BOT

Bot və ya BOT — "robot" sözünün qısaldılmış formasıdır və aşağıdakı mənaları ifadə edə bilər:

Bot və ya BOT — "robot" sözünün qısaldılmış formasıdır və aşağıdakı mənaları ifadə edə bilər:

Botanika İnstitutu — Azərbaycan Respublikasının Elm və Təhsil Nazirliyi yanında Elm və Ali Təhsil üzrə Dövlət Agentliyinin strukturuna daxil olan elmi-tədqiqat institutu. Baş direktor: Biologiya elmləri doktoru, professor Səyyarə Cəmşid qızı İbadullayeva. İcraçı direktor: Biologiya elmləri doktoru Şakir Nəbi oğlu Qasımov. == Fəaliyyət istiqamətləri == Biomüxtəlifliyin, torpaq və su ehtiyatlarının müasir yanaşmalarla tədqiqi, bərpası, mühafizəsi, səmərəli istifadəsi, elektron məlumat bazaları və xəritələrinin yaradılması Bioloji proseslərin molekulyar-genetik və fiziki-kimyəvi əsasları, genom, proteom və metabolom tədqiqatları, yeni bio-, nano- və postgenom texnologiyalarının fundamental və tətbiqi əsaslarının işlənib hazırlanması == Tarixi == Azərbaycan Respublikasında bitkilər aləmini öyrənən geniş profilli elmi mərkəz kimi tanınan AR ETN Botanika İnstitutu rəsmi bir qurum kimi 1936-cı ildə SSRİ Elmlər Akademiyası Zaqafqaziya filialının Azərbaycan botanika bölməsinin bazasında təsis edilmişdir. 1999-cu ilə qədər Mərdəkan Dendrarisi (hazırki AR ETN Dendrologiya İnstitutu), 2000-ci ilə qədər Nəbatat bağı şöbəsi (hazırki Mərkəzi Nəbatat Bağı Publik hüquqi şəxs), 2016-cı ilə qədər Bioloji proseslərin fundamental problemləri şöbəsi (hazırki AR ETN Molekulyar Biologiya və Biotexnologiya İnstitutu) Botanika İnstitutunun nəzdində inkişaf etmiş və fəaliyyət göstərmişdir. İİnstitutun təşəkkül tapmasında və inkişafında onun ilk direktoru, görkəmli botanik, Qafqaz florasının bilicisi, SSRİ Dövlət mükafatı laureatı, SSRi Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü A.A.Qrossheymin mühüm rolu olmuşdur. İnstituta akademik A.A.Qrossheymdən (1936-1947) sonra akademik M.H.Abutalıbov (1947-1950; 1962-1978), akademik H.Ə.Əliyev (1950-1952); b.ü.e.d. Ş.Ö.Barxalov (1952-1957), akademik V.X.Tutayuq (1957-1962), akademik U.K.Ələkbərov (1978-1988), akademik V.C.Hacıyev (1988-2008), müxbir üzv S.H.Musayev (2008-2010), akademik V.M.Əli-zadə (2011-2021) rəhbərlik etmişlər. 2021-ci ildən bugünədək İnstitutun direktoru, biologiya elmləri doktoru, professor Səyyarə İbadullayevadır. Ali bitkilərin hərtərəfli öyrənilməsi sahəsi üzrə qazanılmış nailiyyətlərdə azərbaycanlı alimlərin - H.Ə.Əliyev, Y.M.İsayev, V.X.Tutayuq, Q.F.Axundov, M.M.Abutalıbov, İ.S.Səfərov, Ə.X.Xəlilov, R.Y.Rzazadə, H.M.Qədirov, V.C.Hacıyev, R.Q.Əsgərova, S.H.Musayev, N.M.İsmayılov və başqa görkəmli alimlərin töhfələri qeyd olunmalıdır.

