Поиск по словарям.

Əmək bazarı — tələb və təklifin qarşılaşdığı yerdir. Əmək bazarı cəmiyyətin sosial-siyasi və iqtisadi həyatında vacib və planlı sahədir. Əmək bazarında iş qüvvəsinin dəyəri qiymətləndirilir, əməyin şəraiti, əmək haqqının kəmiyyəti, təhsil almaq imkanları, məşğulluğun təminatı və sairə müəyyənləşdirilir. Əmək bazarı məşğulluq dinamikasının əsas tendensiyalarını özündə əks etdirir. Əmək bazarının tənzimlənməsinin ən mühüm şərti işəgötürənlərlə işaxtaranların maraqlarının və tələblərinin üst-üstə düşməsi, üzlaşdırılmasıdır. Əmək bazarına işaxtaranlara öz imkanlarına, bacarıqlarına və tələblərinə uyğun iş tapmaq, işəgötürənlərə isə öz fəaliyyətlərini təmin etmək üçün işçilər tapmağa imkan verən ictimai mexanizmlərin və sistemlərin məcmusu kimi də tərif vermək olar. İşaxtaranlar əmək fəaliyyəti barədə düşünərkən mütləq bu və ya digər peşələrə, ixtisaslara, xidmət sahələrinə gələcəkdə olan tələbatı nəzərə almalı, bu tələbatın əmək bazarında hansı istiqamətdə inkişaf edəcəyini bilməlidilər. Əmək bazarında hazırkı vəziyyəti qiymətləndirməyi bacarmaq və sonradan hansı şəraitin yaranacağını bilmək vacibdir. Müasir əmək bazarının başlıca xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, daimi məşğulluğa tam zəmanət vermək qeyri-mümkündür. Məşğulluq səviyyəsini təyin edən əməyə tələbat bir çox amillərdən, dövlətin bu sahədə siyasətindən, iqtisadiyyatın strukturundan, əməyin təşkilindən, rəqabət bacarığından, gəlir meyarlarından, bazar qiymətlərindən, əməyin səmərəliyindən, əmək münasibətlərinin çevikliyindən, istehsal üçün lazım olan təhsil, peşə bilikləri və bacarıqlarından, ixtisas artırma və yeni peşələrə yiyələnmək proseslərindən, Həmkarlar İttifaqlarının aktivliyindən asılıdır.

Əməyin təhlükəsizliyi — hüquqi, sosial-iqtisadi, təşkilati, texniki, sanitariya-gigiyenik, müalicə və profilaktik, reabilitasiya və digər tədbirlər daxil olmaqla iş prosesində işçilərin həyatını, sağlamlığını və səmərəliliyini qorumaq üçün bir sistemdir. Əməyin mühafizəsi təhlükəsizlik tədbirləri, sənaye sanitariyası və ya əmək gigiyenası ilə eyni deyil, çünki onlar əməyin mühafizəsi elementləri, onun tərkib hissələridir. Beləliklə, əməyin mühafizəsi sisteminə aşağıdakı elementlər daxil edilmişdir: Sənaye sanitariyası — zərərli istehsal faktorlarının işçilərə təsirinin qarşısını alan və ya azaltan təşkilati tədbirlər sistemi və texniki vasitələr sistemi olaraq təyin edilir. İş gigiyenası — iş şəraitini və xarakterini, onların insan sağlamlığına və funksional vəziyyətinə təsirlərini öyrənən və zərərli və təhlükəli təsirlərin qarşısını almağa yönəlmiş elmi əsasları və praktik tədbirləri inkişaf etdirən profilaktik tibb kimi xarakterizə olunur. iş mühitinin amillərinin və işçilərdəki əmək prosesinin. Elektrik təhlükəsizliyi — işçinin elektrik cərəyanının, elektrik qövsünün, elektromaqnit sahəsinin və statik elektrik enerjisinin zərərli və təhlükəli təsirlərindən qorunma vəziyyəti. Yanğın təhlükəsizliyi — fərdin, cəmiyyətin əmlakının və dövlətin yanğından qorunma vəziyyəti. Sənaye təhlükəsizliyi — şəxsin və cəmiyyətin həyati mənafelərinin təhlükəli istehsal müəssisələri qəzalarından və bu qəzaların nəticələrindən qorunması vəziyyəti. Öz növbəsində əməyin mühafizəsi, elektrik təhlükəsizliyi, sənaye təhlükəsizliyi, yanğın təhlükəsizliyi ayrılmaz hissələrdir Həyat təhlükəsizliyi — bir insanın texnosfer ilə rahat və təhlükəsiz qarşılıqlı əlaqəsi haqqında elm. Əməyin mühafizəsi idarəsi — təhlükəsizliyi və zərərsiz iş şəraitini yaratmaq üçün bir sıra tapşırıqlar əsasında təhlükəsizliyi təmin etmək, xəsarət və qəzaları, peşə xəstəliklərini azaltmaq, iş şəraitini yaxşılaşdırmaq üçün işlərin təşkili.

Əməyin istismarı — başqa şəxsin əməyinin nəticələrinin dəyişdirilmədən və ya dəyəri bu şəxsin iş vaxtı ərzində əməyinin yaratdığı dəyərdən az olan əmtəə (xidmət, pul) müqabilində verilməklə mənimsənilməsi. Karl Marks əməyin dəyər nəzəriyyəsinə əsaslanaraq belə qənaətə gəlirdi ki, istismar təkcə işçilərin açıq-aşkar asılılığı (quldarlıq, təhkimçilik, feodala tabelik) şəraitində mövcud deyil. İstehsalın və marketinqin bütün mərhələlərində (aldatma, zorakılıq və ya digər məcburiyyət olmadan) bütün malların tam dəyərinin ödənilməsi ilə bütün tərəflərin tamamilə könüllü hərəkətləri ilə belə muzdlu işçilərin əməyinin iqtisadi istismar mexanizmini göstərdi. Əksər qeyri-marksist iqtisadi nəzəriyyələr istismarın mövcud olmadığına və ya onun müstəsna olaraq qeyri-iqtisadi xarakter daşıdığına (zorakılıq, aldatma, asılılıq, məcburiyyət və s. əsasında) inanır. Marksizmə görə, hər hansı bir istismar forması üçün maddi ilkin şərt məhsuldar qüvvələrin inkişaf səviyyəsidir ki, bu zaman insan təkcə minimum ehtiyaclarını (zəruri məhsulu) ödəmək üçün deyil, həm də müəyyən izafi (artıq məhsul) istehsal edə bilər. muzdlu və ya məcburi işə götürülən şəxsin əməyini təşkil edən istehsal vasitələrinin sahibləri tərəfindən mənimsənilən.

Bitki mühafizəsi — Bitki mühafizəsi bitkilərin və onların məhsullarının ziyanverici, xəstəlik və alaq otlarından qorunması məqsədilə elmi cəhətdən əsaslandırılmış kompleks tədbirlərin həyata keçirilməsidir. Bitki mühafizəsi aşağıdakılarla təmin edilir: bitkilərin ziyanverici, xəstəlik və alaq otlarının kütləvi çoxalmasının və yayılmasının qarşısının alınmasına, məhsul itkisinə yol verilməməsinə, ekoloji təmiz bitkiçilik məhsullarının əldə edilməsinə, ətraf mühitin, əhalinin sağlamlığının, xeyirli fauna və floranın pestisidlərin zərərli təsirindən qorunmasına yönəldilmiş bitki mühafizəsi üzrə tədbirlər sisteminin həyata keçirilməsi, karantin və digər xüsusi təhlükəli ziyanverici obyektlərin təsdiq edilməsi və ləğvi üzrə məqsədli dövlət proqramlarının yerinə yetirilməsi; bitki mühafizəsi sahəsində mütəxəssislərin hazırlanması və elmi tədqiqatların təşkil, bitki mühafizə vasitələrinin istehsal və onların istifadəsinə nəzarətin təmin edilməsi üzrə Azərbaycan Respublikasının vahid dövlət siyasətinin formalaşdırılması; bitki mühafizəsi haqqında qanunvericiliyə dövlət orqanları, bələdiyyələr və ictimai təşkilatlar, mülkiyyət formasından və tabeliyindən asılı olmayaraq müəssisələr, icarələr, təşkilatlar, digər təsərrüfat subyektləri, torpaqdan istifadə edən vətəndaşlar, habelə vəzifəli şəxslər tərəfindən riayət edilməsi. Aqrotexniki üsulla Bitki mühafizəsi zamanı kənd təsərrüfatı bitkilərinin böyümə və inkişafı üçün əlverişli şərait yaradılır, xəstəlik törədicilərinin və zərərvericilərinin inkişafının qarşısı alınır. Bu tədbirlərə düzgün növbəli əkin, alaq otlarının məhv edilməsi, bitki əkilən torpağın keyfiyyətlə becərilməsi, mineral və üzvi gübrələrin normada tətbiqi, bitki qalıqlarının məhv edilməsi, xəstəlik və zərərvericilərə qarşı davamlı sortlardan, sağlam əkin materialından və sair istifadə edilməsi aiddir. Son vaxtlar zərərvericilərə qarşı mübarizədə kompleks üsullardan, o cümlədən faydalı entomofaqları qorumaqla, onların təbii ehtiyatını artırmaqla və biol. mübarizəyə geniş yer verilməklə, kimyəvi mübarizənin minimuma endirilməsi qarşıya məqsəd qoyulmuşdur. == Ədəbiyyat == Məmmədova S. R.; Xəlilov B. B. Kənd təsərrüfatı entomologiyası 1986., Cəfərov İ. H. Kənd təsərrüfatı fitopatologiyası. B.2001.

