Lüğətlərdə axtarış.

İmdadiyyə dərnəyi — 1878-ci ildə Moskvada yerləşən Petrovski-Razumovski Akademiyasında yaradılmış məqsədləri maarifçilik və xeyriyyəçilik olan dərnək. Dərnəyi Həsən bəy Zərdabinin təşəbbüsü ilə o illərdə akademiyada təhsil alan Nəcəf bəy Vəzirov və Əsgər ağa Gorani yaradıblar. 1878-ci ildə Həsən bəy Zərdabinin təşəbbüsü ilə Moskvada yerləşən Petrovski-Razumovski Akademiyasında təhsil alan Nəcəf bəy Vəzirov və Əsgər ağa Gorani İmdadiyyə dərnəyini yaradıblar. Məqsədləri Həsən bəy Zərdabinin rəhbərliyi altında təhsil üçün Rusiyanın qabaqcıl məktəblərinə, o cümlədən, Petrovski-Razumovski Akademiyasına üz tutan gənclərə yardım göstərmək və maarifçilik olub. Dərnəyi yaratdıqdan sonra onun üzvləri, Həsən bəy Zərdabini özlərinə rəhbər seçiblər. Dərnək bir qədər fəaliyyət göstərdikdən sonra təsisçiləri olan Nəcəf bəy Vəzirov və Əsgər ağa Gorani və onlarala əlaqədə olan Əbülfət ağa Şaxtaxtinski Çar Rusiyasında gizli polisin nəzarəti altına düşüblər. Sonrakı illərdə dərnək haqqında heç bir məlumata rast gəlinmir. İllər sonra 1963-cü il avqustun 17-də çıxan "Bakinskiy raboçi" qəzetində dərnək haqqında tarixçi, filosof Ziyəddin Göyüşov məlumat verib. Moskva Mərkəzi Dövlət Arxivində tədqiqat aparan alim, orada dərnəyə aid məxfi məlumatları və məktubları araşdırıb.

Mədariyyə — Hindistan, Nepal və Banqladeşdə yayılmış sufi təriqəti. Bu, Hindistanın xüsusilə Uttar-Pradeş, Məvat, Bihar, Qücərat və Qərbi Benqal kimi şimal ərazilərində yayılmışdır. Sinkretik cəhətləri və batini zikrə vurğusu ilə tanınan bu təqirət sufi övliyası Bədiəddin (həmçinin Şah Mədar kimi də tanınır) tərəfindən yaradılmışdır. Təriqət Bədiəddinin indiki Hindistanın Uttar-Pradeş ştatı ərazisində yerləşən Kanpur rayonunun Makanpur qəsəbindəki dərgahında mərkəzləşmişdir. IX əsrdə yaşamış Bəyazid Tayfur Bəstami təlimlərinə əsaslanan Tayfuriyyə təriqətindən törəmiş yaranan Mədariyyə Moğol imperiyasının son dövrlərində, XV–XVII əsrlərdə zirvəsinə çatmışdır. Əksər sufi təriqətlərində olduğu kimi, Mədariyyənin adı da qurucusunun adından nisbə götürərək yaradılmışdır.

Əsədiyyə — İranın Cənubi Xorasan ostanının şəhərlərindən və Dərmiyan şəhristanının mərkəzidir.

Ədalət — mücərrəd mənalı sözlərdəndir. İnsanlar arasında mübahisəli məsələlərdə düzgün, qərəzsiz qərar verənlər ədalətli adlanırlar. Əxlaqi-hüquqi, həmçinin sosial-siyasi şüur kateqoriyası. Ədalət "Ədl" sözündən olub, ərəb dilində bərabərlik və insaflı mənalarını daşıyır. Gündəlik həyatımızda ədalət və zülmkarlığa aid çoxlu nümunələrlə rastlaşırıq. Məsələn, imtahanda qiyməti 3 olan şagirdə yersiz yerə 5 vermək, həmçinin cinayətkarı azad edib günahsızı zindana salmaq və s… buna misal ola bilər. Ədalət anlayışı cəmiyyətdə ayrı-ayrı fərdlərin (sosial qrupların) praktiki rolu ilə onların sosial mövqeyi, hüquq və təəhhüdləri, əməl və əcri, əmək və mükafatlandırılması, cinayət və cəzası, insanın xidmətləri və bunların cəmiyyət tərəfindən qəbul edilməsi arasında uyğunluq tələbini ifadə edir. Bu nisbətin pozulması ədalətsizlik kimi qiymətləndirilir. Ədalət şəxsiyyət, cəmiyyət və dövlətin, həmçinin hüquqi münasibətlərdə iştirak edənlərin maraqları arasındakı tarazlığı müəyyənləşdirir, bərabərlik və azadlıq ideyalarını əks etdirir. İctimai şüur tarixində Ədalətin ilk anlamı ibtidai-icma quruluşu normalarına, ümumi qəbul olunmuş qaydalara danışıqsız riayət edilməsinin qəbulu ilə bağlı idi.

