Таtar dili (tatar. татар теле / tatar tele, татарча / tatarça) — tatarların milli dili, Rusiya Federasiyasının Tatarıstan Respublikasının dövlət dili, yayılmasına görə Rusiyada rus dilindən sonra ən yayqın ikinci dil. Türk dillərinin qıpçaq qrupunun Volqaboyu-qıpçaq yarımqrupuna aiddir.
Tatar dili |
Orijinal adı |
татар теле, tatar tele, تاتار تلی |
Ölkələr |
Rusiya, Türkiyə, Finlandiya, Rumıniya, Avstraliya, ABŞ |
Regionlar |
Tatarıstan, Başqırdıstan, Moskva [1], Çelyabinsk, Ulyanovsk, Sverdlovsk, Orenburq, Perm, Udmurtiya və s. |
Rəsmi status |
Tatarıstan |
Danışanların ümumi sayı |
6 496 600[2] |
Reytinq |
95 |
Kateqoriya |
Avrasiya dilləri |
Altay dilləri
- Türk dilləri
- Qıpçaq dilləri
- Povolgiya-qıpçaq dilləri
|
Yazı |
kiril əlifbası (tatar əlifbası), latın əlifbası |
QOST 7.75–97 |
тар 660 |
ISO 639-1 |
tt |
ISO 639-2 |
tat |
ISO 639-3 |
tat |
Dilin strukturlarının dünya atlası |
tvo |
Ethnologue |
tat |
ABS ASCL |
4303 |
IETF |
tt |
Glottolog |
tata1255 |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Leksikasına görə daha çox başqırd, qazax, noqay və nisbətən qaraqalpaq, qaraçay-balkar, qumuq, özbək, azərbaycan və türk dillərinə yaxındır.
- Ахатов Г.Х.. Язык сибирских татар. Фонетические особенности (монография). Уфа, 1960.
- Ахатов Г.Х. Диалект западносибирских татар (монография). Уфа, 1963.
- Ахатов Г. Х. Лексика современного татарского языка (учебник для студентов вузов). Уфа, 1975.
- Ахатов Г. Х. Татарская диалектология. Диалект западно-сибирских татар (учебник для студентов вузов). Уфа, 1977.
- Ахатов Г. Х. Татарская диалектология. Средний диалект (учебник для студентов вузов). Уфа, 1979.
- Ахатов Г. Х. Лексикология современного татарского литературного языка (монография). К.,1979.
- Axatov G. = Ахатов Г. Х. Мишарский диалект татарского языка (учебник для студентов вузов). Уфа, 1980.
- Ахатов Г. Х. Фразеологический словарь татарского языка. Казань, 1982 Arxivləşdirilib 2015-02-08 at Archive.today
- Axatov G. = Ахатов Г. Х. Современный татарский литературный язык (монография). Казань,1982.
- Ахатов Г. Х. Антонимы и принципы создания первого в татарском языке словаря антонимов (монография). Уфа, 1982.
- Ахатов Г. Х. Татарская диалектология (учебник для студентов вузов), Казань,1984.
- Ахатов Г. Х. Лексика татарского языка (учебное пособие для студентов вузов и колледжей). Казань,1995.
|
---|
|
Bulqar dilləri | |
---|
Qədim türk dilləri | |
---|
Dağlıq Altay (mərkəzi-şərqi) dilləri¹ | |
---|
Qarluq dilləri¹ | |
---|
Qıpçaq dilləri |
- Qədim qıpçaq dili †
- Noqay-qıpçaq dilləri — Alabuqat-noqay dili² • Həştərxan-noqay dili² • Qazax dili • Qaraqalpaq dili • Noqay dili • Sibir tatar — noqay dialektləri¹ • Krım-tatar dilinin çöl dialekti • Özbək-noqay dili (özbək dilinin qıpçaq dialektləri) ‡² • Fərqanə-qıpçaq — noqay-qıpçaq dielktləri² • Cənubi qırğız dili — noqay-qıpçaq dialektləri² • Yurtov-noqay dili²
- Povolj-qıpçaq dilləri — Başqırd dili • Sibir tatar dili¹ (dialektləri: Baraba dili, Tobol-irtış dialekti, Tom dialekti) • tatar-başqırd idiomu² • tatar dili (dialektləri: Kazan dialekti, Mişar dialekti; Kryaşen dialekti¹)
- Poloves-qıpçaq dilləri — Qədim polovets (Kuman) dili † • Qəraim dili (dialektlər: Qal dialekti, Krım dialekti¹, Traka dialekti) • Krım-tatar (Ədəbi dili, Krımçaq dili², Krım-tatar dilinin orta dialekti, Urum (azovyanı) — qıpçaq şivələri²) • Qafqaz¹ (Erməni-qıpçaq dili †, Qaraçay-balkar dili, Qumuq dili) • Məmlük-qıpçaq dili †¹
|
---|
Oğuz dilləri | |
---|
Sayan (tobas) dilləri | |
---|
Xakas (qırğız) dilləri | |
---|
Yakut dilləri | |
---|
Qarışıq türk dilləri və dil qrupları | |
---|
Yazısı | |
---|
|
|
---|
Federal dil | |
---|
Federasiyanın subyektlərinin dilləri | |
---|
Rəsmi statuslu dillər | |
---|