Təbiətin mühafizəsi – Ətraf təbii mühitin mühafizəsi-təbii ehtiyatlardan istifadə, onların saxlanmasını və səmərəli istehsalını təmin etmək üçün dövlət və hüququ tədbirlər sistemi. Azərbaycan Respublikasında təbiətin mühafizəsi müvafiq dövlət orqanları, qoruqları, meşəçilik idarələri, ovçuluq təsərrüfatları və b. müəssisələr tərəfindən həyata keçirilir. Təbiətin mühafizəsi torpağın, su ehtiyatlarının, havanın sənaye tullantıları və zəhərləyici kimyəvi maddələrlə çirklənməsi, meşə və otlaqların mühafizəsi, nadir tapılan və nəsli kəsilməkdə olan faydalı bitki və heyvanların mühafizəsi, təbii sərvətlərdən düzgün istifadə edilməsi, təbii abidələrin qeydiyyatı, mühafizəsi və bərpası, balneoloji və iqlim ehtiyatlarından maksimum istifadə olunması, termal və mineral mənbələrin mühafizəsi, həmçinin təbiətin mühafizəsi ideyası və qorunmasına yönəldilmiş tədbirlərin təbliği və s. ilə məşğul olur. Eyni zamanda geniş miqyasda tarlaqoruyucu və digər melorativ meşə zolaqları salınır, torpağın münbitliyinin artırılması, meliorasiya üzrə tədbirlər görülür, su və külək eroziyasına qarşı mübarizə aparılır. Su ehtiyatlarının mühafizə edilməsi üçün işlər görülür. Dəniz və başqa su hövzələrinə tökülən axar suların zərərsizləşdirilməsi üçün xüsusi təmizləyici qurğular quraşdırılır. Təbiətin mühafizəsi eyni zamanda təbii ehtiyatların saxlanması və bərpasının ümumi prinsipləri və metodlarının işlənilməsinə aid elmi fəndir. Bu fənnin bölmələri torpağın, suyun, atmosferin, bitki və heyvanat aləminin, təbii komplekslərin (landşaftın) qorunması və s.-dən ibarətdir.

Qadisiyyə mühafəzəsi İraqın 18 mühafəzəsindən biri. Qadisiyyə mühafəzəsinin ərazisi 8.153 km² , 1997-ci ildə aparılmış rəsmi siyahıya almaya əsasən əhalisi 751.331 nəfər, inzibati mərkəzi Divaniyyə şəhəridir.

Sahil mühafizəsi ölkələrin dənizlərdən olan təhlükəsizliyini (hüquq-mühafizə orqanı) təmin edən təşkilatdır. Sahil mühafizəsi xidmətlərinin tərifi və əhatə dairəsi və onları həyata keçirən orqanın strukturu ölkələrin müvafiq qanunvericiliklərindən asılı olaraq ölkələr arasında çox böyük fərqliliklər göstərə bilir. Sahil mühafizəsini icra edən orqanların vəzifələri sırasına dəniz qanunvericiliyinin tətbiqi, milli dəniz sərhədlərinin mühafizə edilməsi, patrul xidmətləri, dəniz və ya sahildə həyata keçirilən narkotik qaçaqmalçılığı, silah qaçaqmalçılığı, insan qaçaqmalçılığı və digər qeyri-qanuni kommersiya fəaliyyətləri ilə mübarizə aparmaq, dənizin çirklənməsi ilə mübarizə aparmaq, dəniz gəmiləri və dənizdə olan şəxslərin mühafizəsi və xilas edilməsi ilə bərabər milli və beynəlxalq qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş digər fəaliyyətlərin həyata keçirilməsi daxildir. Xüsusilə də müharibə dövründə bu vəzifələr limanların təhlükəsizliyinin təmin edilməsi və dəniz kəşfiyyatını əhatə edəcək şəkildə genişləndirilə bilər. Azərbaycan Respublikasında sahil mühafizə xidmətini Dövlət Sərhəd Xidmətinin tabeliyində fəaliyyət göstərən Azərbaycan Respublikası Dövlət Sərhəd Xidmətinin Sahil Mühafizəsi təşkil edir.

Sərhəd mühafizəsi ölkənin milli sərhədlərinin mühafizəsi və sərhəd nəzarətini həyata keçirmək tapşırıqlarını icra edən milli təhlükəsizlik təşkilatıdır. Bəzi milli sərhəd təhlükəsizliyi təşkilatları həmçinin də sahil mühafizəsi və axtarış-xilasetmə vəzifələrini yerinə yetirirlər. Bir çox ölkələrdə bu ayrıca bir orqandır, bəzi ölkələrdə isə bu orqan polis idarələrinin bir hissəsi kimi fəaliyyət göstərir. Azərbaycan Respublikasında sərhəd mühafizə xidmətini Azərbaycan Respublikasının Dövlət Sərhəd Xidməti təşkil edir.

Brendin mühafizəsi (ing. Brand protection) — şirkətin və ya fərdin brendini rəqabətdən və qanunsuz istifadədən qorumaq üçün tətbiq olunan tədbirlər və strategiyalar toplusudur. Brend, bir şirkətin məhsul və ya xidmətlərini rəqiblərindən fərqləndirən əmtəə nişanı, loqo, şüar, dizayn, rəng palitrası və ümumi vizual identifikasiyanı əhatə edir. Brendin mühafizəsi, istehlakçıların yanlış yönləndirilməsinin qarşısını almaq, brendin dəyərini qorumaq və onun saxtalaşdırılması və ya təqlid edilməsinə mane olmaq məqsədi daşıyır. == Əhəmiyyəti == Brend bir şirkət üçün əhəmiyyətli aktiv hesab olunur. Güclü bir brend şirkətin bazardakı mövqeyini qorumaqla yanaşı, onun müştəri bazasını genişləndirir və dəyərini artırır. Buna görə də, brendin mühafizəsi şirkətlərin uzunmüddətli uğuru və rəqabət qabiliyyəti üçün vacibdir. Brendin mühafizəsi aşağıdakı məsələləri əhatə edir: Saxtalaşdırmanın qarşısını almaq — saxta məhsulların istehsalı və satışı brendin dəyərinə ciddi ziyan vura bilər. Brendin mühafizəsi bu cür qanunsuz fəaliyyətləri aşkar etmək və onlara qarşı hüquqi tədbirlər görmək məqsədi daşıyır. Reputasiyanın qorunması — şirkətin brendi onun bazardakı nüfuzunu əks etdirir.

Əməyin dəyər nəzəriyyəsi (ƏDN, ing. labor theory of value) — iqtisadi nəzəriyyə, ona görə əmtəələrin dəyəri verilmiş sosial-iqtisadi şəraitdə onların istehsalı (və ya təkrar istehsalı) üçün ictimai zəruri əməyin miqdarını təşkil edir. Dəyər əmtəələrin ölçülməsində mübadilə dəyəri (başqa əmtəənin kəmiyyətində ifadə olunur) və ya qiymət (pul kəmiyyəti ilə ifadə olunur) şəklində görünür. İdeal olaraq, malların dəyərinə nisbətdə mübadilə edildiyinə inanılır. Eyni zamanda, idealın bələdçi, məqsəd, trend istiqaməti olduğu və real qiymətlərin (mübadilə nisbətləri) istənilən istiqamətdə ondan xeyli kənara çıxa biləcəyi qəbul edilir. Lakin mübadilə əməliyyatlarının sayı nə qədər çox olarsa, mübadilə dəyərinin orta dəyəri mübadilə edilən əmtəələrin dəyərlərinin nisbəti ilə müəyyən edilən nisbətə bir o qədər yaxın olar. Klassik siyasi iqtisadın baniləri: Vilyam Petti, Adam Smit, David Rikardo tərəfindən əmək dəyər nəzəriyyəsinin müxtəlif versiyaları irəli sürülmüşdür. Bu nəzəriyyə son formasını Karl Marksın yazılarında almışdır və buna görə də adətən marksizmlə əlaqələndirilir. Əməyin dəyərin (qiymətin) əsası olması haqqında fikirlər qədim Yunanıstanda yaranmışdır. Artıq Aristotel qeyd edirdi ki, "ədalətli bərabərlik elə qurulur ki, əkinçinin çəkməçinin işi əkinçinin işi olduğu kimi, əkinçi də çəkməçi ilə qohum olsun".

