minoy

Minoy sivilizasiyası — Krit adasında qədim sivilizasiya. Minoy mədəniyyətinin çiçəklənməsi e.ə. XVI əsr və XV əsrin birinci yarısına təsadüf edir. Krit mədəniyyətinin (yaxud da Minoy mədəniyyətinin) yaranması Kritin əfsanəvi hökmdarı Minosun adı ilə bağlıdır və e.ə. III-I minilliklərə təsadüf edir. İngilis arxeoloq Artur Evans 1899-cu ildə “Minos”u axtarmağa başladı. Evans yunan adası Kritdə qazıntı işlərinə başladı, əfsanəyə görə Minos adlı hökmdarın idarə etdiyi qüdrətli imperiyanın paytaxtı Knos Krit adasında yerləşirdi. Evans tezliklə Henrix Şlimanın (Mikena mədəniyyətini aşkarlayan arxeoloq) tapdığı qalıqlardan daha zəngin və daha gözəl xarabalıqlar aşkarladı. Evansın apardığı qazıntı işlərinin Şlimandan sonra həyata keçirlməsinə baxmayaraq, onun Knosda aşkarladığı sivilizasiya Şlimanın aşkarladığı yunan sivilizasiyasından daha qədim idi. Bu nailiyyəti Evansa cəngavərlik titulu qazandırdı.

Minoy dili — Krit adasında Minoan sivilizasiyası ilə əlaqəli və müxtəlif dövrlərdə mövcud olmuş bir neçə dilə aid toplu ad. Yazılar (e.ə. XX–XV əsrlər, Kritin erkən və orta saray dövrləri) müxtəlif növ Egey yazısı ilə hazırlanmışdır (yalnız qismən deşifrə edilmişdir). Yalnız bir neçə söz etibarlı şəkildə şərh olunur (məsələn, ku-ro – hər şey), eləcə də sonrakı yazılarda analoqu olan şəhərlərin adları. Misir heroqlifləri ilə yazılmış bir neçə Krit ifadəsi də salamat qalmışdır.

Minoy keramikası — Kritdə Tunc dövrünə aid Minoy mədəniyyətinin xarakterik keramika. O, müxtəlif bədii üslublar, yəni həm vaza rəngkarlığı, həm də qab dizaynı ilə seçilir. Bu müxtəlifliyə görə, ilk dəfə XX əsrin əvvəllərində Artur Evans tərəfindən irəli sürülmüş Minoy mədəniyyətinin inkişaf dövrlərinin tarixləşdirilməsi Minoy keramikasının üslublarına (sonralar N. Platon tərəfindən Knoss sarayının tarixinə əsaslanaraq) əsaslanır. Knossos Sarayının inkişafı). Hazırda keramika məmulatlarının qaba, adətən bəzədilməmiş fraqmentlərinin geoloji analizinə əsaslanan yeni üsul geniş yayılmaqdadır.