Поиск по словарям.

İşraqilik—Şəhabəddin Yəhya Sührəvərdi tərəfindən yaradılan fəlsəfi və teosofik təlim. Müsəlman dünyasında fəlsəfənin nüfuzunu itirməsi və sönük sahəyə çevrilərək tarix səhnəsindən silinməsi faktı təhlil edilərkən əsas səbəb kimi Əbu Hamid əl-Qəzalinin islam fəlsəfəsi əleyhinə fundamental çıxışı göstərilir. Amma biz bunu təqlidi-emosional yanaşmanın meydana çıxardığı arqument hesab edirik. Düzdür, Qəzalinin fəlsəfəyə qarşı çıxmasından sonra müsəlman ziyalıları arasında bu elmlə məşğul olmaq öz aktuallığını itirmişdi. Lakin bəzi müəlliflərə görə, Qəzalinin tənqidlərindən sonra Şərqdə nüfuzunu itirən təlim rasional məşşailik fəlsəfəsi olmuşdur. Bir tərəfdən, İbn Rüşdün ölümündən sonra məşşailik süqut etmiş, digər tərəfdən, yeni fəlsəfi təlim – işraqilik təşəkkül tapmışdı. İşraqilik “məşşailik və işraqilikdə dərya olan” “şeyx əl-məqtul” (öldürülmüş şeyx), “şeyx əş-şəhid” (şəhid şeyx), “əl-feyləsuf əl-məqtul” (öldürülmüş filosof) (5, 6) və “şeyx əl-işraq” ləqəbləri ilə tanınan Şihabəddin Əbülfütuh Yəhya ibn Həbəş Sührəvərdi (1154-1191) tərəfi ndən qurulmuşdu. İşraqilik bilikləri kəsbdə mistik təcrübə (zövq) və intuisiyaya (kəşf, həds) əsaslanan teosofi k təlim idi və rasional məşşailik fəlsəfəsinin antipodu sayılırdı. XII əsrdən sonra Şərqdə fəlsəfi düşüncəni təmsil edən işraqilik Şührəvərdinin, Şəmsəddin Şəhrəzurinin (vəfatı - 1288), İbn Kəmmunənin (1215- 1284), Qütbəddin Şirazinin (1236-1310), Nəsirəddin Tusinin (1201-1274), Cəlaləddin Dəvvaninin (1427- 1502), Məhəmməd Baqir Mir Damad (1551-1631) və Molla Sədranın (1571-1640) timsalında məşşailiyin süqutundan sonra da öz mövcudluğunu davam etdirmişdir. İşraqiliyin islam metodoloji fikri tarixindəki yerini müəyyənləşdirmək üçün bu məktəbin nümayəndələrinin həqiqəti kəsb və biliyi hasil məqsədilə istifadə etdikləri metodları öyrənmək lazımdır.

İsagülik (fars. عيسي گليكق‎‎) - İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Çaldıran şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. 2006-cı il məlumatına görə kənddə 667 nəfər yaşayır (119 ailə).

İsrail Baş naziri (ivr. ‏רֹאשׁ הַמֶּמְשָׁלָה‏‎) — İsrailin hökumət başçısı və baş icraçısıdır. İsrail dövlət başçısı olaraq bir prezidenti olan bir respublikadır. Ancaq prezidentin səlahiyyətləri əsasən təntənəlidir; baş nazir icra hakimiyyətini tutur. Baş nazirin rəsmi iqamətgahı Beyt Aghiyon Qüdsdədir. Hazırkı baş nazir vəzifəsini tutan doqquzuncu şəxs (vasitəçilər istisna olmaqla) Likud partiyasından olan Benyamin Netanyahudur.

