Lüğətlərdə axtarış.

Axtarışın nəticələri

  • astrosfer

    astrosfer

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • ASTENOSFER

    yun. asthenes – zəif + yun. sphaira – kürə

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti
  • ATMOSFER

    [yun.] 1. Yer kürəsini və bəzi başqa planetləri, habelə Günəş və ulduzları bürüyən qazaoxşar təbəqə. Günəşin şəffaf hissəsinə onun atmosferi, atmosfer

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • ATMOSFER

    1. атмосфера; 2. атмосферный;

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ATMOSFER

    ...boşalması атмосферный разряд, atmosfer qılafı атмосферная оболочка, atmosfer elektriki атмосферное электричество, atmosfer yağıntıları атмосферные ос

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ATMOSFER

    I. i. 1. (müxt. mənalarda) atmosphere; 2. air II. s. atmospheric; ~ təzyiqi atmospheric pressure; ~ çöküntü atmospheric precipitation; rainfall

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ingiliscə lüğət
  • ATMOSFER

    yun. atmos – buxar + yun. sphaira – kürə

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti
  • atmosfer

    is. 1) atmosphère f ; 2) məc. ambiance f ; climat m ; environnement m ; 3) atmosphérique adj ; ~ axını courent m atmosphérique ; ~in çirklənməsi pollu

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-fransızca lüğət
  • ATMOSFER

    [yun.] атмосфера; // атмосферадин.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • atmosfer

    atmosfer

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • atmosfer havası

    Ətraf mühiti əhatə edən atmosfer qazlarının təbii qarışığı

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • atmosphérique

    adj atmosfer; pression ~ atmosfer təzyiqi

    Tam oxu »
    Fransızca-azərbaycanca lüğət
  • ATMOSPHERIC

    adj atmosfer; ~ condensation atmosfer çöküntüləri

    Tam oxu »
    İngiliscə-azərbaycanca lüğət
  • atmosphère

    f atmosfer

    Tam oxu »
    Fransızca-azərbaycanca lüğət
  • АТМОСФЕРА

    atmosfer, mühit, şərait

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • БАРИЧЕСКИЙ

    прил. atmosfer təzyiqinə aid olan.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • MILLIBAR

    n millibar (atmosfer təzyiq vahidi)

    Tam oxu »
    İngiliscə-azərbaycanca lüğət
  • atmosfer havasının çirklənməsi

    Atmosfer havasında zərərli maddələrin miqdarının gigiyenik və ekoloji normativlərdən artıq olması

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • atmosfer havasının keyfiyyəti

    Atmosfer havasının keyfiyyətinin gigiyenik və ekoloji normativlərinə uyğunluq dərəcəsini əks etdirən atmosfer havasının fiziki, kimyəvi və bioloji xas

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • atmosfer havasının monitorinqi

    Atmosfer havasının vəziyyətinin, çirklənməsinin, onda baş verən təbii hadisələrin öyrənilməsi, qiymətləndirilməsi və proqnozu məqsədilə müşahidə və nə

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • atmosfer havasının mühafizəsi

    Atmosfer havasının keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması, insan sağlamlığına və ətraf mühitə zərərli olan atmosfer havasına təsirin qarşısının alınması məqs

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • AYƏTRAFI

    прил. окололунный. Ayətrafı atmosfer окололунная атмосфера

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • BAROMETRIC

    adj barometrik; ~ pressure barometrik təzyiq, atmosfer təzyiqi

    Tam oxu »
    İngiliscə-azərbaycanca lüğət
  • СУБСТРАТОСФЕРА

    ж substratosfer (stratosferi troposferdən ayıran atmosfer qatı).

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • МЕТЕОРОГРАФИЯ

    ж мн. нет meteoroqrafiya (atmosfer hadisələrinin təsviri).

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • АТМОСФЕРИЧЕСКИЙ

    атмосфера söz. sif.; атмосферические явления atmosfer hadisələri.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ÇÖKÜNTÜ

    i. 1. sediment, deposit; 2. (atmosfer) precipitation; 3. geol. deposit

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ingiliscə lüğət
  • İLDIRIM

    şimşək, havada yığılmış atmosfer elektrikinin ani parıltısı.

