Lüğətlərdə axtarış.

Müdərris — Osmanlı Dövləti və Səlcuqlularda mədrəsələrdə dərs deyən alimlər. Ərəbcə "dərs" məsdərindən yaranan müdərris sözü, dərs deyən müəllim, şəxs mənasını bildirir. Ənənəyə əsasən, dövrün məktəb vəya mədrəsələrində təhsilini tamamlayıb, icazət (diplom) aldıqdan sonra mədrəsə və məscidlərdə dərs deyən şəxslər müdərris adını qazanmışdır. Müdərris ifadəsi daha çox X əsrdən sonra istifadə olunmuşdur.

Meral Menderes (1933, İstanbul – 27 dekabr 2011) — soprano kimi türk opera müğənnisi idi. == Erkən Həyatı == Meral Menderes 1933-cü ildə Türkiyənin qərbində, Aydın vilayətinin Quşadasında anadan olub. İlk müğənnilik dərslərini İstanbul Bələdiyyə Konservatoriyasında Münir Ceyhandan alıb. O, daha sonra yeni yaradılmış Opera Studiyasında təhsil alıb. Ona xarici və türk səs məşqçiləri tərəfindən mentorluq edilib. == Karyera == Menderes 19 mart 1960-cı ildə 1959-cu ildə qurulan İstanbul Şəhər Operasında səhnəyə qoyulan Cakomo Puççininin "Toska" operasında çıxış edərək səhnəyə çıxdı. Onun növbəti çıxışı Puççininin "Madama Butterfly" operasında oldu. Onun sonrakı rolları Pietro Mascagni tərəfindən Cavalleria rusticana və Puccini tərəfindən La Bohème filmində Santuzza rolu idi. Puççininin Ankarada səhnəyə qoyulan "Turandot"unda o, həm şahzadə Turandot, həm də kəniz Liu obrazlarını canlandırıb. O, Cüzeppe Verdinin Makbet, Jak Offenbaxın Hoffman nağıllarında Antoniya, Verdinin maskerada Un ballo, Bedrix Smetana tərəfindən Barter edilmiş gəlin və Verdinin Il trovatore kimi operalarında çıxış edib.

Seyid Həsən Müdərris-Qumşeyi (1870 – 1 dekabr, 1937) — müctəhid. Seyid Həsən Müdərris gənc yaşlarında İsfahanda, Nəcəfdə ruhani məktəblərində təhsil almış və müctəhid dərəcəsinə çatmışdır. Konstitusiyanın "əlavə" hissəsinin 2-ci maddəsinə görə, Məclisin hər bir dövrəsində 5 nəfər müctəhidi nümayəndə kimi Məclisdə iştirak etməyə hüququ vardır. S. H. Müdərris ikinci və üçüncü məclisdə həmin 5 nəfər ruhaninin biri kimi iştirak etmişdi. S. H. Müdərris üşüncü Məclisdə heyəti eımiyyə fraksiyasının lideri kimi fəaliyyət edirdi. O, Kirmanşahda təşkil edilmiş müvəqqəti (Qərb) hökumətinin ədliyyə naziri vəzifəsinə təyin edilmişdi. S. H. Müdərris Rza xan hakimiyyətinə qarşı mübarizədə fəal iştirak etmiş, 1926-cı ildə Rza şah polisi tərəfindən sürgündə öldürülmüşdür. Ənvər Çingizoğlu, Məşrutə ensiklopediyası, Bakı, 2011. 624 səh.