Agrostis stolonifera (lat. Agrostis stolonifera) — bitkilər aləminin qırtıcçiçəklilər dəstəsinin qırtıckimilər fəsiləsinin agrostis cinsinə aid bitki növü. == Sinonimləri == × Agropogon robinsonii (Druce) Melderis & D.C.McClint. Agrostis adscendens Lange Agrostis alba var. albida (Trin.) Griseb. Agrostis alba f. amethystina Podp. Agrostis alba var. armena Schischk. Agrostis alba var.

Alen de Botton (20 dekabr 1969, Sürix) — isveçrəli-ingilis yazıçı. Romanları bestseller olmuş, 20-dən çox dilə tərcümə olunmuşdur. Fəlsəfə anlayışını dəyişdirən yazıçının 10-dan çox romanı və hazırladığı 5 sənədli filmi vardır. == Həyatı == 20 dekabr 1969-cu ildə İsveçrənin Sürix şəhərində doğulmuşdur. Misir əsilli Qilbert de Botton və Cakelin Barquerin tək övladı idi. Alan de Botton 8 yaşına qədər Sürixdə yaşadı və bu zaman fransız ilə alman dillərini öyrəndi. 1977-ci ildə İngiltərəyə gələndə Oksfordakı Draqon məktəbində oxumağa başladı. Sonra Harrou məktəbinə getdi. Məktəbi bitirdikdən sonra Kembric Unversitetinə yollandı. == Yaradıcılığı == 1993-cü ildə ilk romanı olan "Eşq üzərində" nəşr olundu.

Ali Botuş (bolq. Али ботуш) — Bolqarıstanın cənubunda, Yunanıstanla olan sərhəddə yerləşən qoruq. Qoruq çox da böyük olmayan Slavyanka dağ silsiləsindədir. Ali Botuş qoruğu silsilənin şimal yamacında olub bütünlüklə Bolqarıstan ərazisinə aiddir. Qoruq Blaqoyevqrad vilayətinin Sandanski və Hadjidimovo icmalarının ərazisindədir. Qoruq 1951-ci ildə Balkan yarımadası üçün endemik olan Heldreyx şamı meşələrini qorumaq məqsədi ilə yaradılmışdır. Sonrakı dövrlərdə qoruq ərazisi bir neçə dəfə genişləndirilmiş və sahəsi 1638 hektara çatdırılmışdır (16,38 km²). 1977-ci ildən Ali Botuş UNESCO-nun qorunan obyektlər siyahısına daxil edilmişdir. == Ümumi məlumat == Qoruq Slavyanka dağ silsiləsinin şimal yamaclarında, 1140-2212 metr yüksəklikdədir. Pirin dağ silsiləsindən Paril yəhəri ilə ayrılmışdır.

İohann Amman (ing. Johann Amman; 22 dekabr 1707 – 4 dekabr 1741, Sankt-Peterburq) — Böyük Britaniya botaniki. == Elmi fəaliyyəti == İohann Amman toxumlu bitkilər üzrə ixtisaslaşmışdır. == Əsərləri == Stirpium rariorum in Imperio Rutheno sponte provenientium icones et descriptiones / Collectae ab Joanne Ammano, M. D. Acad. Imper. scient. membro et botanices professore, Regiae Societatis Londinensis sodali; Instar supplementi ad Commentar. Acad. scient. Imper.

