Xalxal (Oğuz)

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Xalxal.

Xalxal — Azərbaycan Respublikasının Oğuz rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.

Xalxal
41°05′01″ şm. e. 47°32′15″ ş. u.HGYO
Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
Saat qurşağı
Xəritəni göstər/gizlə
Xalxal xəritədə
Xalxal
Xalxal

Rayon mərkəzindən 15 km şimal-şərqdə, Ərmənət kəndinin qərbində, Baş Qafqaz silsiləsinin cənub ətəyindədir. Xalxal İnzibati Ərazi Dairəsinin mərkəzidir. Kəndin əhalisi (808 nəfər) heyvandarlıq, əkinçilik və bağçılıqla məşğuldur. Kənddə orta məktəb, uşaq bağçası, klub, kitabxana, poçt, 100 yerlik ATS, tibb məntəqəsi, ticarət və iaşə obyektləri var. Məşhur Kordərə mineral istisu bulağı kəndin şimalında yerləşir. Kəndin dəniz səviyyəsindən yüksəkliyi 810 metrdir.

Etimologiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

“Xalxal” toponimi həm Cənubi Azərbaycanda, həm də Şimali Azərbaycanda geniş yayılmışdır. Qafqaz Albaniyasının (Azərbaycan) ən böyük şəhərlərindən biri Xalxal şəhəri olmuşdur. Cənubi Azərbaycanın (İran) vilayətlərindən birinin adı Xalxaldır. Naxçıvan MR-da Xalxal meşəsi, Babək rayonunda Xalxal kəndi var. Azərbaycanda XIV əsrdə Məhəmməd İbn Müzəffər Xalxali, XVI əsrdə Ağa Hüseyn Xalxali adlı alimlər, XIX əsrdə Məhəmməd Bağır Xalxali adlı şair yaşayıb yaratmışdır. Xalxal, nəhayət Oğuz rayonunun kəndlərindən biridir. Bu faktlar göstərir ki, xalxallar Azərbaycan xalqının soykökündə duran tayfalardan biri olmuşdur. “Xal” sözü həyatın başlanğıcı olan Günəşlə bağlıdır. Xal sözü – Günəşin görüntüsü, günəşin əksi, günəş dairəsi, günəş haləsidir[1][2]. “Xal” sözü “x” və “al” komponentlərindən ibarətdir. “X” (ks-iks)–Günəşin rəmzidir, Günəş şüalarının hər hansı parlaq səthdə (gözdə, suda, şüşədə, aynada və s. əks olunma əlamətidir, təzahürüdür, Oğuz sözü ilə bağlıdır: oğuz-oqz-oks- aqz–aks–iks. Burada “al” da Günəşi təmsil edir, onun ucalığını, aliliyini, ən yüksəkdə durmasını, parlaqlığını, yandırıb yaxmasını, işıq, həyat verməsini, Tanrı məqamında olmasını bildirir. “Ali”, “alban”, “altun”, “almas, “Allah” sözləri də qırmızı, işıq, od, Günəş anlamlı “AL” kökünə bağlı olub Azərbaycan mənşəli sözlərdir. Xalxal-“xal”ın təkrarlanmasından yaranıb Günəşin halələri, dairələri, butaları deməkdir. Xalxal–ikiqat oddur. Xalxal etnik adında Günəş–Tanrının aliliyi, müqəddəsliyi, gözəlliyi hifz olunur. “Xal” tərkibli eyni məzmunlu sözlər dilimizdə çoxdur: xaliq, xəlq etmək, Xaldan, Xaltan, Xalis, Xalid, Xali və s. Bu sözləri ərəb-fars mənşəli hesab etməyin heç bir elmi əsası yoxdur. Xal–rus-Avropa dillərinə də ötürülmüş, onların söz yaradıcılığında istifadə olunmuşdur: xaltura, Xalkidon, Xalturin S.N.Xalkos, Xalkantit, Xalsedon, Xalkofil, Xalsidlər və s.

Coğrafiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Qaraçay və Kordərə çayları arasındakı sahədə yerləşir.
Xalxalda şəlalə

Əhalisi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kənddə 140 ailə yaşayır.[3]. 2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən kəndə 812 nəfər əhali yaşayır.[4]

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Əjdər Fərzəli, “Dədə Qorqud yurdu”, Bakı, “Azərnəşr”, 1992, səh. 157.
  2. ↑ Mirəli Seyidov, “Azərbaycan xalqının soykökünü düşünərkən”, Bakı, “Yazıçı”, 1989, səh. 424 - 425
  3. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2021-12-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-05-13.
  4. ↑ Azərbaycan Respublikası Əhalisinin Siyahıyaalınması. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. Bakı-2010. Səh.629