Tərbiyət Müdərris Universiteti (fars. دانشگاه تربیت مدرس‎) — İran İslam Respublikasının Təhsil Nazirliyinin tabeliyində olan ali təhsil müəssisəsi. Universitetin əsası 1982-ci ildə qoyulmuşdur. İran İslam Respublikasının Tehran şəhərində yerləşir. Hazırda, magistratura, dokturantura və post-dokturantura pillələrində tələbə qəbul edir. Tərbiyət Müdərris Universiteti 1981-ci ildə yaradılıb. Faydalı elm istehsal etmək, bilik və texnologiyanın sərhədlərini genişləndirmək, xüsusən elm istehsalı hərəkatını, proqram təminatı hərəkatını inkişaf etdirmək, gücləndirmək və elmi istehsalın payını artırmaq üçün müxtəlif elmlər üzrə professor-müəllim heyətini hazırlamaq məqsədi ilə təhsil və tədqiqat sahəsində aparıcı universitet humanitar elmlərin inkişafı, milli ehtiyaclar və yeni tətbiqi texnologiyalar üzrə regional və beynəlxalq elmi mərkəzlərin qarşılıqlı əlaqəsi ilə işləyir. Hüquq Humanitar elmlər və fəlsəfə Tibb Riyaziyyat Biologiya Fənlərarası elm və texnologiyalar Mədən Kənd təsərrüfatı İdarəetmə və İqtisadiyyat Təbii ehtiyatlar və dəniz elmləri Elektrik və kompüter mühəndisliyi kimya mühəndisliyi Sənaye və sistem mühəndisliyi Ətraf mühit və ekologiya Mexanika İncəsənət və memarlıq. Universitet nəzdnində 20-dən çox elmi-tədqiqat institutu və 15-dən çox elmi araşdırma mərkəzi var. Tərbiyət Müdərris Universitet İran İslam Respublikası universitetləri arasında Tehran Universitetindən sonra ikinci sıradadır.

Əkrəm Münfərid Arya (1946 Tehran)- İranın ilk qadın pilotu.İran İslam İnqilabından sonra, uşaqları ilə İsveçə köçdü.

Adnan Menderes (1899[…], Aydın, Aydın vilayəti, Osmanlı imperiyası – 17 sentyabr 1961[…], İmralı, Bursa vilayəti) — Türkiyə Respublikasının 9-cu və CXP-li olmayan ilk baş naziri (1950–1960). == Uşaqlıq və gənclik illəri == 1899-cu ildə Aydınlı torpaq sahibi varlı bir fermerin oğlu olaraq doğulmuşdur. Doğulduğu yerə aid məlumata görə Aydında doğulmuşdur, lakin şəxsiyyət vəsiqəsində İzmir yazılıb və bir çıxışında izmirlilərə dəyərli yerlilərim deyə müraciət etmişdir, lakin bunun sadəcə bir xitab şəkli olduğu da güman edilir. Kırım tatarı əsilli olan babası Hacı Əli Paşa Konyadan köç etmişdir. Atası İbrahim Etem bəy, anası Tevfika xanımdır. Ana və atasını kiçik yaşlarında itirmiş, nənəsinin himayəsində yaşamışdır. Bacısı Məlikə də kiçik yaşlarında vəfat etmişdir. Birinci Dünya Müharibəsi illərində futbolçu olmuşdur. Təhsilə İzmir İttihad və Tərəqqi Məktəbində başlayan Adnan Menderes, Qızılçulu Amerikan Kollecində oxuyarkən missionerlərlə başına dərd açdığı üçün, müxtəlif yerlərə müraciət etmişdi. Müraciət etdiyi yerlərdən birinin başında Cəlal Bayar dururdu.

Aydın Menderes (5 may 1946, Ankara – 23 dekabr 2011, Ankara) — Türk siyasətçisi == Həyatı == Aydın Menderes 1946-cı ildə Ankarada doğulub. 1968-ci ildə Ankara İqtisadi və Ticari Elmlər Akademiyasının məzunu olub. Siyasətə 1970-ci ildə Demokratik Partiyanın vilayət başçısı kimi daxil olan Menderes, 1977-ci ildə Ədalət Partiyasından Konya millət vəkili seçilib. 12 Sentyabr dövlət çevrilişindən sonra 10 il siyasətdən kənarlaşdırılan Menderes, 1993-cü ildə banisi olduğu Böyük Dəyişiklik Partiyasının başçısı seçilir. 1994-cü ildə Demokrat Partiyanın başçısı olur. 1995-ci ildə Rifah Partiyasından İstanbul millət vəkili seçilən və 1996-cı ildə bu partiyada başqan müavini vəzifəsinə gətirilən Aydın Menderes, 1999-cu ildə Fəzilət Partiyasından İstanbul millət vəkili olub. Menderes elə həmin il Fəzilət Partiyasından istefa verib. 3 noyabr 2002-ci il tarixində Doğru Yol Partiyasından (DYP) millət vəkilliyinə namizəd olub, ancaq DYP baryeri keçə bilmədiyi üçün siyasətdən uzaqlaşdığını elan edən Menderes, tərcüməçiliklə məşğul olub və "Yeni Əsr" qəzetində köşə yazısı hazırlayıb. Edam edilən keçmiş baş nazir Adnan Menderesin son oğulu olan Aydın Menderes, keçirdiyi yol qəzası nəticəsində qismən iflic olub. Menderes 2011-ci ilin dekabrın 23-də 1 aydır müalicə gördüyü Ankara Atatürk Təhsil və Araşdırma Xəstəxanasında vəfat edib.

