QOŞMA²
сущ. грам. къушма, послелог (гафарин арада алакъавал патал падеждин метлеб тамамардай, гафунилай кьулухъ къведай, куьмекчи гаф; мес. патал, килигна, вилик, кьулухъ, патав хьтин гафар).
Qoşma
Qoşma bu mənaları ifadə edə bilər:
Qoşma (ədəbiyyat) — ədəbiyyat janrı.
Qoşma (qrammatika) — nitq hissəsi.
Qoşayarpaq qoşma
Qoşayarpaq — Azərbaycan şeirinin nisbətən az işlənən növlərindən biri.
Beş bəndlik qoşmadır. Birinci bəndi çarpaz (abab), qalan bəndləri isə qoşmada olduğu kimidir (vvvb, qqqb və i. a.). Əsas özünəməxsus xüsusiyyəti 2, 3, 4 və 5-ci bəndlərin ilk misrasının hərəsində iki həmqafiyə sözün işlənməsi və onların digər iki misrada da daxili qafiyə şəklində təkrar olunmasıdır. Beləliklə, hər bəndin ilk üç misrasında 6 həmqafiyə söz işlənir.
Qoşma (dəqiqləşdirmə)
Qoşma bu mənaları ifadə edə bilər:
Qoşma (ədəbiyyat) — ədəbiyyat janrı.
Qoşma (qrammatika) — nitq hissəsi.
Qoşma (qrammatika)
Qoşma — ismin adlıq, yiyəlik, yönlük və çıxışlıq hallarına qoşularaq müəyyən məna çaları yaradan köməkçi nitq hissəsidir. Qoşmanı başqa köməkçi nitq hissələrindən fərqləndirən əsas cəhətlərdən biri onun qoşulduğu sözlə birlikdə cümlə üzvü olmasıdır və şəkilçi qəbul etməsidir.
Həmçinin qoşmalar qoşulduğu sözlə cümlə üzvü olur və qoşma kimi qalır.
== Qoşmanın məna növləri 1 ==
Birgəlik, vasitə – ilə (-la -lə), -ca (-cə)
Zaman – əvvəl, qabaq, sonra, bəri.
Məsafə – kimi, qədər, -dək, -can²
İstiqamət – sarı, tərəf, doğru, qarşı, bəri
Bənzətmə – kimi, qədər, tək, təki, -can²
Fərqləndirmə –özgə, başqa, savayı, qeyri, əlavə.
İstinad – görə, əsasən
Səbəb-məqsəd – üçün, ötrü, görə, uğrunda, sarı.
Aidlik – aid, dair, məxsus, xas, haqqında, haqda, barədə.
== Qoşmaların sinonimliyi ==
kimi, qədər, -dək, -can2; məsafə qoşmaları
kimi, tək; bənzətmə, oxsatma
mənasında
əvvəl, qabaq; zaman mənasında
tərəf, doğru, sarı; istiqamət mənasında
-ca, qədər, kimi, -tək; bənzətmə mənasında
-ca, ilə: birgəlik, vasitə mənasında və s. kimi
== Qoşmaların ismin halları ilə işlənməsi ==
Qoşmalar, əsasən isimlərə qoşulur və həmin isimlərlə başqa isimlər arasında əlaqə yaradır. Ancaq qoşmalar ismi əvəz edən əvəzliklərlə, məsdərlə, bəzi feili sifətlərlə, zərflərlə, eləcə də substantivləşən başqa sözlərlə də işlənə bilir.
Qoşma (ədəbiyyat)
Qoşma janrı — aşıq yaradıcılığında çox geniş yayılmış janr. Hər bəndi dörd misradan, hər misrası on bir hecadan ibarət şeir şəklinə qoşma deyilir. Qoşma və gəraylının qafiyə sistemi eynidir. Üç, beş, yeddi bənddən ibarət olan qoşmaların birinci bəndinin I və III misraları sərbəst, II və IV misraları həmqafiyə olur. Digər bəndlərin ilk üç misrası bir-birilə, son misrası isə birinci bəndin son misrası ilə qafiyələnir: a b c b, ç ç ç b, d d d b, e e e b və s. Möhürbənd adlanan son bənddə şair öz təxəllüsünü söyləyir. Məsələn:
Qoşmalar daha çox məhəbbət mövzusunda olsa da, ictimai-siyasi məzmunlu qoşmalara da rast gəlinir.
Ayaqlı qoşma — aşıq musiqi–şeir yaradıcılığında ən geniş yayılmış janrlardan biri. Çox vaxt beş bənddən ibarət olur.
