ATICI

Atıcı (ing. shooter) — ABŞ-nin USA Network kanalında 15 Noyabr 2016-cı ildən etibarən yayınlanmağa başlanan serial. Serialın rejissoru John Hlavn eyni zamanda ssenarisini də qələmə almışdır. Teleserial, Stephen Hunter'ın 1993-ci ildə çıxan Point of Impact adlı gərginlik romanından uyğunlaşdırılmışdır. 2007 istehsalı eyni adlı filmdən də ilhamlanan dizi, böyük bir maraqla izlənilir. Serialın inzibati prodüserliyini Shooter filmində baş rolda olan məşhur aktyor Mark Wahlberg boynuna götürmüşdür. == Süjet == Shooter dizisi Vyetnam müharibəsində tapşırıq alan snayper Bob Lee Swagger xarakterini mərkəzə almışdır. Bu xarakter eyni zamanda gerçək həyatda Vyetnam Döyüşünə qatılan və uzun məsafəli müvəffəqiyyətli atışlarıyla tanınan snayper Carlos Hatchcock'u əks etdirir. Keçmişini geridə buraxmaq istəyən Bob, sakit bir qəsəbədə sıravi bir həyat sürməkdədir. Ancaq onun üçün son bir vəzifə daha vardır.Tapşırığa qayıtması üçün çağırılan Bob, birdən ABŞ başçısına təşkil edilən bir sui-qəsd tələsinin içinə düşər.

Birinci şəxs atıcı və ya 3D-shooter — Kompüter oyununda janr, ilk tam üçölçülü birinci şəxs tərəfindən atışı (şuter) janrı. Janrın adı 3D üçölçülü qrafik ilə "shooter" (atıcı) ifadələrinin qarışığından yaranmışdır. Son zamanlar "şuter" ifadəsi kompüter oyunlarının janrını dəqiq göstərmək üçün daha tez-tez istifadə edilir. == Ümumi prinsiplər == Oyunçu üçölçülü fəzada olur və müəyyən hərəkət azadlığına malikdir. Tutaq ki, müəyyən məhdudiyyət çərçivəsində olan labirint vardır ki, bu labirintdə düşmənlər, müttəfiqlər və neytral qüvvələr yerləşmişlər. == Oyun prosesi == Oyun zamanı istifadəçi kifayət qədər düşmən məhv etməlidir. Bunun üçün personaja (istifadəçiyə) müxtəlif silahlar təklif olunur. 3D-atıcı və ya Birinci-şəxs atıcı janrı digər janrlara nisbətən qrafik sistemlərə, daha doğrusu kadr tezliyinə (saniyədə kadrların sayı) daha həssasdırlar. Oyun zamanı saniyədə 30 kadr tələb olunur .

Üçüncü şəxs atıcı (ing. Third-person shooter, TPS) — oyunçu tərəfindən idarə olunan personajın ekranda göründüyü və geympleyin əsas hissəsi atışlardan ibarət olduğu videooyun janrı, üçölçülü atıcı oyun növü. Bu halda, virtual kamera, bir qayda olaraq, personajın arxasında yerləşir. Üçüncü şəxs atıcı atıcılıq üzərində strukturlaşmış və oyunçunun burada idarə etdiyi personajı üçüncü şəxs baxış bucağında gördüyü videooyundur. Üçüncü şəxs atıcılar immersiya baxımından birinci şəxs atıcılara analoqdur.

388-ci atıcı diviziya — Böyük Vətən Müharibəsi və Sovet-yapon müharibələri dövründə SSRİ-nin hərbi birləşməsi. == Tarixi == 12 sentyabr 1944-cü ildə 6-cı tank ordusunun tərkibində yaradılıb. Korsun-Şevçenkov (24 yanvar-17 fevral 1944), Umman-Botoşan (5 mart-17 aprel), Yassı-Kişinyov (20–29 avqust 1944) əməliyyatlarında iştirak edib. 9 avqust 1945-ci ildə 388-ci zenit-artilleriya qvardiya polkuna cevrilib.