    Tam oxu »
    Azərbaycan kişi adlarının izahlı lüğəti
  • atmosfer havasının keyfiyyətinin ekoloji normativi

    Atmosfer havasında ətraf mühitə zərərli təsiri istisna edən zərərli maddələrin miqdarının yol verilən həddini müəyyən edən atmosfer havasının keyfiyyə

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • atmosfer havasının keyfiyyətinin gigiyenik normativi

    Atmosfer havasında insan sağlamlığına zərərli təsiri istisna edən zərərli maddələrin miqdarının yol verilən həddini müəyyən edən atmosfer havasının ke

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • BAR₆

    is. [yun.] 1. Səs təzyiqi vahidi. 2. Atmosfer təzyiqi vahidi.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • АТМОСФЕРНЫЙ

    атмосфера söz. sif.; атмосферное давление atmosfer təzyiqi; ◊ атмосферные осадки yağmur, yağıntı (yağış, qar. dolu, şeh, qırov), атмосферное электриче

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ОКЕАН

    ...2. məc. dərya, ümman; ◊ воздушный (эфирный) океан məc. fəza, atmosfer.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • atmosfer havasının çirklənməsinin monitorinqi

    Təbii proseslər və antropogen fəaliyyət nəticəsində atmosferə atılan zərərli qaz, maye və bərk tullantılara kəmiyyət və keyfiyyət cəhətdən nəzarətin e

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • atmosfer havasının transsərhəd çirklənməsi

    ...yerləşən zərərli maddələrin yayılması nəticəsində digər ölkənin atmosfer havasının çirklənməsi

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • AQROMETEOROLOGİYA

    yun. agros – tarla, əkin yeri + yun. meteora – atmosfer hadisələri + yun. logos – elm

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti
  • МЕТЕОРОЛОГИЯ

    ж мн. нет meteorologiya (hava və başqa atmosfer hadisələrindən bəhs edən elm).

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ATMOSFERLİK

    физ. в сочет. с числит.: beş atmosferlik təzyiq давление в пять атмосфер

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • планетология

    ...астрономии, изучающий физические свойства планет Солнечной системы и их атмосфер.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • müvəqqəti razılaşdırılmış atılma

    tullantı Atmosfer havasının keyfiyyəti və müvafiq ərazinin sosial-iqtisadi inkişafı nəzərə alınmaqla atılmanın yol verilən həddinə mərhələlərlə nail o

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • АТМОСФЕРА

    ж atmosfer 1. Yeri bürüyən hava təbəqəsi; 2. fiz. təzyiq vahidi (1,033 kq/sm2); 3. məc. mühit, şərait, hava).

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • МЕТЕОРОГРАФ

    м meteoroqraf (müxtəlif atmosfer hadisələrini: havanın hərarətini, rütubətini, təzyiqini və küləyin qüvvəsini yazan cihaz).

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • VORTEX

    n burağan, axın; qasırğa; girdab; atmospheric ~ atmosfer burağanı / qasırğası; the ~ of politics siyasi burulğan

    Tam oxu »
    İngiliscə-azərbaycanca lüğət
  • WEATHER-PROOF

    adj havaya davamlı; atmosfer təsirlərinə davamlı olan; a ~ jacket isti astarlı (su, külək keçirməyən) gödəkçə

    Tam oxu »
    İngiliscə-azərbaycanca lüğət
  • əlverişsiz meteoroloji şərait

    Yer səthinə atmosfer havasının bitişik qatında zərərli maddələrin toplanmasına və yayılmasına səbəb olan meteoroloji şərait

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • BOĞUCU

    s. suffocating, choking, stifling; ~ şərait / atmosfer stifling atmosphere; ~ isti stifling heat; ~ qaz kim. asphyxiant / choking gas

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ingiliscə lüğət
  • atılmanın (tullantının) yol verilən həddi

    Stasionar mənbələrdən zərərli maddələrin atmosfer havasının keyfiyyətinin gigiyenik və ekoloji normativlərini aşmaması şərti ilə atmosfer havasını çir

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • ATMOSPHERE

    n 1. atmosfer; 2. hava; a smoky ~ tüstülü hava; 3. mühit, şərait; friendly ~ dostluq mühiti / şəraiti; tense ~ gərgin mühit / şərait