Əməyin intensivliyi və ekstensivliyi — həm iş vaxtının uzunluğu (ekstensiv göstəricilər) , həm də əmək intensivliyi səviyyəsi (intensiv göstəricilər) ilə onun kəmiyyətini xarakterizə edən əməyin göstəriciləri. Əməyin genişliyi iş vaxtının müddəti ilə əlaqədar əməyin miqdarının dəyişməsidir: iş saatlarının, iş günlərinin, iş həftələrinin, ayların sayı . Geniş əmək göstəricilərini ölçmək, planlaşdırmaq və nəzarət etmək asandır. Əksər ölkələrdə onların sərhədləri qanunla tənzimlənir. Beləliklə, Rusiyada iş vaxtının uzunluğu və ona nəzarət ilə bağlı əsas məsələlər Əmək Məcəlləsinin IV bölməsində nəzərdən keçirilir. Minimum əmək haqqı ilə sistematik əlaqədə iş vaxtının müddəti əsas yaşayış səviyyəsini təşkil edir. Ekstensiv göstəricilər iş vaxtı ərzində müəyyən standart sabit yük səviyyəsini nəzərdə tutan zamanla yalnız əməyin müddətini nəzərə alır . Əmək ehtiyatlarının səviyyəsi adətən əmək qabiliyyətli əhalinin ölçüsü ilə ölçülür, lakin ümumi iş vaxtı fondunun hesablamaları da mümkündür ki, bu da bu göstəricini sənaye və ya ölkə daxilində ümumi əməyin geniş ölçüsünə çevirir. Tələb olunan işi yerinə yetirmək üçün standart insan-saat sayı planlaşdırma sistemlərində tez-tez istifadə olunur (məsələn, giriş-çıxış üsulu, xətti proqramlaşdırma, şəbəkə diaqramı).

Astagəl lori - Nycticebus cinsinin yaşburun primatları — 2007-ci ildə Beynəlxalq Təbiətin və Təbii Sərvətlərin Mühafizəsi Birliyi tərəfindən müdafiəsiz və ya nəsli tükənməkdə olan cins kimi qəbul edilmişdir. Onlar bir çox ölkənin qanunları və beynəlxalq müqavilələrlə qorunur, lakin bu qanunların gerçək icrası hər yerdə təmin edilmir və bu cür növlər tükənmək təhlükəsi altında qalır. Astagəl Lori-Cənubi və Cənub-Şərqi Asiyanın tropik meşələrində yaşayır. Onların mövcudluğuna dair əsas təhlükələr-meşələrin selektiv kəsilməsinin nəticəsində yaşayış yerlərinin məhv edilməsi və parçalanması, kəndtəsərüfatının qırılıb yandırılması, qida məqsədi ilə qanunsuz ovlanmaları, xalq təbabətində və rituallarda istifadəsi və qanunsuz satışıdır. Bu primatlara qulluq edilməsinin çətin olmasına, onların dişləməsinin zəhərli, yuxu tsiklinin və yuxusuzluğunun insanla müqayisədə fərqli olmasına baxmayaraq astagəl lorilər YouTube-da məşhur videoçarxların və Onlardan ekzotik ev heyvanları həvəskarları arasında aparılan sorğuların qəhrəmanı oldular. Bu cinsə artan tələbat onların qanunsuz ovlanmasına, bu sahədə qaçaqmalçılığa və qanunsuz ticarətin genişlənməsinə səbəb olmuşdur: artıq beynəlxalq hava limanlarında yüzlərlə heyvan müsadirə olunub, lakin bu qaçaqmalçılığın yalnız kiçik bir hissəsi ola bilər, çünki asatagəl lorilərin çox da böyük olmayan ölçüsünə görə onları asanlıqla gizlətmək və daşımaq mümkündür. Astagəl lorilərdə qəfəs mühitində çoxalma pis gedir, lakin kiçik lori balasının qəfəslərdə, o cümlədən də San-Dieqo zooparkında doğum halları da məlumdur. Halbuki, zooparkda saxlanılan astagəl lorilərin əksəriyyəti, artıq çoxalmaq üçün çox qocadılar. Qeyri-peşəkarların qəfəsdə saxladığı astagəl lorilər çox vaxt düzgün olmayan qidalanma, qənaətbəxş olmayan qayğı, stress və yoluxucu xəstəliklər nəticəsində tez-tez ölümlə üzləşir. Bir çox hallarda astagəl lorilərlə ticarət edənlər onları az yaşlı uşaqlar üçün təhlükəsiz etməkdən ötrü dişlərini çıxardırlar.

Astagəl lori - Nycticebus cinsinin yaşburun primatları — 2007-ci ildə Beynəlxalq Təbiətin və Təbii Sərvətlərin Mühafizəsi Birliyi tərəfindən müdafiəsiz və ya nəsli tükənməkdə olan cins kimi qəbul edilmişdir. Onlar bir çox ölkənin qanunları və beynəlxalq müqavilələrlə qorunur, lakin bu qanunların gerçək icrası hər yerdə təmin edilmir və bu cür növlər tükənmək təhlükəsi altında qalır. Astagəl Lori-Cənubi və Cənub-Şərqi Asiyanın tropik meşələrində yaşayır. Onların mövcudluğuna dair əsas təhlükələr-meşələrin selektiv kəsilməsinin nəticəsində yaşayış yerlərinin məhv edilməsi və parçalanması, kəndtəsərüfatının qırılıb yandırılması, qida məqsədi ilə qanunsuz ovlanmaları, xalq təbabətində və rituallarda istifadəsi və qanunsuz satışıdır. Bu primatlara qulluq edilməsinin çətin olmasına, onların dişləməsinin zəhərli, yuxu tsiklinin və yuxusuzluğunun insanla müqayisədə fərqli olmasına baxmayaraq astagəl lorilər YouTube-da məşhur videoçarxların və Onlardan ekzotik ev heyvanları həvəskarları arasında aparılan sorğuların qəhrəmanı oldular. Bu cinsə artan tələbat onların qanunsuz ovlanmasına, bu sahədə qaçaqmalçılığa və qanunsuz ticarətin genişlənməsinə səbəb olmuşdur: artıq beynəlxalq hava limanlarında yüzlərlə heyvan müsadirə olunub, lakin bu qaçaqmalçılığın yalnız kiçik bir hissəsi ola bilər, çünki asatagəl lorilərin çox da böyük olmayan ölçüsünə görə onları asanlıqla gizlətmək və daşımaq mümkündür. Astagəl lorilərdə qəfəs mühitində çoxalma pis gedir, lakin kiçik lori balasının qəfəslərdə, o cümlədən də San-Dieqo zooparkında doğum halları da məlumdur. Halbuki, zooparkda saxlanılan astagəl lorilərin əksəriyyəti, artıq çoxalmaq üçün çox qocadılar. Qeyri-peşəkarların qəfəsdə saxladığı astagəl lorilər çox vaxt düzgün olmayan qidalanma, qənaətbəxş olmayan qayğı, stress və yoluxucu xəstəliklər nəticəsində tez-tez ölümlə üzləşir. Bir çox hallarda astagəl lorilərlə ticarət edənlər onları az yaşlı uşaqlar üçün təhlükəsiz etməkdən ötrü dişlərini çıxardırlar.

Astagəl lori - Nycticebus cinsinin yaşburun primatları — 2007-ci ildə Beynəlxalq Təbiətin və Təbii Sərvətlərin Mühafizəsi Birliyi tərəfindən müdafiəsiz və ya nəsli tükənməkdə olan cins kimi qəbul edilmişdir. Onlar bir çox ölkənin qanunları və beynəlxalq müqavilələrlə qorunur, lakin bu qanunların gerçək icrası hər yerdə təmin edilmir və bu cür növlər tükənmək təhlükəsi altında qalır. Astagəl Lori-Cənubi və Cənub-Şərqi Asiyanın tropik meşələrində yaşayır. Onların mövcudluğuna dair əsas təhlükələr-meşələrin selektiv kəsilməsinin nəticəsində yaşayış yerlərinin məhv edilməsi və parçalanması, kəndtəsərüfatının qırılıb yandırılması, qida məqsədi ilə qanunsuz ovlanmaları, xalq təbabətində və rituallarda istifadəsi və qanunsuz satışıdır. Bu primatlara qulluq edilməsinin çətin olmasına, onların dişləməsinin zəhərli, yuxu tsiklinin və yuxusuzluğunun insanla müqayisədə fərqli olmasına baxmayaraq astagəl lorilər YouTube-da məşhur videoçarxların və Onlardan ekzotik ev heyvanları həvəskarları arasında aparılan sorğuların qəhrəmanı oldular. Bu cinsə artan tələbat onların qanunsuz ovlanmasına, bu sahədə qaçaqmalçılığa və qanunsuz ticarətin genişlənməsinə səbəb olmuşdur: artıq beynəlxalq hava limanlarında yüzlərlə heyvan müsadirə olunub, lakin bu qaçaqmalçılığın yalnız kiçik bir hissəsi ola bilər, çünki asatagəl lorilərin çox da böyük olmayan ölçüsünə görə onları asanlıqla gizlətmək və daşımaq mümkündür. Astagəl lorilərdə qəfəs mühitində çoxalma pis gedir, lakin kiçik lori balasının qəfəslərdə, o cümlədən də San-Dieqo zooparkında doğum halları da məlumdur. Halbuki, zooparkda saxlanılan astagəl lorilərin əksəriyyəti, artıq çoxalmaq üçün çox qocadılar. Qeyri-peşəkarların qəfəsdə saxladığı astagəl lorilər çox vaxt düzgün olmayan qidalanma, qənaətbəxş olmayan qayğı, stress və yoluxucu xəstəliklər nəticəsində tez-tez ölümlə üzləşir. Bir çox hallarda astagəl lorilərlə ticarət edənlər onları az yaşlı uşaqlar üçün təhlükəsiz etməkdən ötrü dişlərini çıxardırlar.