İsrail - parlamentli respublika. İsrail parlament formasında idarəetmə üsuluna malik respublikadır. Milli bayram günü olan müstəqillik günü (1948) 14 mayda qeyd olunur. Ölkədə rəsmi Konstitusiya mövcud deyil, "Dövlətin Yaranması haqqında Deklarasiya" (1948-ci il), Parlamentin əsas qanunları və İsrail vətəndaş hüququ adlı sənədlərlə idarəçilik funksiyaları müəyyən edilir. Qanun sisteminə gəldikdə, ölkədə ümumi Britaniya qanunları və Britaniya Mandatının qarışığından, habelə xüsusi işlərdə yəhudi, xristian və müsəlman qanunlarından istifadə olunur. İsrail qanunvericilik, icra və məhkəmə hakimiyyətinə söykənən parlament formalı demokratik ölkədir. Onun institutları Knesset (Parlament), Hökumət (Nazirlər Kabineti) və ədliyyə sistemindən ibarətdir. Dövlətə Prezident başçılıq edir. İsrailin siyasi quruluşu hakimiyyətin qollarının bölünməsi, qarşılıqlı nəzarəti və tarazlığı prinsipinə əsaslanır. Hökumət Knessetə tabedir, məhkəmənin müstəqilliyi qanunla təmin edilir.

İsrailin xarici siyasəti — İsrail Dövlətinin xarici siyasəti. İsrail 11 may 1949-cu il tarixində Birləşmiş Millətlər Təşkilatına üzv olmuşdur. 2017-ci ilin mart ayına olan məlumata əsasən İsrail dünyanın 159 dövləti ilə diplomatik əlaqələrə malikdir. Müvafiq olaraq 1979 və 1994-cü illərdə imzalanmış sülh razılaşmalarına əsasən İsrail iki Ərəb ölkəsi olan Misir və İordaniya ilə həm diplomatik əlaqlərə sahibdir, həm də həmin dövlətlərlə olan sərhədləri açıqdır. ABŞ-la olan yaxın əlaqələr İsrailin xarici siyasətinin əsas hissəsini təşkil edir. İsrail və digər region ölkəsi olan İran arasında əlaqələr isə 1948-ci ildə müstəqil İsrail dövləti yaradıldıqdan 1979-cu ildə baş vermiş İran İslam İnqilabına qədər yaxşı davam etmişdir. İran Türkiyədən sonra İsrail dövlətinin müstəqilliyini tanıyan ikinci müsəlman ölkəsidir. İsrail XX əsrin ortalarında Afrikaya tez-tez xarici yardımlar göndərir və təhsil proqramları həyata keçirirdi. Bu cür xarici yardımlara kənd təsərrüfatı, su təchizatı və səhiyyə sahəsində çalışan ekspertlərin Afrika ölkələrinə göndərilməsi də daxil olmuşdur. 2011-ci ildə Misirdə baş vermiş hadisələr nəticəsində Misir və Türkiyə ilə diplomatik əlaqələr olduqca gərginləşmişdir.

14 may 1948-ci ildə bəyan edilmiş olan İsrailin Müstəqillik Bəyannaməsi və ya İsrailin İstiqlaliyyət Bəyannaməsi (ivr. ‏הכרזת העצמאות‏‎,‎ Rom: Hakhrazat HaAtzma'ut və ya ivr. ‏מגילת העצמאות‎‏‎, Rom: Megilat HaAtzma'ut) ingilis mandatının başa çatdığı gündə, yeni müstəqil bir dövlət olan İsrail dövlətinin rəsmi olaraq yaradıldığını bütün dünyaya elan etmişdir. Bəyannaməni David Ben-Qurion oxumuş və eyni zamanda özü də yeni ölkənin ilk baş naziri olmuşdur. Müstəqillik bəyannaməsinin imzalandığı gün olan 5 İyar günü İsraildə bayram günü kimi qeyd olunur.