Fatma Berrin Menderes (1905, İzmir, Aydın vilayəti – 22 aprel 1994, Ankara) Türkiyənin sabiq baş naziri Adnan Menderesin həyat yoldaşı. == Həyatı == Evliyazadə Hacı Mehmet Əfəndinin qızı Naciye Xanım ilə Yemişçibaşı İzzət Bəyin ən kiçik övladı olaraq 1905-ci ildə İzmirdə anadan olub. Ana tərəfindən ailəsi Evliyazadələr İzmirin öndə gələn ailələrindən biri idi. Aydın ilində kənd təsərrüfatı ilə məşğul olan Adnan Menderes ilə 1929-cu ildə evlənmişdi. Həyat yoldaşının Cümhuriyyət Xalq Partiyasından (CHP) millət vəkili seçilməsindən sonra 1931-ci ildə birlikdə Ankaraya köçdülər. Ailə qurmalarından sonra Yüksel (1930–1972), Mutlu (1937–1978) və Aydın (1946–2011) adında üç oğulları dünyaya gəldi. Həyat yoldaşı Demokrat Partiyası (DP) ilə 10 il hakimiyyətdə təmsil olundu və Türkiyədə dövlət çevrilişindən sonra 17 sentyabr 1961-ci ildə İmralı adasında edam edildi. Berrin Menderes 1972-ci ildə böyük oğlu Yüksel Menderesi itirdi. 1975-ci ildə böyük bacısı Güzin Dülger, 1978-ci ildə ortancıl oğlu Mutlu vəfat etdikdən sonra həyatına kiçik oğlu Aydınla davam etdi. Qardaşı Samim Yemişçibaşı 1985-ci ildə dünyasını dəyişib.

Menderes (türk. Menderes) — İzmir ilinin ilçəsi. İzmirin cənubunda yer alır. İl mərkəzinə uzaqlığı 18 km-dir. İlçənin qərbində Səfərihisar, şimalında Qaziemir və Qarabağlar, şimal-şərqində Buca, şərqində Torbalı, cənub-şərqində Səlcuq ilçələri, cənubunda isə Egey dənizi yerləşir. İlçənin sahəsi 777 km2-dir. 2019-cu ilin statistikasına əsasən ilçə əhalisi 97,123 nəfərdir.

Meral Menderes (1933, İstanbul – 27 dekabr 2011) — soprano kimi türk opera müğənnisi idi. Meral Menderes 1933-cü ildə Türkiyənin qərbində, Aydın vilayətinin Quşadasında anadan olub. İlk müğənnilik dərslərini İstanbul Bələdiyyə Konservatoriyasında Münir Ceyhandan alıb. O, daha sonra yeni yaradılmış Opera Studiyasında təhsil alıb. Ona xarici və türk səs məşqçiləri tərəfindən mentorluq edilib. Menderes 19 mart 1960-cı ildə 1959-cu ildə qurulan İstanbul Şəhər Operasında səhnəyə qoyulan Cakomo Puççininin "Toska" operasında çıxış edərək səhnəyə çıxdı. Onun növbəti çıxışı Puççininin "Madama Butterfly" operasında oldu. Onun sonrakı rolları Pietro Mascagni tərəfindən Cavalleria rusticana və Puccini tərəfindən La Bohème filmində Santuzza rolu idi. Puççininin Ankarada səhnəyə qoyulan "Turandot"unda o, həm şahzadə Turandot, həm də kəniz Liu obrazlarını canlandırıb. O, Cüzeppe Verdinin Makbet, Jak Offenbaxın Hoffman nağıllarında Antoniya, Verdinin maskerada Un ballo, Bedrix Smetana tərəfindən Barter edilmiş gəlin və Verdinin Il trovatore kimi operalarında çıxış edib.

