Kombinasiya (şahmat)
Kombinasiya — Şahmat termini
Bu və ya digər məqsədə çatmaq üçün nəzəri elementlərin uyğunlaşaraq xüsusi mövqedən istifadə olunması.
Kombinasiyalı məntiq
Kombinasiyalı məntiq — Kombinasiyalı məntiqi dövrələrin dizaynı problemlərin ifadəsi ilə başlayıb, məntiqi dövrənin layihələndirilməsi ilə başa çatır. Kombinasiyalı məntiqi dövrələrin dizaynına aid məntiqi addımlar aşağıdakı kimi xülasə edilə bilər:
Problem müəyyənləşdirilir.
Giriş dəyişkənlərinin və tələb olunan çıxış dəyişkənlərinin sayı müəyyən edilir.
Giriş və çıxış kimi istifadə olunan dəyişkənlər adlandırılır.
Giriş və çıxış dəyişkənləri arasındakı əlaqəni müəyyən edən bir həqiqət cədvəli qurulur.
Hər bir çıxış üçün müvafiq Boolean funksiyasını yazılır.
Əldə edilən Boole funksiyaları sadələşdirilir.
Məntiqi dövrə tərtib edilir.
Dizayn və layihələndimə prosesinin məntiqi addımları içərisində ən çox diqqət edilməsi lazım olan addım sözlərlə çərçivəsini çəkdiyimiz əməliyyatların həqiqilik cədvəli halına gətirilməsidir. Çünki bu mərhələdə ediləcək bir səhv, daha sonrakı bütün addımlarda səhv əməliyyat edilməsi nəticəsini yaradır.
Kombinatorial məntiq
Kombinatorial məntiq — formal məntiqi sistemlərin və ya kalkulyasiyanın əsasları (yəni izah edilməli və təhlil edilməməsi lazım olmayan) ilə əlaqəli riyazi məntiqin bir istiqaməti.
Diskret riyaziyyatda kombinatorial məntiq hesablama proseslərini izah etdiyi üçün lambda hesablanması ilə sıx əlaqəlidir. Yarandığı gündən bu yana kombinatorial məntiq və lambda hesablamaları qeyri-klassik məntiq kimi təsnif edilmişdir. Məsələ burasındadır ki, kombinatorial məntiq 1920-ci illərdə və lambda hesablamaları — 1940-cı illərdə kifayət qədər müəyyən edilmiş bir məqsədi olan metamatikanın bir qolu kimi — riyaziyyata əsas vermək üçün yaranmışdı. Bu o deməkdir ki, həqiqi xarici mühitdə baş verən prosesləri və hadisələri əks etdirən, tələb olunan "tətbiq olunan" riyazi nəzəriyyə — mövzu nəzəriyyəsi quraraq, "saf" metatoriyasını mövzu nəzəriyyəsindən imkanlarını və xüsusiyyətlərini müəyyənləşdirmək üçün bir qabıq kimi istifadə etmək olar. Tezliklə məlum oldu ki, bu sistemlərin hər ikisini proqramlaşdırma dilləri kimi qəbul etmək olar (bax kombinatorial proqramlaşdırma).
İndiyə qədər bu dillərin hər ikisi yalnız kompüter elmləri sahəsində bütün tədqiqat kütləsi üçün əsas olmur, həm də proqramlaşdırma nəzəriyyəsində geniş istifadə olunur. Kompüterlərin hesablama gücünün artması nəzəri (məntiqi və riyazi) biliklərin əhəmiyyətli bir hissəsinin avtomatlaşdırılmasına və lambda hesablamaları ilə birlikdə kombinatorial məntiq obyektlər baxımından düşüncə üçün əsas kimi qəbul edilir.
== Əsas anlayış ==
Kombinatorial məntiqdə tək yerlik bir funksiya və bir funksiyanın bir arqumentə (tətbiqə) tətbiq olunması əsas anlayışlardır. Funksiya ümumiyyətlə başa düşülür və arqumentlər və dəyərlər kimi bərabər səviyyədə olan obyektlərləişləyə bilər.
Kombinatorika
Kombinatorika — diskret obyektləri, çoxluqları (uyğunluq, yerdəyişdirmə, yerləşmə) və onlar arasındakı münasibətləri öyrənən riyaziyyatın bölməsi. Kombinatorika həm riyaziyyatın başqa sahələri ilə (cəbr, həndəsə, ehtimal nəzəriyyəsi), həm də başqa elm sahələri (məsələn, genetika, informatika, statistik fizika) ilə əlaqəlidir.
