KİP

Tornike Kipiani (11 dekabr 1987, Tbilisi) — müğənni. Pop müğənnisi Tornike Kipiani "Georgian Idol" müsabiqəsini qazanaraq Gürcüstanı 2020 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində "Take Me As I Am" mahnısı ilə təmsil etməyə haqq qazandı. 2020 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi COVID-19 koronavirus pandemiyası səbəbi ilə ləğv olundu. Daha sonra ölkə televiziyası Tornike Kipianinin 2021 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində yenidən təmsil etməsinə layiq gördü.

Kipr mətbəxi - kipr mətbəxi Türkiyə və Yunanıstan mətbəxlərinə çox yaxındır. Bu mətbəxə Fransa, İtaliya, Andorra və s. ölkələrin mətbəxinə oxşayır. == Yeməklərin hazırlanması == Yeməklər adətən təzə tərəvəzlərdən - kabaçki, yaşıl bibər, yerkökü, pomidor, xiyar, kələm, üzüm yarpağı, lobya və s.dən hazırlanır. Həmçinin limon, armud, alma, üzüm, portağal, naringi, şaftalı, qara qaragilə, çiyələk, gilas, yemiş, qarpız, avakoda, badam və s. meyvə və quru meyvələrdən istifadə edilir. Bu mətbəx ədviyyatlarla da zəngindir. İstiot, əkin indausu, iyli kərəviz, adi qaraqınıq, darçın və s. yeməklərə xüsusi dad verir. Kipr mətbəxinin əsas ədviyyatı isə nanədir.

Kipr əməliyyatı (türk. Kıbrıs Harekâtı), həmçinin Türkiyənin Kiprə müdaxiləsi (yun. Τουρκική εισβολή στην Κύπρο) və ya Atilla əməliyyatı (türk. Attila Harekatı) — 20 iyul 1974-cü ildə Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin Kiprdə başlatdığı və 14 avqust tarixində türk silahlı birləşmələrinin paytaxt Nikosiyaya daxil olması ilə nəticələnən əməliyyat. Türkiyə hökuməti bu əməliyyatın Sürix və London müqaviləsinin 4-cü maddəsinə istinadən yerinə yetirildiyini bildirmişdir. Buna baxmayaraq BMT və Avropa Şurası bunu işğal olaraq qiymətləndirmişdir. Avropa Şurası Parlament Assambleyasının 29 iyul 1974-cü il tarixli 573 saylı qərarında və Afinadakı Apelyasiya Məhkəməsinin 21 mart 1979-cu il tarixli qərarında Türkiyənin müdaxiləsinin qanuni olduğu vurğulanmışdır. Ancaq, beynəlxalq qərarların çoxu bunu "işğal" olaraq adlandırmışdır. == Hadisə == Türklər və yunanlar arasında ilk hadisələr 1920-ci ildə, Osmanlı imperiyasının 1878-ci il tarixli 50 illik icarə müqaviləsi ilə adanı Böyük Britaniyaya verməsindən sonra, icarə müddətinin bitməsinə 8 il qalmış başladı. Bu hadisələr yalnız siyasi döyüşlər olsa da, silahlı toqquşmalar şəklini almayıb.

Ukraynanın Kipr səfirliyi (ukr. Посольство України в Республіці Кіпрі) — Ukraynanın Kiprin Nikosiya şəhərində yerləşən səfirliyi. == Vəzifələri == Səfirliyinin vəzifələri öz səlahiyyətləri daxilində qəbul edən dövlətdə Ukraynanın təmsil edilməsi, Ukraynanın vahid xarici siyasət xəttinin aparılması, Ukraynanın milli maraqlarının, o cümlədən siyasi, iqtisadi və digər maraqlarının diplomatiya üsulu ilə təmin edilməsi, Ukraynanın, onun vətəndaşlarının və hüquqi şəxslərinin hüquq və maraqlarının müdafiə edilməsidir. == Tarixi == 1991-ci il avqustun 24-də Ukraynanın dövlət müstəqilliyini bərpa eləməsindən sonra xarici dövlətlərlə münasibətlərin qurulmasına başlanıldı. 1992-ci il fevralın 18-də Ukrayna və Kipr dövlətləri arasında diplomatiya sahəsində münasibətlərin qurulmasına dair birgə sənəd imzalanıb. 1999-cu ildə isə Ukraynanın Kipr səfirliyi yaradıldı. Ukraynanın Kiprda olan fövqəldə və səlahiyyətli səfiri Ruslan Nimçinshidir. O, 2020-ci ildən bu vəzifədədir.