Böyük Menderes çayı (türk. Büyük Menderes) — Qərbi Anadolunun ən böyük çayı və Menderes hövzəsinin əsas suvarma mənbəyi. Kufi çayı ilə Banaz çayının qollarının birləşməsindən əmələ gəlir və Egey dənizinə tökülür. Onun uzunluğu 548 km-dir. Böyük Menderes düzünün bataqlıqları quruduqdan sonra Türkiyənin ən məhsuldar ərazilərindən birinə çevrilib. == Axarı == Çay Kelen yaxınlığından İşiklı gölü su anbarından başlayır və burada Kir vadisinə tökülür. Uşakdan gələn və Menderesin ən böyük qollarından biri olan Banaz çayı ona qovuşduqdan sonra Sarayköy düzünə enir. Dənizli sərhədləri daxilində Çürüksu və Gökpınar çaylarından qidalanır və qərb istiqamətində davam edir. Nazillinin cənubundan gələn Akçay da burda ona birləşir. Nazilli, Aydın və Sökə düzənliklərini su ilə qidalandırır.

Böyük Menderes çayı (türk. Büyük Menderes) — Qərbi Anadolunun ən böyük çayı və Menderes hövzəsinin əsas suvarma mənbəyi. Kufi çayı ilə Banaz çayının qollarının birləşməsindən əmələ gəlir və Egey dənizinə tökülür. Onun uzunluğu 548 km-dir. Böyük Menderes düzünün bataqlıqları quruduqdan sonra Türkiyənin ən məhsuldar ərazilərindən birinə çevrilib. == Axarı == Çay Kelen yaxınlığından İşiklı gölü su anbarından başlayır və burada Kir vadisinə tökülür. Uşakdan gələn və Menderesin ən böyük qollarından biri olan Banaz çayı ona qovuşduqdan sonra Sarayköy düzünə enir. Dənizli sərhədləri daxilində Çürüksu və Gökpınar çaylarından qidalanır və qərb istiqamətində davam edir. Nazillinin cənubundan gələn Akçay da burda ona birləşir. Nazilli, Aydın və Sökə düzənliklərini su ilə qidalandırır.

Adnan Menderes Hava Limanı (türk. Adnan Menderes Havalimanı) — Türkiyənin İzmir ilinə xidmət verən beynəlxalq havalımanı. Şəhər mərkəzindən 14 km (8.7 mil) cənubda, Qaziemir ilçəsi sərhədlərindədir. Adını 1950-1960-cı illər arasında baş nazir işləyən Adnan Menderesdən (1899-1961) alır. Hava limanının sahibi Dövlət Hava Limanları İdarəsidir, operator TAV Hava limanlarıdır. 2018-ci ildə 13.410.378 sərnişin və 91.447 təyyarə qəbul edən Adnan Menderes Hava limanı, ölkənin ən məşğul beşinci hava limanıdır. Yük daşınması baxımından 11,889 ton ilə ölkənin hava limanları arasında üçüncü yeri tutur. == Tarixçəsi == Əvvəlki adı Cüməovası Hava Limanı olan bu hava limanı inşa edilməmişdən öncə, İzmirdə bütün mülki uçuşlar Çiğli Hava Limanında həyata keçirilirdi. Çiğli Hava Limanı təmirə girəndə Cüməovası Hava limanı istifadəyə verildi. Lakin texniki çatışmazlıqlar səbəbindən gecə uçuşları həyata keçirilmədi və böyük təyyarələr uçuş zolağına enə bilmədi.

Dilək Yarımadası və Böyük Menderes Deltası Milli Parkı (türk. Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Millî Parkı) — Qorunma hüququna malik olan Milli park, Türkiyənin qərbində qərarlaşır. İnzibati cəhətdən Aydın ili və Quşadası rayonuna daxildir. Dilək yarımadasının 10, 985 ha ərazisi 19 may 1966-cı ildə milli park statusu alır. 1994-cü ildə onun ərazisinə Böyük Menderes deltası parkın ərazisinə daxil edilmişdir. 1994-cü ildə milli parkın ərazisi 16 690 ha ərazi böyümüşdür == Biologiya == Parkın ərazisi rəngarəng bitki və heyvalar aləmi ilə zəngindir. Parkın ərazisi Ramsar konvensiyası, Bern konvensiyası, Bioloji müxtəliflik haqqında konvensiya, və Barselona konvensiyası ilə qorunur. === Flora === Temperatur və iqlim rəngarəngliyi səbəbindən park ərazisində təkcə Egey florası deyil həm də bütün Türkiyə ərazisində rasyt gəlinən bitki örtüyünə rast gəlmək olar. Burada Aralıqdənizi regionu, Mərmər dənizi regionu və Qaradənizi regionuna xas bitkiləri görmək olur. Milli park ərazisində 800 növ bitki yetişir.