"Kombinatorika" termini riyazi elmə ilk dəfə 1666-cı ildə Leybnits tərəfindən daxil edilmişdir.
Kombinazon
n elementli çoxluqdan seçilməsi mümkün olan bütün mümkün k elementli nizamsız seçmələrin sayına kombinezon deyilir.
== Hesablama Düsturu ==
C
=
A
P
{\displaystyle C={\frac {A}{P}}}
A-arenjeman
P-permutasiya
və ya
C
a
b
=
a
!
b
!
(
a
−
b
)
!
{\displaystyle C_{a}^{b}={\frac {a!}{b!(a-b)!}}}
== Həmçinin bax ==
Permutasiya
Arenjeman
Faktorial
Məsələn: Sinifdəki 6 qız və 8 oğlan arasından biri qız, digəri oğlan olmaqla iki nəfəri yarışma üçün neçə üsulla seçmək olar?
Həlli yolu:
6 qız 6C1 onda bunları vurarıq ( nCm =n!/ m!*(n-m)!) |bu qaydaya istinadən|
8 oğlan 8C1
6C1*8C1=6*8=48
Cavab:48.
Kombinə olunmuş malonik və metilmalonik asiduriya
Kombinə olunmuş malonil və metilmalonil asiduriya (İngiliscə: Combined malonic and methylmalonic aciduria, CMAMMA), həmçinin kombinə olunmuş malonil və metilmalonil asidemiya adlanır. Bu xəstəlik malonil turşusu və metilmalon turşusunun yüksək səviyyəsi ilə xarakterizə olunan irsi metabolik xəstəlikdir. Bəzi tədqiqatçılar fərz edirlər ki, CMAMMA metilmalonil asidemiyanın ən geniş yayılmış növlərindən biridir və ehtimal ki, metabolizmin ən çox rast gəlinən anadangəlmə xətalarından biridir. Nadirən diaqnoz qoyulduğu üçün əksər hallarda bu, aşkar edilməmiş olur.
== Simptomlar və əlamətlər ==
CMAMMA-nın klinik fenotipləri yüksək heterogendir və asimptomatik, mülayim və ağır simptomlar arasında dəyişir. Əsas patofiziologiya hələ ki, başa düşülməmişdir. Ədəbiyyatda aşağıdakı simptomlar haqqında məlumat verilmişdir:
metabolik asidoz
koma
hipoqlikemiya
tutmalar
mədə-bağırsaq xəstəlikləri
inkişaf ləngiməsi
nitq ləngiməsi
inkişaf uğursuzluğu
psixi xəstəlik
yaddaş problemləri
koqnitiv tənəzzül
ensefalopatiya
kardiomiopatiya
dismorfik xüsusiyyətlər
İlk simptomlar uşaqlıqda meydana çıxdıqda aralıq metabolik pozğunluqlar olma ehtimalı daha yüksəkdir, halbuki böyüklərdə adətən nevroloji simptomlar olur.
== Səbəblər ==
CMAMMA yaranma səbəbinə görə iki ayrı irsi pozuntuya bölünə bilər: biri ACSF3 geni (OMIM#614265) tərəfindən kodlanmış mitoxondrial fermentin asil-CoA sintez ailə üzvü 3-ün çatışmazlığıdır; digər pozulma MLYCD geni (OMIM#248360) tərəfindən kodlanmış malonil-CoA dekarboksilaza çatışmazlığıdır.
== Diaqnoz ==
Müxtəlif klinik simptomların mövcudluğu və böyük miqyasda yeni doğulmuş müayinə proqramlarında gözdən qaçdığı üçün CMAMMA-nın az tanınan xəstəlik olduğu güman edilir.
=== Yeni doğulmuş müayinə proqramları ===
ACSF3-ə bağlı CMAMMA-nın metilmalonil-CoA, malonil-CoA və ya propionil-CoA-nın toplanması ilə nəticələnməməsi, həmçinin akilkarnitin profilində müşahidə olunan anormallıqlar olmadığı üçün CMAMMA standart qan əsaslı yeni doğulmuş müayinə proqramları ilə aşkar olunmur.