402-cı Azərbaycan atıcı diviziyası — İkinci Dünya Müharibəsi illərində Azərbaycan SSR-də yaradılan SSRİ Silahlı Qüvvələrinin tərkibində hərbi birləşmə. == Tarixi == === Yaranması === Diviziya Xalq Müdafiə Komissarlığının 11 avqust 1941-ci il tarixli göstərişi əsasında yaradılmışdı. Hərbi birləşmənin yaranma müddəti sentyabrın 15-nə təyin edilmişdi. 1941-ci il avqustun 26-da Zaqafqaziya Cəbhəsinin komandanı 402-ci Piyada Diviziyasının yaradılması haqqında direktiv imzaladı. Avqustun 28-də Azərbaycan SSR-də Xankəndi (o vaxt Stepanakert) şəhərində diviziyanın yaradılması başladı. İrana getmədən əvvəl bölmənin şəxsi heyəti: Zabitlər: 1295 nəfər Kiçik zabit heyəti: 1088 nəfər Sıravi heyət: 8104 nəfər Diviziyanın tərkibi 9400 döyüşçüdən ibarət idi. Şəxsi heyətin 90% -ni milliyyətcə azərbaycanlılar təşkil edirdi. Diviziya 4095 tüfəng, 1330 pulemyot, 197 yüngül pulemyot, 40 dəzgah pulemyotu, 205 tank əleyhinə tüfəng, 295 silah, 197 minaatan, 83 maşın və digər növ hərbi texnika və nəqliyyat vasitələri ilə silahlanmışdır. == Heyəti == 833-cü atıcı alayı 838-cu atıcı alayı 840-cı atıcı alayı 960-cı artilleriya alayı Ayrıca təlim-atıcı batalyonu 184-cü fərdi tank əleyhinə (özüyeriyən artilleriya) divizionu 188-ci zenit batalyonu (11.12.42-ci ilə qədər) 672-ci minaatan batalyonu (30.11.42-ci ilə qədər) 459-cu kəşfiyyat rotası 678-ci fərdi sapyor batalyonu 848-ci fərdi kommunikasiya batalyonu (697-ci ayrı rabitə rotası) 482-ci tibb-sanitar batalyonu 475-ci fərdi kimya müdafiə rotası 512-ci avtonəqliyyat rotası 247-ci sahə çörəkxanası 822-ci diviziya baytar tibb məntəqəsi 1456-ci sahə poçt stansiyası Dövlət bankının 304-cü sahə bilet şöbəsi == Döyüş yolu == 1941-ci ilin oktyabrından 1942-ci ilin aprelinə qədər nəqliyyatın təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədilə "cənub marşrutu" ilə silah tədarüküylə bağlı Sovet-İngiltərə və Sovet-İran müqavilələrindən sonra dviziya İrana soxulmaqda iştirak edir. 1942-ci ilin may ayında hərbi birləşmə Naxçıvan Muxtar Respublikasına köçürüldü.

416-cı atıcı diviziya (rus. 416-я стрелковая Таганрогская Краснознамённая Ордена Суворова дивизия) — Böyük Vətən müharibəsində hərbi birləşmə. == Tarixi == === Yaranması === Zaqafqaziya Hərbi Dairəsinin komandanlığının əmrinə əsasən 1942-ci ilin 22 fevral tarixdən Azərbaycan SSR-in Ucar rayonunda 416-cı atıcı diviziyanın formalaşdırılmasına başlanılmışdır. 1054-cü və 1374-cü alay Ağdamda, 1373-cü alay Göyçayda, 1368-ci alay Sumqayıtda yaradılmışdır. Həmin ilin martın 22-də diviziyanın şəxsi heyəti hərbi andiçmə mərasimində iştirak edib. Diviziyanın heyətinə 11,050 azərbaycanlı, 291 rus, 225 erməni, 110 gürcü, 99 ukraynalı, 72 tatar, 28 yəhudi, 23 belarus, eləcə də digər millətlərin hərbi qulluqçuları daxil idi. Bölmə 5156 tüfəng, 1022 avtomat, 167 əl pulemyotu, 50 ağır pulemyot, 217 tank əleyhinə tüfəng, 308 ədəd top, 181 minaatan, 65 avtomobil ilə silahlanmışdır. == Heyəti == 1368-cı atıcı alayı 1373-cü atıcı alayı 1374-cü atıcı alayı 1054-cü artilleriya alayı 444-cü fərdi tank əleyhinə (özüyeriyən artilleriya) diviziyası 222-ci fərdi kəşfiyyat rotası 348-ci fərdi sapyor batalyonu 921-ci fərdi kommunikasiya batalyonu (337-ci ayrı rabitə rotası) 519-cu tibb-sanitar batalyonu 223-cü fərdi kimya müdafiə rotası 569-cu avtonəqliyyat rotası 480-ci sahə çörəkxanası 584-cü diviziya baytar tibb məntəqəsi 1868-ci sahə poçt stansiyası Milli bankın 1185-ci sahə bilet şöbəsi === Tabeliyi === === Diviziyanın komandirləri === 15.03.1942–06.07.1942 — polkovnik Semyon Storojilov 7.07.1942–14.10.1942 — polkovnik Vasiliy Maslov 15.10.1942–19.11.1942 — polkovnik Tərlan Əliyarbəyov 20.11.1942–19.12.1942 — polkovnik Mark Karakoz 20.12.1942 — ??.04.1946 — polkovnik, 01.09.1943-cü ildən general-mayor Dmitriy Sızranov === Mükafatlar və adları === === Məşhur döyüşçüləri və bölmə komandirləri === === Maraqlı faktlar === Diviziyanın heyətində Birinci Dünya müharibəsi və Azərbaycan-Ermənistan müharibəsinin veteranı Kamil Qasımov döyüşüb. Diviziyanın heyətində Sovet yazıçısı və ədəbiyyatşünası Vitaliy Zakrutkin döyüşüb. === İrsi === == İstinadlar == == Diviziyanın formalaşdırılması == Zaqafqaziya Hərbi Dairəsinin komandanlığının əmrinə əsasən 1942-ci ilin 22 fevral tarixdən Azərbaycan SSR-in Ucar rayonunda 416-cı milli diviziyanın formalaşdırılmasına başlanılmışdır.

