I. s. 1. salient, protuberant; ~ xüsusiyyət salient characteristic; ~ cəhətlər salient points; ~ faktlar protuberant facts; 2. (aydın) distinct, vivid
II. z. vividly, distinctly; protuberantly
Qabarıq çoxbucaqlı
Qabarıq çoxbucaqlı — bütün diaqonalları öz daxilində yerləşən çoxbucaqlı. Əgər çoxbucaqlının tərəflərinin uzantısı çoxbucaqlını kəsmirsə, bu qabarıq çoxbucaqlıdır.
QABARIQ n-bucaqlının d=n² — 3n/2 sayda diaqonalı var.
QABARIQ çoxbucaqlının xarici bucaqlarının cəmi 360°-yə bərabərdir QABARIQ çoxbucaqlının daxili bucaqlarının cəmi 180° • (n–2) dərəcədir.
QABARIQ n-bucaqlının bir xarici bucağı: 360/n
QABARIQn-bucaqlının daxili bucaqlarının cəmi:
180° • (n–2)
QABARIQ n bucaqlının diaqonallarının sayı:
n(n–3) / 2
Çoxbucaqlının bir təpəsindən çıxan diaqonalları, bu çoxbucaqlını n-2 sayda üçbucağa ayırır.
DÜZGÜN ÇOXBUCAQLI
Düzgün çoxbucaqlının daxili bucağı 180*(n-2)
bir daxili bucağı isə 180*(n-2)/n düsturu ilə hesablanır.
xarici bucaqlarının cəmi 360 dərəcədir.
Qabarıq çoxluq
Qabarıq çoxluq — Affin və ya Evklid fəzasında aşağıdakı şərti ödəyən nöqtələr çoxluğudur: "Bu çoxluğun ixtiyari iki nöqtəsini birləşdirən parça həmin çoxluğa aiddir".
Qabarıq çoxluq misal olaraq kürəni, dairəni, qabarıq çoxüzlünü, qabarıq çoxbucaqlını, yarımfəzanı, yarımmüstəvini və s. göstərmək olar. Qabarıq çoxluq bir sıra maraqlı xassələri var. Qabarıq çoxluq qabarıq cisimlər nəzəriyyəsi öyrənir. Son vaxtlar qabarıq çoxluq maraq artmışdır. Bu da xətti proqamlaşdırmanın inkişafı ilə əlaqədardır.
Qabarıq cisim qabarıq çoxluğu təşkil edən nöqtələr çoxluğundan ibarət cisimdir.
Qabarıq fiqur qabarıq çoxluğu təşkil edən nöqtələr çoxluğundan ibarət fiqurdur.
1.
Nağd pul axını qabarıqlığı
Nağd pul axını qabarıqlığı — müddətinin faiz dərəcələrinə həssaslığının ölçüsü olan bir alətin (məsələn, istiqrazlar) pul axınının bir xüsusiyyəti.
Dolğunluq faiz dərəcələrinin istiqrazın pul axınının cari dəyərinə təsirini aydınlaşdırmaq üçün ikinci sifariş düzəlişidir.
Dəyişiklik, mövcud dəyərin faiz dərəcəsindən asılılığının qeyri-xətti olması ilə əlaqədardır, bu səbəbdən bu asılılığın müddətdən istifadə edərək xətti ilə müəyyənləşdirilməsi faiz dərəcələrinin təsirini dəqiq əks etdirə bilməz.
Konveksliyin nəzərə alınması, faiz dərəcələrinin artırılması və azalması zamanı dərəcələrin təsirinin asimmetriyasını nəzərə almaq da daxil olmaqla faiz dərəcələrinin təsirini aydınlaşdırmağa imkan verir.
Ümumiyyətlə, qabarıqlıq nə qədər yüksək olarsa, istiqraz qiyməti faiz nisbətinə o qədər həssas olur və istiqraz qiyməti faiz nisbətinə o qədər həssas olur.
Hazırkı dəyər funksiyasının Teylor sırasındakı ilk iki termini istifadə edərək faiz dərəcəsinə qarşı
P
V
(
r
)
{\displaystyle PV(r)}
əldə edirik:
Δ
P
V
(
r
)
≈
P
V
′
(
r
)
Δ
r
+
0.5
P
V
″
(
r
)
[
Δ
r
]
2
{\displaystyle \Delta PV(r)\approx PV'(r)\Delta r+0.5PV''(r)[\Delta r]^{2}}
Bu ifadəni PV (r) ilə bölsək əldə edirik:
δ
P
V
=
Δ
P
V
P
V
≈
P
V
′
P
V
Δ
r
+
0.5
P
V
″
P
V
[
Δ
r
]
2
{\displaystyle \delta PV={\frac {\Delta PV}{PV}}\approx {\frac {PV'}{PV}}\Delta r+0.5{\frac {PV''}{PV}}[\Delta r]^{2}}
Birinci amil, durasiya işarəsi ilə müddətdir (
r
{\displaystyle r}
nizamlı bir nisbətdirsə, logaritmik deyilsə dəyişdirilir), ikincisi isə istədiyiniz qabarıqlıqdır (eyni vəziyyətdə dəyişdirilmişdir).