    Tam oxu »
    İngiliscə-azərbaycanca lüğət
  • çöküntü

    is. 1) kim. dépôt m, précipité m ; lie f (şərabda) ; 2) atmosfer ~ ləri précipitations f pl ; 3) geol. sédiment m

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-fransızca lüğət
  • atmosfer havasına zərərli fiziki təsir

    ...fiziki amillərin insan sağlamlığına və ətraf mühitə zərərli olaraq atmosfer havasının fiziki xassələrini dəyişdirən təsiri

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
OBASTAN VİKİ
Astenosfer
Astenosfer — litosferin altında yatan, nisbətən kiçik gərginliklərin təsirilə özlü, yaxud plastik axınların zəif hərəkəti hesabına tədricən hidrostatik müvazinət yaratmağa imkan verən hipotetik mantiya qatı. Astenosfer seysmik dalğaların (xüsusilə eninə dalğaların) sürətinin azalması müşahidə edilir. Eninə dalğaların maye mühitdə sönməsinə əsaslanaraq ehtimal olunur ki, astenosfer qatı amorf, hətta qismən ərinti halındadır. Astenosfer maqmatik ocaqların yaranmasının bazis səviyyəsi və maqmatik proseslərin başlıca mənbəyi hesab edilir. Okeanların altında astenosfer yuxarı sərhədi 50–60 km, qitələrdə isə 100–120 km dərinlikdə, aşağı sərhədi isə müvafiq olaraq 400 və 250 km dərinliklərdə yerləşir. Astenosfer çox zaman Qutenberq dalğakeçirəni adlandırılır. == Mənbə == Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press, 2006.
Aqrosfer
Aqrosfer – insanın kənd təsərrüfatı fəaliyyəti nəticəsində yer ərazisində dəyişilmiş bütün torpaq sahələrinin məcmusunu əks etdirən qlobal sistemdir.
Atmosfer
Atmosfer — ətrafında bir cazibə qüvvəsi ilə tutulmuş bir göy cisminin qaz zərfi. Atmosferlə planetlərarası məkan arasında kəskin bir sərhəd olmadığından, atmosfer ümumiyyətlə qaz mühitinin özü ilə birlikdə döndüyü bir səma cisminin ətrafındakı bölgə hesab olunur. Əsasən qazlardan (qaz planetlərindən) ibarət olan bəzi planetlərin atmosferinin qalınlığı çox böyük ola bilər. Yer atmosferində əksər canlı orqanizmlərin tənəffüs üçün istifadə etdiyi oksigen və fotosintez zamanı bitkilər və siyanobakteriyalar tərəfindən istehlak edilən karbon dioksid var. Atmosfer həm də planetin qoruyucu təbəqəsidir, sakinlərini günəş ultrabənövşəyi radiasiyadan və meteoritlərdən qoruyur. Bütün nəhəng cisimlərdə - qaz nəhənglərində və əksər yer planetlərində (Günəş sistemində - Merkuri istisna olmaqla) bir atmosfer var. == Etimologiya == "Atmosfer" sözü yunanca "ἀτμός" — "buxar" və "σφαῖρα" — "sfera" sözlərindən əmələ gəlmişdir. XX əsrin əvvəllərinə aid Azərbaycandilli mənbələrdə kürəhava (کورهاوا) adlandırılmışdır. == Həmçinin bax == Azərbaycanda atmosferin çirklənməsi Atmosfer əlavələri Atmosferin təmizlənməsi == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Atmosfer // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.).
Atmosfer cəbhələri