Yazılı ədəbiyyatda Ş. İ. Xətai, M. P. Vaqif, M. V. Vidadi, Q. Zakir, S. Ə. Nəbati, S. Vurğun, O. Sarıvəlli, S. Rüstəm, B. Vahabzadə kimi şairlər qoşma janrından istifadə etmişlər.
Avtomatik təkrar qoşma
Avtomatik təkrar qoşma (ATQ) — müəyyən edilmiş müddətdən sonra açılmış açarı yenidən qoşan elektroavtomatika vasitələrindən biridir və birdəfəli, ikidəfəli və ya üçdəfəli ola bilər (bəzi müasir sxemlərdə səkkiz tsiklə qədər mümkündür).
== Tətbiqi ==
Elektrik şəbəkələrindəki bütün zədələnmələri iki növə bölmək olar: dayanıqlı və dayanıqsız . Dayanıqlı zədələnmələrə, əməliyyat personalının və ya qəza xidməti briqadasının müdaxiləsinə ehtiyacı olan zədələnmələr daxildir. Bu cür zədələnmələr zamanla öz-özünə aradan qalxmır və zədələnmiş şəbəkə hissəsinin istismarı mümkün deyil. Bu cür zədələnmələrə xətlərin qırılmaları, xətt hissələrinin, EVX-nin dayaqlarının, elektrik aparatlarının zədələnmələri daxildir.
Dayanıqsız zədələnmələr baş verdikdən sonra qısa bir müddət ərzində öz-özünə aradan qalxması ilə xarakterizə olunur. Bu cür zədələnmələr, məsələn, təsadüfən naqillərin bir-birinə toxunması zamanı baş verə bilər. Bu zaman yaranan elektrik qövsü ciddi ziyan vurmağa imkan tapmır, çünki qısaqapanma meydana gəldikdən bir müddət sonra dövrə rele mühafizəsinin təsiri ilə açılır. Təcrübə göstərir ki, dayanıqsız zədələnmələr bütün zədələnmələrin 50–90% -ni təşkil edir.
Şəbəkənin açılmış hissəsinin gərginliyə qoşulması təkrar qoşma adlanır.
Qoşma (ədəbiyyat janrı)
Qoşma janrı — aşıq yaradıcılığında çox geniş yayılmış janr. Hər bəndi dörd misradan, hər misrası on bir hecadan ibarət şeir şəklinə qoşma deyilir. Qoşma və gəraylının qafiyə sistemi eynidir. Üç, beş, yeddi bənddən ibarət olan qoşmaların birinci bəndinin I və III misraları sərbəst, II və IV misraları həmqafiyə olur. Digər bəndlərin ilk üç misrası bir-birilə, son misrası isə birinci bəndin son misrası ilə qafiyələnir: a b c b, ç ç ç b, d d d b, e e e b və s. Möhürbənd adlanan son bənddə şair öz təxəllüsünü söyləyir. Məsələn:
Qoşmalar daha çox məhəbbət mövzusunda olsa da, ictimai-siyasi məzmunlu qoşmalara da rast gəlinir.
Ayaqlı qoşma — aşıq musiqi–şeir yaradıcılığında ən geniş yayılmış janrlardan biri. Çox vaxt beş bənddən ibarət olur.
Yazılı ədəbiyyatda Ş. İ. Xətai, M. P. Vaqif, M. V. Vidadi, Q. Zakir, S. Ə. Nəbati, S. Vurğun, O. Sarıvəlli, S. Rüstəm, B. Vahabzadə kimi şairlər qoşma janrından istifadə etmişlər.
Qoşma (nitq hissəsi)
Qoşma — ismin adlıq, yiyəlik, yönlük və çıxışlıq hallarına qoşularaq müəyyən məna çaları yaradan köməkçi nitq hissəsidir. Qoşmanı başqa köməkçi nitq hissələrindən fərqləndirən əsas cəhətlərdən biri onun qoşulduğu sözlə birlikdə cümlə üzvü olmasıdır və şəkilçi qəbul etməsidir.
Həmçinin qoşmalar qoşulduğu sözlə cümlə üzvü olur və qoşma kimi qalır.
== Qoşmanın məna növləri 1 ==
Birgəlik, vasitə – ilə (-la -lə), -ca (-cə)
Zaman – əvvəl, qabaq, sonra, bəri.
Məsafə – kimi, qədər, -dək, -can²
İstiqamət – sarı, tərəf, doğru, qarşı, bəri
Bənzətmə – kimi, qədər, tək, təki, -can²
Fərqləndirmə –özgə, başqa, savayı, qeyri, əlavə.