Valeri Kipelov (rus. Валерий Александрович Кипелов; 12 iyul 1958, Moskva) — musiqiçi. == Həyatı == 1958-ci il iyulun 12-də SSRİ, Rusiyanın Moskva şəhərində doğulub. Ariya qrupunda (1985 və (2002)-ci illər də fəaliyyətindən sonra 2002-ci ildə öz adını daşıyan Kipelov yaradaraq Rusiyanın XXI əsrin ən məşhur Heavy metal qruplarından biri edərək dünyaya tanıtmışdır. Ən məşhur mahnısı "Я свободен"-dir.

Yaşıl Xətt — Kiprdə iki ayrı dövləti Kipr Rum Administrasiyasından və Şimali Kipr Türk Respublikasından (de-fakto) ayıran bölgəni göstərmək üçün istifadə olunur. İlk dəfə 1964-cü ildə o vaxt BMT "sülhməramlı qüvvələri" komandiri Peter Young tərəfindən təqdim edilmişdir. Qüvvələrini Nikosiyanın müxtəlif bölgələrinə paylayan General Young, xəritədə yaşıl qələm ilə bir xətt çəkir, sonradan "Yaşıl xətt" adlandırılacaq. "Yaşıl xətt"in mövcud sərhədləri 1974-cü ildəki Kipr Sülh Hərəkatı ilə təyin olundu.

Yom-Küpür yaxud Kəffarə günü (ivrit dilində: יוֹם כִּפּוּר‎‎) - yəhudilər üçün ən mühüm bayramlardan biri. Tişri ayının 10-cu günündə keçirilən bu bayram oruc və tövbə ilə icra olunur. == Mənbə == Еврейская электронная энциклопедия. «Иом-Киппур».

Yom Kippur müharibəsi və ya digər adları ilə Ramazan müharibəsi, Oktyabr müharibəsi (ivr. ‏מלחמת יום הכיפורים‏‎, Milẖemet Yom HaKipurim, və ya מלחמת יום כיפור, Milẖemet Yom Kipur; ərəb. حرب أكتوبر‎, Ḥarb ʾUktōbar, və ya حرب تشرين, Ḥarb Tišrīn) Misir və Suriyanın başçılığı altındakı Ərəb dövlətlərindən ibarət koalisiya ilə İsrail arasında 6–25 oktyabr 1973-cü il tarixləri arasında baş vermiş döyüşlərə verilən addır. Bəzi ədəbiyyatlarda 1973 Ərəb-İsrail müharibəsi də adlandırılır. Döyüşlər ən çox 1967-ci ildə baş vermiş Altıgünlük müharibə ərzində İsrail tərəfindən ələ keçirilmiş ərazilərdə, Sinay yarımadasında və Qolan təpələrində baş tutmuşdur. Müharibənin baş verməsinin əsas səbəblərindən biri də Misir prezidenti Ənvər Sadatın Süveyş kanalını yenidən açmağa cəhd etməsi olmuşdur. Müharibə 6 oktyabr tarixində yəhudi xalqı üçün ən müqəddəs gün sayılan Yom-Küpür günü Ərəb koalisiyası tərəfindən İsrail mövqelərinə gözlənilən hücumla başladı. Misir və Suriya qoşunları gözlənilməz hücum nəticəsində atəşkəs xəttini keçərək Sinay yarımadası və Qolan təpələrinə daxil oldular. ABŞ və SSRİ müharibəni kəskin şəkildə pisləsə də, hər iki dövlət müharibə ərzində qarşı cəbhələrdə mövqe tutdular ki, bu da nüvə silahına malik iki dövləti qarşı-qarşıya qoydu. Misir qoşunları uğurlu hücum əməliyyatı nəticəsində Sinay yarımadasına daxil olsa da, İsrail tərəfi öz qoşunlarını üç gün ərzində toplayaraq əks-hücuma keçdi və hücumda olan Misir qüvvələrini geri çəkilməyə məcbur etdi.

