Toplak iyesi

Anax iyəsi və ya Toplax iyəsi - tatar və bəzi başqa türkdilli xalqlarda məscidlərin qoruyucu ruhu. İslam inancı ilə birlikdə yaranmışdır. Daha sonra İslama zidd olduğu düşüncəsiylə hər məscidin bir mələyi olduğu deyilib, iye anlayışı yerinə mələk seçilmişdir. Dövrümüzdə az da olsa bəzi bölgələrdə onun haqqında əfsanələr hələ də yaşamaqdadır. Bu varlıq daha çox zarafatcıl biri olaraq xatırlanar, məscid qapılarını açıb-bağlayar, ibadət edənlərin ayaqqabıları gizlədər, namaz qılan kimsənin səccadəsinin ucundan çəkər, lakin insanlara zərər verməz. Əksinə məscidi pis ruhlardan qoruyur. Onun yaxında olduğunun fərqinə varın tərəfindən, yalnız bildiyin duaları oxumaq lazımdır. Bəzi insanlar bu mifoloji varlığı, əlinə dəyənək, başında əmmaməsi olan ağ geyimli bir qoca olaraq "gördüklərini" söyləyərlər. Ərəbcə toplanmaq kökündən gələn məscid sözü qarşılığında toplam sözü istifadə edilmişdir.

Etimologiya[redaktə | mənbəni redaktə et]

Toplax, toplanmaq felindən törəmişdir. Toplanılan yer deməkdir.

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0)  (türk.)

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Tatar Türklerinde Varlıklar, Çulpan Zaripova  (türk.)

Mifologiya ilə əlaqədar olan bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.