Atmosfer cəbhəsi — müxtəlif fiziki xassəyə malik olan qonşu hava kütlələrini bir-birindən ayıran və meteoroloji elementlərin kəskin dəyişməsi ilə xarakterizə olunan səthə deyilir. Hava kütlələri bir-birindən öz fiziki xassələrinə görə fərqlənir. Bir hava kütləsi digərindən atmosfer cəbhəsilə ayrılır. Cəbhə xətti yer səthində kiçik bucaq altında (1°-dən az) meyilli olur. Cəbhə xəttinə müxtəlif fiziki xassəli hava kütlələri həm yan-yana, həm də biri digərinin üzərində yerləşərək hərəkət edir. Cəbhə eni bir neçə kilometrədək,uzunluğu isə min kilometrlərlə ölçülən atmosfer cəbhəsi zolağı əmələ gətirir. Atmosfer cəbhəsi əksər hallarda 12–15 km hündürlüyədək,bütün troposferi tutur. Atmosfer cəbhəsi zolağında geniş əraziləri əhatə edən buludlar əmələ gəlir və yağıntı düşür. Bu yağıntılar cəbhə yağıntıları adlanır. Hava kütləsinin atmosfer cəbhəsinin hansı tərəfinə daha fəal hərəkət etməsindən asılı olaraq, isti və soyuq atmosfer cəbhəsi ayrılır.
Atmosfer cəbhəsi
Atmosfer cəbhəsi — müxtəlif fiziki xassəyə malik olan qonşu hava kütlələrini bir-birindən ayıran və meteoroloji elementlərin kəskin dəyişməsi ilə xarakterizə olunan səthə deyilir. Hava kütlələri bir-birindən öz fiziki xassələrinə görə fərqlənir. Bir hava kütləsi digərindən atmosfer cəbhəsilə ayrılır. Cəbhə xətti yer səthində kiçik bucaq altında (1°-dən az) meyilli olur. Cəbhə xəttinə müxtəlif fiziki xassəli hava kütlələri həm yan-yana, həm də biri digərinin üzərində yerləşərək hərəkət edir. Cəbhə eni bir neçə kilometrədək,uzunluğu isə min kilometrlərlə ölçülən atmosfer cəbhəsi zolağı əmələ gətirir. Atmosfer cəbhəsi əksər hallarda 12–15 km hündürlüyədək,bütün troposferi tutur. Atmosfer cəbhəsi zolağında geniş əraziləri əhatə edən buludlar əmələ gəlir və yağıntı düşür. Bu yağıntılar cəbhə yağıntıları adlanır. Hava kütləsinin atmosfer cəbhəsinin hansı tərəfinə daha fəal hərəkət etməsindən asılı olaraq, isti və soyuq atmosfer cəbhəsi ayrılır.
Atmosfer dövranı
Atmosfer dövranı və ya Atmosfer sirkulyasiyası— yarımkürə və ya bütün yer kürəsi miqyasında məlum olan hava kütlələrinin qapalı axın sistemidir. Belə axınlar atmosferdə maddə və enerjinin həm paralel, həm də meridian istiqamətində daşınmasını təmin edir. Bu proses çox əhəmiyyətli prosesdir. Atmosfer dövranın əsas səbəbi — günəş enerjisidir. Bilirik ki, Günəş Yer kürəsinin səthini eyni dərəcədə qızdırmır, buna görə də torpağın və havanın ayrı-ayrı sahələri müxtəlif temperatura və müvafiq olaraq, müxtəlif atmosfer təzyiqinə malikdir. Yer kürəsinin öz oxu ətrafında fırlanması da atmosfer dövranın əsas səbəblərindən biridir. Hava axınları miqyasına görə on, yüz metrlikdən yüz, min kilometrə qədər hündürlükdə siklon, antisiklon, musson və passatları troposferdə formalaşdırır.
Atmosfer elektriki
Yerin elektrik sahəsi — atmosferin ionosfer adlanan qatı ilə yer səthinin birlikdə kondensator əmələ gətirməsinə deyilir. Atmosfer ionosfer adlanan qatı yerin səthi ilə birlikdə sferik kondensator əmələ gətirir. İonosfer müsbət, litosfer isə mənfi statik elektrik yüklərinə malikdir. Atmosferin sıx hava təbəqəsi bu iki qat arasında naqil rolunu oynayır. Kondensatorun elektrik yükü qiymətcə yüksəkdir. Atmosferin aşağı qatlarında elektrik sahəsinin gərginliyi təxminən 100 B/m, ildırımlı havada isə daha çox olur. Atmosferdə elektrik sahəsinin