Rəşadiyyə məktəbi ‒ Xurşud bəy Əzizbəyovun təşəbbüsü ilə 1915-ci ildə Şuşa şəhərində fəaliyyətə başlamış məktəb. Məktəb "Rəşad" adlı gizli yeniyetmətlər cəmiyyətinin tərkibində yaradılmışdır.Məktəb fəaliyyətə başladığı dövrdə burada təhsil alan şagirlərin əksəriyyətini kasıb ailənin övladları və kimsəsiz uşaqlar təşkil edirdi.Bu səbəbdən də orada təhsil alan şagirdlərin qida,geyim,dərs vəsaiti kimi zəruri vəsaitləri məktəb tərəfindən qarşılanırdı.Məktəbin tədris fəaliyyətində dövrün nüfuzlu şəxsləri iştirak edirdi.Onların arasında Mirzə Cəlal Yusifzadə da var idi.1918-ci ildə türk ordusu Şuşa şəhərinə gəldiyi üçün məktəb əsgərlərin ixtiyarına verildiyi üçün fəaliyyətini dayandırmışdı. Məktəbdə istifadə olunan dərsliklərə Ş.M.Qarabağinin "Risaleyi-hüruf və xütut" (1890); S.Ə.Təbrizinin "Kitabçeyiədəbiyyə" (1893); Ə.Axundzadənin "Xətti təliq və nəstəliq" (1894); M.H.Rüşdiyyənin "Vətən dili" (1884); M.Ələkbərin "Kitabipəndi ətfal" (1899); M.Şahtaxtinskinm "Sövti Şərq Əlifbası" (1902); M.N.Şirvaninin "Təftül arifin lisani türki" (1902); H.S.Eyvazovun "üsuli-tədris və təlim-tərbiyə" (1907); H.Məmmədlinin "Nümuneyi tədris və tərbiyə" (1907); M.Qəmərlinski, H. Nərimanbəyov, Şahtaxtinski, Rəcəbov, Qazıyev, Şərifbəyov və Cəfərbəyovun "Ana dili" (1911), Mirzə Hüseyn Həsənzadənin "Tamam əlifba" (1912), M.A.Abbaszadənin "Əlifba" (1913) və s kitablarını nümunə göstərmək mümkündür.

Əsədiyyə — Türkiyənin Yalova vilayətinin mərkəz rayonunda kənd. == Tarixi == Kəndin əsası 1883-cü ildə Qafqazdan gələn köçkünlər tərəfindən qoyulmuşdur. Kənd 1911-ci ildən eyni addadır.

İnzibati ədalət — dövlət idarəetmə sistemində hüququn aliliyinə riayət olunmasına nəzarət edən ixtisaslaşmış orqanlar və ya xüsusi məhkəmələr sistemi. Dar mənada bir tərəfdən vətəndaş və ya təşkilatla digər tərəfdən dövlət orqanı arasında olan inzibati-hüquqi mübahisələrin həlli üçün xüsusi prosessual prosedurdur. Dünyanın bir çox ölkələrində belə bir sistem yaradılmışdır. Десницкий, Семён Ефимович. Представление об учреждении законодательной, судительной и наказательной власти в Российской империи.// Избранные произведения русских мыслителей второй половины XVIII века. М.,1952. -Т.1.- С.300-311. Куплеваский, Николай Осипович. Административная юстиция в Западной Европе. Харьков, Куплеваский, Николай Осипович.

Ədliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)

Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyi — qanunvericiliklə müəyyən edilmiş fəaliyyət istiqamətlərinə uyğun olaraq ədliyyə sahəsində dövlət siyasətini və tənzimlənməsini həyata keçirən, hüquq-mühafizə orqanı statusu olan mərkəzi icra hakimiyyəti orqanıdır. == Tarixi == 1802-ci ildə Rusiya İmperiyasında Ədliyyə Nazirliyi yarandıqdan sonra Ədliyyə Naziri eyni zamanda ölkənin Baş prokuroru hesab edilmiş, 1813-cü il Gülüstan və 1828-ci il Türkmənçay müqavilələri əsasında Azərbaycan torpaqlarının parçalanması nəticəsində quzey Azərbaycan torpaqları Rusiya tərəfindən işğal olduqndan sonra, qeyd olunan qurumların yurisdiksiyası Azərbaycan ərazisinə də şamil olunmuşdur. 1918-ci il may ayının 28-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaranması ilə yeni hüquq sisteminin formalaşdırılması istiqamətində işlər aparılmış, dövlət qurumları qanunvericilik aktlarının qəbulu və ictimai həyatın yeni normalara uyğun tənzimlənməsi ilə bağlı mühüm tədbirlər həyata keçirilmişdir. Cümhuriyyətin yaranması ilə eyni gündə (28.05.1918) Ədliyyə Nazirliyi də təsis edilmiş, Azərbaycan Məhkəmə Palatasının Əsasnaməsinin qəbul edilməsinin ardınca, 1918-ci ilin noyabr ayının 22-də isə Ədliyyə Nazirliyinin funksiyalarını, fəaliyyət istiqamətlərini və səlahiyyətlərini müəyyən edən Əsasnaməsi təsdiq olunmuşdur. Ədliyyə Nazirliyi Xalq Cümhuriyyətinin mövcud olduğu qısa dövr ərzində digər hüquq-mühafizə orqanları ilə qarşılıqlı əlaqədə fəaliyyət göstərməklə yanaşı, qanunvericilik, normativ aktların hazırlanması və tətbiqi, hüquq mühafizə fəaliyyəti sahəsində önəmli işlər həyata keçirmiş, Nazirlik ölkədə qanunçuluğun təmin edilməsi üçün qısa müddət ərzində müstəqil məhkəmə sisteminin formalaşması baxımından mühüm işlər görə bilmişdir. Hökümətin 1919-cu il 11 avqust tarixli qərarı ilə Daxili İşlər Nazirliyinin tərkibində olan həbsxanalar Ədliyyə Nazirliyinin tabeliyinə verilmiş və bu sahədə iş təkmilləşdirilmişdir. Bu müddət ərzində, Ədliyyə Nazirliyinin təşəbbüsü ilə "Məhkəmə idarəsində vəzifələrə namizədlər haqqında", "Azərbaycanın andlı iclasçılar məhkəməsinin təsis edilməsi haqqında" və digər qanunlar parlamentdə müzakirəyə çıxarılmışdır. Bu dövrdə F.Xoyski, X.Xasməmmədov, A.Safikürdski, T.Makinski Azərbaycan Xalq Cumhurriyyətinin Ədliyyə Nazirləri, eyni zamanda baş prokurorları olmuşlar. Cümhuriyyətin Sovet Rusiyası tərəfindən işğalından sonra, 13 may 1920-ci il tarixdə Ədliyyə Nazirliyi ləğv edilərək, əvəzində Xalq Ədliyyə Komissarlığı qurulmuş, onun səlahiyyətlərinə qanunvericilik layihələrinin hazırlanması, məhkəmə işçilərinin seçilməsi, təlimatlandırılması və onlara inzibati rəhbərlik edilməsi, qanunçuluğa ali nəzarət və istintaqın aparılması daxil edilmişdir. Lakin 1930-cu ildə bu komissarlıq ləğv edilərək, funksiyaları prokurorluq, Ali Məhkəmə, Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinə və digər orqanlar arasında bölüşdürülmüş, Azərbaycan SSR baş prokuroru eyni zamanda Ədliyyə Naziri hesab olunmuşdur.

