Döymə (metallurgiya)
Döymə — qızdırılmış metalı çəkiclərin köməyi ilə döyərək lazımi fromaya salmaq üçün mexaniki emal üsuludur. Proses zamanı pəstah çəkicin qaırlığı altında "axaraq" formasını dəyişir. Bu üsulla böyük ölçülü hissələr hazırlanır. Çəkisi 250t olan metal hissələrin hazırlanması nadir hal deyil. Misal kimi gəmilərin və generator turbinlərinin dirsəkli vallarını göstərmək olar. Prosesin əvvəlində pəstah sobada qızdıırlır. Qızdırma temperaturu metalın asan emalolunma xarakteri ilə müəyyən olunur.
Döymə ilə məşğul olanlara dəmirçi deyilir.
Zərgərlikdə döymə ən qədim üsullardan biridir. VIII əsrdə Azərbaycanda metaldan hazırlanmış məişət əşyaları, silah, zinət şeyləri əsas etibarı ilə döymə üsulu ilə hazırlanırdı.
Döyməc
Döyməc və ya Döymac (az-əbcəd. دؤیماج،دؤیمَج) Cənubi Azərbaycanda Qəzvin və Təbriz şəhərlərinə aid olan qəlyanaltıdır, Şimali Azərbaycanda isə Şəki və Oğuz rayonlarına aid olan, əzilmiş meyvədən (alça, zoğal, alma, gavalı və s.) hazırlanan qəyanaltı.
1 stəkan su
200 q pendir (küp pendiri daha yaxşıdır)
4 ədəd quru lavaş çörəyi
100 q kərə yağı
Lazım olan miqdarda doğranılmış göyərtilər
100 q qızardılmış soğan
Lazım olan miqdarda qoz içi
İstəyə görə qaymaqlı qatıq
İlk olaraq quru çörəkləri geniş bir qabda yaxşıca doğrayıb sonra bir stəkan suyu az-az üstünə töküb qarışdırın. Pendiri doğrayıb və əlavə edin. Kərə yağını əridib doğranmış qoz,doğranmış göyərti və öncədən qızardılmış soğan ilə üzərinə töküb əllə yaxşıca qarışdırın.Bu mərhələdə döyməc otaq mühitində (nə ocaq üstündə) dincəlməlidir. Dincəlməkdən sonra döyməci əl və ya incə belli stəkan ilə (Qəzvinə aid incə belli stəkan ki Armudu stəkanı kimindir) dürməkləyib, şəkil verməliyik.Qəyd edək ki hazırlandıqdan dərhal sonra dürməkləsək, əmələ gəlməz yoxsa bir az əmələ gəlməkdən sonra parçalanar.
Bir azdan sonra, döyməci yuvarlaq yaxud oval formada əllərinizdə sıxın ki, tamamilə yapışsın və dağılmasın. Açılırsa bir az su və ərinmiş yağ əlavə edin. Hazırlandıqdan sonra, istənirsə, bir az bərk qaymaqlı qatıq ya süzmə və nanə üstünə töküb süfrəyə verin.
Döymənc
Döymənc — Azərbaycan mətbəxinə xas olan məzədir. Əsasən Azərbaycanın şimal-qərb zonasında (Qəbələ, Şəki və s.) hazırlanır.
Alça (bərk yaşıl və ya qırmızı) - 1 kq
Sarımsaq - 2 diş
Reyhan - 1/3 dəstə
Keşniş - 1/3 dəstə
Duz - zövqə görə
Alçaları yuyub kubik şəklində doğrayın (əsl döyməncdə əzilməlidir). Sarımsağı, reyhanı və keşnişi çox xırda şəkildə doğrayıb alçaya əlavə edin. Sonra üzərinə duz əlavə edin və hamısını biryerdə qarışdırın.