Anton Botev (25 may 1986, Omsk) — Azərbaycanı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. == Karyerası == Anton Botev 2003-cü ildə Rusiyada baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qalibi oldu. Daha sonra isə Anton Botev 2005-ci ildə Polşada və 2006-cı ildə Macarıstanda gənclər arasında Avropa Çempionatının final görüşlərində məğlub olaraq turniri gümüş medallarla başa vurdu. Rusiya yığmasının heyətində "bir nömrə" olmağı bacarmayan Anton Botev 2007-ci ildə Azərbaycan Güləş Federasiyası tərəfindən Azərbaycan yığmasının heyətinə cəlb edildi. 2007-ci ildə Dünya Çempionatını 16-cı pillədə başa vuran Anton Botev 2008-ci ildə Avropa Çempionatında da uğursuz çıxış elədi və 17-ci pillədə qərarlaşdı. Həmin ilin mayında İtaliyada Dünya Olimpiya Təsnifat Turnirinin bürünc medalına sahib olmaqla Anton Botev olimpiya lisenziyasına sahib oldu. Olimpiadadan əvvəl iyunda Qızıl Qran-Pri beynəlxalq turnirini beşinci pillədə başa vuran Anton Botev olimpiada da uğursuz çıxış elədi. Anton Botev olimpiadanın təsnifat mərhələsində 2000-ci il Sidney Olimpiadasının finalçısı Özbəkistan nümayəndəsi David Saldadze ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində 2:1 hesabı ilə Botev, növbəti hissəsində isə 2:1 hesabı ilə Saldadze qalib gəldi. Belə olan halda görüşün taleyi üçüncü hissədə həll olundu.

Artemisia botschantzevii (lat. Artemisia botschantzevii) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin yovşan cinsinə aid bitki növü.

Artemisia bottnica (lat. Artemisia bottnica) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin yovşan cinsinə aid bitki növü.

Tarla yovşanı (lat. Artemisia campestris) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin yovşan cinsinə aid bitki növü. == Yarımnövləri == Artemisia campestris subsp. alpina (DC.) Arcang. Artemisia campestris subsp. borealis (Pall.) H.M.Hall & Clem. Artemisia campestris subsp. bottnica Lundstr. ex Kindb. Artemisia campestris subsp.

Ayron Botton boğazı (ing. Iron Botton) - Mənası 'Dəmir Dib' deməkdir. Solomon dənizi akvatoriyasında yerləşir. Quadalkanal adasını Nqqela adalarından ayırır. İkinci dünya müharibəsinə qədər Silark boğaz adlanlırdı. 1942-1943 ci illərdə dünya müharibəsinin ən əhəmiyyətli döyüşləri məhz bu boğazda baş verir. Buna misal kimi Quadalkana döyüşünü göstərmək olar.

== Yaranması == AMEA Botanika İnstitutu rəsmi bir qurum kimi 1936-cı ildə SSRİ Elmlər Akademiyası Zaqafqaziya filialının Azərbaycan botanika bölməsinin bazasında təsis edilmişdir. Uzun illər Botanika İnstitutunda 3 cəmiyyət fəaliyyət göstərmişdir: Azərbaycan Botaniklər Cəmiyyəti, Azərbaycan Bitki Fizioloqları Cəmiyyəti, Azərbaycan Biokimyaçılar və Molekulyar Bioloqlar Cəmiyyəti. Azərbaycan Botaniklər Cəmiyyəti 1999-cü ildən müstəqil fəaliyyətə başlamışdır. 2005-ci ildə Azərbaycan Botaniklər Cəmiyyətinin bütün özəklərində Cəmiyyətin Yeni Nizamnaməsi müzakirə edilmiş, ayrı-ayrı şöbələr üzrə say tərkibi müəyyənləşdirilmiş və ümumi forma üzrə cəmiyyətə üzvlük vəsiqələri hazırlanmışdır. Azərbaycan Botaniklər Cəmiyyətinin hər il ümumi və büro iclası keçirilmişdir. Bu iclaslarda ayrı-ayrı filialların sədrlərinin hesabatları, botaniki yeniliklər və dəyişiklər haqqında məlumatlar, o cümlədən xarici səfərlər barədə məruzələr dinlənilmiş və müzakirə edilmişdir. 22 iyun 2018-ci ildə Respublika botaniklərinin iştirakı ilə keçirilən Azərbaycan Botaniklər Cəmiyyətinin ümumi yığıncağında Cəmiyyətin Nizamnaməsinin II redaksiyasına dəyişikliklər layihəsi təqdim olunub. 7 aprel 2022 ci il tarixində AMEA-nın Botanika İnstitutunda Azərbaycan Botaniklər Cəmiyyəti ictimai birliyinin növbəti ümumi yığıncağı keçirilib. Yığıncaqda cəmiyyətin İdarə heyətinin yenidən seçilməsi, rəsmi internet səhifəsinin bərpası, loqosu və çap işlərinin formatına dair geniş müzakirələr aparılıb. Səsvermə yolu ilə ABC ictimai birliyinin sədri Botanika İnstitutunun icraçı direktoru, b.e.d.