İsaak Komnin (yun. Ἰσαάκιος Κομνηνός; 1155 – 1196) — Kipr hökmdarı (1184-1191). 1191-ci ildə üçüncü səlib yürüşü zamanı İngiltərə kralı Şirürəkli I Riçard tərəfindən taxtdan endirilmişdir. == Soy-kökü == İsaak Komninin hansı nəsildən olduğu haqqında məlumatlar çox azdır və hələ də mübahisə mövzusudur. Bizans tarixçisi Nikitas Xoniata görə İsaak imperator I Manuilin qardaşı İsaak Komninin və Feodora Kamterin oğlu idi. Bu yazılanlardan belə çıxır ki, İsaak adlı-sanlı bir ailənin övladı olub. Başqa bir mənbədə isə anasının adı İrene kimi qeyd olunur. Aleksandr Sturdza onun atasının I Andronikin zamanında edam edilən Andronik Duka Kamteros ola biləcəyini yazır. == Həyatı == 1174 və ya 1175-ci ildə imperator I Manuil İsaakı Tarsusa hakim təyin edir. İsaak hakim olduğu dövrdə Klikiya knyazı III Rubenə qarşı müharibə aparırdı.

Şimali Kipr (türk. Kuzey Kıbrıs) və ya rəsmi adı ilə Şimali Kipr Türk Respublikası (türk. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti) — Kipr adasının şimalında yerləşən de-fakto dövlət. Şimali Kipr Türk Respublikası beynəlxalq aləmdə yalnız Türkiyə tərəfindən tanınır. Digər dövlətlər isə onu Kipr Respublikasının bir hissəsi olaraq qəbul edir. Şimali Kipr şimal-şərqdə Karpaz yarımadasından Gözəlyurd körfəzinə, qərbdə Qoruçam burnundan Ərənköyə (anklav) qədər uzanır. Cənubda isə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının nəzarəti altındakı təhlükəsizlik xətti Şimali Kiprlə adanın digər hissəsi arasında uzanır. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Şimali Nikosiya, ümumi sahəsi 3,355 kvadrat kilometr, əhalisinin sayı 300 min nəfərdən çoxdur. ŞKTR Kipr adasının 36,4%-ni tutur. Kipr adasında ilk insan məskunlaşmasının e.ə 10.000-ci illərdə başladığı təxmin edilir.

Kipr əməliyyatı (türk. Kıbrıs Harekâtı), həmçinin Türkiyənin Kiprə müdaxiləsi (yun. Τουρκική εισβολή στην Κύπρο) və ya Atilla əməliyyatı (türk. Attila Harekatı) — 20 iyul 1974-cü ildə Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin Kiprdə başlatdığı və 14 avqust tarixində türk silahlı birləşmələrinin paytaxt Nikosiyaya daxil olması ilə nəticələnən əməliyyat. Türkiyə hökuməti bu əməliyyatın Sürix və London müqaviləsinin 4-cü maddəsinə istinadən yerinə yetirildiyini bildirmişdir. Buna baxmayaraq BMT və Avropa Şurası bunu işğal olaraq qiymətləndirmişdir. Avropa Şurası Parlament Assambleyasının 29 iyul 1974-cü il tarixli 573 saylı qərarında və Afinadakı Apelyasiya Məhkəməsinin 21 mart 1979-cu il tarixli qərarında Türkiyənin müdaxiləsinin qanuni olduğu vurğulanmışdır. Ancaq, beynəlxalq qərarların çoxu bunu "işğal" olaraq adlandırmışdır. == Hadisə == Türklər və yunanlar arasında ilk hadisələr 1920-ci ildə, Osmanlı imperiyasının 1878-ci il tarixli 50 illik icarə müqaviləsi ilə adanı Böyük Britaniyaya verməsindən sonra, icarə müddətinin bitməsinə 8 il qalmış başladı. Bu hadisələr yalnız siyasi döyüşlər olsa da, silahlı toqquşmalar şəklini almayıb.

Şimali Kipr (türk. Kuzey Kıbrıs) və ya rəsmi adı ilə Şimali Kipr Türk Respublikası (türk. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti) — Kipr adasının şimalında yerləşən de-fakto dövlət. Şimali Kipr Türk Respublikası beynəlxalq aləmdə yalnız Türkiyə tərəfindən tanınır. Digər dövlətlər isə onu Kipr Respublikasının bir hissəsi olaraq qəbul edir. Şimali Kipr şimal-şərqdə Karpaz yarımadasından Gözəlyurd körfəzinə, qərbdə Qoruçam burnundan Ərənköyə (anklav) qədər uzanır. Cənubda isə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının nəzarəti altındakı təhlükəsizlik xətti Şimali Kiprlə adanın digər hissəsi arasında uzanır. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Şimali Nikosiya, ümumi sahəsi 3,355 kvadrat kilometr, əhalisinin sayı 300 min nəfərdən çoxdur. ŞKTR Kipr adasının 36,4%-ni tutur. Kipr adasında ilk insan məskunlaşmasının e.ə 10.000-ci illərdə başladığı təxmin edilir.

