Tritium
Radioaktiv hidrogen izotopu olan tritium, təbii olaraq meydana gələ bildiyi kimi, süni olaraq da meydana gələ bilməsi mümkün olan rəngsiz, qoxusuz və havadan daha yüngül bir qazdır. Bu element beta işıldaması edərkən ətrafa saçdığı elektronlar fosfor ilə istifadə edildiyində uzun illər başqa bir enerji qaynağına ehtiyac duymadan işıldaya bilən bir vəsaitə çevrilər. Kino salonlarında və ya çoxu yerdə gördüyümüz 'təcili çıxış' tabelləri bu yolla hazırlanmışdır. Eyni zamanda hidrogen bombası istehsalında da istifadə edilməkdədir. Qramı 30.000 Dollardır.
Triticum
Buğda (lat. Triticum) — bitkilər aləminin qırtıcçiçəklilər dəstəsinin qırtıckimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
Kökləri saçaqlı, 14-40 sm arasında uzun saplaqlı bir bitkidir. Buğda ən çox yetişdirilən taxıl olaraq yerini almışdır. Bunun əsas səbəbləri arasında, müxtəlif iqlim şərtlərinə göstərdiyi uyum, qidalandırıcı xüsusiyyəti, xammal olaraq istifadə olunan sahənin genişliyini göstərə bilərik.
Buğdа – əsаs ərzаq bitkisidir. Dünyаdа əkin sаhəsinə görə birinci yеri tutur. Buğdа dənində 80-84% еndоspеrm оlmаsı istеhsаl zаmаnı yüksək sоrtlu un çıхımını аrtırır. Buğdаnın bоtаniki və əmtəə təsnifаtı vаrdır. Cəmi 22 bоtаniki növü yаyılmışdır.
Frumentum triticum
Yumşaq buğda (lat. Triticum aestivum) — bitkilər aləminin qırtıcçiçəklilər dəstəsinin qırtıckimilər fəsiləsinin buğda cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
=== Homotipik sinonimləri ===
== Yarımnövləri ==
Triticum aestivum subsp. aestivum
Triticum aestivum subsp. compactum (Host) H.Messik.
Triticum aestivum subsp. macha (Dekapr. & Menabde) McKey
Triticum aestivum subsp. spelta (L.) Thell.
Triticum aestivum subsp.
Triticum aestivum
Yumşaq buğda (lat. Triticum aestivum) — bitkilər aləminin qırtıcçiçəklilər dəstəsinin qırtıckimilər fəsiləsinin buğda cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
=== Homotipik sinonimləri ===
== Yarımnövləri ==
Triticum aestivum subsp. aestivum
Triticum aestivum subsp. compactum (Host) H.Messik.
Triticum aestivum subsp. macha (Dekapr. & Menabde) McKey
Triticum aestivum subsp. spelta (L.) Thell.
Triticum aestivum subsp.
Triticum aristatum
Yumşaq buğda (lat. Triticum aestivum) — bitkilər aləminin qırtıcçiçəklilər dəstəsinin qırtıckimilər fəsiləsinin buğda cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
=== Homotipik sinonimləri ===
== Yarımnövləri ==
Triticum aestivum subsp. aestivum
Triticum aestivum subsp. compactum (Host) H.Messik.
Triticum aestivum subsp. macha (Dekapr. & Menabde) McKey
Triticum aestivum subsp. spelta (L.) Thell.
Triticum aestivum subsp.
Triticum cereale
Triticum cereale Schrank — Triticum aestivum subsp. aestivum bitki yarımnövünün sinonimi.
Triticum cereale Bernh. — Triticum aestivum subsp. aestivum bitki yarımnövünün sinonimi.
Triticum cereale (L.) Salisb. — Secale cereale bitki növünün sinonimi.
Triticum triunciale
Aegilops triuncialis (lat. Aegilops triuncialis) — qırtıckimilər fəsiləsinin buğdayıot cinsinə aid bitki növü.
Triticum vagans
Aegilops geniculata (lat. Aegilops geniculata) — qırtıckimilər fəsiləsinin buğdayıot cinsinə aid bitki növü.
== Sinonim ==
== Arealı ==
Aegilops geniculata növü Kanar adaları, eləcə də Aralıq dənizi sahilləri-dan Əfqanıstana qədər yayılmışdır.
Triticum vulgare
Yumşaq buğda (lat. Triticum aestivum) — bitkilər aləminin qırtıcçiçəklilər dəstəsinin qırtıckimilər fəsiləsinin buğda cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
=== Homotipik sinonimləri ===
== Yarımnövləri ==
Triticum aestivum subsp. aestivum
Triticum aestivum subsp. compactum (Host) H.Messik.
Triticum aestivum subsp. macha (Dekapr. & Menabde) McKey
Triticum aestivum subsp. spelta (L.) Thell.
Triticum aestivum subsp.
Triticum cylindricum
Silindrik buğdayıot (lat. Aegilops cylindrica) — qırtıckimilər fəsiləsinin buğdayıot cinsinə aid bitki növü.
Arctium
Atpıtrağı (lat. Arctium) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
Kritius
Kritius (yun. Κριτίας E.ə. 460 – E.ə. 403) — Qədim Afinalı siyasi fiqur və yazıçı. Afinada doğulub Callaescherusun oğlu: Platonun anası Perictioneun qohumudur. Sokratın yaxınlarından biri idi. Sokratın Müdafiəsində adı keçir. Ancaq Afina xalqına qarşı onu müdafiə etməmişdi. Afinanın eradan əvvəl 404-cü ildəki çöküşündən sonra, sürgündən qayıdaraq iqtidarı ələ keçirən və, özünün ən sərt üzvlərindən biri olduğu, Otuz Tiran rəhbərliyi zamanında gerçəkləşən qanlı təmizlikdən məsul tutuldu.
İridium
İridium (Ir) – D.İ. Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində 77-ci element.
Elementlərin dövri sisteminin VIII qrupunda, platin qrupu metallarına mənsub, həmçinin qızıl və gümüşlə birlikdə vacib metallar sirasına daxil olan kimyəvi elementdir. Təbiətdə iki stabil izotopu var: 191İr (38,5%) və 193İr (61,5%).
== Tarixi ==
İridium elementini 1804-ci ildə ingilis kimyaçısı S.Tennant kəşf etmiş və dördvalentli iridiumun üçvalentliyə reduksiya zamanı birləşmələrinin müxtəlif rənglər almasına görə onu “ İridium” adlandırmışdır (yunanca iris (iridos) – göyqurşağı deməkdir). Nadir hallarda, adətən, platinlə birlikdə tapılır. Yer qabığında kütləcə 10-7% - dir.
== Fiziki xassələri ==
İridium çox bərk, çətin əriyən gümüşü-ağ metaldır.
== Kimyəvi xassələri ==
Kimyəvi cəhətdən çox davamlıdır. 12000C temperaturdan yuxarı İrO3 şəklində qismən
buxarlanır. Flüorla iridium 400-5000C, xlor və kükürdlə közərmə temperaturunda reaksiyaya daxil olur.