907-ci atıcı alay — SSRİ-nin Böyük Vətən Müharibəsində iştirak etmiş hərbi hissəsi. 244-cü atıcı diviziyanın tərkibində idi. == Yaranma tarixi == SSRİ Mülki Məcəlləsinin Baş Qərargahının 29 iyun 1941-ci il tarixli 00100 nömrəli "NKVD qoşunlarının şəxsi heyətindən atıcı və mexanikləşdirilmiş diviziyaların formalaşdırılması haqqında" əmrinə uyğun olaraq, Lavrenti Beriyaya 15 yeni hərbi hissənin formalaşdırılması tapşırığı verilmişdi. Alay müharibənin ilk aylarında Dmitrov şəhərində yaradılmışdı və 1941-ci ilin iyulunda 244-cü diviziyanın tərkibində cəbhəyə göndərildi.

396-cı milli atıcı diviziya — II Dünya müharibəsi illərində təşkil olunmuş milli atıcı diviziya. 396-cı atıcı diviziya 1941-ci ilin avqustunda İranda 44-cü ordunun tərkibində olmuşdur. Həmin ilin sonunda diviziya respublikanın Quba bölgəsinə gətirilmiş və Şimali Qafqaza göndərilmək üçün hazırlanırdı. Diviziyanın ilk komandiri Q.Korçakov, komandir müavini polkovnik Əsədullayev: komissarı polkovnik Xavər Vəliyev olmuşdur. Diviziyanın şəxsi heyətinin əksəriyyəti azərbaycanlılardan ibarət idi. 1941-ci ilin son günlərində diviziya Krım yarımadasına desant yolu ilə göndərildi və 51-ci Ordunun tərkibinə daxil edildi. 396-cı diviziyanın tərkibində 803-cü, 816-cı, 819-cu atıcı alayları və 957-ci artilleriya alayı (komandir Musa Heybətov) olmuşdur. Digər alayların komandirləri isə polkovnik Abdullayev və polkovnik Əsədullayev idi. 1942-ci ilin may döyüşləri ərəfəsində Krımda 44-cü, 47-ci və 51-ci Sovet Orduları yerləşdirilmişdi. Mayın 7-də faşist ordusunun genişmiqyaslı hücumları nəticəsində 44-cü Sovet Ordusu hissələri böyük itki ilə geri çəkilməyə məcbur oldular.