Azərbaycan ədliyyə nazirlərinin siyahısı — 28 may 1918-ci ildən sonra ölkədə respublika quruluşu təyin edilmişdi. Həmin vaxtdan başlayaraq Azərbaycanın ədliyyə nazirləri (müxtəlif dövrlər və müxtəlif titullarla) bu siyahıda göstərilib.

Ədliyyə Bakı FK — Bakıda futbol klubu. Ədliyyə futbol klubu Bakıda yaranmışdır. 2 dəfə futbol üzrə Azərbaycan çempionatının elitasında iştirak etmişdir. 2011-ci ildə klub oyunların yarıdan çoxunu keçirmədi.Komandaya keçirmədiyi oyunlarda 3–0 hesabı ilə texniki məğlubiyyət verilirdi.Buna görə də klub fəaliyyətini dayandırdı.

Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyi — qanunvericiliklə müəyyən edilmiş fəaliyyət istiqamətlərinə uyğun olaraq ədliyyə sahəsində dövlət siyasətini və tənzimlənməsini həyata keçirən, hüquq-mühafizə orqanı statusu olan mərkəzi icra hakimiyyəti orqanıdır. 1918-ci il may ayının 28-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaranması ilə yeni hüquq sisteminin formalaşdırılması istiqamətində işlər aparılmış, dövlət qurumları qanunvericilik aktlarının qəbulu və ictimai həyatın yeni normalara uyğun tənzimlənməsi ilə bağlı mühüm tədbirlər həyata keçirilmişdi. Cümhuriyyətin yaranması ilə eyni gündə Ədliyyə Nazirliyi də təsis edildi. 1918-ci ilin noyabr ayının 22-də isə Ədliyyə Nazirliyinin funksiyalarını, fəaliyyət istiqamətlərini və səlahiyyətlərini müəyyən edən mühüm akt-nazirliyin Əsasnaməsi təsdiq olundu. Ədliyyə Nazirliyi Xalq Cümhuriyyətinin mövcud olduğu qısa dövr ərzində digər hüquq-mühafizə orqanları ilə qarşılıqlı əlaqədə fəaliyyət göstərməklə yanaşı, qanunvericilik, normativ aktların hazırlanması və tətbiqi, hüquq mühafizə fəaliyyəti sahəsində önəmli işlər həyata keçirmişdir. Nazirlik ölkədə qanunçuluğun təmin edilməsi üçün qısa müddət ərzində müstəqil məhkəmə sisteminin formalaşması baxımından mühüm işlər görə bilmişdir. Nazirlər Şurasının qərarları ilə 1918-ci il oktyabr ayının 1-də Bakı Dairə Məhkəməsinin və onun tərkibində prokurorluğun fəaliyyəti bərpa edilmiş, Məhkəmə Palatasının təsis edilməsinin labüdlüyü nəzərə alınaraq noyabr ayının 14-də Azərbaycan Məhkəmə Palatasının Əsasnaməsi qəbul olunmuşdur. Hökümətin 1919-cu il 11 avqust tarixli qərarı ilə Daxili İşlər Nazirliyinin tərkibində olan həbsxanalar Ədliyyə Nazirliyinin tabeliyinə verilmiş və bu sahədə iş təkmilləşdirilmişdir. Bu müddət ərzində, Ədliyyə Nazirliyinin təşəbbüsü ilə "Məhkəmə idarəsində vəzifələrə namizədlər haqqında", "Azərbaycanın andlı iclasçılar məhkəməsinin təsis edilməsi haqqında" və digər qanunlar parlamentdə müzakirəyə çıxarılmışdı. Cümhuriyyətin Sovet Rusiyası tərəfindən işğalından sonra, 13 may 1920-ci il tarixdə Ədliyyə Nazirliyi ləğv edilmiş və əvəzində Xalq Ədliyyə Komissarlığı qurulmuşdur.

