məkan və zamanca sonsuz olan bütün aləm. K. insan şüurundan asılı olmayan obyektiv varlıqdır. K. külli miqdarda göy cisimlərindən, onların sistemlərin
Afrikanın qərb sahilboyunun çox yerində sakit havada bərk ləpədöyməyə deyilir. Güman olunur ki, belə ləpədöymənin səbəbi uzaqlarda – Atlantik okeanınd
mayedə asılı və səpilən vəziyyətdə ölçüsü 1 mkm-dək olan hissəciklər.
istiliyin sistemdən kənar vahidi; Adətən 1 q suyu 1°S qızdırmaq üçün sərf olunan istilik miqdarı K. götürülür
istiliyin miqdarını təyin edən cihaz.
(lat. kanalis – boru) Hidrotexnikada – suyun basqsız hərəkəti üçün çəkilən düzgün formalı süni məcra (su yolu), təyinatdan asılı olaraq gəmiçilik K-ı,
suyun buxarlanmaya sərfini azaltmaq məqsədilə magistral, təsərrüfatarası suvarma kanalları boyu lent (zolaq) şəkilli meşəliklər salınır
çirklənmiş suların yaşayış məntəqələri və sənaye müəssisələrindən kənara axıdılması, həmçinin tullanmadan əvvəl təmizlənib zərərsizləşdirilməsini təmi
(isp. canon) dərin və dik yamaclı dar dərə, çox hallarda çöküntü süxurları üfqi yatmış və ya lava ilə örtülmüş quru iqlimi olan platolarda əmələ gəlir
süxurların kapilyar məsamələrində, yarıqlarda və b. boşluqlarda olan suya deyilir.
su mühitinin, hidrobiontların kütləvi çürüməsi nəticəsində əmələ gələn məhsullarla (karbohidratlarla) çirklənməsi
SO2, karbon 4-oksidin başqa adı, karbonun baş oksidi; rəngsiz qazdır, sıxlığı 0,0019 q/sm³-dir, -56,6°S-də mayeləşir, -78,5°S-də də donur
suda-həll olan karbon qazının (SO2) miqdarı hidrokarbonat ionlarının və kalsium ionlarının konsentrasiyasının müvazinətliyinə uyğun gəlir
hündür dağ zonasında, qar xətti yaxınlığında, habelə karst sahələrində əhəng daşlarından ibarət, bitkisiz qayaların üzərində, yağıntı və qar sularının
(Yuqoslaviyanın şimal-qərbində yerləşən platonun adından) – suyun süxurları əritməsi, onlarda boşluqların və bunlarla əlaqədar olaraq yer səthində və
coğrafi xəritələr və digər kartoqrafik əsərlər, onların yaradılması və istifadə edilməsi üsulları haqqında elm
şəlalənin bir tipidir. Belə şəlalənin eni kiçik olub, su xeyli hündürdən tökülür. Məs, Kaliforniyada Yosemiti çayındakı K
su heyvanlarının (orqanizmlərinin) çoxalmaq üçün çaydan dənizə miqrasiyası (məs., angillər).
şəlalənin bir tipidir. Belə şəlalənin eni çox geniş olub, su nisbətən alçaqdan tökülür.
su hövzəsinin suyu normadan artıq həll olan oksigenlə doymuş, azad karbonat turşusu və hidrogen-sulfid isə tamamilə yoxdur
(yun. kathoros – təmiz və biont) yalnız təmiz, soyuq və çoxlu miqdarda həll olmuş oksigen olan suda yaşayan orqanizmlər (məs
Beynəlxalq sistemdə temperaturun ölçülməsi vahidi 1K = 1°C. Kelvin temperaturu mütləq sıfırdan hesablanır, selsi dərəcəsi (t) kelvinə sadə hesablama y
qrunt sularını toplamaq və yer səthinə çıxarmaq üçün yeraltı qurğu. Maili lağım (hünd-1-1,4 m, eni 0,5-0,8 m) şəbəkəsindən ibarətdir
iqtisadi coğrafiyanın bir sahəsi. K.t.-nın ərazi üzrə yerləşdirilməsi problemləri, onun amilləri və inkişaf qanunauyğunluqlarını öyrənir
aqrometeorologiya k.t. üçün əhəmiyyəti olan iqlim və hidrooloji şəraitin obyektlərlə və k.t. istehsalatı prosesləri ilə qarşılıqlı təsirini öyrənən tə
Kontinental iqlimin əsas xüsu-siyyətləri gündəlik və illik temperatur amplitudasının böyüklüyü, kəskin sutkalıq dəyişgənliyi, yağıntının və rütubətliy
süni şəraitdə müxtəlif iqlim yaratmaq üçün cihazlarla təchiz olunmuş laboratoriya.