416-cı atıcı diviziya (rus. 416-я стрелковая Таганрогская Краснознамённая Ордена Суворова дивизия) — Böyük Vətən müharibəsində hərbi birləşmə. == Tarixi == === Yaranması === Zaqafqaziya Hərbi Dairəsinin komandanlığının əmrinə əsasən 1942-ci ilin 22 fevral tarixdən Azərbaycan SSR-in Ucar rayonunda 416-cı atıcı diviziyanın formalaşdırılmasına başlanılmışdır. 1054-cü və 1374-cü alay Ağdamda, 1373-cü alay Göyçayda, 1368-ci alay Sumqayıtda yaradılmışdır. Həmin ilin martın 22-də diviziyanın şəxsi heyəti hərbi andiçmə mərasimində iştirak edib. Diviziyanın heyətinə 11,050 azərbaycanlı, 291 rus, 225 erməni, 110 gürcü, 99 ukraynalı, 72 tatar, 28 yəhudi, 23 belarus, eləcə də digər millətlərin hərbi qulluqçuları daxil idi. Bölmə 5156 tüfəng, 1022 avtomat, 167 əl pulemyotu, 50 ağır pulemyot, 217 tank əleyhinə tüfəng, 308 ədəd top, 181 minaatan, 65 avtomobil ilə silahlanmışdır. == Heyəti == 1368-cı atıcı alayı 1373-cü atıcı alayı 1374-cü atıcı alayı 1054-cü artilleriya alayı 444-cü fərdi tank əleyhinə (özüyeriyən artilleriya) diviziyası 222-ci fərdi kəşfiyyat rotası 348-ci fərdi sapyor batalyonu 921-ci fərdi kommunikasiya batalyonu (337-ci ayrı rabitə rotası) 519-cu tibb-sanitar batalyonu 223-cü fərdi kimya müdafiə rotası 569-cu avtonəqliyyat rotası 480-ci sahə çörəkxanası 584-cü diviziya baytar tibb məntəqəsi 1868-ci sahə poçt stansiyası Milli bankın 1185-ci sahə bilet şöbəsi === Tabeliyi === === Diviziyanın komandirləri === 15.03.1942–06.07.1942 — polkovnik Semyon Storojilov 7.07.1942–14.10.1942 — polkovnik Vasiliy Maslov 15.10.1942–19.11.1942 — polkovnik Tərlan Əliyarbəyov 20.11.1942–19.12.1942 — polkovnik Mark Karakoz 20.12.1942 — ??.04.1946 — polkovnik, 01.09.1943-cü ildən general-mayor Dmitriy Sızranov === Mükafatlar və adları === === Məşhur döyüşçüləri və bölmə komandirləri === === Maraqlı faktlar === Diviziyanın heyətində Birinci Dünya müharibəsi və Azərbaycan-Ermənistan müharibəsinin veteranı Kamil Qasımov döyüşüb. Diviziyanın heyətində Sovet yazıçısı və ədəbiyyatşünası Vitaliy Zakrutkin döyüşüb. === İrsi === == İstinadlar == == Diviziyanın formalaşdırılması == Zaqafqaziya Hərbi Dairəsinin komandanlığının əmrinə əsasən 1942-ci ilin 22 fevral tarixdən Azərbaycan SSR-in Ucar rayonunda 416-cı milli diviziyanın formalaşdırılmasına başlanılmışdır.

811 saylı Laçın dağ-atıcı alayı və yaxud Laçın alayı — Qarabağ müharibəsində Laçın rayonunda dislokasiya olunmuş hərbi hissə. 27 mart 1992-ci il tarixində Laçın ərazi özünümüdafiə batalyonunun bazasında yaradılıb. 30 aprel 1992-ci il tarixinə kimi mövcud olmuş hərbi hissənin komandiri Arif Paşa, qərargah rəisi Rafiq Nağıyev olub. 811 saylı Laçın alayı Laçının işğalından 18 gün əvvəl 1992-ci il aprelin 30-da müdafiə naziri Rəhim Qazıyevin 0151 saylı əmri ilə ləğv edilərək 704 saylı briqadanın komandiri, ərazi üzrə məsul komendant Elbrus Orucova tabe etdirilib. Rəhim Qazıyev alayın ləğvi barədə bunları deyir: Arif Paşanın bildirdiyinə görə alayın de-yure ləğvindən sonra da fəaliyyətlərini davam etdirmişlər.