Qazaxıstan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyi (qaz. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі) — öz səlahiyyətləri daxilində dövlətin fəaliyyətinə hüquqi dəstək verən, dövlət orqanlarının, təşkilatların, vəzifəli şəxslərin və vətəndaşların işində qanunun aliliyini dəstəkləyən, hüquqlarının qorunmasını təmin edən Qazaxıstan Respublikasının mərkəzi icra orqanıdır. Qazaxıstan Respublikası Ədliyyə Nazirliyi haqqında Əsasnamə Qazaxıstan Respublikası Hökumətinin 28 oktyabr 2004-cü il tarixli 1120 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmişdir. Qazaxıstan Respublikası Prezidentinin 22 yanvar 2001-ci il tarixli Fərmanına uyğun olaraq Qazaxıstan Respublikası Hökuməti 29 mart 2001-ci il tarixdə Fikri Mülkiyyət Hüquqları Komitəsini təsis etdi. Müəllif Hüquqları Komitəsinin səlahiyyətləri köçürülmüşdür. Buna görə Nazirlik haqqında Əsasnaməyə dəyişiklik edildi: Müəllif Hüquqları Komitəsi əvəzinə Əqli Mülkiyyət Hüquqları Komitəsi nazirliklər siyahısına daxil edildi. Qazaxıstan Respublikası Prezidentinin 22 yanvar 2001-ci il tarixli Fərmanına uyğun olaraq Qazaxıstan Respublikası Hökumətinin 14 aprel 2001-ci il tarixli qərarı ilə Nazirliyin Məhkəmə Qərarlarının İcrası Komitəsi dağıldı və onun Astana və Almatıdakı idarələri. Buna görə Nazirlik haqqında əsasnaməyə dəyişiklik edildi: Məhkəmə İcra Komitəsi Nazirliyin şöbələrinin sayından çıxarıldı. Nazirliyin əsas vəzifələri məhkəmə icraçılarının və icra məmurlarının təşkilati, kadr və maddi-texniki təminatı, habelə məhkəmə qərarlarının icrasıdır. Qazaxıstan Respublikası Hökumətinin 2 noyabr 2001-ci il tarixli Qərarı ilə fərqli bir formada lisenziyalaşdırma üçün Nazirliyin vəzifələri müəyyən edilmişdir: notariat və vəkillik fəaliyyətinin lisenziyalaşdırılması, məhkəmə ekspertizası və səlahiyyətlərinə aid bütün fəaliyyət növləri.

Ədliyyə naziri (ivr. ‏מִשְׂרָד הַמִשְׁפָּטִים‏‎; ərəb. وزارة العدل‎) — İsrail məhkəmə sisteminə nəzarət edən İsrail hökumət nazirliyidir. İsrailin hazırkı ədliyyə naziri Avi Nissenkorn.

Ədliyyə naziri (ivr. ‏מִשְׂרָד הַמִשְׁפָּטִים‏‎; ərəb. وزارة العدل‎) — İsrail məhkəmə sisteminə nəzarət edən İsrail hökumət nazirliyidir. İsrailin hazırkı ədliyyə naziri Avi Nissenkorn.

Moldova Respublikasının Ədliyyə Nazirliyi (rum. Ministerul Justiției al Republicii Moldova) — Moldova hökumətinin on dörd nazirliyindən biridir. Hazırkı ədliyyə naziri Veronika Mixaylov-Morarudur.

Ədliyyə Nazirliyi (vyet. Bộ Tư pháp) — Vyetnamda qanunların və qaydaların hazırlanması, onların həyata keçirilməsi, hüquqi normativ sənədlərin postresenziyası, inzibati prosedurlara nəzarət, hüquqi təbliğat və maarifləndirmə üzrə dövlət idarəçiliyinə cavabdeh olan nazirlik. O, həmçinin, ölkə miqyasında mülki və inzibati məhkəmə qərarlarının icrasını, məhkəmə-inzibati fəaliyyətləri, məhkəmə işlərinin təmin edilməsini, dövlət kompensasiyasını, məhkəmə qərarlarının icrasını və digər ədalət mühakimə işlərini tənzimləyir, inzibati xətalara qarşı mübarizəyə dair qanun və qaydaların icrasına nəzarət edir.