yaranması Günəş şüalarının təsiri altında onun üst qatlarında gedən ionlaşma prosesi ilə əlaqədardır. Günəşin səthində qısamüddətli xromosom partlayışları müşahidə olunur və onlar atmosferin 100–300 km hündürlüyündə müxtəlif cinsli ionlaşma əmələ gətirir; bu kütlə yüksəkdə əsasən küləklə qarışaraq atmosferdə və yer qabığında dəyişən elektromaqnit sahəsi yaradır. Beləliklə, litosferdə tellurik cərəyan yaranir. Bunu torpağa basdırılmiş və ucu qalvonometrlə birləşdirilmiş elektrodlar vasitəsilə qeydə almaq mümkündür.
Atmosfer faktoru
Atmosfer fizikası
== Atmosfer == Atmosfer – Yerin aerozol hissəciklərinin tərkibində olan qaz örtüyüdür. Yerlə birgə fəzada hərəkət edərək, eyni vaxtda Yerin fırlanmasında iştirak edir. Atmosferin dibində əsasən bizim yerdə həyatımız baş verir. Atmosferin yer kürəsində insanın həyatı və fəaliyyəti üçün əhəmiyyəti çox böyükdür. Əgər yerdə atmosfer olmasa idi, canlı aləm olmazdı. Atmosferin tərkibinə daxil olan qazlardan biri oksigen canlı aləmin nəfəs almasına və yanma prosesinə kömək edir. Karbon qazı isə bitkilərin, yarpaqların qidalanması üçün istifadə olunur və bitkilər tərəfindən atmosferə oksigen buraxılır. Atmosferin əsas qazı azot zülal və azotlu birləşmələrin tərkibinə daxil olub yerdə həyatın inkişafı ilə sıx əlaqədardir. Atmosfer Azotun, Oksigenin, Arqonun, Neonun və başqa qazların sənaye üsulu ilə alınmasında tükənməz rol oynayır. Atmosfer gündüzlər yerin günəş şüaları tərəfindən hədsiz qızmasının, gecələr isə hədsiz soyumasının qarşısını alır, eyni zamanda canlı orqanizmləri günəşin ultrabənövşəyi və kosmik şüalarından qoruyur.
Atmosfer hadisələri
Atmosfer hadisələri-Duman, çovğun, buzbağlama, dolu atmosfer hadisələridir.
Atmosfer prosesləri
== Ümumi atmosfer dövranı == Ümumi atmosfer dövranı iqlim yaradan amillərdən biridir. Coxillik iqlim yaradan amillərdən biridir. Çoxillik iqlim dəyişmələrini hərtərəfli tədqiq etmək üçün müxtəlif zaman intervallarında dayanıqlıq halını saxlayan və böyük coğrafi əraziləri əhatə edən makroproseslərin dəyişilmə qanunauyğunluqlarını bilmək olduqca vacibdir. == Atmosfer prosesləri == İlk dəfə olaraq 1896-cı ildə Van –Bebber Avropa sinoptik rayonunda müşahidə olunan sinoptik prorseslərin təsnifatıını vermişdir. Böyük rus alimi B. P. Multanovski və onun tələbələrinin apardıqları tədqiqatlarda irimiqyaslı atmosfer hərəkətlərinin ümumiləşdirilməsinə və tipləşdirilməsinə böyük yer ayırmışlar. Multanovski müəyyən etmişdir ki, tədiqat aparan rayonun bir hissəsində siklon mərkəzlərinin, o biri hissəsində isə antisiklon mərkəzlərinin konsentrasiyası müşahidə edilir. Bu hal adətən 5–7 sutka davam edir. Multanovski by muddəti təbii sinoptik dövr adlandırmışdır.
Atmosfer sirkulyasiyası