Azərbaycan Respublikası Dövlət Sərhəd Xidmətinin Sahil Mühafizəsi ― Azərbaycan Dövlət Sərhəd Xidmətinin Xəzər hövzəsi sularında DSX funksiyalarını yerinə yetirən bölməsi. Azərbaycan Respublikası Sahil Mühafizəsi 2005-ci ildə yaradılmışdır. Azərbaycan Sahil Mühafizəsinin missiyası dövlət sərhədini və ətraf mühiti qorumaqla yanaşı, ölkənin Xəzər dənizindəki iqtisadi maraqlarını təmin etməkdir. Azərbaycan Sahil Mühafizəsi dəniz qanunlarının icrası, dənizçilərə yardım, axtarış və xilasetmə işlərində iştirak edir.

Torpağın sanitar mühafizəsi— torpağın çirklənməsinin qarşısının alınmasına yönəldilən qanunverici, təşkilatı və sanitar-texniki tədbirlər sistemi. Zibil, peyin, çirklənmiş ərazilər və çirkab suları düzgün zərərsizləşdirilmədikdə çürüyür və torpağa qarışır. Daha sonra torpaqdan istifadə, suvarma və yağıntılar vasitəsilə bu çürüntülər su təchizatı mənbələrinə düşərək mədə-bağırsaq xəstəlikləri törədicilərinin və helmintozların, həmçinin insan və heyvanlarda xəstəlik törədiciləri daşıyıcıları olan həşəratların inkişafı üçün mənbə rolunu oynayır. Çirklənmiş torpaqlarda milçəklər, moskitlər, göyün yumurtalarını qoyur, orada gəmiricilər yaşayıb artaraq çuma, tulyaremiya kimi infeksiyanın törədicisi olurlar. Torpaq tullantıları çox çirkləndikdə öz-özünü təmizləmə qabiliyyətini itirir. Torpaqda çürümə və qıcqırma prosesləri sürətlənir. Torpağın çirklənmə dərəcəsi kimyəvi, bakterioloji və helmintoloji tədqiqatlara əsaslanaraq sanitar-epidemioloji stansiyaların işçiləri tərəfindən müəyyənləşdirilir.

Xəzər Mühafizəsi Təşəbbüsü ABŞ Müdafiə Nazirliyinin regional təhlükəsizlik proqramıdır. Proqram Xəzər dənizinin təhlükəsizliyini artırmaq üçün Azərbaycan və Qazaxıstanda ABŞ Mərkəzi Komandanlığı və digər ABŞ dövlət qurumlarının fəaliyyəti ilə birgə koordinasiya təşkil etmək üçün nəzərdə tutulub. Proqram rəsmi olaraq iki ölkəyə Xəzər regionunda terrorizm, dəniz quldurluğu, nüvə silahlarının daşınması, narkotik və insan alveri və digər transmilli təhdidlərin qarşısının alınması və lazım gəldikdə onlara cavab vermək imkanlarının təkmilləşdirilməsində yardım kimi təsvir edilir. Amerika Birləşmiş Ştatlarının Avropa Komandanlığı Azərbaycandakı əməliyyatlara cavabdehdir.

Su hövzələrinin sanitariya mühafizəsi – içməli su mənbələrinin çirklənmədən qoruyan qanunverici, təşkilatı və sanitar-texniki tədbirlər sistemi. Su hövzələrinin sanitariya mühafizəsi barədə ilk dövlət qanunu 19-cu əsrin 70-ci illərində B.Britaniyada, 90-cı illərdə isə Fransada həyata keçirilmişdir. SHSM-də ciddi rejimli və məhdudlaşdırılmış sanitariya mühafizəsi zonası müəyyənləşdirilmişdir. Birinci zonaya su götürülən yer və su kəmərinin baş qurğuları aiddir; bura hasara alınır, sahəsi yaşıllaşdırılır, qorunur və tikinti işləri qadağan edilir. İkinci zonaya su təchizatı mənbəyinə təsir göstərə bilən sahə aiddir. Çayın sahili 150-200 m enində yaşıllaşdırılır və sanitariya rejimi gözlənilir. Su hövzələrinin sanitariya mühafizəsində sanitariya-epidemioloji stansiyalar nəzarət edir. Parçalanan ölü maddələrlə çirklənməsi. Su hövzəsinin özü-özünə çirklənməsi yosunların kütləvi parçalanması (əsasən göy-yaşıl yosunların) nəticəsində baş verir. Su mühiti bu zaman nəinki ölü üzvi maddələrlə zənginləşir, həm də mürəkkəb molekulyar strukturlu zəhərli maddələrin ayrılması nəticəsində zəhərlənir, heyvan və insanlar üçün təhlükəli olur.

Tarixi Abidələrin Mühafizəsi Günü (ing. International Day for Monuments and Sites, World Heritage Day) — 18 aprel qeyd olunur. UNESCO-nun abidələrin və diqqətəlayiq yerlərin mühafizəsi məsələləri üzrə Beynəlxalq Şurasının 1983-cü ildə qəbul edilmiş qərarı əsasında qeyd olunur. Əsas məqsəd — dünya ictimaiyyətinin diqqətini maddi-mədəniyyət abidələrinin qorunmasına yönəltməkdir. Tarixi Yerlər və Abidələrin Mühafizəsi Şurasının (İCOMOS) təklifi üzrə UNESCO tərəfindən 1983-cü ildə təsis olunub. Məqsəd insanların diqqətini abidələrin və tarixi yerlərin qorunmasına yönəltməkdir. Dövlətlərarası səviyyədə ilk dəfə olaraq Tarixi Abidələrin Mühafizəsi Günü 18 aprel 1984-cü ildə qeyd olundu. Hər il aprelin 18-də dünyanın müxtəlif yerlərində tədbirlər, konfranslar, dəyirmi masalar və qəzet məqalələrinə daxil olan müxtəlif fəaliyyət növləri keçirilir. Hər il fərqli mövzular seçilir. Misal üçün 2017-ci ildə "Davamlı turizm" mövzusu seçilmişdir.

Təbii Sərvətlərin Mühafizəsi Xidməti (ing. Natural Resources Conservation Service), keçmiş adı Torpağın Mühafizəsi Xidməti (ing. Soil Conservation Service) — ABŞ Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin fermerlərə və digər özəl torpaq sahiblərinə və idarəçilərə texniki yardım göstərən təşkilat. Təşkilatın adı 1994-cü ildə Bill Klintonun prezidentliyi dövründə onun daha geniş missiyasını əks etdirmək üçün dəyişdirildi. Təşkilat nisbətən kiçik sayılır və hazırda təxminən 12.000 işçisi var. Təşkilatın missiyası dövlət və yerli qurumlarla əməkdaşlıq yolu ilə özəl torpaqlarda təbii ehtiyatları yaxşılaşdırmaq, qorumaq və yaxşı şəraitdə saxlamaqdır. Təşkilatın əsas diqqəti kənd təsərrüfatı torpaqlarında olsa da, torpağın ölçülməsi, təsnifatı və suyun keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasına bir çox texniki töhfələr vermişdir.

Yokohama Sahil Mühafizəsi Muzeyi (海上保安資料館 横浜館, Kayco Hoan Şiryokan Yokohama) – Yaponiyanın Kanaqava prefekturasının Yokohama şəhərində yerləşən. Muzey Yaponiyanın sahil mühafizə tarixinə həsr olunmuşdur. Muzey 10 dekabr 2004-cü ildə açılmışdır. Muzey Yaponiya Sahil Mühafizə Xidmətinin fəaliyyətinə həsr olunmuşdur. Muzeyin əsas görməli eksponatı 2001-ci ilin dekabrında Amami-Oşima döyüşü zamanı sahil mühafizə xidməti tərəfindən ələ keçirilmiş, Şimali Koreyaya məxsus olan casus gəmisidir. Burada "Casus gəmisi" sərgisi yaradılmışdır. Gəmidən çıxarılmış bir çox material muzeydə sərgilənməkdədir: Yaponiya istehsalı mobil telefon, koreyaca–ingiliscə lüğət, tüfənglər, pulemyotlar, partlayıcı maddələr, polad dəbilqələr, dalğıclıq ləvazimatları və Kaqoşima prefekturasının sahil xəritələri. Gəmidə tapılmış və Şimali Koreya lideri Kim İr Senin təsviri olan etiket sancağı da muzey eksponatları arasındadır. Gəmi yarasız vəziyyətdə olsa da, ziyarətçilər gəmi ilə yaxından tanış ola bilərlər. Muzeyin son hissəsi Yaponiya Sahil Mühafizə Xidməti tərəfindən istifadə olunan gəmi və təyyarələrə həsr olunmuşdur.

Rele — elektriklə işləyən çevirmə cihazı. Bir çox relelər elektromaqnitdən istifadə etməklə mexaniki olaraq mexanizmi dəyişirlər. Relelər adətən bir çox əməliyyatları cəmi bir siqnalla idarə etmək, eləcə də bir çox əməliyyatları aşağı güclü siqnallar vasitəsilə idarə etmək üçün istifadə olunurlar. İlk relelər uzunməsafəli teleqraf xətlərində bir yerdən gələn siqnalın digər istiqamətə yönəldilməsi üçün təkrar olunması məqsədi ilə istifadə olunurdular. Relelər telefon mübadiləsi və ilk kompüter nəsillərində məntiqi əməliyyatları aparmaq üçün istifadə olunurdular. 1809-cu ildə Samuel Tomas von Sömmerrinq elektrokimyəvi teleqrafın tərkib hissəsi kimi elektrolit releni layihələndirdi. Amerikan alim Yozef Henrinin və ingilis ixtiraçı Edvard Davinin də relelərin kəşfi istiqamətində fəaliyyətləri olub. İndi rele adlandırdığımız sadə qurğu 1840-cı ildə Samuel Morsenin teleqraf patentinə daxil edilib. "Rele" sözünə texniki ədəbiyyatlarda 1860-cı ildən rast gəlinir. Rele mühafizəsi qurğuları aşağıdakı tələblərə cavab verməlidir: Selektivlik dedikdə, rele mühafizəsinin seçicilik qabiliyyəti nəzərdə tutulur.