İrəvan Botanika Bağı (erm. Երևանի բուսաբանական այգի) — Ermənistan Milli Elmlər Akademiyasına aid və Ermənistan Respublikasındakı bitki kolleksiyasının məsul orqanıdır. Paytaxt İrəvanın şimal-şərqi hissəsində yerləşən Avan rayonunda, təxminən 80 hektarlıq yarı-boş bir sahəni əhatə edir. Kolleksiyada 200-dən çox endemik, nadir və azalan bitki növləri mövcuddur. İrəvan Botanika Bağında bir botanika institutu yerləşir. == Tarixi == İrəvan Botanika Bağı 1935-ci ildə İrəvan şəhərinin şimal-şərqi hissəsində açılmışdır. Botanika institutu bundan üç il sonra açılmışdır. Kollektiv istixana, 1939-cu ildə 25 kvadrat metrlik bir sahədə qurulmuşdur. 1944-ci ildə yeni bir istixana inşa edilmişdir. Bu istixanın ümumi sahəsi 610 kvadrat metr idi.

Botsvananın ən böyük yaşayış məntəqələrinin siyahısı. "Veb World Gazeteer" saytının məlumatına görə, Botsvanada 200 şəhərdə 1000-dən çox adam yaşayır == Botsvana şəhərlərinin siyahısı == == İstinadlar == Vikianbarda Botsvana şəhərləri ilə əlaqəli mediafayllar var.

Qəribə bellevaliya (lat. Bellevalia paradoxa) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin qulançarkimilər fəsiləsinin bellevaliya cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir –VU D2. Azərbaycanın nadir, Qafqazın endemik növüdür. == Qısa morfoloji təsviri == Çoxillik ot bitkisidir. Soğanağı yumurtavari, 2-2,5 sm enində, tünd, 1,5-2 sm enində boz qınla örtülüdür. Gövdə 30 sm-ə qədər hündürlükdədir. Yarpaqlar 2-3, uzunsov, dar-xətvari və ya dar-lansetvari, 0,5-1 (1,5) sm enində, aşağıdan sıxılmışdır. Salxım çoxçiçəkli, sıx, 2-6 sm uzunluğunda, uzunsov ovaldır. Çiçəkyanlığı qara, mavi, 5 mm uzunluğunda, uzunsov-zəngvari, çiçək saplağına bərabərdir.

Botrys Rchb. ex Nieuwl. — Chenopodium bitki cinsinin sinonimi. Botrys Fourr. — Teucrium bitki cinsinin sinonimi.

Botan Əmirliyi (Osmanlıca: امیرات بوتان)- 1338-1855-ci illər arasında hökm sürən Kürd əmirlərindən biridir. Cizrə, Şırnaq və Siirtin Eruh mahalını əhatə edən bölgə Botan adlanır. Əmirliyin adını daşıyan Buxti kürdləri orta əsrlərdə indiki Hakkari ilə Mosul arasında yaşayırdılar. Bundan əlavə, Bütti kürdləri əvvəlcə Mərvani sülaləsinin banisi olan Humeydi kürdləri ilə əlaqələndirilmişdir. XVI əsrdə yaşayan kürd tarixçisi Şərəfhan-ı Bitlisi tərəfindən yazılmış Şərəf adlı əsərində; Botan Əmirliyi adını cəsarət və döyüş yolu ilə tanınan Bütti Qəbiləsindən aldığını bildirir. Lakin Botan Əmirliyi təkcə Büti Qəbiləsinə aid deyil. Buxti Qəbiləsindən əlavə Botan əmirliyinin tayfaları arasında Dümbili, Nuqi, Mahmudî, Şeyx Tarani, Masaki, Raşki, Piynkan, Dalam, Biyasturai, Şiruyan, Didəran qəbilələri də varıydı. Botan bölgəsi 14 bölgəyə ayrıldı, hər biri öz mərkəzinə və öz qalasına aidiydi. Əzizan Meri və ya Əziziyyə Əmirliyi olaraq da bilinən Botan Əmirliyi, ehtimal ki Xalid ibn Vəlidə nəsəblənmişlər. Bundan əlavə, Botan Əmrlərinin Əzîzan Meri kimi tanınmasının səbəbi, bu Əmirliyin qurucusu İzzəddini Əl-Bohtinin adı ilə əlaqədardır.