M
C
=
P
V
″
(
r
)
P
V
=
∑
i
C
F
i
(
1
+
r
)
t
i
+
2
t
i
(
t
i
+
1
)
P
V
=
∑
i
C
F
i
(
1
+
r
)
t
i
t
i
(
t
i
+
1
)
P
V
(
1
+
r
)
2
=
T
(
T
+
1
)
¯
/
(
1
+
r
)
2
=
(
T
2
¯
+
T
¯
)
/
(
1
+
r
)
2
{\displaystyle MC={\frac {PV''(r)}{PV}}={\frac {\sum _{i}{\frac {CF_{i}}{(1+r)^{t_{i}+2}}}t_{i}(t_{i}+1)}{PV}}={\frac {\sum _{i}{\frac {CF_{i}}{(1+r)^{t_{i}}}}t_{i}(t_{i}+1)}{PV(1+r)^{2}}}={\overline {T(T+1)}}/(1+r)^{2}=({\overline {T^{2}}}+{\overline {T}})/(1+r)^{2}}
C
=
o
v
e
r
l
i
n
e
T
2
+
o
v
e
r
l
i
n
e
T
{\displaystyle C=\ overline{T^{2}}+\ overline{T}}
ifadəsi ümumiyyətlə "qabarıqlıq" adlanır. Həqiqi dəyər
M
C
{\displaystyle MC}
"dəyişdirilmiş qabarıqlıq" dır.
Bir ilk təxmini olaraq, qabarıqlıq olaraq
D
(
D
+
1
)
{\displaystyle D(D+1)}
dəyərini də istifadə edə bilərsiniz, burada
D
=
o
v
e
r
l
i
n
e
T
{\displaystyle D=\ overline{T}}
- durasiya , lakin hesablamaların dəqiqliyini azaldır.
MC-nin dəyişdirilmiş müddətlə aşağıdakı şəkildə əlaqəli olduğunu göstərmək olar:
M
C
=
M
D
2
−
d
M
D
d
r
{\displaystyle MC=MD^{2}-{\frac {dMD}{dr}}}
Qiymət dəyişikliyinin ən dəqiq qiymətləndirməsi bir Taylor seriyasına cari dəyərin özü deyil, logaritması və yalnız faiz dərəcəsi ilə deyil, loqaritmik nisbətdə
ln
(
1
+
r
)
{\displaystyle \ln(1+r)}
genişlənərək əldə edilir.
Qeyri-qabarıqlılıq (iqtisadiyyat)
Qeyri-qabarıqlılıq iqtisadiyyatda — ibtidai iqtisadiyyatın qabarıqlıq fərziyyələrinin pozulmasına aiddir. Əsas iqtisadiyyat dərsliklərində qabarıq seçimləri olan (qabaqcılları orta dəyərlərdən üstün olmayan) və qabarıq büdcə dəstləri olan istehlakçılara, həmçinin qabarıq istehsal dəstləri olan istehsalçılara diqqət yetirilir; qabarıq modellər üçün proqnozlaşdırılan iqtisadi davranış yaxşı başa düşülür. Konveksiya fərziyyələri pozulduqda, rəqabətli bazarların bir çox yaxşı xüsusiyyətlərinə sahib olmaq lazım deyil: beləliklə qabarıqlıq tələb və təklif fərqli olduqda və ya bazar tarazlığı ola biləcəyi zaman bazar uğursuzluqları ilə əlaqələndirilir təsirsiz. Qabarıq olmayan iqtisadiyyatlar qabarıq analizin ümumiləşdirilməsi olan hamar olmayan analizdən istifadə etməklə öyrənilir.
Tercihlər dəsti qabarıq deyilsə, bəzi qiymətlər iki ayrı optimal səbəti dəstəkləyən büdcə xəttini təyin edir. Məsələn, zooparklar üçün bir aslanın bir qartalla eyni qiymətə olduğunu və bununla yanaşı, zoopark büdcəsinin bir qartal və ya bir aslan üçün kifayət olduğunu xəyal edə bilərik. Zoopark gözətçisinin hər hansı bir heyvanı bərabər dəyərdə hesab etdiyi də ehtimal edilə bilər. Bu vəziyyətdə, zoopark ya bir aslan, ya da bir qartal alıb. Əlbəttə ki, müasir bir zoopark yarısı qartal və yarısı aslan almaq istəmir. Beləliklə, heyvanat parkı gözətçisinin üstünlükləri qabarıq deyil: heyvanat parkı qoruyucusu, hər hansı bir heyvana sahib olmağa üstünlük verir, əksinə onların hər hansı bir qabarıq birləşməsindən daha çox.