223-cü Qırmızı Bayraqlı Belqrad diviziyası — İkinci Dünya Müharibəsi illərində SSRİ Silahlı Qüvvələrinin tərkibində milli Azərbaycan hərbi birləşməsi. == Tarixi == SSRİ Dövlət Müdafiə Komitəsinin 1941-ci il oktyabrın 14-də 0104 nömrəli əmri ilə Zaqafqaziya Cəbhəsində 14 oktyabr 1941-ci il 795ss nömrəli qərarı ilə arxa cəbhə hissələrinin şəxsi heyətindən (168-ci ehtiyat atıcı alayı əsasında) yaradılmışdır. Əvvəlcə hərbi birləşmə Sumqayıtda yerləşmişdi. Diviziyanın şəxsi heyətinin komplektləşməsi Azərbaycan SSR ərazisində Quba — Sarvan — Çarxı — Qusar — Dəvəçi rayonlarında aparılmışdır. Baş Qərargahın 2 yanvar 1942-ci il tarixli 170005 nömrəli göstərişi ilə Mahaçqala bölgəsinə yeridilmişdir. === Qafqaz cəbhəsi === SSRİ Dövlət Müdafiə Komitəsinin 03.03.1942-ci il tarixli Org / 2/534 göstərişi ilə Azərbaycan milli diviziyasına çevrilmişdir. 05.15.1942-ci ildə müntəzəm ordu tərkibinə (Zaqafqaziya Hərbi Dairəsinin cəbhəyə çevrilməsi ilə) daxil oldu. Baş Qərargahın 06.07.1942-ci il tarixli 170441 nömrəli direktivi əsasında Bakı istiqamətini müdafiə etmək üçün Mahaçqala rayonu ərazisinə yerləşdirilən 44-cü Ordunun sərəncamına verildi. Baş Qərargahın 07.30.1942-ci il tarixli 170536 nömrəli göstərişi ilə diviziya Dərbənd və Samur mövqelərini, 09.09.1942-ci il tarixli 170628 nömrəli göstərişlə isə Terekin cənub sahili boyunca müdafiə mövqeləri tutdu. 1942-ci il sentyabrın 16-da 44-cü Ordunun komandanı general-mayor İ. Petrov diviziyada olarkən komandir polkovnik Heybət Heybətova və alay komissarı Ə. Məmmədova 100–110 km-lik yürüş üçün hazırlıqlara başlamağı əmr etdi.

Serqo Orjonikidze adına Suvorov Ordenli Qırmızı Bayraqlı 77-ci atıcı Simferopol Diviziyası — II Dünya Müharibəsi və müharibədən sonrakı dövrdə SSRİ Silahlı Qüvvələrinin Azərbaycanda yaradılmış hərbi birləşməsi. == Tarix == Diviziya Azərbaycan SSR-də yaradılmışdır. === Döyüş yolu === Müntəzəm ordunun tərkibində 19 oktyabr 1942-ci ildən 24 yanvar 1944-cü ilədək, 25 fevral 1944-cü ildən 20 may 1944-cü ilədək və 1944-cü il iyulun 1-dən 1945-ci il mayın 9-dək fəaliyyət göstərmişdir. ==== Qafqaz Cəbhəsi ==== 1942-ci il noyabrın 20-də diviziya 58-ci Ordunun tərkibinə daxil edilmiş və dekabrın 31-də dəmir yolu ilə İşyorskaya stansiyası ərazisinə köçürülür. Oradan qısa müddətdə Mozdok, Mineralnıye Vodı, Stavropol, Tixoretskdən Novo-Nikolayevskə qədər 850 km məsafəni əhatə edən 37 günlük yürüşə başladı. 1943-cü il fevralın 14-də sonuncu yaşayış məntəqəsi olan Lebedi uğrunda döyüşə girdi. 1943-cü il fevralın 19-da Lebedi qəsəbəsi tamamilə almanlardan təmizləndi, amma qarşıda yeni bir vəzifə Vasilçenkovo xoturunu almaq dururdu. Fevralın 22-dək davam edən xotor uğrunda gedən döyüşlərdə, şəxsən hücuma rəhbərlik edən diviziya komandiri Anatoli Mixayloviç Kaşkin həlak oldu. 1943-cü il yanvarın 1-dən iyunun 20-dək diviziyada 594 nəfər mükafata layiq görüldü. 1943-cü ilin yaz-yay aylarında diviziya Azərbaycandan 1500 döyüşçü və komandirdən ibarət dəstək aldı.