Botaniki nomenklaturanın beynəlxalq kodeksi (BNBK) — yaradəlması və bitkilər, göbələklər və digər orqanizm qruplarının elmi adlarının yaradılması və tətbiqini nəzərdə tutan qayda və tövsiyələr. Zooloji və bioloji nomenklaturalardan asılı olmayaraq botaniki nomenklaturanın öz kodeksi var.

Disfaniya (lat. Dysphania) — bitkilər aləminin qərənfilçiçəklilər dəstəsinin pəncərkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

Ağımtıl tərə (lat. Chenopodium album) — bitkilər aləminin qərənfilçiçəklilər dəstəsinin pəncərkimilər fəsiləsinin tərə cinsinə aid bitki növü. == Sinonimləri == === Homotipik sinonimləri === Atriplex alba (L.) Crantz Botrys albus (L.) Nieuwl. Chenopodium album var. commune Moq. Chenopodium viride var. album (L.) Hartm. == Yarımnövləri == Chenopodium album var. album Chenopodium album var. missouriense (Aellen) Bassett & Crompton Chenopodium album var.

Chenopodiastrum hybridum (lat. Chenopodiastrum hybridum) — bitkilər aləminin qərənfilçiçəklilər dəstəsinin pəncərkimilər fəsiləsinin chenopodiastrum cinsinə aid bitki növü. == Sinonimləri == === Homotipik sinonimləri === Blitum hybridum (L.) Theodorova Botrys hybridus (L.) Nieuwl.

Kyu Kral Botanika Bağı (ing. Royal Botanic Gardens, Kew) və ya Kyu Bağı (ing. Kew Gardens) — Londonun cənub-qərb hissəsində Riçmond və Kyu arasında yerləşən sahəsi 121 ha olan botanika bağlar kompleksi, XVIII—XX əsrlərə aid tarixi park landşaftı.

Məxməri ağcaqayın (lat. Acer velutinum) — bitkilər aləminin sabunağacıçiçəklilər dəstəsinin sabunağacıkimilər fəsiləsinin ağcaqayın cinsinə aid bitki növü. == Botaniki xarakteristikası == Hündürlüyü 35–40 m-ə qədər, gövdəsinin diametri 1,4 m-ə qədər olan iri çətiri olan böyük ağacdır. Gövdəsinin qabığı ət rəngi-çəhrayımtıl rəngdə, yaşlı ağacların aşağı hissəsi tünd-boz rəngdədir. Yarpaqları iridir, kağıza bənzər olub, uzunluğu 15-20 (40) sm, 5-bölümlüdür. Yarpağın qaidə hissəsi ürəkşəkilli, bəzən dəyirmi və ya kəsilmiş formadadır, üst tərəfdən tündyaşıl, həmişə çılpaq, alt tərəfdən daha açıq və ya göyümtül rənglidir, çılpaq və yaxud tamamən məxməri-yumşaq tüklcüklüdür; bölümləri sivri, bəzən kütdür, bərabər olmayan və iri dişlidir; təpə bölümləri yan bölümlərdən enli və bir qədər uzundur. Saplaq 12-25 sm uzunluqda olub, adətən yarpaq ayasına bərabər olur və ya ondan uzun olur. Süpürgələr iridir və 12-15 sm uzunluqdadır, düzdurandır, tükcüklü budaqları meyvə verənə yaxın əyiləndir. Çiçəkləri kiçik olub, yaşılımtıl-sarı rənglidir. Meyvə qanadlarının uzunluğu 5 sm-ə qədərdir, çoxsaylıdır, qabarıq, xaricdən çılpaq, daxildən tükcükləri olan fındıqcaları vardır;qanadlar aşağı hissədə daralmış, yuxarıda isə genişlənmiş və düz və ya iti bucaq altında ayrılmışdır.

