Bu bədəndə uzunluğu 12 sm olan bir çıxıntıdır. Mənbələrdə dalaq anlayışı müxtəlif sözlərlə (dal, ayranlıq, sulaq, göy bağır...) ifadə olunub. Həmin sözlərin hər biri dalağın bir əlaməti (rənginin göy olması, çıxıntı şəklində olması, artıq qanı özündə saxlaması və s.) əsasında işlədilib. Struktur baxımından dalaq feildən törəyib (budamaq və budaq qəlibi üzrə), deməli, sözün mənşəyi feillə bağlanmalıdır. Dalaq həm də sancı sözünün sinonimi kimi işlədilib (“dalağım sancdı” deyirik). Sözün kökü dal ismidir, dala ondan törəmiş feil, dalaq isə feildən əmələ gəlmiş isimdir. Dalaşmaq, yəni “bir-birini sancmaq” (dalamaq) sözü də dalaq sözü ilə qohumdur. Əgər bizdə dalaq yerinə göy bağır, sulaq və s. işlədilibsə, dalaq fars mənşəli də ola bilər: mixək (mix və kiçiltmə şəkilçisi olan -ək) qəlibi üzrə də dalək (kiçik çıxıntı) kəlməsi yaranmış ola bilər. Bəzi dillərdə qarın boşluğunda olan üzvlərin hamısı bağır (ciyər)adlanır. Dalağa həm də göy bağır deyilməsi də bununla bağlı ola bilər. Farslar içalat yerinə, ciyərbənd işlədirlər. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Dalaq
Dalaq (lat. Lien, yun. Splen) qanyaradıcı üzvlərin ən böyüyüdür; uzunluğu 10–12 sm, eni sm, qalınlığı 4 sm, çəkisi 150–200 q-dır. Zahiri şəkli qəhvə toxumuna bənzəyir, özü yumşaq və rəngi tünd qırmızıdır.
Dalağın əhəmiyyəti olduqca çoxdur, burada limfositlər törəyir və qırmızı qan cisimcikləri pozulur. Bundan başqa dalaq artıq dərəcədə şişərək qanın təzyiqini azaldır və onu nizama salır. İti sürətlə axan çay gölə töküldükdə öz sürətini azaltdığı kimi, dalaqda qan 8–10 mikron diametrli arterial kapillyarlardan 80–150 mikron diametrli venoz kapillyarlara keçdikdə yavaş axır; nəticədə ağ qan cisimciklərinin fəaliyyəti artır və onlar faqositoz vəzifəsini ifa edirlər.
== Dalağın inkişafı və anomaliyaları ==
Dalaq mezenximdən inkişaf edir; bunun mayası mədənin arxa müsariqəsinin (lat. mesogastrium dorsale) səfhələrin arasında orta xəttə yerləşir. Sonradan mədənin hərlənməsilə əlaqədar olaraq yerini sol qabırğaaltı nahiyəyə dəyişir və intraperitoneal vəziyyətdə qalır.
Dalaq arteriyası
Dalaq arteriyası — insan anatomiyasında sol mədə və ümumi qaraciyər arteriyaları ilə birlikdə çolyak gövdəsinin üç əsas qolundan biri. Dalağa, mədəyə və mədəaltı vəziyə qan ötürür. Dalağa gedən əyri yolu ilə tanınır.
== Tərkibi ==
Dalaq arteriyası dalağa çatmazdan əvvəl mədə və mədəaltı vəzi tərəfə budaqlar.
Qeyd etmək lazımdır ki, dalaq arteriyasının budaqları mədənin daha böyük əyriliyinin aşağı hissəsinə qədər bütün yollara çatmır. Əvəzində bu sahə qastroduodenal arteriyanın bir qolu olan sağ qastroepiploik arteriya ilə təmin edilir. Bu zaman iki qastroepiploik arteriya bir-biri ilə anastomozlaşır.