საქართველოს იუსტიციის სამინისტრო - Gürcüstanın Ədliyyə Nazirliyi Gürcüstanda ədliyyə sisteminin fəaliyyəti tənzimləmək, prokurorlara nəzarət etmək, hüquq sistemini və ictimai asayişi qorumaq, həmçinin ictimaiyyəti qorumaq və Gürcüstanda hüquqi islahatlara başlamaq üçün məsul olan Gürcüstan Nazirlər Kabinetinin tərkibində olan dövlət qurumudur. Hal-hazırda nazirliyə Rati Breqadze rəhbərlik edir. Müstəqil Gürcüstan Respublikasının ilk Ədliyyə Nazirliyi Gürcü Milli Şurası 1918-ci il mayın 26-da Gürcüstanın Müstəqillik Qanununu qəbul etdikdən sonra yaradılmışdır; Bu qanun 1921-ci ildə Gürcüstan Sovet Rusiyasına birləşənə qədər fəaliyyət göstərib. 11 oktyabr 1918-ci il tarixli qanuna əsasən, Ədliyyə Nazirliyində qanunvericiliyin məcəllələşdirilməsini və “Qanunlar və hökumət qərarları toplusu”nun rəsmi nömrəsinin nəşrini öz üzərinə götürən Qanuniləşdirmə İdarəsi yaradıldı. 1991-ci ildə Gürcüstan müstəqillik əldə etdikdən sonra nazirlik yenidən yaradılıb. Nazirliyə üç nazir müavini tərəfindən dəstəklənən nazir rəhbərlik edir. Nazirlik öz fəaliyyətini Prezidentin 7 noyabr 2008-ci il tarixli 541 nömrəli Fərmanına uyğun olaraq həyata keçirir. 2000-ci ilin yanvarından Ədliyyə Nazirliyi cəza sisteminin idarə edilməsi və təşkilati rəhbərliyi kimi ən mühüm səlahiyyətləri əldə etmişdir, dövlət və mülki sənədlərin funksiyaları (2004-cü ildə), Dövlət Arxivinə rəhbərlik edir (2004-cü ildə); Effektiv idarəetmə sisteminin, habelə ərazi məskunlaşma islahatı üzrə Dövlət Komissiyasının və işçi qruplarının fəaliyyətinin təşkilati təminatı (2006-cı ildə). Nazirliyin əsas vəzifələri milli və beynəlxalq məhkəmələr qarşısında dövlət maraqlarını qorumaq; aktiv tənzimləyici qanunlar üçün standartların müəyyən edilməsi; Gürcüstan qanunvericiliyini beynəlxalq qaydalara uyğunlaşdırmaq; Dövlət Reyestrinin yaradılması; miqrasiya və miqrasiya prosedurlarının tənzimlənməsi; Notariat rüsumlarının tənzimlənməsi, dövlət reyestr xidmətləri, əhalinin qeydiyyatı xidmətləri; dövlət arxivinin saxlanması; məhkəmə qərarlarının icrası; Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsində dövlətin təmsilçiliyinin təşkili.

Rusiya Federasiyasının Ədliyyə Nazirliyi (rus. Министе́рство юсти́ции Росси́йской Федера́ции, Миню́ст Росси́и) Rusiya Hökumətinin hüquq və cinayət sisteminə cavabdeh olan bir nazirliyidir. Ədliyyə Nazirliyi Rusiyada məhkəmələri və həbsxanaları idarə edən federal orqandır və iki tabeli federal icra hakimiyyəti orqanı: Federal Məhkəmə İcraçıları Xidməti (FSSP) və Federal Penitensiar Xidmət (FSIN) tərəfindən həyata keçirilir. Ədliyyə Nazirliyinin qərargahı Moskvanın Mərkəzi İnzibati Dairəsinin Yakimanka rayonunda, Jitnaya küçəsi 14 ünvanında yerləşir. Ədliyyə Nazirliyi Sovet İttifaqının dağılmasından sonra 1991-ci ildə yaradılıb və onun adını dəyişdirərək Rusiya SFSR Ədliyyə Nazirliyi adlandırıb, lakin 1802-ci ildə yaradılmış Rusiya İmperiyasının Ədliyyə Nazirliyinin mirasını tələb edirdi. Konstantin Çuyçenko 21 yanvar 2020-ci ildən ədliyyə naziri vəzifəsində çalışır. Rusiya Federasiyası Prezidentinin 13 oktyabr 2004-cü il tarixli Fərmanına (15 dekabr 2016-cı il tarixli dəyişikliklərlə) və digər normativ hüquqi aktlara uyğun olaraq, Ədliyyə Nazirliyi dövlət siyasətinin və tənzimləyici nəzarətin hazırlanması və həyata keçirilməsi ilə də məşğul olur. O, aşağıdakı sahələrdə hüquq-mühafizə vəzifələrini və nəzarət-nəzarət funksiyalarını yerinə yetirir: Cinayət hökmlərinin icrası (Federal Penitensiar Xidmət tərəfindən) Qeyri-kommersiya təşkilatları, o cümlədən beynəlxalq təşkilatların ofisləri və xarici qeyri-hökumət təşkilatları, ictimai birliklər, siyasi partiyalar və dini qurumlar haqqında məlumatların verilməsi və qeydiyyata alınması Hüquqşünas və notariat fəaliyyəti Vətəndaşlıq vəziyyətinin dövlət qeydiyyatı Qanuniləşdirmə və Apostil Məhkəmələrin, məhkəmə icraatının və digər orqanların müəyyən edilmiş qaydasını təmin etmək Korrupsiyaya qarşı mübarizə (Rusiya Baş Prokurorluğunun köməyi ilə) Korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində ekspertizaya malik qanun layihələri müstəqil ekspert kimi akkreditə olunmuş fiziki və hüquqi şəxslər tərəfindən həyata keçirilir. 16 noyabr 2010-cu il tarixinə 828 fiziki və 164 hüquqi şəxs müstəqil ekspert kimi akkreditasiyadan keçib. Rusiya Federasiyasının Ədliyyə Naziri və ya onun səlahiyyətli nazir müavinlərindən biri tərəfindən akkreditasiya haqqında qərar inzibati qaydada dərc edilmişdir.