S.Orjonikidze adına Qırmızı Bayraqlı Suvorov ordenli 77-ci atıcı Simferopol Diviziyasının əsgərlərinə abidə — İkinci Dünya Müharibəsi illərində Krımın azad edilməsində və Sapun dağına hücumda iştirak edən milli 77-ci atıcı diviziyasının azərbaycanlı döyüşçülərinin şərəfinə Sevastopol şəhərində Sapun dağında quraşdırılmış xatirə kompleksi. == Tarixi hadisələr == 1943-cü ilin yaz-yay aylarında milli 77-ci atıcı diviziyası Azərbaycandan 1500 döyüşçü və komandirdən ibarət dəstə ilə möhkəmləndirildi. 1944-cü il aprelin 13-də 77-ci atıcı diviziya Qırmızı Ordunun digər hərbi birləşmələri və hissələri ilə birlikdə minə yaxın nasisti əsir götürərək Simferopolu azad etdi. SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin fərmanı ilə bu qəhrəmanlığa görə diviziyaya "Simferopol" fəxri adı verildi. Hərbi hissənin 613 döyüşçü və diviziya komandiri SSRİ-nin orden və medallarına layiq görüldü. 1944-cü il mayın 7-də səhər 10.30-da Sovet qoşunları Sapundağ - Karan ərazisinə hücum etdi. Bütün cəbhəboyu qanlı döyüşlər başladı. Döyüş hər xəndək üçün saatlarla davam etdiyi Sapundağı bölgəsində xüsusilə şiddətli idi. Saat 19.30-da 77-ci və 32-ci Qvardiya atıcı diviziyalarının əsgərləri ilk olaraq Sapun dağının zirvəsinə çatdılar. 77-ci diviziyanın döyüşçüsü Əbdüləziz Qurbanov düşmən atəşi altında hücum zamanı zirvəyə çatdı və Sapundağının üstünə Qırmızı Bayraq sancdı.

S.Orjonikidze adına Qırmızı Bayraqlı Suvorov ordenli 77-ci atıcı Simferopol Diviziyasının əsgərlərinə abidə — İkinci Dünya Müharibəsi illərində Krımın azad edilməsində və Sapun dağına hücumda iştirak edən milli 77-ci atıcı diviziyasının azərbaycanlı döyüşçülərinin şərəfinə Sevastopol şəhərində Sapun dağında quraşdırılmış xatirə kompleksi. == Tarixi hadisələr == 1943-cü ilin yaz-yay aylarında milli 77-ci atıcı diviziyası Azərbaycandan 1500 döyüşçü və komandirdən ibarət dəstə ilə möhkəmləndirildi. 1944-cü il aprelin 13-də 77-ci atıcı diviziya Qırmızı Ordunun digər hərbi birləşmələri və hissələri ilə birlikdə minə yaxın nasisti əsir götürərək Simferopolu azad etdi. SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin fərmanı ilə bu qəhrəmanlığa görə diviziyaya "Simferopol" fəxri adı verildi. Hərbi hissənin 613 döyüşçü və diviziya komandiri SSRİ-nin orden və medallarına layiq görüldü. 1944-cü il mayın 7-də səhər 10.30-da Sovet qoşunları Sapundağ - Karan ərazisinə hücum etdi. Bütün cəbhəboyu qanlı döyüşlər başladı. Döyüş hər xəndək üçün saatlarla davam etdiyi Sapundağı bölgəsində xüsusilə şiddətli idi. Saat 19.30-da 77-ci və 32-ci Qvardiya atıcı diviziyalarının əsgərləri ilk olaraq Sapun dağının zirvəsinə çatdılar. 77-ci diviziyanın döyüşçüsü Əbdüləziz Qurbanov düşmən atəşi altında hücum zamanı zirvəyə çatdı və Sapundağının üstünə Qırmızı Bayraq sancdı.

Birinci şəxs atıcı və ya 3D-shooter — Kompüter oyununda janr, ilk tam üçölçülü birinci şəxs tərəfindən atışı (şuter) janrı. Janrın adı 3D üçölçülü qrafik ilə "shooter" (atıcı) ifadələrinin qarışığından yaranmışdır. Son zamanlar "şuter" ifadəsi kompüter oyunlarının janrını dəqiq göstərmək üçün daha tez-tez istifadə edilir. == Ümumi prinsiplər == Oyunçu üçölçülü fəzada olur və müəyyən hərəkət azadlığına malikdir. Tutaq ki, müəyyən məhdudiyyət çərçivəsində olan labirint vardır ki, bu labirintdə düşmənlər, müttəfiqlər və neytral qüvvələr yerləşmişlər. == Oyun prosesi == Oyun zamanı istifadəçi kifayət qədər düşmən məhv etməlidir. Bunun üçün personaja (istifadəçiyə) müxtəlif silahlar təklif olunur. 3D-atıcı və ya Birinci-şəxs atıcı janrı digər janrlara nisbətən qrafik sistemlərə, daha doğrusu kadr tezliyinə (saniyədə kadrların sayı) daha həssasdırlar. Oyun zamanı saniyədə 30 kadr tələb olunur .