Kombinə tsiklli elektrik stansiya
Kombinə tsiklli elektrik stansiyalar- Brayton və Renkin tsiklinin kombinasiyası üzrə fəaliyyət göstərən, faydalı iş əmsalının yüksək olması ilə seçilən güc qurğularıdır.
Ötən əsrin 60-cı illərindən sonra energetika sahəsində KTES-lərə maraq artmışdır və müasir dövrdə də bu tendensiya davam edir. Belə ki, artıq dünyada 64 % faydalı iş əmsalına malik KTES-lər mövcud olsa da, bu sahədə fəaliyyət göstərən dünya şirkətləri faydalılığın daha da artırılması yönündə işlər aparır.
KTES-lərin yüksək səmərəliliyini nəzərə alaraq Azərbaycanda da 21-ci əsrin əvvəllərindən başlayaraq bu tip elektrik stansiyaların inşasına başlanıldı. Gözlənildiyi kimi Azərbaycanda KTES-lərin inşası ölkənin enerji sisteminə öz müsbət təsirini göstərdi və Azərbaycan elektrik enerjisi idxalçısından, ixracatçısına çevrildi.
Naxçıvan Xalça Kombinatı
Naxçıvan Xalça Kombinatı — yüngül sənaye müəssisəsi.
Azərbaycan Respublikası "Xalq üçün mallar" Dövlət konserinə daxildir. Tikintisinə 1979-cu ildə başlanmışdır. Ümumi sahəsi 50000 m², istehsal sahəsi 3000 m²,yadımçı bina və tikililərin sahəsi isə 10000 m²-ə yaxındır. Layihə gücü ildə 2,5 mln. m² xalça və xalça məlumatları istehsalı olacaq kombinatda üçnönvbəli iş rejimində 2500 nəfərdən artıq fəhlə və qulluqçunun çalışması nəzərdə tutulur. Kombinat, əsasən, iki fabrikdən — əyirici (sahəsi 15000) və toxucu (sahəsi 15000) fabrikdən ibarətdir. 1998-ci ilin yanvar ayında Boyxana,hazırlayıcı, aparat-darayıcı, əyirici sexlərindən ibarət əyirici fabrik istifadəyə verilmişdir. Naxçıvan Muxtar Respublikasının blokada vəziyyətilə əlaqədar toxucu fabrikinin tikintisi hələlik tamamlanmamışdır.
Naxçıvan Ensiklopediyası.
Ordubad ipək kombinatı
Yusif Məmmədəliyev adına Ordubad ipək kombinatı — Ordubadda yerləşən yüngül sənaye müəssisəsi. Fabrik baramadan xam ipək və cod ipək parça istehsal edir. Ordubadda Avropa tipli baramaaçan fabriklərinin tikintisinə 1870-ci ildə başlanılmışdı. İndiki fabrik 1883-cü ildə istifadəyə verilmişdir. 1893-cü ildə 12 kiçik fabrik fəaliyyət göstərirdi. 1910-cu ildə onlar 7 fabrikdə birləşdirilmişdi. Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra həmin fabriklər 1929-cu ildə həmin fabrikdə cəmləşdirilmişdir. Fabrikdə 1935 və 1969-cu illərdə yenidənqurma işləri aparılmış, müasir avadanlıqlar tətbiq edilmiş, çeşmələrin sayı 1935-ci ildə 320, 1969-cu ildə 1860 ədədə çatdırılmışdır. 1970-ci ildə toxucu sexi istifadəyə verilmişdir. İstehsal olunan xam ipəyin bir hissəsindən cod parça hazırlanır, digər hissəsi Şəki, Şamaxı, İsmayıllı, Moskva, Kiyev, Leninqrad (indiki Sankt-Peterburq), Düşənbə və s.
Qarabağ İpək Kombinatı
26 Bakı komissarı adına Qarabağ İpək Kombinatı (azərb-kiril. 26 Бакы комиссары адына Гарабағ Ипәк Комбинаты) — Azərbaycan SSR-də yüngül sənayesi müəssisəsi. Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin paytaxtı olan Xankəndi şəhərində yerləşirdi. Kombinat baramaaçma, eşmə və toxuma sahələrini birləşdirmiş, xam ipək, eşmə ipək, cod ipək parça buraxırdı. 1926–1928 illərdə işə salınmışdır. 1934-cü ildə ipəktoxuma istehsalına başlanılmışdır. 1954-cü ildə yeni toxuculuq fabriki işə salınmındır. 1955-ci ildə bunların əsasında Qarabağ ipək kombinatı təşkil edilmişdir. Kombinatın baramaaçma istehsalatı 196 baramaaçma teşti və 48 avtomat baramaaçma dəzgahı ilə təchiz edilmişdir. 1977-ci ilin məlumatına görə, bir baramaaçma teştinin illik istehsalı 571 kq-dır.