İsraildə Aralıq dənizi iqlim tipi hakimdir. Ərazidə yay ayları quraq və isti,qış isə mülayim və rütubətli keçir. Yazda və yayda İsrail üzərində tropik, payızda və qışda isə mülayim enliklərin hava kütlələri hakimdir. Səth quruluşunun müxtəlifliyi ölkədə iqlim fərqlərinin yaranmasına səbəb olur. Ölkənin qərbindən şərqinə getdikcə yağıntıların miqdarı kəskin şəkildə azalır . Qərbdə yerləşmiş Qaliley yaylasına il ərzində 1000 mm-ə qədər yağıntı düşdüyü halda, şərqdə yerləşmiş Eylat bölgəsinə 50 mm yağıntı düşür. Ölkənin mərkəzi bölgələrinə 500 mm-ə qədər, Ölü dənizin sahillərinə isə 70–80 mm yağıntı düşür. Yanvar, fevral ayları ən çox yağış yağan aylardır .Ölkənin digər bölgələrinə nisbətən Xermon dağına qar daha çox yağır Aralıq dənizi sahil bölgəsində orta illik temperatur müsbət 20 dərəcə olduğu halda, dağlıq bölgələrdə bu göstərici bir neçə dərəcə aşağıdır. Orta temperatur yüksək olduğundan Aralıq dənizinin çimərliklərindən ilin 7-8 ayı istifadə etmək olar. Ölkənin ən isti yeri onun cənubundadır.

İsrailin on iki qəbiləsi (ivr. ‏שִׁבְטֵי־יִשְׂרָאֵל‏‎, Šīḇṭēy Yīsrāʾēl; mənası – "İsrailin qəbilələri") — yəhudi müqəddəs kitablarına görə, Bibliyada adı çəkilən, İsrail kimi də tanınan patriarx Yaqubun nəslinin davamçıları arvadları Ləya və Rəhilədən, kənizləri Bəlhə və Zülfədən olan on iki oğlunun qurduğu, birlikdə İsrail xalqını təşkil edən qəbilələr. Müasir elmdə İsrailin on iki qəbiləsinin tarixən mövcud olub-olmamasına şübhə ilə yanaşılır. Onlara görə, 12 rəqəmindən istifadənin milli yaradılış mifinin bir hissəsi kimi simvolik bir ənənəni ifadə etməsi ehtimalı daha yüksəkdir. İsrail övladları Bibliya patriarxı Yaqubun on iki oğlunun nəslindən gəlirdilər. Yaqubun ən azı bir qızı var idi – Dinə, lakin onun nəslinin davamçıları qəbilə kimi tanınmırdı. Yaqubun oğulları Fəddan-Aramda müxtəlif analardan dünyaya gəlmişdir. Onlar: Ləyanın oğulları; Rubən (Yaqubun ilk oğlu), Şəmun, Lavi, Yəhuda, Yəsakir və Zəbulun Rəhilənin oğulları; Yusif və Binyamin (Yaqubun sonuncu oğlu) Rəhilənin kənizi Bəlhənin oğulları; Dan və Niftalı Ləyanın kənizi Zülfənin oğulları; Cad və Aşir "Qanunun təkrarı 27:12–13"də on iki qəbilənin adları hallanır: "Yuşə 13-19"a əsasən, İsrail torpağı İsrailin on iki qəbiləsinə uyğun olaraq on iki hissəyə bölünmüşdü. Bununla belə, torpaq alan qəbilələr Bibliyadakı qəbilələrdən fərqlənirdi. Lavi qəbiləsinin torpaq mülkiyyəti yox idi, lakin onların idarəsi altında altı sığınacaq şəhəri və Yerusəlim məbədi var idi.