Botaniki seksizm – şəhərlərdə klonlanmış erkək bitkilərin əkilməsinə üstünlük verilməsini bildirən termin. Erkək bitkilər meyvə vermədikləri və çiçək açmadıqları üçün ətrafın çirklənməsinə səbəb olmurlar. Lakin erkək bitkilər tozcuq buraxdığı üçün erkək bitkilərin üstünlük təşkil etdiyi yerlərdə havada tozcuqların miqdarı yüksək ola və tozcuqlara qarşı allergiyası olan şəxslərin sağlamlığına mənfi təsir göstərə bilər. == İzah == "Botaniki seksizm" termini bitkiçiliklə məşğul olan Tom Ogren tərəfindən ortaya atılmışdır. O, tozcuğa qarşı allergeya hallarının artmasını şəhər ərazilərində erkək klonların əkilməsi və havadakı tozcuq miqdarının artması ilə əlaqələndirmişdir. Bu nəzəriyyə 2000-ci illərdə ortaya çıxmışdır. Bioloji seksizm ABŞ Kənd Təsərrüfatı Departamenti tərəfindən qəbul olunmuş Ogren Bitki Allergiyası Şkalasında (OPALS) istifadə olunur. Botaniki seksizm allergiya və astma hallarının artmasının elmi səbəbi kimi qəbul olunur. Lakin bəzi alimlər bu nəzəriyyəni tənqid edərək bunun ancaq müəyyən ağaclara aid olduğunu bildirirlər. Botaniki seksizmə məruz qalan bitkilərə söyüd, qovaq, ağcaqovaq, göyrüş, püstə, tut, ardıc, Alp qarağatı kimi ağaclar aid edilir.

Botaniki seksizm – şəhərlərdə klonlanmış erkək bitkilərin əkilməsinə üstünlük verilməsini bildirən termin. Erkək bitkilər meyvə vermədikləri və çiçək açmadıqları üçün ətrafın çirklənməsinə səbəb olmurlar. Lakin erkək bitkilər tozcuq buraxdığı üçün erkək bitkilərin üstünlük təşkil etdiyi yerlərdə havada tozcuqların miqdarı yüksək ola və tozcuqlara qarşı allergiyası olan şəxslərin sağlamlığına mənfi təsir göstərə bilər. == İzah == "Botaniki seksizm" termini bitkiçiliklə məşğul olan Tom Ogren tərəfindən ortaya atılmışdır. O, tozcuğa qarşı allergeya hallarının artmasını şəhər ərazilərində erkək klonların əkilməsi və havadakı tozcuq miqdarının artması ilə əlaqələndirmişdir. Bu nəzəriyyə 2000-ci illərdə ortaya çıxmışdır. Bioloji seksizm ABŞ Kənd Təsərrüfatı Departamenti tərəfindən qəbul olunmuş Ogren Bitki Allergiyası Şkalasında (OPALS) istifadə olunur. Botaniki seksizm allergiya və astma hallarının artmasının elmi səbəbi kimi qəbul olunur. Lakin bəzi alimlər bu nəzəriyyəni tənqid edərək bunun ancaq müəyyən ağaclara aid olduğunu bildirirlər. Botaniki seksizmə məruz qalan bitkilərə söyüd, qovaq, ağcaqovaq, göyrüş, püstə, tut, ardıc, Alp qarağatı kimi ağaclar aid edilir.