Şimali Kipr Türk Respublikası prezidenti — Şimali Kipr Türk Respublikası xalqı tərəfindən seçilmiş dövlət başçısı. == Şimali Kipr Türk Respublikası prezidentləri == == Xarici keçidlər == "Official website of the Turkish Republic of Northern Cyprus Presidency". İstifadə tarixi: 2008-04-15.

Şimali Kipr Türk Respublikası bayrağı — Şimali Kipr Türk Respublikasını təmsil edən rəsmi simvollardan biri. Bugünkü halı 7 mart 1984-cü il tarixində Şimali Kipr Türk Respublikası Məclisi tərəfindən təsdiqlənmişdir.

Şimali Kipr Türk Respublikası inzibati cəhətdən 6 ilçəyə bölünmüşdür. İlçələr Şimali Kiprin ən böyük inzibati vahididir. Bu ilçələr isə cəmi 12 bucağa bölünmüşdürlər. Hər ilçə kaymakam tərəfindən idarə olunur. Kaymakam mərkəzi idarə ilə əlaqə yaradır və ilçədəki fəalliyyətlər haqqında məlumat verir. Kaymakamlıqlar Daxili İşlər və Yerli İdarələr Nazirliyinə bağlıdır. Kaymakamlar səsvermə ilə deyil, vəzifəyə gətirilmə ilə vəzifəyə təyin olunur. Kaymakamla yanaşı kaymakam köməkçisi də olur. Bununla yanaşı idarə sistemini əmələ gətirən digər quruluşlar İlçə Koordinasiya Qurumu və İlçə Təhlükəsizlik Qurumudur. İlçələr millət vəkili seçkilərində seçki bölgəsi statusundadırlar və millət vəkili ilçəyə görə seçilir.

Şimali Kipr Türk Respublikası prezidenti — Şimali Kipr Türk Respublikası xalqı tərəfindən seçilmiş dövlət başçısı. == Şimali Kipr Türk Respublikası prezidentləri == == Xarici keçidlər == "Official website of the Turkish Republic of Northern Cyprus Presidency". İstifadə tarixi: 2008-04-15.

Şimali Kipr Türk Respublikasında ilk koronavirus xəstəsi 10 mart 2020-ci ildə aşkar olunub. == Gedişat == Şimali Kipr Türk Respublikasında ilk koronavirus xəstəsi 10 mart 2020-ci ildə aşkar olunub. Bu xəstə Almaniyadan gələn 65 yaşlı turist idi. 11 martda baş nazirin müavini və xarici işlər naziri Twitter mesajında Almaniyaya,İtaliyaya və Fransaya olan uçuşların dayandırıldığını bildirdi. 12 martda həmin xəstənin həyat yoldaşı da COVID-19-a yoluxdu. Hökumət karantin etdi, məktəblər bağlandı, bütün tədbirlər ləğv edildi. 13 martda 5 nəfər test olundu və koronavirus olmadıqları bilindi. 17 martda keçiriləcək prezident seçkiləri təxirə salınıb. Seçkilərin 6 ay sonra keçiriləcəyi bildirilir. 24 martda 840-dan çox alman turist Almaniyaya göndərildi.

İnzibati qruluşuna görə Şimali Kipr ilçə adlandırılan 6 bölgəyə ayrılır. Bu bölgələrdəki yaşayış məntəqələrinin sayı aşağıdakı kimidir: == Şəhərlərin siyahısı == ŞKTR-də 9 yaşayış məntəqəsi şəhər statusuna malikdir.

İnzibati qruluşuna görə Şimali Kipr ilçə adlandırılan 6 bölgəyə ayrılır. Bu bölgələrdəki yaşayış məntəqələrinin sayı aşağıdakı kimidir: == Şəhərlərin siyahısı == ŞKTR-də 9 yaşayış məntəqəsi şəhər statusuna malikdir.

Şimali Kipr Türk Respublikası bayrağı — Şimali Kipr Türk Respublikasını təmsil edən rəsmi simvollardan biri. Bugünkü halı 7 mart 1984-cü il tarixində Şimali Kipr Türk Respublikası Məclisi tərəfindən təsdiqlənmişdir.

Şimali Kipr Türk Respublikası gerbi (türk. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti arması) — ŞKTR-nin rəsmi gerbi.

