On üçüncü sülalə (Misir)

XIII sülalə — Qədim Misirdə ikinci aralıq dövrdə hakimiyyətdə olmuş sülalə. Başqa bir mülahizəyə görə Orta padşahlığa aiddir^[1]. Təxminən e.ə. 1803–1649-cu illərdə hökmdarlıq etmişlər^[2].

Qədim Misir tarixi

Sülalə öncəsi dövr

Tasi mədəniyyəti

Badar mədəniyyəti

Nakadi mədəniyyəti

Amrat mədəniyyəti (I Nakad) Gerzey mədəniyyəti (II Nakad)

Aşağı Misir

Yuxarı Misir

Sülalələr dövrü

Erkən padşahlıq

I sülalə • II sülalə

Qədim padşahlıq

III sülalə • IV sülalə V sülalə • VI sülalə

Birinci aralıq dövr

VII sülalə • VIII sülalə IX sülalə • X sülalə XI sülalə

Orta padşahlıq

XI sülalə • XII sülalə

İkinci aralıq dövr

XIII sülalə • XIV sülalə XV sülalə • XVI sülalə XVII sülalə

Yeni padşahlıq

XVIII sülalə XIX sülalə • XX sülalə

Üçüncü aralıq dövr

XXI sülalə XXII sülalə • XXIII sülalə XXIV sülalə • XXV sülalə XXVI sülalə

Sonrakı dövr

XXVIII sülalə XXIX sülalə • XXX sülalə

Fars dövrü

XXVII sülalə • XXXI sülalə

Yunan-Roma dövrü

Argeadlar • Ptolemeylər

bax müzakirə redaktə

Manefon yazılarında XII və XIII sülalələrinin Tebes şəhərindən olduqlarını göstərir. Bu fakt isə onların qohum olduqlarını deməyə imkan verir.

XIII sülalənin fironları ilk vaxtlar Orta və Yuxarı Misirdə bütün əraziləri idarə etdilər. Ölkənin paytaxtı İttaui şəhəri idi. XIII sülaləsinin hakimiyyəti dövründə Misir kifayət qədər sabit bir dövlət olaraq qaldı. Ancaq bu mülahizə mübahisə mövzusudur.

Misiroloqlar arasında sülalənin taxtdakı ilk nümayəndəsinin kim olması ilə bağlı fikir ayrılıqları var. Kim Reholtin araşdırmalarına görə, XIII sülaləsindən ilk hökmdar I Sebekhotep adı ilə Sebekhotep Sekhemra Xutaui olmuşdur. Başqa bir fərziyyəyə görə I Sbekhotep Haankra Sebekhotep idi. Sebekhotep Sekhemra Xutaui isə II Sebekhotepdir^[3][4].

XIII sülalənin son hökmdarlarının dövründə mərkəzi hakimiyyət zəifləyir. Nil deltasının şərq sahillərində XIV sülalə güclənərək müstəqilləşdilər. Daha sonra bu əraziləri hiksosların əlinə keçir. Manefona görə hiksoslar XV sülalənin əsasını qoymuşdular. Hazırda bəzi misiroloqlar bu fikri təkzib edirlər.

Ad	Taxt adı	Şəkil	Hakimiyyət illəri	Qeyd
I Sebekhotep	Semataui		e.ə. 1803–1800	Sülalənin banisi. İlk firon
Sonbef	Mehibtaui		e.ə. 1800–1796	Mümkündür ki, IV Amenemhetin oğludur.
Nerikara	—		e.ə. 1796
V Amenemhet	Sehemkara		e.ə. 1796–1793
Ameni Kemau	—		e.ə. 1793–1781
Hotepibre	Sehetepibre		e.ə. 1791–1788	Turin siyahısındakı Sehetepibra ola bilər
İufni (Yufni)	Sexемesanxtauira		e.ə. 1788	Adı Turin siyahısında var.
VI Amenemhet	Sehertaui		e.ə. 1788–17851741
Semenkara Nebnuni	Semenkara		e.ə. 1785
Sehetibre	—		e.ə. 1783–1781
Suadckara	—		e.ə. 1781	Adı ancaq Turin siyahısında var
Nedyemibre	—		e.ə 1780	Adı ancaq Turin siyahısında var
II Sebekhotep	—		e.ə. 1779
Renseneb	—		e.ə. 1777
Autibra Hor	Hotepibtaui		e.ə. 1777–1775
Sehemrehutaui Xabaui	—		e.ə. 1775–1772	Mümkündür ki, Horun oğludur.
Dyedxepereu	—		e.ə. 1772–1770	Mümkündür ki, Sehemrehutauinin qardaşı
VII Amenemhet	Heriteptaui	]	e.ə. 1770–1765
Xutauire Ueqaf	Sehemneçeru
Xendcer	Cedheperu eru		e.ə. 1764–1759
Semenxkara İmermaşa	Semenxkara		e.ə. 1759-?
Sehetepkara Intef	SehotepkaraHotepkara		e.ə. 1759–1749 arasında
Seth Meribre	—		e.ə. ?-1749
III Sbekhotep	Huitaui		e.ə. 1749–1747
I Neferhotep	Qereqtaui		e.ə. 1749–1736
Sihathor	—
IV Sebekhotep	Anhibtaui		—	I Neferhotep və Sihathorun qardaşı
V Sebekhotep	—		—
VI Sebekhotep	Haihetebra		e.ə. 1719–1715
Uahibra İbiau	Uahibra		e.ə. 1716–1706
Merneferra Ay	Meriferra		e.ə. 1701–1677	Sülalədən son firon.

1. ↑ Египтопедия. XIII династия. 2022-01-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-05-14.
2. ↑ Kim S. B. Ryholt, The Political Situation in Egypt during the Second Intermediate Period, c. 1800–1550 B. C., Museum Tusculanum Press 1997, p.197
3. ↑ Baker Darrell D. The Encyclopedia of the Pharaohs: Volume I - Predynastic to the Twentieth Dynasty 3300–1069 B.C. 2008. ISBN 978-1-905299-37-9.
4. ↑ Dodson A., Hilton D. The Complete Royal Families of Ancient Egypt.