Beynəlxalq Ozon Qatının Mühafizəsi Günü (qeyri-rəsmi və sadəcə olaraq Ozon Günü də adlanır) — Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyası tərəfindən elan edilmiş və 16 sentyabrda təyin olunan gün. Bu təyinat 19 dekabr 2000-ci ildə, 1987-ci ildə dövlətlərin Ozon qatını məhv edən maddələr üzrə Monreal protokolunu imzaladığı tarixin xatirəsinə verilmişdir. 1994-cü ildə BMT Baş Assambleyası 1987-ci ildə Ozon qatını məhv edən maddələrə dair Monreal Protokolunun imzalanmasının xatirəsini qeyd edərək, 16 sentyabr tarixini Beynəlxalq Ozon təbəqəsinin mühafizəsi günü elan etdi.

Azərbaycan Respublikasının Strateji Obyektlərin Mühafizəsi Dövlət Agentliyi və ya qısaca SOMDA — Azərbaycan Respublikası Prezidentinin müəyyən etdiyi şəxslərin, strateji obyektlərin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi və qorunması sahəsində səlahiyyətləri həyata keçirən mərkəzi icra hakimiyyəti orqanı. Azərbaycan Respublikası Strateji Obyektlərin Mühafizəsi Dövlət Agentliyinin hüquqi əsasını Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası, Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələr, Azərbaycan Respublikasının "Hərbi vəzifə və hərbi xidmət haqqında" Qanunu və digər qanunları, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamları, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərar və sərəncamları, "Azərbaycan Respublikasının Strateji Obyektlərin Mühafizəsi Dövlət Agentliyi haqqında Əsasnamə" və fəaliyyətinə aid qanunvericiliyə əsasən qəbul edilmiş mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının normativ hüquqi aktları təşkil edir. Azərbaycan Demokratik Respublikası Parlamentinin 1919-cu il fevralın 18-də keçirilmiş 15-ci iclasında Azərbaycan parlamentinin mühafizə dəstəsinin yaradılması haqqında Qanun qəbul edilib. Qanuna əsasən parlamentin ixtiyarında olan "Məclisi Məbusan Xassə Qoruyucu Bölüyü" yaradılmışdır. Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra xüsusi mühafizə xidməti bir çox dəyişikliklərə uğrasa da, zəruri qurum kimi inkişafını davam etdirmişdir. Belə ki, 1931–1935-ci illərdə Xalq Daxili İşlər Komissarlığının mühafizə şöbəsi (5-ci xüsusi diviziya), 1936–1972-ci illərdə Bakı şəhər İcraiyyə Komitəsinin Daxili İşlər İdarəsinin 2-ci Divizionu, 1972-ci ildən 1991-ci ilədək Azərbaycan SSR Daxili İşlər Nazirliyinin Partiya-sovet orqanlarını mühafizə şöbəsi adlanmışdır. Xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyevin xalqın tələbi ilə 1993-cü il iyunun 15-də siyasi hakimiyyətə qayıdışı ilə ölkəmizdə xüsusi dövlət mühafizəsi sahəsində də yeni mərhələ başlamışdır. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin səlahiyyətlərini həyata keçirən ümummilli lider Heydər Əliyev 1993-cü il avqustun 23-də Ali Dövlət Hakimiyyət və İdarəetmə Orqanlarını Mühafizə İdarəsi ilə Azərbaycan Respublikasının Milli Qvardiyasının bazasında Azərbaycan Respublikasının Ali Dövlət Hakimiyyət və İdarəetmə Orqanlarını Baş Mühafizə İdarəsinin yaradılması haqqında Fərman imzalamışdır. Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin 06 may 2002-ci il tarixli Sərəncamı ilə Azərbaycan Respublikası Ali Dövlət Hakimiyyət və İdarəetmə Orqanlarını Baş Mühafizə İdarəsi Azərbaycan Respublikası Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidməti adlanmışdır. Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin 2008-ci il 21 avqust tarixli sərəncamı ilə 23 avqust – Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidməti əməkdaşlarının peşə bayramı günü elan olunub.

Məlumatların mühafizəsi haqqında Ümumi Reqlament (ing. General Data Protection Regulation; GDPR) — Avropa İttifaqı (Aİ) və Avropa İqtisadi Bölgəsində (AİB) məlumatların məxfiliyinə dair Avropa İttifaqının reqlamenti. GDPR Aİ məxfilik və insan hüquqları qanununun, xüsusən də Avropa İttifaqının Əsas Hüquqlar Xartiyasının 8(1)-ci maddəsinin mühüm tərkib hissəsidir. Reqlament həmçinin Aİ və AİB-dən kənarda şəxsi məlumatların ötürülməsini tənzimləyir. GDPR-nin məqsədləri fərdlərin şəxsi məlumatları üzərində nəzarətini və hüquqlarını artırmaq və beynəlxalq biznes üçün qaydaları sadələşdirməkdir. Bu reqlament 95/46/EC Məlumatların mühafizəsi haqqında Direktivi əvəz edir və digər şeylərlə yanaşı terminologiyanı sadələşdirir. Avropa Parlamenti və Avropa İttifaqı Şurası 25 may 2018-ci il tarixində qüvvəyə minəcək reqlamenti 14 aprel 2016-cı ildə qəbul etdi. Aİ qaydası olaraq (direktiv əvəzinə) GDPR transpozisiyaya ehtiyac olmadan birbaşa olaraq qanun qüvvəsi ilə tətbiq edilir. Bununla belə, o həm də üzv dövlətlərə onun bəzi müddəalarını dəyişdirmək (deroqasiya etmək) üçün asan yol təmin edir. Reqlament Türkiyə, Mavriki, Çili, Yaponiya, Braziliya, Cənubi Koreya, CAR, Argentina və Keniya da daxil olmaqla dünyanın bir çox ölkəsinin qanunları üçün nümunə oldu.

Dəhuk mühafəzəsi (ərəbcə: محافظة دهوك) - İraq Respublikasının 18 mühafəzəsindən biri. Dəhuk mühafəzəsi ölkənin şimalında Türkiyə ilə sərhəddə yerləşir. Dəhuk mühafəzasının ərazisi 6,553 km², əhalisi 1997-ci ildə aparılmış rəsmi siyahıya almaya əsasən 402.970 nəfər, 2011-ci ilə isə olan təxminən əsasən 1,128,700 nəfərdir. İnzibati mərkəzi Dəhuk şəhəridir.

Dəməşq mühafəzəsi - Suriyanın 14 mühafəzəsindən biri. == Coğrafiyası == Mühafəzənin ərazisi 18.032 km², inzibati mərkəzi Dəməşq şəhəridir. == Əhalisi == 2008-ci ilin yanvarın 1-nə olan rəsmi təxminə əsasən mühafəzənin əhalisi 1.711 milyon nəfərdir (Dəməşq şəhrinin əhalisi daxil olmadan) .

Dəra mühafəzəsi — Suriyanın 14 mühafəzəsindən biri. == Coğrafiyası == Mühafəzənin ərazisi 3.730 km², inzibati mərkəzi Dəra şəhəridir. == Əhalisi == 2008-ci ilin yanvarın 1-nə olan rəsmi hesablamaya əsasən mühafəzənin əhalisi 1.011 milyon nəfərdir .

Hadramaut mühafəzəsi (ərəb. حدراموت‎) - Yəmən Xalq Demokratik Respublikasında mühafəzə.

Hüms mühafəzəsi — Suriyanın 14 mühafəzəsindən biri. == Coğrafiyası == Mühafəzənin ərazisi 42.223 km², inzibati mərkəzi Hüms şəhəridir. == Əhalisi == 2008-ci ilin yanvarın 1-nə olan rəsmi məlumata əsasən mühafəzənin əhalisi 1.977 milyon nəfərdir .

Hüms mühafəzəsi — Suriyanın 14 mühafəzəsindən biri. == Coğrafiyası == Mühafəzənin ərazisi 42.223 km², inzibati mərkəzi Hüms şəhəridir. == Əhalisi == 2008-ci ilin yanvarın 1-nə olan rəsmi məlumata əsasən mühafəzənin əhalisi 1.977 milyon nəfərdir .

Hələb mühafəzəsi (ərəb. مُحافظة حلب‎: Muhāfazat Halab) - Suriyanın 14 mühafəzəsindən biridir. == Coğrafiyası == Mühafəzənin ərazisi 18,482 km², inzibati mərkəzi Hələb şəhəridir. == Əhalisi == 2011-ci ilin dekabrın 31-nə olan rəsmi təxminə əsasən mühafəzənin əhalisi 4,868,000 nəfərdir. Mühafaza ərazisində 350 türkmən kəndi vardır.

