Modilyani — Miller fərziyyəsi

Modilyani — Miller fərziyyəsi (ing. Modigliani-Miller Theorem) — maliyyə nəzəriyyəsində kapital quruluşu ilə şirkətin dəyəri arasındakı əlaqəni izah edən fundamental yanaşmadır. Bu fərziyyə, Franko Modilyani və Merton Miller tərəfindən 1958-ci ildə təklif edilmişdir və müasir maliyyə menecmentinin təməl prinsiplərindən birini təşkil edir.[1]

Modilyani — Miller nəzəriyyəsi, ideal şəraitdə kapital strukturunun şirkət dəyərinə təsirini izah edir. Real dünyada isə bu nəzəriyyə praktik tətbiqdə bəzi korrektələr tələb edir,[2] lakin maliyyə menecmentinin əsas prinsiplərinin formalaşmasında böyük rol oynayır.

Əsas fərziyyələr

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Modilyani - Miller nəzəriyyəsi iki əsas fərziyyə formasında təqdim olunur:[3]

Borcsuz şirkətlər üçün fərziyyə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şirkətin kapital quruluşu (yəni borcun və ya öz kapitalının miqdarı) onun ümumi dəyərinə təsir etmir. Bu fərziyyənin əsas ideyası budur ki:

  • Şirkətin dəyəri yalnız gələcək pul axınlarının həcmi və riskləri ilə müəyyən edilir, maliyyə strukturu ilə deyil.
  • Borc və ya kapital vasitəsilə maliyyələşmə dəyəri dəyişməz qalır.

Şirkətin dəyəri = Əməliyyat gəlirləri / Riskə uyğun endirim dərəcəsi.

Şirkətin borc və ya kapitalla maliyyələşdirilməsindən asılı olmayaraq, bu dəyər sabit qalır.[4]

Vergi mövcud olan şirkətlər üçün fərziyyə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şirkət borc götürdükdə, vergiyə qənaət etmək üçün faiz xərclərini vergi bazasından çıxara bilər. Borclanmanı daha yüksək edir və borclanmanın müəyyən həddə qədər şirkətin dəyərini artırdığını göstərir.[5]

Şirkətin dəyəri borcsuz vəziyyətdəki dəyərə əlavə olaraq, vergi iqtisadiyyatından yaranan borc üstünlüyü ilə artır:

Vborclu = Vborcsuz + Tc × D

burada

  • Tc — vergi dərəcəsi
  • D — şirkətin borcu

Fərziyyənin şərtləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Modilyani-Miller nəzəriyyəsi yalnız müəyyən ideal şərtlər altında işləyir:[6]

  1. Kapital bazarları mükəmməldir (yəni, heç bir vergi, əməliyyat xərci və ya informasiya asimmetriyası yoxdur).
  2. İnvestorlar eyni risk və gəlir gözləntilərinə malikdir.
  3. Şirkətlər borc almaq və kapital cəlb etmək üçün eyni şərtlərə malikdir.
  4. Heç bir müflisləşmə xərci yoxdur.

Fərziyyənin praktiki nəticələri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şirkətlərin borc və ya kapitalla maliyyələşməsini seçməsi onların dəyərini dəyişdirməz (ideal bazar şərtlərində). Vergilər və ya müflisləşmə xərcləri olduğu halda,[7] borclanma dərəcəsi şirkətin dəyərini müəyyən səviyyəyə qədər artırır. Sərmayə xərci səbəbi ilə borc götürmə dəyəri az olsa da, artan borc riski nəticəsində öz kapitalının xərci yüksəlir. Ümumilikdə, şirkətin orta sərmayə dəyəri (WACC) sabit qalır.[8]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Titman, Sheridan. "The Modigliani and Miller Theorem and the Integration of Financial Markets". Financial Management. 31 (1). 2002: 101–115. doi:10.2307/3666323. JSTOR 3666323.
  2. ↑ MIT Sloan Lecture Notes, Finance Theory II, Dirk Jenter, 2003
  3. ↑ Fernandes, Nuno. Finance for Executives: A Practical Guide for Managers. NPV Publishing, 2014, p. 82.
  4. ↑ Stewart, G. Bennett. The Quest for Value: The EVA management guide. New York: HarperBusiness. 1991. ISBN 978-0-88730-418-7.
  5. ↑ Modigliani, F.; Miller, M. "The Cost of Capital, Corporation Finance and the Theory of Investment". American Economic Review. 48 (3). 1958: 261–297. JSTOR 1809766.
  6. ↑ Sethi, S. P. "When Does the Share Price Equal the Present Value of Future Dividends?". Economic Theory. 8. 1996: 307–319.
  7. ↑ Sargent, Thomas J. Macroeconomic Theory (Second). London: Academic Press. 1987. 157–162. ISBN 978-0-12-619751-8.
  8. ↑ Sethi, S. P.; Derzko, N. A.; Lehoczky, J. P. "A Stochastic Extension of the Miller-Modigliani Framework". Mathematical Finance. 1 (4). 1991: 57–76. doi:10.1111/j.1467-9965.1991.tb00019.x.