pol Radd, Kreyq Roberts və Selena Qomez iştirak edir. Premyerası 26 yanvar 2016-cı ildə Sandens Film Festivalında baş tutub. Film 24 iyun 2016-cı ildə Netflix-də yayımlanıb. == Məzmun == Yazıçı bir adam kədərli hadisədən sonra işini dayandırmaq qərarına gəlir və əlil bir oğlanın qayğısına qalmaq üçün yeni işə düzəlir. Onlar yaxın dost olurlar və birlikdə əyləncəli bir yol səyahətinə çıxırlar. == İstinadlar == == Xarici keçidlər == The Fundamentals of Caring on Netflix Qayğının əsasları Rotten Tomatoes saytında (ing.) Qayğının əsasları — Internet Movie Database saytında.

Hüseyn Arifin ev-muzeyi — Azərbaycan şairi Hüseyn Arifin doğulduğu evdə ölümündən sonra yaradılmış muzey. Son illər Ağstafa rayon icra hakimiyyətinin və Mədəniyyət Evinin rəhbərliyinin təşəbbüsü ilə əsaslı təmir olunan muzeydə 2000-dən çox ekspanat var. Şairin sağlığında ona rayonda yaşadığı vaxtlarda işlədiyi otağı – yatdığı taxt, şeirlərini yazdığı masa, eynəyi, qələmləri, qələmdanları, hətta, çay istəkanı və çay qaşığı belə – olduğu kimi qorunub saxlanılır. Muzey 1993- cü ildən fəaliyyət göstərir. Ümumi sahəsi 250 kv.m-dir. Muzeydə xalq şairi Hüseyn Arifin irsini özündə əks etdirən eksponatlar var. == Muzey haqqında == Hüseyn Arifin ev-muzeyi Ağstafa ilə Qazaх şəhərini birləşdirən magistral avtomobil yolunun sağ tərəfində yerləşir. Muzey Nazirlər Kabinetinin 24 noyabr 1992-ci il tariхli 692 saylı qərarına və Mədəniyyət Nazirliyinin 5 fevral 1993-cü il tariхli əmrinə əsasən yaradılıb. Muzey 3 otaqdan ibarətdir. Burada 2000-ə yaхın eksponat qorunub saхlanılır.

Burada Avropada UNESCO ümumdünya irsinin siyahısı təqdim olunmuşdur. == Xarici keçidlər == UNESCO-nun Dünya İrsi Siyahısı - UNESCO rəsmi saytı. (ing.) UNESCO-nun Dünya İrs Statistikası - UNESCO rəsmi saytı.

Koreyanın Dünya İrsi Dünya Mədəni İrsinin qeydiyyat meyarlarına uyğun olaraq Dünya Mirasları Komitəsi tərəfindən qeydiyyata alınmış Koreyanın Dünya İrslərinə (Dünya Mədəni İrsi və Dünya Təbii İrsi) deyilir. UNESCO-nun Dünya İrsləri YUNESKO tərəfindən təyin olunmuş və bəşəriyyət üçün əhəmiyyətli bir dəyər daşıdığı qəbul edilən təbii və mədəni abidələrin məcmusudur. 1972-ci ilin noyabrında 17-ci Baş Assambleyada qəbul edilmiş “Dünya Mədəni və Təbii İrslərinin qorunması haqqında Konvensiya”ya uyğun olaraq müəyyən edilir. Dünya irsləri, tarixi əhəmiyyət daşıyan mədəni irslərə, yer kürəsinin tarixini özündə yaxşı əks etdirən təbii irslərə və onların hər ikisinin xüsusiyyətlərini özündə cəmləşdirən kompleks irslərə bölünür. Koreya Respublikası 14 sentyabr 1988-ci ildə YUNESKO-ya üzv olmuşdur. 1995-ci ildə Bulguksa və Seokguram, Haeinsa Jangyeongpanjeon və Jongmyo Koreya üzrə ilk dəfə Dünya Mədəni İrsi olaraq qeydiyyata alınmışdır. 2007-ci ildə Cecu vulkanik adası və lava mağaraları Ümumdünya Təbii İrsi olaraq qeydə alınmış və bu günə qədər 13 mədəni və 1 təbii irsi Dünya Mirasları siyahısındadır.