Hələbcə mühafəzəsi — İraq Respublikasında inzibati-ərazi vahidi. Sahəsi 888.915 km², əhalisi 1997–ci il siyahıya almasına əsasən 110.000 nəfərdir. Hələbcə mühafəzəsinin inzibati mərkəzi Hələbcə şəhəridir.

Həma mühafəzası — Suriyanın 14 mühafəzəsindən biri. == Coğrafiyası == Mühafəzənin ərazisi 8.883 km², inzibati mərkəzi Həma şəhəridir. == Əhalisi == 2008-ci ilin yanvarın 1-nə olan rəsmi təxminə əsasən mühafəzənin əhalisi 1.938 milyon nəfərdir .

Kərbəla mühafəzəsi — İraqın 18 mühafəzəsindən biri. Kərbəla mühafəzəsinin ərazisi 5.034 km², 1997-ci ildə aparılmış rəsmi siyahıya almaya əsasən əhalisi 594.235 nəfər, inzibati mərkəzi Kərbəla şəhəridir.

Kərkük mühafəzəsi (ərəbcə: محافظة كركوك) – İraqda inzibati-ərazi vahidi. == Coğrafiyası == Kərkük mühafəzəsi Ərbil, Səlahəddin və Süleymaniyyə mühafəzələri ilə həmsərhəddir. 1947-ci ildə 20,355 km² ərazisi olan Kərkük mühafəzəsi inzibati cəhətdən Çəmçəməl, Daquq, Kərkük və Kifri qəzalarına bölünürdü. 1962-ci ildə elin ərazi bölgüsünə dəyişiklik edildi və artıq o, Çəmçəməl, Həvicə, Kərkük, Kifri və Tuzxurmatu qəzalarından ibarət oldu. 1962-ci ildə yeni qəzaların yaradılmasına baxmayaraq mühafəzənin ümumi ərazisi dəyişikliyə məruz qalmamışdı. 1970-ci ildən başlayaraq Kərkük mühafəzəsindən bəzi qəzalar qoparılaraq qonşu mühafəzələrə birləşdirildi. 1975-ci ildə Kərkük elinin Çəmçəməl və Kalar qəzaları qoparılaraq Süleymaniyyə mühafəzəsinə, Kifri qəzası Diyala mühafəzəsinə, Tuzxurmatu qəzası isə Səlahəddin mühafəzəsinə birləşdirildi. 1976-cı ildə Kərkük mühafəzəsinin adı dəyişdirilərək Ət-Təmim adlandırıldı. 1997-ci ildə artıq Kərkük mühafəzəsinin ərazisi xeyli azalaraq 9,679 km²-ə qədər endi, hazırda mühafəzənin sahəsi 10,282 km² təşkil edir və inzibati mərkəzi Kərkük şəhəridir. == Əhalisi == === Etnik tərkib === 1957-ci ildə aparılmış rəsmi siyahıya almanın 1959-cu ildə açıqlanmış yekun nəticələrinə əsasən Kərkük mühafəzəsində əhalinin 45%-ni (təxminən 180 min nəfər) İraq türkmanları təşkil edirdi.

Lahc mühafəzəsi (ərəb. لحج‎) - Yəməndə mühafəzə.

Meysan mühafəzəsi — İraqın 18 mühafəzəsindən biri. Meysan mühafəzəsinin ərazisi 16.072 km² , 1997-ci ildə aparılmış rəsmi siyahıya almaya əsasən əhalisi 637.126 nəfərdir. 2014-cü ildə aparılmış rəsmi siyahıya almaya əsasən əhalisi 1.412.000 nəfərdir. İnzibati mərkəzi Əmarə şəhəridir .

Müsənna mühafəzəsi (ərəb. محافظة المثنى‎) — İraqın 18 mühafəzəsindən biridir. Müsənna mühafəzəsinin ərazisi 51.740 km², 1997-ci ildə aparılmış rəsmi siyahıya almaya əsasən əhalisi 436.825 nəfər, inzibati mərkəzi Səmavə şəhəridir .

Ninəvə mühafəzəsi (ərəbcə: محافظة نينوى) – İraq Respublikasının 18 mühafəzəsindən biridir. Neynəvə mühafəzəsinin ərazisi 37,323 km²-dir. Neynəvə mühafəzəsinin inzibati mərkəzi Mosul şəhəridir. Mosul şəhərindən sonra mühafəzədə ikinci ən böyük şəhər Təlafər şəhəridir. Milli tərkibinə əsasən Neynəvə mühafəzasının əhalisi əsasən ərəblərdən, türkmanlardan, assuriyalılardan və kürdlərdən ibarətdir. Neynəvə mühafəzəsi inzibati cəhətdən 10 qəzaya və 31 nahiyyəyə bölünür.

Nəcəf mühafəzəsi - İraqın 18 mühafəzəsindən biri. Nəcəf mühafəzəsinin ərazisi 28.824 km² , 1997-ci ildə aparılmış rəsmi siyahıya almaya əsasən əhalisi 775.042 nəfər, inzibati mərkəzi Nəcəf şəhəridir .

Əməgən - türk, altay, qafqaz və nart əfsanələrində nəhəng. İmegen də deyilir. Çirkin, zaman-zaman birdən çox başı olan nəhəng varlıqlar olaraq təsvir edilər. Nart əfsanələrində ədədləri olduqca çoxdur və hər üç ayda bir ad etdikləri deyilər. Hər doğumda görə çox uşaq dünyaya gətirirlər. Nart qəhrəmanları davamlı emegenlerle vuruşub və gücləriylə, zəkalarıyla onları hər vaxt yenmeyi bacararlar. Lakin onlardan çox qorxar və çəkinirlər. Çünki Əməgenlər, tutduqları zaman insanları yerlər. Nart destanlarına görə dünyadakı bütün pisliklərin qaynağı Əməgenlerdir. Əgər onlar olmasaydı dünyada heç bir pislik olmazdı.

Ərəzin — Azərbaycan Respublikası Naxçıvan Muxtar Respublikasının Culfa rayonunda kənd. Tarixçi Solmaz Qaşqaylının tədqiqatlarında e.ə. IX əsrdə, Ərəzin əhalisinin buraya hücüm edən Urartu dövlətinə müqavimət göstərməsindən bəhs olunur. XX əsrin sonlarına yaxın adı çəkilən ərazidə müəyyən tarixi qalıqlar tapılmış və Naxçıvan tarix muzeyinə göndərilmişdir. Kənd Azərbaycanın siyasi həyatında böyük rol oynamağı ilə fərqlənmiş, belə ki, sovet hakimiyyəti qurulan dövrdə sovetləşməyə ciddi müqavimət göstərmişdir. O dövr üçün belə bir cəhdin edilməsi mühüm əhəmiyyətə malik idi. Kəndin adının tarixi baxımdan izah edilməsində konkretləşmiş mövqe olmasa da, xalq etimologiyasına əsasən deyə bilərik ki, ad etimoloji təhlili ilə bağlı olan ilk versiya "ər" – igid, cəsur insan, "zin" – cəmlik bildirən əlamət kimi çıxış etməsi və ərlər diyarı, ərlər məskəni bildirməsi ilə bağlıdır. Bir başqa versiya isə adın "ərz" — dəyər, qiymət və "in" – cəmlik əlamətindən ibarət olmasıdır. Belə ki, dəyərlər diyarı mənasını ifadə etməsidir. Bu kimi və bundan fərqli olan daha bir neçə versiya mövcuddur.

Qul əməyi (ing. Slave Labour) — Britaniyalı rəssamı Benksi yaratdığı London şəhərinin Vud Qrin rayonudaki Poundland şirkətinin dükkanının bayır divarında çəkilən qraffiti. Əsərin boyu 1 metr 22 santimetr, eni isə 1 metr 52 santimetrdır. O, Böyük Britaniya bayrağlarını tikən uşağı təsvir edir. 2013-cü ilin fevralında əsər divardan yox olub və İnternetdə satışa çıxarıldı. Sonra isə o, Mayami İncəsənət Müzayidəsində yarım million dollar qiyməti ilə üzə çıxıb. Müzayidə evi qanuni sövdələşmə nəticəsində "yaxşı tanınan" toplayıcına satılıb. Əsərin müzyidədə çıxarılması Vud Qrin sakinləri hirsləndi. Onlar inanırdılar ki, Qul əməyi onlara verilən hədiyyə idi və onun müzaidədə çıxarılması onun kapitalist adına istismara qarşı ismarıcına qarşı idi. Əsərin çıxarılması qanuni olduğunun iddiasına baxmıyaraq, Mayami İncəsənət Müzayidəsinin direktoru Frederik Sut, üç təklif veriləndən sonra onu qeri aldı.