Atmosfer dövranı və ya Atmosfer sirkulyasiyası— yarımkürə və ya bütün yer kürəsi miqyasında məlum olan hava kütlələrinin qapalı axın sistemidir. Belə axınlar atmosferdə maddə və enerjinin həm paralel, həm də meridian istiqamətində daşınmasını təmin edir. Bu proses çox əhəmiyyətli prosesdir. Atmosfer dövranın əsas səbəbi — günəş enerjisidir. Bilirik ki, Günəş Yer kürəsinin səthini eyni dərəcədə qızdırmır, buna görə də torpağın və havanın ayrı-ayrı sahələri müxtəlif temperatura və müvafiq olaraq, müxtəlif atmosfer təzyiqinə malikdir. Yer kürəsinin öz oxu ətrafında fırlanması da atmosfer dövranın əsas səbəblərindən biridir. Hava axınları miqyasına görə on, yüz metrlikdən yüz, min kilometrə qədər hündürlükdə siklon, antisiklon, musson və passatları troposferdə formalaşdırır.
Atmosfer suyu
Atmosfer tozu
Atmosfer tozu- xırda hissəciklər şəklində havada asılı halında olan bərk maddələrdir. Havaya torpaq səthindən, vulkan püskürmələrindən, kosmik fəzadan və s.-dən düşür. == Ümumi məlumat == Yer səthində tozun konsentrasiyası sənaye mərkəzlərində xüsusilə çoxdur. Atmosfer tozu atmosferin şəffaflığını və uzaq görünüşü azaldır. Son onilliklərdə sənaye tozlarının konsentrasiyasının yalnız şəhərlərdə, sənaye mərkəzlərində deyil, onlardan daha uzaq rayonlarda da artması müşahidə olunur. Bütün dünyada şəhərlərdə hər il atmosferə 1 milyard ton antropogen mənşəli bərk hissəciklər atılır. Ona görə də şəhərin hava hövzəsinin tozluluq dərəcəsi kənd yerlərinə nisbətən 2-3 dəfə çox olur. Sənaye mənşəli toz hissəciklərinin payına orta hesabla 15% düşür və çoxlu miqdarda mürəkkəb kimyəvi tərkibli hissəciklər olur. Atmosferin tozluluğunun artmasına xam və dincə qoyulmuş torpaqların şum sahələrinin çoxalması və s. böyük təsir göstərir.
Atmosfer təbəqələri
== Atmosfer təbəqələri == Yüksəklikdən asılı olaraq temperaturun dəyişmə xarakterinə görə atmosfer 5 əsas təbəqəyə ayrılır: Troposfer Stratosfer Mezosfer Termosfer Ekzosfer. === Troposfer === Yer səthindən polyar en dairələrində 8-10km, tropiklərdə 15-18km yüksəkliyə qədər atmosferin yerüstü təbəqəsidir. === Stratosfer === Bu qat troposferdən sonrakı qat olub 50-55km yüksəkliyə qədər yayılır. === Mezosfer === Stratosferdən sonrakı təbəqədir, onun yuxarı sərhəddi 80- 0km- də yerləşir. === Termosfer === Bu təbəqənin yuxarı sərhəddi 800km-ə qədər davam edir. === Ekzosfer === Başqa sözlə səpilmə sferası atmosferin fövqəladə seyrək xarici təbəqəsi olub hidrogen və helium kimi daha yüngül atmosfer qazlarından ibarətdir.
Atmosfer təzyiqi
Atmosfer təzyiqi — atmosferin Yer səthinə və cisimlərə etdiyi təzyiqdir. Hər bir nöqtədə Atmosfer təzyiqi o nöqtədən atmosferin üst sərhədinə qədər olan hava sutununun ağırlığı ilə muəyyən olunur. Okean səviyyəsində, 450 en dairəsində, 00 C temperaturda yer səthinin 1sm2 sahəsinə atmosfer sütunu 1033,2 qr. ağırlıqla təzyiq göstərir ki , bu da 760mm hündürlüyündə olan civə sütununun həmin səthə göstərdiyi təzyiqlə eynidir. Buna görə də şərti olaraq civə sütununun 760mm-ə bərabər təzyiqi NORMAL ATMOSFER TƏZYİQİ kimi qəbul edilmişdir. Normal atmosfer təzyiqi 760 mm hundurluyundə civə sutununun ağırlığına bərabərdir. Atmosfer təzyiqini olçmək ucun təzyiq vahidi olaraq bar qəbul edilmişdir. Atmosfer təzyiqi barometrlə ölçülür.2 cür barometr olur:civəli və metal barometr. Havada toz hissəcikləri və havanın öz çəkisi atmosfer təzyiqini əmələ gətirir. Demək olar ki, hava yer səthində bütün cisimlərə və canlılara təsir göstərir.