Təhlükədə olan Dünya İrsinin siyahısı (ing. List of World Heritage Sites in danger) — 1972-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Elm, Təhsil və Mədəniyyət üzrə ixtisaslaşmış qurumu (YUNESKO) tərəfindən yayımlanan Ümumdünya İrs Konvensiyasının 11.4-cü maddəsinə uyğun olaraq Dünya İrsi Komitəsi tərəfindən tərtib edilmişdir. Siyahının məqsədi beynəlxalq məlumatlılığı artırmaq və təhdidlərə qarşı tədbirlər görməkdir. Siyahıya əsasən ümumdünya mədəni və təbii irsin qorunması haqqında Konvensiya çərçivəsində maliyyə yardımının ayrılması ilə Dünya İrs obyektlərinin qorunub saxlanılması üzrə əhəmiyyətli işlərin görülməsi deməkdir. Obyektin Təhlükədə olan Dünya İrsi Siyahısına daxil edilməzdən əvvəl onun vəziyyətinin qiymətləndirilməsi aparılır və iştirak edən iştirakçı dövlətlə əməkdaşlıqda düzəliş tədbirləri üçün potensial proqram hazırlanır. Yazı haqqında yekun qərar Komitə tərəfindən qəbul edilir. Siyahıdakı əmlaklar üçün komitə tərəfindən Dünya İrsi Fondundan maliyyə dəstəyi ayrıla bilər. Mühafizə vəziyyəti hər il nəzərdən keçirilir, komitə sonradan da əlavə tədbirlər tələb edə bilər, obyekt şərtləri ödəmədiyi təqdirdə ya Təhlükədə olan Dünya İrsi Siyahısından və ya Ümumdünya İrsi Siyahısından çıxarılması imkanı nəzərdən keçirilir. 2019-cu ilin iyul ayından etibarən nəsli kəsilmək təhlükəsi altında olan Dünya İrsi siyahısında 53 obyekt (17 təbii, 36 Mədəni) var. YUNESKO-nun məlumatına görə, sadalanan obyektlərin 21-i ərəb dövlətlərində (onlardan 6-sı Suriyada və 5-i Liviyada), 16-sı Afrikada (bunlardan 5-i Konqo Demokratik Respublikasında), 6-sı Latın Amerikası və Karib hövzəsində, 6-sı Asiya və Sakit Okeanda, 4-ü isə Avropa və Şimali Amerikada yerləşir.

Çarlinin böyük şüşə lifti — İngilis yazar Roald Dahl tərəfindən 1972-ci ildə yazılan uşaq romanıdır. "Çarli və şokalad fabriki" adlı kitabın davamıdır. Hekayə şokoladçı Willy Wonka'nın böyük şüşə liftində Charlie Bucket'ın sərgüzəştlərindən bəhs edir. Kitab ilk dəfə 1972-ci ildə Alfred A.Knopf tərəfindən ABŞ-da və 1973-cü ildə George Allen & Unwin tərəfindən İngiltərədə nəşr edilmişdir. Əvvəlki kitabdan fərqli olaraq, bu kitabın heç bir filmə uyğunlaşdırılması həyata keçirilməyib. R.Dahl üçüncü kitab yazmağı düşünür, lakin onu bitirə bilmədi. == Məzmunu == Charlie fabrik sahibi Willy Wonka tərəfindən mükafatalandırıldığı üçün böyük ailəsi ilə birlikdə böyük şüşə liftə minərək səyahətə çıxırlar. W.Wonka lifti kifayət qədər yüksəkliyə gətirməyə cəhd edərkən, o, təsadüfən kosmosa çıxır və macəralarla dolu səyahət onları gözləyir. == Personajlar == Willy Wonka Charlie Bucket Joe (baba) Josephine (nənə) Georgina(nənə) George(baba) Mr. Bucket Miss.

