Qothold Efraim Lessinq

Qothold Efraim Lessinq (alm. Gotthold Ephraim Lessing‎, 20 yanvar 1729 - 15 fevral 1781) - alman şairi, dramaturqu, mütəfəkkiridir. Lessinq yeni alman ədəbiyyatına keçidin möhtəşəm əsasını qoymuşdur. Alman klassik ədəbiyyatının banisidir. O, həmçinin Almaniyada realist estetikanın yaradıcısı sayılır. Onun mübariz ideyalarla dolu dramaturgiyası isə yeni eranın siyasi tribunası olmuşdur.

Qothold Efraim Lessinq
alm. Gotthold Ephraim Lessing‎
Doğum tarixi
Doğum yeri Kamenç, Almaniya
Vəfat tarixi (52 yaşında)
Vəfat yeri Braunçveynq
Dəfn yeri
Vətəndaşlığı
Təhsili
Fəaliyyəti söz yazıçısı[d], filosof, dramaturq, şair, kitabxanaçı, ilahiyyatçı, dramaturq, ədəbiyyat tənqidçisi, jurnalist, yazıçı, tənqidçi, sənətşünas
Fəaliyyət illəri 1749-cu ildən
Əsərlərinin dili alman dili
Janr dram
Üzvlüyü
  • Prussiya Elmlər Akademiyası[d]
İmza
Vikimənbənin loqosu Qothold Efraim Lessinq Vikimənbədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qothold Efraim Lessinq 1729-cu ildə Almaniyada, Kamenç şəhərində kasıb pastor ailəsində doğulmuşdur. ailəsi belə hesab edir ki, nəsl ənənəsinə görə o da pastor olacaqdır. Lakin kiçik yaşlarından mütaliyəyə meyl göstərən Lessinq ilk təhsilini Maysendə knyaz məktəbində alır. Bu monastır məktəbində də sxolastik pedantizm hakim idi. Lakin Lessinq bu köhnəliyə sinə gərməyə özündə qüvvə tapır və öz ideyalarının ardınca gedir. Sonra o, Leypsikdə iki il, Vittenberqdə isə bir il ilahiyyət dərsi alır, sonralar isə tibb ixtisasına yiyələnir. Bu dövrdə o, məşhur aktrisa Kakolina Nayberlə tanış olur və bu aktrisa onun dünyagörüşündə xüsusi rol oynayır. 1748-ci ildə o, Berlinə gəlir və jurnalistika ilə məşğul olur. Burada "Ədəbi Məktublar" adı ilə tanınmış "Ən yeni ədəbiyyat haqda yazılar" jurnalını nəşr etdirir. Bu jurnal yeni alman ədəbiyyatının inkişafında mühüm rol oynayır. Almaniyada yeddiillik müharibə ilə əlaqədar Lessinq "Minna fon Barnhelm" yaxud "Əsgər səadəti" komediyasını yazır. 1966-cı ildə isə o, özünün "Laokoon" nəzəri traktatını bitirir. 1767-1769-cu illərdə Lessinq Hamburq milli teatrında çalışır və bu dövr onun yaradıcılığında mühüm rol oynayır. O, bir sıra teatrla bağlı məqalələr yazır və özünün "Hamburq dramaturgiyası" adlı monumental nəzəri əsərini yaradır. 1772-ci ildə Lessinq özünün məşhur "Emiliya Qalotti" faciəsini yazır. yaradıcılığının zirvəsi sayılan bu əsər çox kəskin realist bir dram idi. Ömrünün son illərini o, Volfenbütteldə keçirir. 1777-ci ildə o, Yeva Kenql adlı qadınla evlənir, bir il sonra həyat yoldaşı vəfat edir. Bu mərhumiyyətlərə baxmayaraq o, mübariz ruhlu "Ahti-Qets" pamfletini (1778), "Müdrik Natan" (1779) mənzum dramını, "İnsan nəslinin tərbiyəsi" (1780) traktatını və digər əsərlərini yazır. onun bu fəlsəfi əsərləri əslində XVIII-XIX əsrlərin alman klassik fəlsəfəsinin əsas istiqamətlərini müəyyənləşdirirdi. O, bundan əvvəl də yazdığı bir pərdəli pyesləri olan "Gənc alim" (1747), "Azad fikirli" (1749), "Zuhudlar" (1749), "Samuel Qenç" pyeslərini də çox kəskin formada ictimai və dini məsələlərə toxunur, insan azadlığı uğrunda mübarızə aparırdı. Lessinq 1759-cu ildə "Filotos" qəhrəmanlıq faciəsini yazır. Bu əsərdə vətən uğrunda həlak olan romantik gənc bir qəhrəman obrazını yaratmışdır. Eyni sözləri "Miss Sara Sampson" əsəri haqqında da demək olar. 1759-cu ildə Lessinqin "Təmsilləri" nəşr olunur. Bu əsər dövrün ictimai münasibətlərini kəskin tənqid edən təmsillərdən ibarətdir.

Haqqında deyilənlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Nıkolay Çernişevski Q.E.Lessinqi "Yeni alman ədəbiyyatının atası" adlandırmışdır. Q.E.Lessinqi klassik alman ədəbiyyatının banisi sayırlar. Alman ədəbiyyatında Yohan Volfqanq Hötenin "Faust" əsərində sonra ən şöhrətli əsər "Müdrik Natandır."

Əsərləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Lessinqin kitabları

Azərbaycan dilinə tərcümə edilmiş əsərləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Müdrük Natan

Müdrik Natan[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bu ölməz sənət incisi dini ayrıseçkiliyə, millətlər arası ədavətə qarşı yazılmışdır. Onun qəhrəmanları qədim dövrlərdə Fələstində bir-biri ilə düşmənçilik edən xalqların və dinlərin nümayəndələridir. Millətlər arasında humanistlik, bərəbərlik, qardaşliq ideyalarını təbliğ edən bu əsər faşizm dövründə yandırılmış və qadağan edilmişdir. Humanizm və dini etiqadlara ehtiram hissi ilə yazılmış "Müdrik Natan" mənzum dram Lessinqin ən mürəkkəb süjetli fəlsəfi əsərlərindəndir. Oriqinaldan Azərbaycan dilinə Həmid Arzulu tərəfindən tərcümə edilmiş əsər Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrında 2010-cu ilin repertuarına salınaraq tamaşaya qoyulmuşdur.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. Alman ədəbiyyatı antalogiyası:[1] Arxivləşdirilib 2013-01-12 at the Wayback Machine