Atmosfer yağıntıları
Atmosfer yağıntıları — buludlardan damcı (yağış) və ya bərk halda (qar, dolu) yerə tökülən və havadan yer səthinə və ya əşya üstünə çökən (şeh, qırov) su. Yağıntının miqdarı düşən suyun əmələ gətirdiyi qatın qalınlığı ilə, mm-lə ölçülür. Atmosfer yağıntıları Yer kürəsində qeyri-bərabər, lakin qanunauyğun paylanır. Azərbaycanda yağıntıların miqdarı və rejimi müxtəlifdir. Yağıntının orta illik miqdarı 110 mm-dən (Puta) 1750 mm-ə qədər (Kəkiran, Lənkəran) dəyişir. Atmosfer yağıntıları hava və iqlimin mühüm elementlərindən olub kənd təsərrüfatı üçün böyük əhəmiyyətə malikdir. Atmosfer yağıntıları xüsusi cihazlarla (yağışölçən, plüvioqraf və s.) ölçülür. Respublika ərazisində yağıntıların miqdarındakı böyük fərqlər relyef xüsusiyyətləri, dağ silsilələrinin hündürlük fərqi, yamacların dikliyi və səmtinin müxtəlifliyi, böyük su hövzələrinə yaxınlıq və verilmiş ərazi üçün səciyyəvi olan atmosfer dövranı ilə qarşılıqlı əlaqələrlə izah edilir. İlin soyuq dövründə (noyabr-mart) ən az yağıntı Kür-Araz ovalığında - Kür çayı vadisində, xüsusilə də qərb hissədə 150 mm, bəzi yerlərdə isə 100 mm-dən az olur. Böyük Qafqazın şimal-şərq yamacında bu kəmiyyət 250 mm, cənub yamacda 350 mm və daha çox, Kiçik Qafqazın şimal və cənub hissələrində müvafiq olaraq 150–200 mm, Naxçıvanda 300 mm, Talış dağlarında isə 1600 mm-dən çox olur.
Atmosfer əlavələri
== Atmosfer akustikası == Akustikanın bir bölməsi; atmosferdə səs dalğalarının yayıl­masını öyrənir və atmosferi akustik üsullarla tədqiq edir. Atmosfer akustikasının mühüm vəzifələri atmosferin yer səthinə yaxın və yuxarı təbəqələrim tədqiq etmək, səs-küyün aradan qaldırılması yollarını, səs dalğalarının yayılmasını və s.öyrənir. == Atmosfer amili == Atmosferin fiziki vəziyyəti və kimyəvi tərkibi ilə bağlı amil (atmosferin seyrəkliyi, temperaturu, tərkibi, çirklənməsi və i.a.). == Atmosfer buzu == Bulud və dumanın tərkibində havanın yer səthinə, yerüstü əşyalara düşən sülb (bərk) halında olan su. Buludlardan qar, dolu, buzlu yağış və s. formalı Atmosfer buzu düşür; havadan şeh, qrov ayrılır. == Atmosfer çöküntüləri == Buludlardan damcı (yağış) və ya bərk halda (qar, dolu) yerə tökülən və havadan yer səthinə və ya əşya üstünə çökən (şeh, qrov) su. Yağıntının miqdarı düşən suyun əmələ gətirdiyi qatın qalınlığı ilə, mm-lə ölçülür. Atmosfer çöküntüləri yer kürəsində qeyri-bərabər, lakin qanunauyğun paylanır. Azərbaycanda yağıntıların miqdarı və rejimi müxtəlifdir.
Sərbəst atmosfer
Atmosfer çirklənməsi
Yer atmosferinin kirlənməsi — təbii proseslər və insan fəaliyyətinin nəticəsində atmosferə yeni maddələrin qatılması, ya da onun təbii durumunun dəyişilməsi. == İstixana effekti == İstixana effekti qazların qızması nəticəsində yaranan istilik enerjisinin vasitəsi ilə planetimizin qızmasıdır. Bu qazlar da əsasən su buxarı və karbondur. Elə istixana effektinə görə yerdə həyatı təmin etmək və inkişaf etdirmək baxımından yararlı temperaturun saxlanması mümkün olur. Bu olmasaydı, yerin temperaturu indikindən çox aşağı ola bilərdi. Bununla belə, istixana effekti sonrası yerə infraqırmızı şüaların düşməsi azalır, bu da yerin həddindən çox qızmasına gətirib çıxardır. 