Bal arısının zərərvericiləri - Varroa destructor (Parasitiformes), Acarapis woodi (Trombidiformes) kimi növlər bal arısının əsas zərərverici gənələridir. == Varroa destructor == Varroa destructor Anderson & Trueman, 2000 zərərverici gənəsi həm Apis mellifera, həm də Apis cerena arılarında parazitlik edir. Dişi gənənin uzunluğu 1,1-1,2 mm, eni isə 1,6-1,7 mm olub, bədəni qırmızımtıl qəhvəyi rəngdə və yastı olur. Əsasən arıların qarıncıq hissəsinin halqaları arasına yapışır və buradan arının hemolimfası ilə qidalanaraq yaşayır. Dişi gənələr içərisində erkək və işçi arıların sürfələri olan yuvalara girərək sürfə qidası ilə qidalanırlar. Yuvanın ağzı bağlandıqdan 60-70 saat sonra yumurta qoymağa başlayırlar. Bir dişi gənə 4-6 yumurta qoyur ki, bunlardan da 4 ədədi həyatda qala bilir. Yumurtaların birindən erkək, digər üçündən isə dişi varroalar çıxır. Varrotoz olan arı ailələrinin məhsuldarlıq qabiliyyəti aşağı düşür, bir sıra viruslu və nozematoz kimi xəstəliklərin yaranmasına şərait yaradır. === Mübarizə üsulları === Arıçılar varroa gənəsi ilə mübarizədə planlı şəkildə həyata keçirilən kimyəvi və bioloji mübarizə üsullarından istifadə edirlər.

Talışlar – Xəzər dənizinin cənub-şərq sahillərində, o cümlədən, talış dağlarının şərq ətəklərindən yaşayırlar. Onların sahib olduğu dil və mədəniyyət bir başa olaraq, onların tarixi ilə bağlıdır. == Qədim dövr == === Daş dövrü === === Tunc dövrü === Talışların indiki yaşadığı ərazilərdə Tunc dövrə aid Astara rayonunun Siyakü kəndindəki I və II — Siyakü yaşayış yerləri, "Baba Cabbar kurqanı", "Təngərüd kurqanı", "Seyidcamal kurqanı", "Vaqo" kurqanları, "Baba Hümmət kurqanı", "Bi yaylağı kurqanı" 4 ədəd Siyakü kurqanları, Artupa kəndindəki Axicəbəl kurqanı, Alaşa kəndindəki 3 ədəd kurqan, Lovayn kurqanı, Binəbəy kəndindəki "Binəbəy kurqanları", Koraoba kəndindəki 3 ədəd kurqanlar var. Talış dağlarındakı iri daş sərdabələrdə Tunc dövrünə aid toplu ölügömmə adəti qeydə alınmışdır. Fransalı arxeoloq Jak de Morqan 1886—1889-cu illərdə Qafqazda, o cümlədən Azərbaycan ərazisində və Şimali İranda son tunc və dəmir dövrünə dair bir sıra qazıntı işləri aparmışdır. Jak de Morqan 80-ci illərdə Talış ərazisində 230-dan artıq qəbir abidəsini tədqiq edib. Burada çıxarılan maddi-mədəniyyət materialları Azərbaycanın tunc və ilk dəmir dövründəki tarixi inkişafı haqqında məlumat verirdi. Jak de Morqan, burada üzə çıxardığı abidələrin ən yaxşı nümunəlirini Parisin Sen Jermen muzeyinə göndərdi. Bu materialları sonralar elmi baxımdan tədqiq edən Jak de Morqan belə bir konsepsiya irəli sürdü ki, Azərbaycan ərazisində ilk insanlar tunc dövründə, miqrasiya yolu ilə məskunlaşmışlar. === Dəmir dövrü === == Antik dövr == E.ə II minilliyin sonu - I minilliyin ilk yüzilliklərində ari tayfaları qeyri-müəyyən səbəblərə görə şərqi avropadan köç etmiş, uzun bir yol qətt edərək, şimali qafqaza və orta asiyaya, ordanda hindistan və iran yaylasına qədər gəlib çıxmışlar.