İdarəetmə əməyi — ictimai əməyin bir növü olub istehsal kollektivlərinin qarşısında qoyulan məqsədə çatmaq üçün istiqamətlənmiş məqsədyönlü fəaliyyətdir. Geniş mənada idarəetmə əmyi idarəetmə sahəsində hər cür əmək kimi başa düşülür. Daha dar mənada isə idarəetmə əməyinin müəyyənləşdirilməsi inzibati idarəetmənin funksiyalarının icra edilməsi deməkdir. Bir sıra alimlər əsassız olaraq "idarəetmə əməyi"ni "idarəetmə" ilə eyniləşdirirlər və hesab edirlər ki, o ancaq idarəetmə sahəsində istifadə edilir. Ona görə də elmi ədəbiyyatlarda belə təriflərə tez-tez rast gəlinir: idarəetmə əməyi – bu kontor, dəftərxana işidir, mühəndi-texniki əməyidir. idarəetmə əməyi – idarəetmə sahəsində əmək deməkdir. İdarəetəm əməyi ilə müəssisə və təşkilatların rəhbərləri, mühəndis-texniki işçilər və qulluqçular məşğul olurlar. İdarəetmə işçilərinə zehni əməyin spesifik forması olan idarəetmə əməyi ilə məşğul olan bütün işçilər aid edilir. Beləliklə, idarəetmə işinə ancaq rəhbərlərin, mühəndis-texniki işçilərin işini aid etmək olar.

Əmək — fərdin və cəmiyyətin tələbatını ödəmək üçün insanın məqsədyönlü, maddi (fiziki əmək) və qeyri-maddi (əqli əmək) fəaliyyəti. Əmək vasitəsi ilə insan özü ilə təbiət arasında münasibətləri tənzimləyir. Əmək prosesində təbiəti dəyişməklə insan özünü də dəyişir, yeni imkanlarını üzə çıxardır. Əmək insanı təbiətdən təcrid etsə də, təbiətlə xüsusi münasibətlərini daima saxlayır. Əmək iqtisadi kateqoriya kimi istehsalat faktorlarından biri sayılır. Marksizm nəzəriyyəsinə görə əmək insanın dünyaya bağlılığın ilk faktorudur. Həmçinin əmək prosesində xüsusi münasibətlər - istehsal münasibətləri yaranır. Əmək kollektiv fəaliyyət olduğundan onu təşkil etmək üçün əlaqə vasitələri lazım olur. Bu rolu isə insan dili oynayır. Cəmiyyətin inkişafı əsasən əmək alətlərinin və istehsal münasibətlərinin təkmilləşdirilməsindən asılıdır.

Qadın əməyi cinsinə görə xüsusi əmək fəaliyyəti növüdür. Kişilər və qadınlar əhalinin təqribən yarısını təşkil etdiyinə görə qadınların ictimai istehsal prosesində mütənasib təmsil olunması müəyyən dərəcədə onun müəyyən cəmiyyətin sosial-iqtisadi inkişaf səviyyəsi haqqında müəyyən mühakimə yürütməyə imkan verir. Patriarxal icmalarda qadın bərabərsizliyini qorumaq üçün sosial şərait yetişdirilir ki, bu da başqa şeylərlə yanaşı, əmək münasibətlərinin təbiətində, eləcə də qadın və kişi arasında əmək bölgüsündə ifadə olunur. Yaponiya və bəzi digər ölkələrin nümunəsindən göründüyü kimi, çoxlu sayda qadının əmək azadlığı, onların yalnız məişət rollarından azad olması üçün təkcə texnoloji tərəqqi kifayət etmir: kişilərlə tam bərabərlik yalnız fəal maddi və mənəvi dəstəklə mümkündür. mədəni və psixi münasibətlərdə dəyişiklikləri dəstəkləyən dövlətin. Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, qadınlar təmənnasız əmək fəaliyyətlərində, xüsusən ev təsərrüfatında və uşaqların tərbiyəsində əhəmiyyətli səy sərf edirlər və bu səy çox vaxt nəzərə alınmır və ÜDM-ə daxil edilmir. Qadınlar kişilərə nisbətən orta hesabla ev işlərinə iki dəfə, uşaqlara baxmağa isə dörd dəfə çox vaxt sərf edirlər Qədim Babildə eramızdan 2 min il əvvəl, qadınlar biznes əməliyyatları ilə məşğul ola və katib kimi işləyə bilərdilər. Qədim dünyada belə hesab edilirdi ki, varlı ailələrdən olan qadınlar ev işləri ilə məşğul olmalıdırlar və yalnız ən kasıb və ya hətta qullar məhsuldar işlə məşğul ola bilər: qadın əməyindən yalnız ən aşağı ixtisas tələb olunan yerlərdə istifadə olunurdu. Qədim Yunanıstanda qadınlar duz, çörək ticarəti ilə məşğul olurdular və paltaryuyan kimi işləyə bilirdilər. Orta əsrlərdə sənətkarlar hər yerdə ailə üzvlərinin, o cümlədən onların arvadlarının əməyindən istehsalatda istifadə edirdilər.

Təyin — cümlədə isimlə və ya isimləşmiş sözlərlə ifadə olunan hər hansı üzvü izah edən ikinci dərəcəli üzvə təyin deyilir. Təyin necə?, nə cür?, hansı?, neçə?, nə qədər?, neçənci? suallarından birinə cavab verir. Məsələn: Anar intizamlı oğlandır. Sinifdə iyirmi şagird var. Təyin daha çox sifət, feili sifət və işarə əvəzlikləri ilə ifadə olunur. Məsələn: Kəndimiz uca dağlar qoynunda yerləşir (sifətlə). Mağazadan beş dəftər aldım (sayla). Bu kitab çox maraqlıdır (əvəzliklə). Yatmış körpə səsə oyandı (feili sifət).

Əməvilər (ərəb. الأمويون‎) və ya bəni Üməyyə ‏(ərəb. بنو أمية‎) — əsası I Müaviyə tərəfindən 661-ci ildə qoyulan müsəlman xəlifələri sülaləsi. Süfyani və mərvani əməviləri VIII əsrin ortalarına qədər Əməvilər xilafətini idarə etmişlər. Əməvilər sülaləsinin dövründə Xilafət ordusu indiki Cəbəlüttariq boğazını keçərək Avropaya girdi, müasir İspaniya torpaqlarına daxil olub yürüşü davam etdirdi. 750-ci ildə Əbu Müslimin qiyamı nəticəsində Əməvilər sülaləsini əvəz edən Abbasilər tərəfindən hakimiyyətdən devrilmiş və İspaniyada Kordova xilafətinin əsasını qoyan xəlifə Hişam ibn Əbd əl-Malikin nəvəsindən başqa bütün əməvilər həlak olmuşdur. Sülalənin banisi Əbdşəms ibn Əbdmanafın oğlu və Əbdülmütəllibin əmisi oğlu Üməyya ibn Əbd Şəms olmuşdur.

Sosialist Əməyi Qəhrəmanı — 1938-ci ildən 1991-ci ilə qədər SSRİ-də əməkdə fərqlənməyə görə verilən ən ali fəxri ad. Sosialist Əməyi Qəhrəmanı fəxri adı və bu adın verilməsinin əsasnaməsi SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 27 dekabr 1938-ci il tarixli qərarı ilə təsis edilmişdir. Buna qədər Əmək Qəhrəmanı adı mövcud idi. SSRİ üzrə ümumilikdə 20 613 nəfər Sosialist Əməyi Qəhrəmanı adına layiq görülmüşdür ki, bunlardan 201-i iki dəfə, 15-sı isə üç dəfə bu fəxri adla təltif edilmişdir. 134 nəfərə verilmiş Sosialist Əməyi Qəhrəmanı fəxri adı sonradan geri alınmışdır. Tarixdə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı fəxri adına layiq görülmüş ilk şəxs 1939-cu il 20 dekabr tarixli Fərmanla İ.V.Stalin, sonuncu adam isə SSRİ prezidentinin 1991-ci il 21 dekabr tarixli Fərmanı ilə təltif edilmiş, Qazaxıstanın opera müğənnisi Bibigül Tuleqenova olmuşdur.

Sosialist Əməyi Qəhrəmanı — 1938-ci ildən 1991-ci ilə qədər SSRİ-də əməkdə fərqlənməyə görə verilən ən ali fəxri ad. Sosialist Əməyi Qəhrəmanı fəxri adı və bu adın verilməsinin əsasnaməsi SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 27 dekabr 1938-ci il tarixli qərarı ilə təsis edilmişdir. Buna qədər Əmək Qəhrəmanı adı mövcud idi. SSRİ üzrə ümumilikdə 20 613 nəfər Sosialist Əməyi Qəhrəmanı adına layiq görülmüşdür ki, bunlardan 201-i iki dəfə, 15-sı isə üç dəfə bu fəxri adla təltif edilmişdir. 134 nəfərə verilmiş Sosialist Əməyi Qəhrəmanı fəxri adı sonradan geri alınmışdır. Tarixdə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı fəxri adına layiq görülmüş ilk şəxs 1939-cu il 20 dekabr tarixli Fərmanla İ.V.Stalin, sonuncu adam isə SSRİ prezidentinin 1991-ci il 21 dekabr tarixli Fərmanı ilə təltif edilmiş, Qazaxıstanın opera müğənnisi Bibigül Tuleqenova olmuşdur.