Şimali Kipr mədəniyyəti — Şimali Kipr və Kipr türkləri ilə əlaqəli insan fəaliyyəti və simvolizm nümunəsi. Bu, Türkiyə mədəniyyətindən təsirlənmiş və ya inkişaf etdirilmiş mühüm elementləri özündə birləşdirir, lakin bu elementləri özünəməxsus Kipr yanaşması və yerli ənənələr (Kipr yunanları ilə bölüşdürülən), həmçinin Britaniya və müasir Qərb mədəniyyəti kimi bir sıra digər təsir mənbələri ilə birləşdirir. == Musiqi == Şimali Kipr şəhərləri və qəsəbələrində müntəzəm olaraq yerli və xarici müğənni və musiqi qruplarının çıxış etdiyi festivallar təşkil edilir. Ziynət Sali və İşın Karaca kimi bəzi Kipr türk müğənniləri Türkiyədə şöhrət qazanmışlar. Şimali Kiprin "Sıla 4" musiqi qrupu Kiprin türk kimliyi üçün vacib sayılan musiqinin müəllifi olmuş və Türkiyədə də şöhrət qazanmıdır. Rok və pop musiqisi Şimali Kiprdə məşhur müğənnilər, eləcə də "SOS" və "Fikri Karayel" musiqi qrupları ilə ictimaiyyətdə populyardır.

Şimali Kipr Türk Respublikasında ilk koronavirus xəstəsi 10 mart 2020-ci ildə aşkar olunub. == Gedişat == Şimali Kipr Türk Respublikasında ilk koronavirus xəstəsi 10 mart 2020-ci ildə aşkar olunub. Bu xəstə Almaniyadan gələn 65 yaşlı turist idi. 11 martda baş nazirin müavini və xarici işlər naziri Twitter mesajında Almaniyaya,İtaliyaya və Fransaya olan uçuşların dayandırıldığını bildirdi. 12 martda həmin xəstənin həyat yoldaşı da COVID-19-a yoluxdu. Hökumət karantin etdi, məktəblər bağlandı, bütün tədbirlər ləğv edildi. 13 martda 5 nəfər test olundu və koronavirus olmadıqları bilindi. 17 martda keçiriləcək prezident seçkiləri təxirə salınıb. Seçkilərin 6 ay sonra keçiriləcəyi bildirilir. 24 martda 840-dan çox alman turist Almaniyaya göndərildi.

Şimali Kipr Türk Respublikasında ilk koronavirus xəstəsi 10 mart 2020-ci ildə aşkar olunub. == Gedişat == Şimali Kipr Türk Respublikasında ilk koronavirus xəstəsi 10 mart 2020-ci ildə aşkar olunub. Bu xəstə Almaniyadan gələn 65 yaşlı turist idi. 11 martda baş nazirin müavini və xarici işlər naziri Twitter mesajında Almaniyaya,İtaliyaya və Fransaya olan uçuşların dayandırıldığını bildirdi. 12 martda həmin xəstənin həyat yoldaşı da COVID-19-a yoluxdu. Hökumət karantin etdi, məktəblər bağlandı, bütün tədbirlər ləğv edildi. 13 martda 5 nəfər test olundu və koronavirus olmadıqları bilindi. 17 martda keçiriləcək prezident seçkiləri təxirə salınıb. Seçkilərin 6 ay sonra keçiriləcəyi bildirilir. 24 martda 840-dan çox alman turist Almaniyaya göndərildi.

Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətində turizm — Şimali Kiprin inkişafına təsir göstərən əsas sahələrdən biridir. Şimali Kiprin ÜDM-da payı olduqca əhəmiyyətlidir. == Tarixi == 1970-ci illərin əvvəllərində Varoşa Kipr Sülh Hərəkatından əvvəl Kiprdə və dünyada ən populyar turistik bölgə idi. == Təbiət turizmi == Ölkəyə təbiət turizminə görə gələnlər Türkiyə, İngiltərə və digər Şimali Avropadan gələnlərdir. Medoş laləsi (Tulipa cypria) Şimali Kiprə məxsus olan endemik bir növdür. Üstəlik burada Sini çanaqlı tısbağaları görmək mümkündür. 2006-cı ilin yanvar-avqust dövründə Şimali Kipri ziyarət edən turist sayı 2003-cü ilin yanvar-avqust dövründəki 286.901-dən 380.000-ə yüksəlmişdir. 2011-ci ildə turistik çarpayı sayı 17000-ə yüksəlir. 2011-ci ildə turizmdən gələn gəlir 400 milyon ABŞ dolları təşkil edir. Şimali Kiprə gələn turist sayı 2003-cü ilin yanvar-avqust ylarında 286.901 nəfər təşkil edir.