Tatarlar — VII–XII əsrlərdə yaranan bir neçə etnik vahidin adıdır. İlk dəfə bu ad otuz doqquz tatar şəklində Kültigin (VIII əsr) heykəlində qeyd olunur; IX əsrin birinci yarısına aid olan Çin mənbələrində Çinin şimalında yaşayan tayfalara nisbətən da-da ("ta-ta") yazımında verilir; VII–XII əsrlərə aid türk və farsdilli müsəlman yazılı mənbələrə görə, Şərqi Türkistan və Monqolustan torpaqlarının sakinləri tatar kimi xatırlanır. Mahmud Kaşğaridəki eyni bölgəyə Daşte Tatar (Tatar torpağı) deyildi. XII əsrin sonlarından Çingiz xanın rəhbərliyi altında Monqol dövləti quruldu və onun qurulmasında Tatar tayfaları da iştirak etdi. Orta əsrlər ərəb-fars yazılı mənbələrində Qızıl Orda dövlətinin əsas əhalisi tatarlar adlanır. Qərbi Avropa və rus tarixşünaslığında eyni termin təsbit edilmişdir. Rusiyada XX əsrin əvvəllərindən əvvəl Volqa-Ural bölgəsi, Cənubi Sibir, Şimali Qafqaz və Krım yarımadasında yaşayan müsəlman xalqların əksəriyyətinə tatar deyilirdi. == Coğrafi-etnoqrafik qruplar == Tatarlar 3 etnik qrupa bölünür: Volqa-Ural tatarları, Sibir tatarları və Həştərxan tatarları. Polşa-Litva tatarlarının alt qrupu da var. Volqa-Ural bölgəsinin qrupu, 4 milyondan çox tatarla birlikdə ən böyüyüdür.

Türk xalqları və ya türkdilli xalqlar — Avrasiya ərazisində yaşayan etnolinqvistik qrup. Dünyada türk xalqlarının sayı 196 milyondan çoxdur. "Türk" sözünə ilk dəfə VII əsrin "Orxon-Yenisey" abidələrində rast gəlinir. Türk xalqlarının dinləri fərqlidir. Böyük bir hissə İslam dininə etiqad edərkən, çuvaşlar və qaqauzlar — Xristian, yakutlar, dolqanlar və xakaslar — Şamanizm, karaimlər və qrımçaklar — İudaizm dininə inanır. Türk xalqlarının hazırda 6 müstəqil dövləti vardır. (Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Türkiyə, Türkmənistan). Türk dünyası ölkələrinin hamısı, demək olar ki, çoxmillətlidir. Türklər Asiya qitəsində Əfqanıstanda (əfşarlar, qızılbaşlar və s.), İraqda (türkmənlər), Suriyada (əsasən Türkiyə ilə sərhəddə), Gürcüstan və İranda (azərbaycanlılar) yaşayırlar. Avropa qitəsində isə türklər Bolqarıstanda (bolqar türkləri), Ruminiyada (qaqauz-qıpçaq), Yunanıstanda, Ukraynada (Krım tatarları), Litvada (kəraimlər) və Rusiyada yaşayırlar.

Yəhudi xalqının tarixi — yəhudilərin təşəkkül və inkişaf tarixidir. Bu tarix, yəhudi xalqının tarix boyunca digər xalqlarla qarşılıqlı əlaqələri, dinləri və mədəniyyətləri də daxil olmaqla, demək olar ki, dörd min ili və həmçinin yüzlərlə başqa xalqı əhatə edir. Yəhudi tarixinin əhəmiyyətli bir hissəsi, hazırda İsrail dövləti adlanan ərazi ilə əlaqələndirilir. İncil və ümumiyyətlə yəhudi ənənəsinə görə, yəhudilərin kökənlərini e.ə. 18-ci əsrdən Kənan torpağında yaşayan İncil patriarxları İbrahim, İshaq və Yaqubdan başlayır. Roma dövründə yəhudilər dağılmış və diaspor kimi dünyaya yayıldılar. İkinci Dünya müharibəsi zamanı yəhudilərin soyqırımından sonra İsrail Dövləti yaradıldı. == Ən qədim tarix == Yəhudi xalqının kollektiv abidələri qədim nəsillər tərəfindən tərtib edilmiş yazılı mənbələrdə öz əksini tapmışdır. Bunlar Tanah, Talmud, aqad ədəbiyyatı, Orta əsrlərin mistik, fəlsəfi və halaxik əsərləri, Yeni Çağ Yəhudi ədəbiyyatıdır. Bu milli yaddaş Yəhudi həyat tərzi ilə dəstəklənir, Yəhudi tətillərinin illik dövrü ilə təzələnir və hər yeni nəsli milli keçmişlə əlaqəli yaşamağa təşviq edir.