1906-cı ildə yaradılmış Ədliyyə Nazirliyi hökumət işlərinin təqibinə cavabdehdir. Yəni ədliyyə naziri ölkənin baş prokurorudur,lakin bunun İran İslam Respublikasının daxili işlər nazirinin səlahiyyətində olan polis və polis işi ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Nazirliyin qərargahı 1938-ci ildə açıldı və sırf Avropa memarlıq üslubunu əks etdirir. Nazirlər aşağıdakıları daxil etdilər: Nizam el Mulk (1906) Mirzə Əhməd xan Müşirəssəltənə (1906-1907) [1-ci rəsmi ədliyyə naziri] Abdolhusein Mirza Farmanfarma (1907) Mohammad Ali Khan Ala al-Saltaneh (1907) Seyyed Mahmood Khan 'Ala ul-Molk (1907) Mirza Hasan Khan Pirnia (Moshir ul-Dowleh) (1907) Nezam ul-Molk (1907) Mehdiqulu xan Hidayət (1907) Mohtasham ul-Saltaneh (1907) Mokhber ul-Molk (1907) Mehdi Qoli Khan Mokhber ul-Saltaneh (1907-1908) Mokhber ul-Saltaneh (1908) Mo'ayed ul-Saltaneh (1908) Mohtashem ul-Saltaneh (1908-1909) Əhməd Qəvam (1909-1910) Vosooq ul-Dowleh (1910) Mirza Hassan Khan Esfandiary (1910-1911) Mohammed- 'Ali Khan Zoka' al-Molk (1911-1912) Mirzə İsmayıl xan Mümtazəddövlə (1912) Məhəmmədəli Füruği (1913-1914) Mohammed- 'Ali Khan Zoka' al-Molk (1914-1915) Fat'hollah Khan Sardar Mansur (1915) Mohammed Ali Khan 'Ala' ul-Saltaneh (1915-1916) Mahmood Khan 'Ala' ul-Molk (1916) Seyyed Hasan Modarres (1916) Firuz mirzə Nüsrətəddövlə (1916-1917) Mirzə İsmayıl xan Mümtazəddövlə (1917) Nasr ul-Molk (1917) Mokhber ul-Saltaneh (1917-1918) Nasr ul-Molk (1918) Firuz mirzə Nüsrətəddövlə (1918-1920) Məhəmməd Müsəddiq (1920) Soleiman Khan (1920-1921) Salar Lashkar (1921) Mustafa Ədl (1921) Ebrahim 'Amid (1921-1922) Əbdülhüseyn xan Teymurtaş (1922) Moshar ul-Saltaneh (1922) Sardar Mo'azzam Khorasani (1922) Moshar ul-Saltaneh (1922-1923) Momtaz ul-Molk (1923) 'Amid ul-Saltaneh (1923) Ebrahim Khan Hakim ul-Molk (1923) Mo'azed ul-Saltaneh (1923-1925) Firuz Mirzə Nüsrətəddövlə (1925) 'Emad ul-Saltaneh Fatemi (1925-1926) Mohsen Sadr (1926) Mostafa Adl (1926-1927) Mirzə Həsən Xan Vüsuqəddövlə (1926-1927) Mirzə Ələkbər xan Davər (1926-1927) Əhməd Mətin-Dəftəri (1927-1933) Möhsün Sədr (1933-1935) Möhsün Sədr (1935-1940) Majid Ahi (1940-1941) Mohammed Soruri (1940-1941) 'Ali Hey'at (1940-1941) Majid Ahi (1941-1942) Abbas Qoli Golshaian (1941-1942) Majid Ahi (1942) Mohsen Sadr (1942) 'Ali Asghar Hekmat (1942) Asadullah Mameqani (1942-1943) Möhsün Sədr (1942-1943) Allah-Yar Saleh (1943-1944) Mostafa Adl (1944-1945) Allah-Yar Saleh (1945) Amanollah Ardalan (1945) Hasan'ali Kamal Hedayar (1945) Allah-Yar Saleh (1946) Ali Akbar Musavi Zadeh (1946-1947) Mohammed Soruri (1947-1948) Nezam ul-Saltaneh (1948) Abbas Qoli Golshaian (1948) Sajjadi (1948-1950) Mohammed 'Ali Buzari (1950-1951) Jamal Akhavi (1951) Ali Heyat (1951) Shamseddin Amir-Alaei (1951-1952) Abdolali Lotfi (1952-1953) Jamal Akhavi (1953-1955) Fakhr ul-Din Shadman (1953-1955) Abbas Quli Golshaian (1955-1957) Əli xan Əmini (1955-1957) Mohammad Ali Hedayati (1957-1961) Mohammad 'Ali Momtaz (1961) Husein Najafi (1961) Nour ul-Din Alamuti (1961-1962) Mohammad Baheri (1962-1964) Gholamhusein Khoshbin (1962-1964) Baqer Amali (1964-1966) Javad Sadr (1967-1968) Manuchehr Parto (1968-1970) Sadeq Ahmadi (1972-1976) Mundhir al-Shawi (1976) Qolam Reza Kianpur (1977-1978) Mohammed Baheri (1978) Husein Najafi (1978-1979) Yahya Sadeq Vaziri (1979) Asadollah Mobasheri (1979) Ahmad Sayyed Javadi (1979) Judicial Council under observation of Məhəmməd Behişti (1979-1980) Ebrahim Ahadi (1980-1981) Mohammad Asghari (1981-1984) Hassan Habibi (1984-1989) Esmail Shooshtari (1989-2005) Jamal Karimi-Rad (2005-2006) Gholam-Hossein Elham (2006-2009) Morteza Bakhtiari (2009-2013) Mostafa Pourmohammadi (2013-2017) Alireza Avayi (2017–2021) Amin Hossein Rahimi (2021–present) Ədliyyə Nazirliyi Daxili İşlər Nazirliyi (İran) Kəşfiyyat Nazirliyi (İran) İran Siyasəti Vikianbarda Ədliyyə Nazirliyi (İran) ilə əlaqəli mediafayllar var.

Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyi — qanunvericiliklə müəyyən edilmiş fəaliyyət istiqamətlərinə uyğun olaraq ədliyyə sahəsində dövlət siyasətini və tənzimlənməsini həyata keçirən, hüquq-mühafizə orqanı statusu olan mərkəzi icra hakimiyyəti orqanıdır. == Tarixi == 1802-ci ildə Rusiya İmperiyasında Ədliyyə Nazirliyi yarandıqdan sonra Ədliyyə Naziri eyni zamanda ölkənin Baş prokuroru hesab edilmiş, 1813-cü il Gülüstan və 1828-ci il Türkmənçay müqavilələri əsasında Azərbaycan torpaqlarının parçalanması nəticəsində quzey Azərbaycan torpaqları Rusiya tərəfindən işğal olduqndan sonra, qeyd olunan qurumların yurisdiksiyası Azərbaycan ərazisinə də şamil olunmuşdur. 1918-ci il may ayının 28-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaranması ilə yeni hüquq sisteminin formalaşdırılması istiqamətində işlər aparılmış, dövlət qurumları qanunvericilik aktlarının qəbulu və ictimai həyatın yeni normalara uyğun tənzimlənməsi ilə bağlı mühüm tədbirlər həyata keçirilmişdir. Cümhuriyyətin yaranması ilə eyni gündə (28.05.1918) Ədliyyə Nazirliyi də təsis edilmiş, Azərbaycan Məhkəmə Palatasının Əsasnaməsinin qəbul edilməsinin ardınca, 1918-ci ilin noyabr ayının 22-də isə Ədliyyə Nazirliyinin funksiyalarını, fəaliyyət istiqamətlərini və səlahiyyətlərini müəyyən edən Əsasnaməsi təsdiq olunmuşdur. Ədliyyə Nazirliyi Xalq Cümhuriyyətinin mövcud olduğu qısa dövr ərzində digər hüquq-mühafizə orqanları ilə qarşılıqlı əlaqədə fəaliyyət göstərməklə yanaşı, qanunvericilik, normativ aktların hazırlanması və tətbiqi, hüquq mühafizə fəaliyyəti sahəsində önəmli işlər həyata keçirmiş, Nazirlik ölkədə qanunçuluğun təmin edilməsi üçün qısa müddət ərzində müstəqil məhkəmə sisteminin formalaşması baxımından mühüm işlər görə bilmişdir. Hökümətin 1919-cu il 11 avqust tarixli qərarı ilə Daxili İşlər Nazirliyinin tərkibində olan həbsxanalar Ədliyyə Nazirliyinin tabeliyinə verilmiş və bu sahədə iş təkmilləşdirilmişdir. Bu müddət ərzində, Ədliyyə Nazirliyinin təşəbbüsü ilə "Məhkəmə idarəsində vəzifələrə namizədlər haqqında", "Azərbaycanın andlı iclasçılar məhkəməsinin təsis edilməsi haqqında" və digər qanunlar parlamentdə müzakirəyə çıxarılmışdır. Bu dövrdə F.Xoyski, X.Xasməmmədov, A.Safikürdski, T.Makinski Azərbaycan Xalq Cumhurriyyətinin Ədliyyə Nazirləri, eyni zamanda baş prokurorları olmuşlar. Cümhuriyyətin Sovet Rusiyası tərəfindən işğalından sonra, 13 may 1920-ci il tarixdə Ədliyyə Nazirliyi ləğv edilərək, əvəzində Xalq Ədliyyə Komissarlığı qurulmuş, onun səlahiyyətlərinə qanunvericilik layihələrinin hazırlanması, məhkəmə işçilərinin seçilməsi, təlimatlandırılması və onlara inzibati rəhbərlik edilməsi, qanunçuluğa ali nəzarət və istintaqın aparılması daxil edilmişdir. Lakin 1930-cu ildə bu komissarlıq ləğv edilərək, funksiyaları prokurorluq, Ali Məhkəmə, Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinə və digər orqanlar arasında bölüşdürülmüş, Azərbaycan SSR baş prokuroru eyni zamanda Ədliyyə Naziri hesab olunmuşdur.

Azərbaycan ədliyyə nazirlərinin siyahısı — 28 may 1918-ci ildən sonra ölkədə respublika quruluşu təyin edilmişdi. Həmin vaxtdan başlayaraq Azərbaycanın ədliyyə nazirləri (müxtəlif dövrlər və müxtəlif titullarla) bu siyahıda göstərilib.

Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi tərəfindən təsdiq edilmiş "Ədliyyə işçilərinin rütbə dərəcələri" və "Prokurorluq orqanlarının işçilərinin fərqlənmə nişanları və xüsusi geyim formasının təsviri haqqında" qanunlara əsasən Ədliyyə və Prokurorluq orqanları işçilərinə verilən ali xüsusi rütbədir. Həqiqi dövlət ədliyyə müşavirinin poqonunun üzərində 40 mm diametri olan qabarıq şəkilli qızılı rəngli lifdən Azərbaycan Respublikasının Dövlət gerbi, ondan aşağı hissədə diametri 40 mm olan qabarıq şəkilli səkkizguşəli ulduz hörülür. Poqonun aşağı kənarından ulduzun mərkəzinə qədər olan məsafə 45 mm, gerb ilə ulduzun mərkəzləri arasındakı məsafə isə 65 mm olur. Poqonlar pencəyə, paltoya, plaşa və köynəyə bərkidilir. Həqiqi dövlət ədliyyə müşaviri poqonları mahud astar üzərində xüsusi toxunmuş gümüşü rəngli liflərdən hazırlanır. == Azərbaycan Respublikasının həqiqi dövlət ədliyyə müşavirləri == 16 oktyabr 1992 — İxtiyar Əlibala oğlu Şirinov — Azərbaycan Respublikasının Baş prokuroru (1992–1993). 14 sentyabr 1993-cü ildə məhrum edilib. 9 noyabr 1993 — Əli Ömər oğlu Ömərov — Azərbaycan Respublikasının Baş prokuroru (1993–1994).

Azərbaycan ədliyyə nazirlərinin siyahısı — 28 may 1918-ci ildən sonra ölkədə respublika quruluşu təyin edilmişdi. Həmin vaxtdan başlayaraq Azərbaycanın ədliyyə nazirləri (müxtəlif dövrlər və müxtəlif titullarla) bu siyahıda göstərilib.

Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyi — qanunvericiliklə müəyyən edilmiş fəaliyyət istiqamətlərinə uyğun olaraq ədliyyə sahəsində dövlət siyasətini və tənzimlənməsini həyata keçirən, hüquq-mühafizə orqanı statusu olan mərkəzi icra hakimiyyəti orqanıdır. == Tarixi == 1802-ci ildə Rusiya İmperiyasında Ədliyyə Nazirliyi yarandıqdan sonra Ədliyyə Naziri eyni zamanda ölkənin Baş prokuroru hesab edilmiş, 1813-cü il Gülüstan və 1828-ci il Türkmənçay müqavilələri əsasında Azərbaycan torpaqlarının parçalanması nəticəsində quzey Azərbaycan torpaqları Rusiya tərəfindən işğal olduqndan sonra, qeyd olunan qurumların yurisdiksiyası Azərbaycan ərazisinə də şamil olunmuşdur. 1918-ci il may ayının 28-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaranması ilə yeni hüquq sisteminin formalaşdırılması istiqamətində işlər aparılmış, dövlət qurumları qanunvericilik aktlarının qəbulu və ictimai həyatın yeni normalara uyğun tənzimlənməsi ilə bağlı mühüm tədbirlər həyata keçirilmişdir. Cümhuriyyətin yaranması ilə eyni gündə (28.05.1918) Ədliyyə Nazirliyi də təsis edilmiş, Azərbaycan Məhkəmə Palatasının Əsasnaməsinin qəbul edilməsinin ardınca, 1918-ci ilin noyabr ayının 22-də isə Ədliyyə Nazirliyinin funksiyalarını, fəaliyyət istiqamətlərini və səlahiyyətlərini müəyyən edən Əsasnaməsi təsdiq olunmuşdur. Ədliyyə Nazirliyi Xalq Cümhuriyyətinin mövcud olduğu qısa dövr ərzində digər hüquq-mühafizə orqanları ilə qarşılıqlı əlaqədə fəaliyyət göstərməklə yanaşı, qanunvericilik, normativ aktların hazırlanması və tətbiqi, hüquq mühafizə fəaliyyəti sahəsində önəmli işlər həyata keçirmiş, Nazirlik ölkədə qanunçuluğun təmin edilməsi üçün qısa müddət ərzində müstəqil məhkəmə sisteminin formalaşması baxımından mühüm işlər görə bilmişdir. Hökümətin 1919-cu il 11 avqust tarixli qərarı ilə Daxili İşlər Nazirliyinin tərkibində olan həbsxanalar Ədliyyə Nazirliyinin tabeliyinə verilmiş və bu sahədə iş təkmilləşdirilmişdir. Bu müddət ərzində, Ədliyyə Nazirliyinin təşəbbüsü ilə "Məhkəmə idarəsində vəzifələrə namizədlər haqqında", "Azərbaycanın andlı iclasçılar məhkəməsinin təsis edilməsi haqqında" və digər qanunlar parlamentdə müzakirəyə çıxarılmışdır. Bu dövrdə F.Xoyski, X.Xasməmmədov, A.Safikürdski, T.Makinski Azərbaycan Xalq Cumhurriyyətinin Ədliyyə Nazirləri, eyni zamanda baş prokurorları olmuşlar. Cümhuriyyətin Sovet Rusiyası tərəfindən işğalından sonra, 13 may 1920-ci il tarixdə Ədliyyə Nazirliyi ləğv edilərək, əvəzində Xalq Ədliyyə Komissarlığı qurulmuş, onun səlahiyyətlərinə qanunvericilik layihələrinin hazırlanması, məhkəmə işçilərinin seçilməsi, təlimatlandırılması və onlara inzibati rəhbərlik edilməsi, qanunçuluğa ali nəzarət və istintaqın aparılması daxil edilmişdir. Lakin 1930-cu ildə bu komissarlıq ləğv edilərək, funksiyaları prokurorluq, Ali Məhkəmə, Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinə və digər orqanlar arasında bölüşdürülmüş, Azərbaycan SSR baş prokuroru eyni zamanda Ədliyyə Naziri hesab olunmuşdur.