(k.t.-da) qurutma şəbəkəsinin tənzimləyici hissəsindən suyu qəbul edib, qurudulan ərazidən kənar edən drenaj borusu və ya kanal
(lat. colluvio - yığılma) əsasən ağırlıq qüvvəsinin təsiri ilə (sürüşmə, uçqun və s.) yüksək sahələrdən hərəkət edərək dağ yamaclarında və ya onların
(frans. colmatage) 1) gilli və ya narın hissəciklərin təbii və ya süni yolla dağ süxurlarının məsamələrinə dolaraq onun sututumunu və sukeçirmə qabili
okeanlarda və dənizlərdə dreyf cərəyanı (və ya hakim küləyin təsiri altında əmələ gələn cərəyan), buxarlanma və suyun müxtəlif sıxlıqda olması nəticəs
(lat. condensatio - sıxlaşma) maddənin qaz halından maye və ya bərk hala keçməsi. K. yalnız böhran temperaturundan aşağı temperaturlarda mümkündür
yeraltı suların mənşəyi haqqında nəzəriyyədir. K.n.yeraltı suların atmosferdəki su buxarının süxurların məsamələrində, yarıqlarında və digər boşluqlar
havadakı bərk, maye və qaz halında olan hissəciklərdir. Bunlar kondensasiya şəraiti, yəni havadakı su buxarının maye hala keçməsi üçün şərait yaradır
(yun. Concordans-uyğun) sahilə paralel uzanan sıra dağların istiqaməti ilə uyğun olan sahillərə deyilir
termini akad, İ.P.Qerasimov (1966) təklif etmişdir. Tətbiqi coğrafiya tədqiqatlarından fərqli olaraq K
(lat. continens) sahəsi bir neçə milyon km²-dən az olmayan quru ərazisi. Eyni ilə “materik” termini kimi işlənir
kontinentin geniş sahəsini tutan buz örtüyü.
dəniz çöküntülərinin əksinə olaraq, çay, göl, bataqlıq, bulaq,eol və s. çöküntülər. K.ç.-ə yerüstü fauna və flora xarakterikdir
dəniz iqliminin əksinə və dənizlərdən uzaqda yerləşən quru sahələrin iqlimidir. K.i.-in əsas xüsusiyyəti gündəlik və illik temperatur amplitudasının b
kontinentin qitə daxili hissəsində yerləşən su hövzələri (göllər, su anbarları, kanallar və s.).
dənizin təsərrüfat üçün mühüm sayılan 150 m-ə qədər dərinliyi olan kənar dayaz hissəsi. K.ş. yüksək bioloji məhsuldarlığa və yüksək bioloji müxtəlifli
(atmosferdə) atmosferdə müəyyən miqdar hava kütləsinin şaquli hərəkəti. Ətraf mühitə nisbətən daha isti və seyrək havanın yuxarı, daha soyuq və sıx ha
(okeanda) suyun şaquli hərəkəti. Suyun sıxlığının dəyişməsindən əmələ gəlir. K. okeanın yuxarı qatlarında və səthində temperaturun aşağı düşdüyü, yaxu
(yun.corrasio-yonma) - suyun, küləyin, buzun və s.-nin hərəkətə gətirdiyi qırıntı materialları vasitəsi ilə süxurların yonulması, cilalanması, hamarla
Yer atmosferindən kənarda yerləşdirilən cihazlar vasitəsilə Yerin, göy cisimlərinin, dumanlıqların və müxtəlif kosmik hadisələrin şəklinin çəkilməsi
Yerdən kənarda, göy cisimlərinə, yaxud komosa aid olan fiziki qüvvələrin məcmusu. K.m.-ə günəş radiasiyası (istilik və işıq), kosmik radiasiya, ay işı
Kosmosdan Yerə düşən kompleks (qarışıq) tərkibli ionlaşmış şüalanma (şüalar). Yer səthi zonasında K.r
Kainatdan Yer atmosferinə düşən böyük enerjili zərrəciklər (ilkin şüalanma) və onların atmosferdəki atom nüvələri ilə toqquşması nəticəsində yaranan e
kosmik metodlarla Yeri və yerətrafı fəzanın tədqiqi kosmik aparatının köməyilə yerinə yetirilərək təbii resursların öyrənilməsi və mənimsənilməsi, həm