İsrailin işğal etdiyi ərazilər — İsrailin 1967-ci il Altıgünlük müharibədən bəri işğal etdiyi Fələstin ərazilərini və Colan təpələri üçün istifadə edilən ifadə. Əvvəllər Sinay yarımadasını və Livanın cənubunu da işğal etmişdir. Altıgünlük müharibədə İsrailin qələbəsindən əvvəl Fələstin ərazilərinin işğalı Misir və İordaniya arasında bölünmüş, birincisi Qəzza zolağını, ikincisi isə İordan çayının qərb sahilini ilhaq etmişdir. Sinay yarımadası və Colan təpələri müvafiq olaraq Misir və Suriyanın suverenliyi altında idi. "İşğal edilmiş" və "ərazilər" terminləri İsraillə bağlı ilk dəfə Altıgünlük Müharibədən sonra hazırlanmış Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının 242 saylı Qətnaməsində birgə formada istifadə edilmişdir. Burada qeyd edilmişdir: "Yaxın Şərqdə ədalətli və davamlı sülhün bərqərar olması aşağıdakı hər iki prinsipin tətbiqi ilə" əldə ediləcək: "İsrail Silahlı Qüvvələrinin son münaqişədə işğal olunmuş ərazilərdən çıxarılması; Bütün iddialara və ya döyüş vəziyyətlərinə xitam verilməsi və bu ərazidəki hər bir dövlətin suverenliyinə, ərazi bütövlüyünə və siyasi müstəqilliyinə və onların təhlükəsiz və tanınmış sərhədlər daxilində təhdidlərdən və ya güc aktlarından azad şəkildə sülh şəraitində yaşamaq hüququna hörmət edilməsi və tanınması". İsrail 2005-ci ildə Qəzzə zolağından birtərəfli qaydada ayrılmışdır. BMT və bir sıra insan hüquqları təşkilatları İsraili Qəzzə zolağının blokadasına görə işğalçı dövlət hesab etməkdə davam edir. İsrail bu xarakteristikanı rədd edir. 24 sentyabr 2021-ci ildə BMT Baş Assambleyası qarşısında çıxış edən FMİ Prezidenti Mahmud Abbas İsrailə Fələstin əraziləri üzərindəki hərbi işğalına son qoyması üçün bir illik ultimatum vermiş və bunu etməməsinin nəticə verəcəyini bildirmişdir.

İsrailin düşdüyü Milli Anma Salonu (National Memorial Hall For Israel's Fallen — היכל הזיכרון הממלכתי לחללי מערכות ישראל) — Jerusalem Herzl də [İsrail] İsrail Müdafiə Nazirliyinin bütün hərbi israillilərin və yəhudi döyüşçülərinin bu günə qədər Holokost sonrasında qurbanlarını xatırlamaq təşəbbüsüdür. Zalı qurma təklifi müdafiə naziri [Ehud Barak] tərəfindən 2010-cu ildə açıqlanmışdır. Memorial Hall 30 aprel 2017-ci ildə açılmışdır. Zalının mərkəzində İsrailin naməlum əsgərlərinə həsr olunmuş əbədi alov var. Simulation of memorial monument.

İsrailin kişilərdən ibarət milli basketbol komandası — İsraili beynəlxalq basketbol arenasında təmsil edən kişilərdən ibarət milli basketbol komandası. İsrail Basketbol Federasiyası tərəfindən idarə olunur. Baş məşqçisi Erez Edelşteyndir.

İsrailin Buenos-Ayresdəki səfirliyinə hücum — 1992-ci il martın 17-də İsrailin Argentinanın paytaxtı Buenos-Ayresdə yerləşən səfirliyinin binasına edilmiş kamikadze hücumu. Hücum nəticəsində intiharçıdan əlavə 29 mülki şəxs həlak olub, daha 242 mülki şəxs yaralanıb. == Hücum == 17 mart 1992-ci il saat 14:42-də (UTC−3) kamikadzenin idarə etdiyi və partlayıcılarla dolu yük maşını Arroyo və Suipaçan küçələrinin kəsişməsində yerləşən İsrail səfirliyinin önünə çırpıldı və partladı. Nəticədə səfirlik, katolik kilsəsi və yaxınlıqdakı məktəb binası dağıldı. Dörd israilli öldü, lakin qurbanların çoxu Argentinalı mülki vətəndaşlar, çox hissəsi isə uşaqlar idi. Partlayış nəticəsində 29 nəfər öldü, 242 nəfər yaralandı Bu, 1994-cü ildə Argentina-İsrail Birgə Assosiasiyasında partlayışa qədər Argentina ərazisində ən ölümcül terror hücumu idi və dünyada İsrail diplomatik missiyasına qarşı yönələn ən ölümcül hücum olaraq qalır. === Ölümlər === Keşiş Xuan Karlos Brumana kamikadzenin hücumu zamanı həlak olanlardan biri olub. O, səfirliyin qarşısındakı Mater Admirabilis katolik kilsəsində vəfat edib. Ölənlər arasında səfirliyin konsulunun və birinci katibinin arvadı daxil iki israilli qadın da var idi. == Məsuliyyət == İran və ehtimal ki, Hizbullahla əlaqəli olan İslami Cihad təşkilatı adlı qrup məsuliyyəti öz üzərinə götürdü.