I
сущ.
1. лом (железный заострённый толстый стержень, которым ломают, разбивают что-л. )
2. рычаг. Lingin uzunluq vahidi единица длины рычага, ling düyməsı тех. кнопка рычага
3. связь. вага (толстая жердь, служащая рычагом для поднятия тяжестей)
4. тех. , морск. коромысло (рычаг с опорой между точками приложения сил, применяемый в весах, в паровой машине и других механизмах)
II
прил. тех. рычажный. Ling sıxacı рычажный зажим
◊ ling vurmaq kimə давать подножку к ому
Ling
Ling — tərpənməz dayaq ətrafında fırlana bilən bərk cismdir. Dayaq nöqtəsindən kənarda olan tərəflərə lingin qolları deyilir.
Böyük qola kiçik qüvvə ilə təsir etməklə lingin kiçik qolunda böyük qüvvə yaradılır. Lingin qolunu kifayət qədər uzun etməklə nəzəri olaraq istənilən qüvvəni yaratmaq mümkündür.
Belə sistemin riyazi təsviri ling qanunu ilə izah edilir. Bu qanun ilk dəfə olaraq antik dövrdə Arximed tərəfindən təsvir edilmişdir.
== İşləmə prinsipi ==
Lingin işləmə prinsipi enerjinin saxlanması qanununa əsaslanır. Qolu
Δ
h
1
{\displaystyle \Delta h_{1}}
məsafəsinə gətirmək üçün yük tərəfindən təsir edən qüvvə aşağıdakı işi görməlidir:
A
1
=
F
1
Δ
h
1
{\displaystyle \ A_{1}=F_{1}\Delta h_{1}}
.
Digər tərəfdən baxdıqda, qoyulan qüvvə bu işi görməlidir:
A
2
=
F
2
Δ
h
2
{\displaystyle \ A_{2}=F_{2}\Delta h_{2}}
,
burada:
Δ
h
2
{\displaystyle \Delta h_{2}}
— lingin qolunun ucu hissəsindəki yerdəyişməsidir. Burada
F
2
{\displaystyle F_{2}}
qüvvəsi təsir edir.
Achillea lingulata
Achillea lingulata (lat. Achillea lingulata) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin boymadərən cinsinə aid bitki növü.
Aechmea lingulata
Aechmea lingulata (lat. Aechmea lingulata) — bitkilər aləminin qırtıcçiçəklilər dəstəsinin bromeliyakimilər fəsiləsinin exmeya cinsinə aid bitki növü.
Echeveria lingula
Dudleya farinosa (lat. Dudleya farinosa) — dovşankələmikimilər fəsiləsinin dudleya cinsinə aid bitki növü.
== Sinonim ==
Cotyledon compacta (Rose) Fedde
Cotyledon eastwoodiae (Rose) Fedde
Cotyledon farinosa Baker
Cotyledon lingula S.Watson
Cotyledon septentrionalis (Rose) Fedde
Dudleya compacta Rose
Dudleya eastwoodiae Rose
Dudleya lingula (S.Watson) Britton & Rose
Echeveria compacta (Rose) A.Berger
Echeveria eastwoodiae (Rose) A.Berger
Echeveria farinosa (Lindl.) Lindl.
Echeveria lingula (S.Watson) A.Nelson & J.F.Macbr.
Hydrangea lingii
Hydrangea lingii (lat. Hydrangea lingii) — hortenziyakimilər fəsiləsinin hortenziya cinsinə aid bitki növü.
Ligularia lingiana
Ligularia lingiana (lat. Ligularia lingiana) — mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin liqulariya cinsinə aid bitki növü.
Lingua franca
Linqva franka (it. lingua franca - frank dili) — ortaq dil mənasına gələn latınca ifadə. Bundan başqa bəzən vasitəçi dil, körpü dil, müəyyən sahədə və ya ərazidə etnoslararası münasibət üçün istifadə edilən, bütün tərəflərin başa düşdüyü ortaq dil.