2007-ci ildə 130 ölkənin mindən artıq alimini birləşdirən İqlimin Dəyişməsi üzrə Ekspertlərin Hökumətlərarası Qrupu (İDEHQ) öz hesabatını təqdim etmişdir. Orada keçmişdəki və bugünkü iqlim dəyişmələri, bunun insana və təbiətə təsiri, eləcə də bu dəyişmələrin qarşısının alınması imkanları göstərilmişdir. Çap olunmuş materiallara görə, 1906–2005-ci il arası yer temperaturu 0,74 dərəcə artmışdır. Ən yaxın 20 il ərzində hər onillikdə temperatur orta hesabla 0,2 dərəcəyə qədər artacaq.
Atmosfer (dəqiqləşdirmə)
Atmosfer — ətrafında bir cazibə qüvvəsi ilə tutulmuş bir göy cisminin qaz zərfi. Atmosfer (film) — isveçli rejissor Anders Veberqin eksperimental filmi.
Atmosfer (film)
Atmosfer (isv. Ambiancé) — isveçli rejissor Anders Veberqin eksperimental filmi. Filmin 720 saat (və ya 30 gün) uzunluğunda olacağı və ilkin olaraq 31 dekabr 2020-ci ildə göstəriləcəyi proqnozlaşdırılırdı. Filmin ilkin nümayişi başa çatdıqdan sonra, filmin yeganə mövcud nüsxəsi məhv edilməli idi.
Halo (atmosfer hadisəsi)
Normal atmosfer təzyiqi
Normal atmosfer təzyiqi – dəniz səviyyəsində 0°S temperaturda atmosfer təzyiqi. Normal təzyiq orta hesabla 760 mm hundurlukdə olan civə sutununun təzyiqinə deyilir. Hava yer səthinin hər bir 1 sm2-nə 1 kq (1033 q) təzyiq edir. Normal atmosfer təzyiqi 45 dərəcə paraleldə, okean səviyyəsində, 0 dərəcə temperaturda 760 mm c.s.-na bərabərdir. Atmosfer təzyiqi 760 mm c.s.-dan çox olarsa yüksək təzyiq, az olarsa alçaq təzyiq hesab olunur. Coğrafi enliklər üzrə Günəşin istiliyi qeyri-bərabər paylanmışdır. Bu da Yer səthində müxtəlif təzyiq sahələrinin yaranmasına səbəb olur. Ekvatorial enliklərdə hava qızaraq yüngülləşir və troposferin yuxarı qatlarına qalxır. Havanın qalxan hərəkəti atmosfer təzyiqinin ekvatorda aşağı düşməsinə səbəb olur. Troposferin yuxarı qatlarından tropik enliklərə (30 dərəcə şimal və cənub enliyi) hərəkət edən hava axınları soyuyaraq Yer səthinə enir və yüksək təzyiq sahəsi yaradır.
Qloriya (atmosfer hadisəsi)
Buludlardan keçən öz yolunda buz kristallarına və damcılarına rast gələn günaş şüaları sınmaya, əks olunmaya və difraksiyaya məruz qalır . Nəticədə müxtəlif optik hadisələr meydana gəlir. Bunlardan biri də qloriyadır. == Qloriya == Hər hansı bir obyektin kölgə ətrafında bulud silsilələrində tacdır. Bu hadisə xüsusilə, çox vaxt laylı-topa və ya laylı buludların üzərində uçan təyyarınin kölgəsi ətrafında müşahidə olunur. Bu halda qloriyanın olması həmişə onu göstərir ki, buludlar su damcılarından ibarətdir və əgər buludlarda temperatur mənfidirsə, onda buludda təyyarənin buz bağlamasını gözləmək olar. Həm də parlaq dairə buludlarda çox kiçik soyumuş dalğaların olduğunu göstərir. Ona görə də buzlaşma zəif intensivlik ola bilər. == Həmçinin bax == Buludlarda optik hadisələr Göy qurşağı Halo Bulud == Xarici keçidlər == Göy qurşağı necə yaranır?