Kəndirqayış: Redaktələr arasındakı fərq
Redaktənin izahı yoxdur |
k tənzimləmə |
||
| (2 fərqli istifadəçi tərəfindən edilmiş 15 dəyişiklik göstərilmir) | |||
| Sətir 1: | Sətir 1: | ||
{{Personaj |
|||
| ⚫ | |||
| color = |
|||
| adı = '''Kəndirqayış''' |
|||
| orijinal adı = |
|||
| seriya = |
|||
| şəkil = Colum-KOIS(Holt1916)-Pogany-illustr-p095-fua(water creature).png |
|||
| şəkil_upright = |
|||
| alt = |
|||
| şəkil_izah = |
|||
| ilk = |
|||
| son = |
|||
| yaradan = |
|||
| canlandıran = |
|||
| səsləndirən = |
|||
| başlıq1 = Yaşadığı yer |
|||
| data1 = Yol ətrafı |
|||
| başlıq2 = Sehrli gücləri |
|||
| data2 = Qolların uzanması,<br>güclü bədən,<br>cildini dəyişmə |
|||
| başlıq3 = Növü |
|||
| data3 = [[Demon|Şeytani varlıq]] |
|||
| başlıq4 = Əsas formaları |
|||
| data4 = |
|||
*Bədhəybət |
|||
*Qarı |
|||
*Uşaq |
|||
| info-başlıq = Xüsusiyyətləri |
|||
| noinfo = |
|||
| tam adı = |
|||
| ləqəb = |
|||
| təxəllüslər = |
|||
| növü = |
|||
| cinsi = |
|||
| peşə = |
|||
| əlaqələri = |
|||
| titul = |
|||
| ailə = |
|||
| həyat yoldaşı = |
|||
| tanınmış digəri = |
|||
| uşaqlar = |
|||
| qohum = |
|||
| din = |
|||
| milliyyət = |
|||
| başlıq21 = |
|||
| data21 = |
|||
| başlıq22 = |
|||
| data22 = |
|||
| başlıq23 = |
|||
| data23 = |
|||
| extra-hdr = |
|||
| başlıq31 = |
|||
| data31 = |
|||
| başlıq32 = |
|||
| data32 = |
|||
| başlıq33 = |
|||
| data33 = |
|||
}} |
|||
| ⚫ | |||
== Fəaliyyəti == |
== Fəaliyyəti == |
||
[[ |
[[Demon|Şeytani varlıq]] olan Kəndirqayış miflərə görə axşamüstü yol kənarında insanların rastına çıxır. Uzun qolları var və arıqdır. Kəndirqayış yolçuların gözünə arıq, xəstə, köməksiz<ref name="ord"/> uşaq və ya qarı cildində görünür və onlardan kömək istəyir. Bədheybət uzun qollarını onu götürmək üçün əyilən yolçunun boynuna dolayır və onu sıxır.{{sfn|Süleymanova|2012|pp=62-63}} Digər bir halda isə qarı cildində olan Kəndirqayış yolçudan onu yolun digər ucuna keçirməsini istəyər. Yolçu onu qucağında yolun o biri tərəfinə keçirdikdən sonra bedhəybətin qolları uzanar və insanı elə sıxar ki, boğulub ölər.<ref name="ord">ORDUBAD FOLKLOR MÜHİTİ. Aytən Cəfərova. Azərbaycan Folklor İnstitutu. Bakı, 2016</ref> |
||
Bədheybət [[Naxçıvan]] ərazisində Kəndirqayış, [[Sədərək rayonu]]nda Çıntırqayış, [[Ordubad rayonu]]nda isə Cıntırqeyiş adlanır. Çox sözə baxmayan və ağlayan uşaqları qorxutmaq üçün Naxçıvanda Kəndirqayış obrazından istifadə edilir.<ref name="naxc">AXTARIŞLAR. Cild 13. AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASI NAXÇIVAN BÖLMƏSİNİN İNCƏSƏNƏT, DİL VƏ ƏDƏBİYYAT İNSTİTUTU. "Tusi", 2020.</ref> Bundan başqa Naxçıvan ərazisinə aid bir nağılda Kəndirqayış belə təsvir edilir: |
|||