== Əlaqələri ==
Dalaq arteriyası dalaq-böyrək bağının təbəqələri arasından keçir. Yolda dalaq arteriyası qaraciyərin portal venasına axan dalaq venası ilə müşayiət olunur.
== Klinik əhəmiyyəti ==
Dalaq arteriyasının anevrizması (arteriya divarının şişkinlik şəklində qabarması) nadirdir, lakin yenə də qarın aortasının və iliak arteriyaların anevrizmalarından sonra üçüncü ən çox görülən abdominal anevrizmadır.
Əlavə dalaq
Əlavə dalaq — dalağın əsas gövdəsindən ayrı olan dalaq toxumasının kiçik bir düyünü. Əlavə dalaqlar əhalinin təxminən 10%-də rast gəlinir və adətən diametri təxminən 1 sm. olur. Onlar limfa düyünlərinə və ya kiçik dalağa bənzəyirlər. Əlavə dalaq ya inkişaf anomaliyaları ya da travma nəticəsində əmələ gəlir və tibbi əhəmiyyət kəsb edir, çünki o, diaqnostik təsvirin yanlış təfsirinə və ya terapevtik splenektomiyadan sonra simptomların qalmasına səbəb ola bilər.
Polispleniya bir normal dalağın deyil, bir neçə əlavə dalağın olmasıdır.
== Səbəbləri ==
Əlavə qalaq embrional inkişaf zamanı inkişaf edən dalağın bəzi hüceyrələri dalağın əmələ gəldiyi orta xəttdən qarın boşluğunun sol tərəfində 9–11-ci qabırğalardakı son yerə qədər olan yol boyunca yerləşdirildikdə əmələ gələ bilər. Əlavə dalağın ən çox yayıldığı yerlər dalağın hilum hissəsi və mədəaltı vəzinin ucudur. Əlavə dalaq damarlarının hər hansı bir yerində — qastrosplenik bağda, dalaq bağında, mədə və ya bağırsaq divarlarında, mədəaltı vəzi ucunda olur. Tipik ölçü təxminən 1 sm-dir, lakin bir neçə ml-dən 2–3 sm-ə qədər olan ölçülər də rast gəlinir.
Dalaqo
Dalaqo — Azərbaycan Respublikasının Quba rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Güləzi bələdiyyəsinin tərkibindədir.
== Toponimikası ==
Dalaqo oyk., düz. Quba r-nunun Giləzi i.ə.v.-də qəsəbə. Yaşayış məntəqəsi eyniadlı qışlaq yerində salınmışdır. Oykonim dala (Azərb. dilindəki "tala" sözünün tat dilində tələffüz forması) komponentindən və məkan bildirən qo şəkilçisindən düzəlib, "talalıq, tala yeri" mənasındadır.
== Əhalisi ==
2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən kəndə 238 nəfər əhali yaşayır.
Dalaqotu
Dalaqotu (lat. Chrysosplenium) — bitkilər aləminin daşdələnçiçəklilər dəstəsinin daşdələnkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
=== Növləri ===
Cinsə 57 növ daxildir. Bunlardan bəziləri aşağıdakılardır:
==== Azərbaycanın dərman bitkiləri ====
Chrysosplenium nudicaule Bge. — Çılpaqgövdə dalaqotu
==== Digər növləri ====
Chrysosplenium alpinum — Alp dalaqotu
Chrysosplenium alternifolium L. — Adi dalaqotu
Chrysosplenium americanum Schwein. ex Hook. — Amerika dalaqotu
Chrysosplenium dubium J.Gay
Chrysosplenium flagelliferum F.Schmidt — Bığcıqlı dalaqotu
Chrysosplenium glechomifolium Nutt.
Chrysosplenium iowense Rydb.
Chrysosplenium oppositifolium L. typus
Chrysosplenium pilosum Maxim. — Tükcüklü dalaqotu
Chrysosplenium ramosum Maxim.