== Terminin yaranması ==
Tarixən Aralıq dənizi regionunda yaşayan xalqların dillərini adlandırmaq üçün istifadə edilmişdir. Bu ad ərəb dilinin italyan dilinə tərcüməsidir lisan al-ifrang. Ərəb dilində isə bu ad xaç yürüşləri zamanı ərəblərin avropalıları franklar adlandırmasından yaranıb.
== Tarixi ==
İlk dəfə xalqlararası dil kimi Makedoniyalı İsgəndərin ordusunda koyne dili işlənmişdir.
== Nümunələr ==
Azərbaycan türkcəsi orta əsrlərdə (XX əsrin əvvəllərinədək) Şimali Qafqazda (qumuq dili ilə birgə), Zaqafqaziyada, İran, İraq, Küveyt, Suriya və Şərqi Anadoluda Linqva-franka dili olmuşdur.
XX əsrdə rus dili Postsovet məkanında və Şərqi Avropada Linqva-Franko dili olmuşdur.
== Ədəbiyyat ==
Вайнрайх У. Языковые контакты: Состояние и проблемы исследования.
Lingua longissima
Lineus longissimus (lat. Lineus longissimus) — heyvanlar aləminin nemertinlər tipinin anopla sinfinin heteronemertea dəstəsinin lineidae fəsiləsinin lineus cinsinə aid heyvan növü.
== Təsvir ==
Uzunluğu 55–60 metrə (çox vaxt daha az) çata bilər ki, bu da onları planetin ən uzun heyvanlarına çevirir. (Göy balina 33 metrə, Physalia physalis — 50 m qədər, Cyanea capillata — 36 metrə qədər).
Yetkinlik yaşına çatmayanların rəngləri açıq zeytun qəhvəyi ilə tünd qəhvəyi, böyüklərdə isə qırmızı qəhvəyi dən qara rəngə qədər olur. Bu növ Nemertinlərin ən uzun nümayəndəsidir. Ümumiyyətlə 5 ilə 15 m arasında olurlar. Bədən diametri 5–10 mm olmasına baxmayaraq 30 m-dən çox uzunluğa malik ola bilirlər. Yırtıcı və leşçidirlər. Bədənin əzələ büzülmələri ilə digər qurdlar kimi hərəkət edirlər.
Melaleuca linguiformis
Melaleuca linguiformis (lat. Melaleuca linguiformis) — mərsinkimilər fəsiləsinin çay ağacı cinsinə aid bitki növü.
Othonna lingua
Othonna bulbosa (lat. Othonna bulbosa) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin othonna cinsinə aid bitki növü.
Persea lingue
Persea lingue (lat. Persea lingue) — bitkilər aləminin dəfnəçiçəklilər dəstəsinin dəfnəkimilər fəsiləsinin perseya cinsinə aid bitki növü.
Laurus lingue Ruiz & Pav.
Pleurothallis felis-lingua
Acianthera saundersiana (lat. Acianthera saundersiana) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin səhləbkimilər fəsiləsinin acianthera cinsinə aid bitki növü.
Pleurothallis saundersiana Rchb.f.
Ranunculus lingua
Ranunculus lingua (lat. Ranunculus lingua) — qaymaqçiçəyikimilər fəsiləsinin qaymaqçiçəyi cinsinə aid bitki növü.
Senecio lingianus
Senecio lingianus (lat. Senecio lingianus) — mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin xaçgülü cinsinə aid bitki növü.
Adiantum lingii
Zöhrətüklü adiant (lat. Adiantum capillus-veneris) — bitkilər aləminin qıjıkimilər şöbəsinin qıjılar sinfinin əsl qıjılar dəstəsinin pteriskimilər fəsiləsinin adiant cinsinə aid bitki növü.