İstinad – görə, əsasən
Səbəb-məqsəd – üçün, ötrü, görə, uğrunda, sarı.
Aidlik – aid, dair, məxsus, xas, haqqında, haqda, barədə.
== Qoşmaların sinonimliyi ==
kimi, qədər, -dək, -can2; məsafə qoşmaları
kimi, tək; bənzətmə, oxsatma
mənasında
əvvəl, qabaq; zaman mənasında
tərəf, doğru, sarı; istiqamət mənasında
-ca, qədər, kimi, -tək; bənzətmə mənasında
-ca, ilə: birgəlik, vasitə mənasında və s. kimi
== Qoşmaların ismin halları ilə işlənməsi ==
Qoşmalar, əsasən isimlərə qoşulur və həmin isimlərlə başqa isimlər arasında əlaqə yaradır. Ancaq qoşmalar ismi əvəz edən əvəzliklərlə, məsdərlə, bəzi feili sifətlərlə, zərflərlə, eləcə də substantivləşən başqa sözlərlə də işlənə bilir.
Qoşma (köməkçi nitq hissəsi)
Qoşma — ismin adlıq, yiyəlik, yönlük və çıxışlıq hallarına qoşularaq müəyyən məna çaları yaradan köməkçi nitq hissəsidir. Qoşmanı başqa köməkçi nitq hissələrindən fərqləndirən əsas cəhətlərdən biri onun qoşulduğu sözlə birlikdə cümlə üzvü olmasıdır və şəkilçi qəbul etməsidir.
Həmçinin qoşmalar qoşulduğu sözlə cümlə üzvü olur və qoşma kimi qalır.
== Qoşmanın məna növləri 1 ==
Birgəlik, vasitə – ilə (-la -lə), -ca (-cə)
Zaman – əvvəl, qabaq, sonra, bəri.
Məsafə – kimi, qədər, -dək, -can²
İstiqamət – sarı, tərəf, doğru, qarşı, bəri
Bənzətmə – kimi, qədər, tək, təki, -can²
Fərqləndirmə –özgə, başqa, savayı, qeyri, əlavə.
İstinad – görə, əsasən
Səbəb-məqsəd – üçün, ötrü, görə, uğrunda, sarı.
Aidlik – aid, dair, məxsus, xas, haqqında, haqda, barədə.
== Qoşmaların sinonimliyi ==
kimi, qədər, -dək, -can2; məsafə qoşmaları
kimi, tək; bənzətmə, oxsatma
mənasında
əvvəl, qabaq; zaman mənasında
tərəf, doğru, sarı; istiqamət mənasında
-ca, qədər, kimi, -tək; bənzətmə mənasında
-ca, ilə: birgəlik, vasitə mənasında və s. kimi
== Qoşmaların ismin halları ilə işlənməsi ==
Qoşmalar, əsasən isimlərə qoşulur və həmin isimlərlə başqa isimlər arasında əlaqə yaradır. Ancaq qoşmalar ismi əvəz edən əvəzliklərlə, məsdərlə, bəzi feili sifətlərlə, zərflərlə, eləcə də substantivləşən başqa sözlərlə də işlənə bilir.
Satışa qoşmaq hüququ
Satışa qoşmaq hüququ (ing. Drag-along right) — korporativ hüquqda mövcud olan hüquqi konsepsiya. “Satışa məcbur etmək” və bəzi ədəbiyyatlarda "özünlə dartmaq hüququ" kimi də adlandırılır. Satışa qoşulmaq hüququnun əksidir.
Satışa qoşmaq hüququ investora imkan verir ki, o öz səhmlərini kənar şəxsə satdıqda, səhmdarı (sahibkarı) öz səhmlərini satmağa məcbur etsin. Əksəriyyət riskli kapital investisiyalarda bu şərtlər sahibkar və investor(lar) arasında imzalanan səhmdarlar müqaviləsində əks olunur. Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsində bu üsulun istifadəsini qadağa edən norma olmasa da, mövcud səhmdarlar tərəfindən öz səhmlərini kənar şəxsə satışında müəyyən məhdudiyyətlər qoyulub .
Bu hüquq majoritar səhmdarlara minoritar səhmdarları şirkətin satılmasına qoşulmağa məcbur etmək imkanı verən hüquqdur. Bu zaman majoritar səhmdar minoritar səhmdara hər hansı digər səhm satanların təklif etdiyi eyni qiyməti və şərtləri təklif etməlidirlər. Bu hüquq majoritar səhmdarları qorumaq üçün nəzərdə tutulub.