Əcəlin təntənəsi (nid. De triomf van de dood) — 1562-ci ildə Böyük Piter Breygel tərəfindən yağlı boya ilə çəkilmiş panel-rəsmi. 1827-ci ildən bəri əsər, Madridin Prado muzeyində saxlanılır. Rəsmin panoraması bizə qaranlıq, viran edilmiş mənzərənin fonunda ətrafa dağıntı saçan skelet ordusunu sərgiləyir. Uzaq məsafədə alovlar yanır, dəniz isə gəmi qalıqları ilə örtülmüşdür. Təpələrin üzərinə səpələnmiş bir neçə ağacın yarpaqları, başqa sözlə bitki örtüyü yoxdur ; balığın gölməçədə boğulmuş cəsədi sahilin kənarında çürüyür. İncəsənət tarixçisi Ceyms Snayderin vurğuladığı kimi “Göz önünə gətirilə biləcək gədər, hər hansı bir həyattan mərhum, yanmış, sonsuz yer.” Bu vəziyyətdə çoxlu sayda skelet qorxudan qaçıb canlarını xilas etməyə çalışan ya da nəticəsiz şəkildə əks mübarizəyə cəhd etmək istəyən canlıların üzərinə irərləyirlər. Ön planda skeletlər kəllə ilə dolu araba daşıyırlar ; yuxarı sol küncdə, digərləri zınqırovla dünyanın “Cənazə zəngini” çalırlar. İnsanlar xaçlarla bəzədilmiş, məzara bənzər tələyə salınıblar, atın belindəki skelet isə insanları oraqla qətl edir. Əsər sosyal mənşəyi müxtəlif olan adamları təsvir edir – kəndlilər və əsgərlərdən tutmuş, zadəganlara kimi, eləcə də kral və kardinal da - ayrı-seçkilik salınmadan əcəl tərəfindən ölümə götürülürlər.

Kub — ədədi 3 dəfə özünə vurduqda alınan hasilə deyilir. n3 = n × n × n. Ədədin kubu cədvəli: 0³=0. 1³=1. 2³=8. 3³=27. 4³=64. 5³=125. 6³=216. 7³=343.

Kvadrat — ədədi özünə vurduqda alınan hasil onun kvadratı adlanır. 5²-görünüşü. Burada yuxarıdaki 2 ədədi kvadratın simvoludur. Misalda 5-in kvadratı yazılıb.

Ərbəin günü (ərəb. الأربعين‏‎‎ qırxıncı gün) şiəlikdə, hicri təqvimilə Aşura günündən 40 gün sonra, yəni Səfər ayının iyirminci günü. Bu gündə, Məhərrəm ayının onuncu günündə, Kərbəlada şəhid olan İmam Hüseyn və 72 tərəfdarı yad edilir, xüsusi mərasimlər keçirilir. İmam Hüseynin müqəddəs məzarı ilk dəfə Ərbəin günündə ziyarət edilmişdir. Ərbəin günündə dünyada ən böyük anma mərasimləri keçirilir. Məhz 2010-cu ildə Ərbəin günü münasibətilə 15 milyon insan Kərbəlaya gəlmişdir. Ərbəin günü Qəməri təqvimi ilə müəyyən olunduğu üçün Qriqori təqvimi ilə fərqlər mövcuddur və ildən ilə dəyişilir.

İohann Fridrix Gmelin (alm. Johann Friedrich Gmelin‎, 8 avqust 1748, Tübingen[d] – 1 noyabr 1804[…], Göttingen, Braunşveyq-Lüneburq elektoratlığı[d]) — alman bioloqu, zooloqu, kimyaçısı, Peterburq Elmlər Akademiyasının 1794-ci ildən xarici fəxri üzvü. == Həyatı == == Gmelinin şərəfinə adlandırmalar == Artemisia gmelinii Webb ex Stechm. — Gmelin yovşanı == Çap olunmuş işləri == lat. Onomatologia botanica complecta, 1772—1778 (в 10 частях, без фамилии автора) alm. Allgemeine Geschichte der Gifte‎, 2 тома, 1776—1777 alm. Allgemeine Geschichte der Pflanzengifte‎, 1777 alm. Allgemeine Geschichte der mineralischen Gifte‎, 1777 alm. Einleitung in die Chemie‎, 1780 alm. Grundriss der allgemeinen Chemie‎, 1789 alm.

Aşağı Remeşin

Səreyn (Sarıqaya) — Iran Ərdəbil ostanında, Savalan dağının ətəyində yerləşən şəhər. Bölgənin adı farsca "baş, üst, təpə" mənalarını daşıyan "sər", və ərəbcə "göz, bulaq" mənalarını daşıyan "eyn / əyn" sözlərindən ibarətdir; adın mənası "bulaq başı", "bulaqlı təpə" kimi açıqlana bilər. Bölgənin Azərbaycan türkcəsindəki keçmiş adı isə Sarıqayadır. Bu şəhər təqribən 8000 nəfər əhaliyə malikdir və istisuyuna görə məhşurdur. Səreyn müalicə əhəmiyyətinə malik istisuyu ilə şöhrət qazanmışdır. Belə yüksək müalicəvi xassəyə malik suya dünyanın çox az yerində rast gəlmək olar. Məhz bu səbəbdən istisu özünə həm ölkədaxilindən, həm də ölkəxaricindən hər il minlərlə turist cəlb edir. Səreynin tanınmış istisuları arasında Qarasu, Sarısu, Camışgölü, Qəhvəsuyu, Beşbacılar istisularının adlarını çəkmək olar. Həmçinin Səreyn yaxınlığında yerləşən Vilədərə kəndi öz qazlı müalicəvi mineral suyuyla məşhur bulağa sahibdir.

Beyin — bütün onurğalı və bəzi onurğasızlarda sinir sisteminin mərkəzi vəzifəsini icra edən orqandır. Bir çox heyvanda beyin kəllə sümüyünün içində, ilkin duyğu orqanlarının və ağızın yaxınında yerləşir. == Ümumi == Kompüter və digər cihazlardan fərqli olaraq insan beyninin yaddaşı sonsuzdur və heç vaxt dola bilməz. İnsan hər dəfə müəyyən bir şeyi yaddaşına qeyd etdikdə, beyin yeni hüceyrələr və sinir bağlantıları yaratmağa başlayır. Doğru qidalanmaq beyini inkişaf etdirir. Dəniz məhsullarından olan yeməklər beyin üçün ən faydalı yeməkdir və bu, yaddaşı 15% artırır. Eyni zamanda, müntəzəm edilən idman beyinin diqqətini və xoşbəxtlik duyğusunu artırmağa kömək edir. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, uşaqların beyinləri məişət zorakılığına görə ciddi şəkildə zədələnir və bu, müharibə zamanı əsgərlərə dəyən eyni zərərə bərabərdir. Yüksək səslə kitab oxumaq və uşaqla daimi şəkildə danışmaq uşağın beyninin inkişafına yardım edir. İnsan beyni 40 yaşın sonuna qədər inkişaf edərək irəliləyir və ən yaxşı anlarına çatır.

Meyit, cəsəd və ya nəş ― ölən insanın bədəni. Eyni mənaya malik olan kadavra sözü ümumiyyətlə tibbi mənada işlənir. Cənazə mərasimi üçün hazırlanan meyitə cənazə deyilir. "Heyvan ölümü" mənasını verən leş sözü bəzən xüsusən mənfi konotasiya (uyğunlaşma) — insan cəsədi mənasında da istifadə edilir. Bundan əlavə, kadavra sözü tibbi məqsədlər üçün istifadə olunan heyvan ölüləri üçün də istifadə edilə bilər. Mərasimlərdə "Nəş" sözü xüsusilə seçilir. İslami cənazə mərasimlərində nəş sözünə əlavə olaraq mərhum sözü istifadə olunur. Ərəb mənşəli "rəhmətlik" sözü "Allahın rəhmətinə qovuşmuş, bağışlanmış" deməkdir. Bu mənada mərhum kəlməsi təkcə ölülərin cəsədini deyil, həm də axirətə gedəcəyinə inanılan ruh deməkdir və dəfn olunduqdan illər sonra da istifadə olunur. Kadavra sözü türkcəyə italyanca cadavere sözündən keçmişdir; cəsəd və nəş sözləri isə ərəb dili mənşəlidir.

Peyin — Torpağın münbitliyini və məhsuldarlığını artırmaq üçün torpağa verilən gübrədir. Bu gübrələr uzaq məsafələrə göndərilməyib yalnız istehsal olunduğu yerdə işlənildiyindən onlara yerli gübrələr də deyilir. Hazırkı intensiv əkinçilik sistemində peyin nəinki bitkilərin qidalanmasını yaxşılaşdırır, eyni zamanda o, torpaq əmələgəlmə prosesində münbitləşməyə təsir göstərən ən güclü ekoloji təmiz vasitədir Peyinin tərkibi bitkilərin qidalanması üçün lazım olan azot, fosfor, kalium, kalsium, maqnezium və kükürd kimi qiymətli elementlərlə zəngindir. Təzə peyində orta hesabla 75% su, 25% quru maddə, 0,5% azot, 0,25% fosfor, 0,6% kalium, 0,35% əhəng, 0,15% maqnezium olur. Göstərilən elementlərin orta hesabla miqdarı mal-qaranın növündən, yemlənməsindən və peyinin saxlanmasından asılı olaraq dəyişə bilər.Ən çox nəmliyə malik peyin qaramaldan ifraz olunur. Bu peyində bitki üçün lazım olan qida maddələrinin faizi nisbətən azdır. At və qoyun peyinin tərkibində nəmlik faizi qaramal peyininə nisbətən az olur, qidalı maddə ilə zəngindir. Burada əsasən azot və kaliumun miqdarı 0,67% −0,89%-ə qədər çatır. Donuz peyini qaramal və ata görə orta səviyyədə durur. Peyinin zənginliyi qidalı elementlərin hansı formada olmasından da çox asılıdır.