== Təbabətdə ==
Məhəmməd Möminə (1697) görə adiant həlimi ilə sarğı saç tökülməsinə, qızılcaya və babasilə qarşı xeyirlidir. Xarici vasitə kimi istifadə olunduqda adiant otu keçəlləşmədə və yeni saçın çıxması üçün kömək edir. Adiantın qurumuş "saçı"nın həlimi ishala qarşı xeyirlidir. Bu bitkinin yarpaqlarındın hazırlanan mərhəm irinli yaraları müalicə edir, həşəratlar dişləyərkən xeyirlidir. Həlimini içmək və həmçinin yarpağının tozu ilə inək sümüyünün iliyini qarışdırıb başa kompres qoymaq və məlhəm sürtmək baş ağrısına xeyirlidir. Adiantın yanmış tozu irinli yaralarda və qoturda istitfadə olunur. Adiantın həlimi astmada, ürək döyüntüsü, sinədə ağrılarda, sarılıqda, daşlarda və doğuşdan sonrakı qanaxmada xeyirlidir. Həddindən artıq qəbul etdikdə dalağa ziyan gətirir, bunu mastika ağacının kitrəsi tarazlaşdırır.
Lingua Libre
Lingua Libre — azad lisenziya əsasında birgə, çoxdilli, audiovizual nitq korpusu qurmağı qarşısına məqsəd qoyan Vikimedia Fransa assosiasiyasının onlayn əməkdaşlıq layihəsi və aləti.
== Haqqında ==
Lingua Libre şifahi (audio) və ya işarəli (video) istənilən dildə sözlərin, ifadələrin və ya cümlələrin qeydinə imkan verir. Sözlər yerində, əvvəlcədən və ya mövcud Vikimedia kateqoriyasından təkrar istifadə etməklə yaradılmış siyahı şəklində spikerə təqdim olunur. Spiker sadəcə olaraq ekranda göstərilən sözü oxuyur və proqram oxunan sözdən sonra səssizliyi aşkar etdikdə növbəti sözə keçir. Yaradıcısı Nikolas Vionun köməyi ilə açıq mənbəli Shtooka yazıcı proqramından götürülmüş bu prinsip saatda bir neçə yüz söz yazmağa imkan verir. Daha sonra qeydlər avtomatik olaraq Wikimedia Commons media kitabxanasına yüklənir.
2021-ci ilin yazında Lingua Libre Strasburqda baş vermiş yanğına görə oflayn olmuşdu, lakin heç bir səs yazısı itirilmədi.
=== Yazılmış səslərin istifadəsi ===
Yazıları Lingua Libre və ya Commons-da tapmaq olar. Onlar əsasən digər Vikimedia layihələrində, məsələn, Vikilüğətdəki sözləri və ya Vikipediya məqalələrində xüsusi isimləri göstərmək üçün istifadə olunur.
Yazıların dil tədrisi kontekstində təkrar istifadəsi nəzərdə tutulur.
Doria lingua
Othonna bulbosa (lat. Othonna bulbosa) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin othonna cinsinə aid bitki növü.
Laurus linge
Persea lingue (lat. Persea lingue) — bitkilər aləminin dəfnəçiçəklilər dəstəsinin dəfnəkimilər fəsiləsinin perseya cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
=== Homotipik sinonimləri ===
Laurus lingue Ruiz & Pav.
Laurus lingue
Persea lingue (lat. Persea lingue) — bitkilər aləminin dəfnəçiçəklilər dəstəsinin dəfnəkimilər fəsiləsinin perseya cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
=== Homotipik sinonimləri ===
Laurus lingue Ruiz & Pav.
Laurus lingui
Persea lingue (lat. Persea lingue) — bitkilər aləminin dəfnəçiçəklilər dəstəsinin dəfnəkimilər fəsiləsinin perseya cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
=== Homotipik sinonimləri ===
Laurus lingue Ruiz & Pav.
Nothaphoebe lingue
Persea lingue (lat. Persea lingue) — bitkilər aləminin dəfnəçiçəklilər dəstəsinin dəfnəkimilər fəsiləsinin perseya cinsinə aid bitki növü.
Laurus lingue Ruiz & Pav.
Persea lingue var. canescens
Persea lingue (lat. Persea lingue) — bitkilər aləminin dəfnəçiçəklilər dəstəsinin dəfnəkimilər fəsiləsinin perseya cinsinə aid bitki növü.
Laurus lingue Ruiz & Pav.
Persea lingue var. palustris
Persea lingue (lat. Persea lingue) — bitkilər aləminin dəfnəçiçəklilər dəstəsinin dəfnəkimilər fəsiləsinin perseya cinsinə aid bitki növü.
Laurus lingue Ruiz & Pav.