Süd kombinatında (film, 1960)
Televiziya oçerki Bakı Süd Kombinatı haqqında, burada çalışan əmək adamları barədə söhbət açır.
Kombinezon
n elementli çoxluqdan seçilməsi mümkün olan bütün mümkün k elementli nizamsız seçmələrin sayına kombinezon deyilir.
== Hesablama Düsturu ==
C
=
A
P
{\displaystyle C={\frac {A}{P}}}
A-arenjeman
P-permutasiya
və ya
C
a
b
=
a
!
b
!
(
a
−
b
)
!
{\displaystyle C_{a}^{b}={\frac {a!}{b!(a-b)!}}}
== Həmçinin bax ==
Permutasiya
Arenjeman
Faktorial
Məsələn: Sinifdəki 6 qız və 8 oğlan arasından biri qız, digəri oğlan olmaqla iki nəfəri yarışma üçün neçə üsulla seçmək olar?
Həlli yolu:
6 qız 6C1 onda bunları vurarıq ( nCm =n!/ m!*(n-m)!) |bu qaydaya istinadən|
8 oğlan 8C1
6C1*8C1=6*8=48
Cavab:48.
Grand Kombin
Qran-Komben — İsveçrənin Vale kantonunda, Pennin Alp dağlarının qərbində yerləşən dağ massivi.
4314 metr (14.154 fut) hündürlükdə olan Komben de Grafeneir zirvəsi Alp dağlarının ən yüksək zirvələrindən biridir və Pennin Alplarının 2-ci ən yüksək zirvəsidir. Grand Kombin eyni zamanda bir neçə zirvədən ibarət böyük buzlaq massivdir.
Massivdəki dörd zirvə dəniz səviyyəsindən 4000 m. yuxarıdır:
Komben de Grafeneir 4,314 m (14,154 ft)
Komben de Valsorey 4,183 m (13,724 ft)
Komben de la Tsessett 4,134 m (13,563 ft)
Massivin ən yüksək hissəsi tamamilə İsveçrədədir, baxmayaraq ki, İtaliya ilə sərhəd bir neçə km. cənubda yerləşir.
Adi marşrut Korbassyèr vadisinin şimal tərəfində yerləşən Panossière Hut adlanan yerdən başlayır. Böyük çətinliklərin olmamasına baxmayaraq, şimal cinahda xüsusilə təhlükəli keçiddən keçmək lazımdır — Le Corridor. Bu üzərinə davamlı olaraq düşən seracların üstünlük təşkil etdiyi bir kuluardır.
== Coğrafiyası ==
Qran-Komben massivi Vale kantonunun cənubunda, Val d'Entremont rayonunda yerləşir.
Zəngəzur Mis-Molibden Kombinatı
Zəngəzur Mis-Molibden Kombinatı (erm. Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատ) — Ermənistanın ən böyük mədən şirkəti və dünyanın 10 ən böyük molibden istehsalçısından biridir. ZMMK-nin fəaliyyəti SSRİ dövründə başlamışdır. 1952-ci ilin yazında zavod kütləvi istehsala start vermişdir. Əvvəlcə mədən yeraltı və açıq mədən üsullarının kombinasiyası ilə, 1957–1959-cu illərdə isə yalnız açıq mədən üsulları ilə istismar edilmişdir.
Zəngəzur Mis-Molibden Kombinatı Ermənistan Respublikasının şimal-şərqində, Sünik mərzinin Qacaran şəhərində, Qafan rayon mərkəzindən 30 kilometr qərbdə və paytaxt İrəvandan təxminən 350 km məsafədə yerləşir. İllik hasilatı ildə 22,0 milyon ton filizdir.
2000-ci illərdən başlayaraq ZMMK Ermənistanda ilk ən böyük vergi ödəyicisi, Sünik mərzində ən böyük işəgötürən olmuşdur. 2023-cü ilin məlumatına görə, onun 4,500-ə yaxın işçisi var.