{{sitat|müəllif={{sfn|Süleymanova|2012|pp=62-63}}|Məlik Cümşüd hər nə qiyamət qopdusa, kəndirqayış kimi yerindən tərpənmədi ki, tərpənmədi.}} |
|||
Əl-ayağın uzanması Azərbaycan folklorunda geniş yayılmışdır. Kəndirqayış kimi [[Al Ana|Hal anasın]]ın [[keçi]] dönərgəsi [[Unuqay]] da bu xüsusiyyətə malikdir.{{sfn|Süleymanova|2012|pp=62-63}} |
|||
== İstinadlar == |
== İstinadlar == |
||
{{İstinad siyahısı}} |
{{İstinad siyahısı|2}} |
||
== Mənbə == |
== Mənbə == |
||
Səhifəsinin 10:09, 1 sentyabr 2023 tarixinə olan son versiyası
| Kəndirqayış | |
|---|---|
-Pogany-illustr-p095-fua(water_creature).png) | |
| Yaşadığı yer | Yol ətrafı |
| Sehrli gücləri |
Qolların uzanması, güclü bədən, cildini dəyişmə |
| Növü | Şeytani varlıq |
| Əsas formaları |
|
Kəndirqayış və ya Çıntırqayış — Azərbaycan mifologiyasında şeytani varlıq. Əsasən Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisində yayılmışdır.
Fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]
Şeytani varlıq olan Kəndirqayış miflərə görə axşamüstü yol kənarında insanların rastına çıxır. Uzun qolları var və arıqdır. Kəndirqayış yolçuların gözünə arıq, xəstə, köməksiz[1] uşaq və ya qarı cildində görünür və onlardan kömək istəyir. Bədheybət uzun qollarını onu götürmək üçün əyilən yolçunun boynuna dolayır və onu sıxır.[2] Digər bir halda isə qarı cildində olan Kəndirqayış yolçudan onu yolun digər ucuna keçirməsini istəyər. Yolçu onu qucağında yolun o biri tərəfinə keçirdikdən sonra bedhəybətin qolları uzanar və insanı elə sıxar ki, boğulub ölər.[1]
Bədheybət Naxçıvan ərazisində Kəndirqayış, Sədərək rayonunda Çıntırqayış, Ordubad rayonunda isə Cıntırqeyiş adlanır. Çox sözə baxmayan və ağlayan uşaqları qorxutmaq üçün Naxçıvanda Kəndirqayış obrazından istifadə edilir.[3] Bundan başqa Naxçıvan ərazisinə aid bir nağılda Kəndirqayış belə təsvir edilir:
|
Məlik Cümşüd hər nə qiyamət qopdusa, kəndirqayış kimi yerindən tərpənmədi ki, tərpənmədi. | 
|
Əl-ayağın uzanması Azərbaycan folklorunda geniş yayılmışdır. Kəndirqayış kimi Hal anasının keçi dönərgəsi Unuqay da bu xüsusiyyətə malikdir.[2]
İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Ləman Vaqif qızı Süleymanova. Şəki folklor mühiti, Bakı, 2012. – 248 səh.
 | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mənbə |  | ||||||||
| Qəhrəmanlar | Koroğlu • Əsli və Kərəm • Aşıq Qərib • Abbas və Gülgəz • Ovçu Pirim • Məlikməmməd • Keçəl • Cəmşid • Makedoniyalı İsgəndər • I Şah Abbas • Allahverdi xan • Usta-şagird • Xəndəkbacı • Xan-vəzir • Tuğay Məlik • Molla Nəsrəddin • Abdal Qasım • Hacı dayı • Kosa • Keçəl • Bahar qızı • Təkə • Oxayy | ||||||||
| Tanrılar |
| ||||||||
| Mifik varlıqlar |
| ||||||||
| Yerlər | |||||||||
| Əfsanələr və rəvayətlər | |||||||||
| Konseptlər | |||||||||
| Digər | |||||||||