"Əlcəzair xalqının manifesti" — 10 fevral 1943-cü ildə Fərhad Abbas tərəfindən yayımlanmış, "Əlcəzair milləti" üçün yeni statusun verilməsini tələb edən və 28 seçilmiş müsəlman səlahiyyətlisi tərəfindən imzalanmış manifest. Manifest müstəmləkəçiliyi pisləyir və Əlcəzair xalqının özünü idarə etmək hüququnu təsdiq edir. Burada irqindən və dinindən asılı olmayaraq bütün insanların azadlıq və bərabərliyinə təminat verən konstitusiya layihəsinin hazırlanmasını, ərəb dilinin fransız dili ilə eyni statusa malik rəsmi dil kimi tanınmasını, kilsə ilə dövlətin ayrılması ilə dini etiqad azadlığı tələb edilir. Manifestin əlavə hissəsi müharibənin sonunda Əlcəzair Məclisinin yaradılmasını tələb edir. Mətn həm Məssali Hacının, həm də Fərhad Abbasın davamçılarının nailiyyətlərini təcəssüm etdirir. Bu, Bencamin Storanın ifadəsinə görə, Əlcəzair xalqının siyasi əksəriyyətini müəyyən edir.

Arqın (fars. ارقين‎) - İranın Zəncan ostanının Xudabəndə şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2006-cı il məlumatına görə kənddə 936 nəfər yaşayır (209 ailə).

Bal arısının bakterial xəstəliklərinə — Amerikan çürüməsi, Avropa çürüməsi və septisemiya xəstəlikləri daxildir. == Amerikan çürüməsi == Bu xəstəlik olduqca təhlükəli olub, həm bal arılarında (Apis mellifera), həm də digər arı növlərində rast gəlinir. Xəstəliyi yaradan Paenibacillus larvae adlı bakteriyadır. Xəstəlik sürfələrə işçi arılar tərəfindən sporlar vasitəsilə keçir. Paenibacillus larvae bakteriyası qram müsbət, düz çubuq ya da əyri çubuq şəkilli, 0,5-0,8 μm eninə və 1,5-6 μm uzunluğuna malik bakteriyadır. Bu bakteriyanın sporları ancaq sürfələrdə xəstəlik törədib, yetkin arılarda xəstəlik əmələ gətirmir. Paenibacillus larvae subsp. larvae sporları ellips formasındadır, temperatur və kimyəvi maddələrə qarşı olduqca davamlıdır. Sporlar 35-60 il canlı qalıb xəstəlik törətmə qabiliyyətinə malikdir. Bu xəstəlik zamanı sürfələr yuvalarda qeyri-düzgün şəkildə düzülür.

Bal arısının virus xəstəliklərinə — deformasiya qanad virusu, talamus sürfə çürüməsi virusu, qara ana arı virusu, kəşmir arı virusu, xroniki arı iflici virusu, arı X virusu, arı Y virusu, bulanıq qanad virusu, misir arı virusu, filamentoz arı virusu, torba çürüməsi virusu və s. göstərmək olar. == Deformasiya qanad virusu == Bu virus Apis mellifera və Apis cerena-da xəstəlik törədir. Virusla yoluxma zamanı qanadlarda büzüşüklük, gövdədə kiçilmə və rəngsizləşmə meydana çıxır. Xəstə arılar sürfə və pup mərhələsində ölürlər. Xəstəlik əsasən varroa ilə yayılır. == Qara ana arı virusu == Bu xəstəlik ilk dəfə olaraq üzəri örtülmüş ana arı yuvalarında sürfə və ya pup mərhələsində rast gəlinmişdir. Ölü arıların sürfə və pupları tünd qəhvəyidən qara rəngə çevrilir. Xəstə sürfələrin rəngi isə açıq sarı rəngdə olur. Bu virus işçi arılara öz sürfələrini qidalandırdığı zamanı keçir.