== Kişilər arasında 50 metrdən 3 vəziyyətdə tüfəng ilə atəş Təsnifat ==

Azərbaycan Atıcılıq Federasiyası == Haqqında == Atıcılıq idman növünün ölkədə inkişaf etdirilməsi, əhalinin sağlamlığının möhkəmləndirilməsində atıcılıq idmanının inkişaf proqramlarını tərtib edərək həyata keçirtmək. Atıcılıq üzrə yüksək səviyyəli idmançıların hazırlığı sistemini təkmilləşdirir Hər il atıcılıq üzrə milli yığma komandanın heyətini müəyyən edərək təsdiq olunması üçün Gənclər və İdman Nazirliyinə təqdim edir Atıcılıq üzrə milli yığma komandanın məşqçi heyətini müəyyən edərək təsdiq olunması üçün Gənclər və İdman Nazirliyinə təqdim edir Atıcılıq üzrə yarış qaydalarını, ölkə yarışları haqqında əsasnaməni təsdiq edir Respublika Vahid İdman Təsnifatına daxil olması məqsədilə atıcılıq üzrə normativ və tələblər hazırlayıb təsdiq olunmaq üçün Gənclər və İdman Nazirliyinə təqdim edir. == Rəhbərlik == Vilayət Eyvazov — AAF prezidenti İsmət Əliyev — vitse-prezident Zemfira Meftaxetdinova — vitse-prezident Tofiq Bəylərov — vitse-prezident Emin Cəfərov — baş katib == Maddi-texniki bazası == Bakı Atıcılıq Mərkəzi. == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Azərbaycan Atıcılıq Federasiyası Arxivləşdirilib 2009-11-15 at the Wayback Machine Bakıda keçirilmiş Dünya Kubokunda azərbaycanlı idmançılar niyə nəticə qazana bilmədilər?

Bakı Atıcılıq Mərkəzi — 2015 Avropa Oyunları ilə bağlı yarışların keçirildiyi obyektlərdən biri. Bakı Atıcılıq Mərkəzinin tikintisinə 2014-cü ildə başlanılıb. Kompleksin açıq poliqonunda tamaşaçılar üçün oturacaqların sayı 500, qapalı yerdə isə tamaşaçı tutumu 1200 nəfərlikdir.

Güllə atıcılığı - idman növü. Olimpiya Oyunlarına atıcılığın iki növü, güllə atıcılığı və oxatma daxildir. Birinci növə pnevmatik, kiçik çaplı tapançadan və stenddən atıcılıq daxildir. Bu idman növü güllə ilə və stend atıcılığında dəqiq nişan almaq yarışlarıdır. Güllə atıcılığı kiçik kalibrli və Amerika tüfəngləri ilə, tapançalarla və revolverlərlə keçirilir. Tüfənglərdən uzanaraq, dizi üstə və ayaq üstə 25m-dən 300m məsafəyə qədər atəş açırlar. Hər atəş üçün 3 dəqiqəyə qədər vaxt ayrılır. Bu "yavaş" atıcılıq adlanır. Lakin "sürətli" atıcılıq da var: məsələn, Amerika tüfəngindən 300m məsafəyə 30 saniyə ərzində 5 atəş açmaq. Çox zaman atəş hərəkətsiz hədəflərə açılır.

Güllə atıcılığı idmanı Olimpiya oyunlarında-Atıcılıq ilk dəfə Olimpiya Oyunları proqramına 1896-cı ildə daxil edilib. 1904-cü ildə Sent-Luisdə və 1928-ci ildə Amsterdamda keçirilmiş oyunlar istisna olmaqla atıcılığa bütün Olimpiya Oyunlarında yer verilib. Elektron hədəflər 1992-ci ildə Barselonada keçirilmiş oyunlarda sərrastlığın təkmilləşdirilməsi məqsədi ilə təqdim olunub. ==Faktlar və rəqəmlər== Kişilər arasında atıcılıq ilk dəfə 1896-cı ildə Afinada keçirilən müasir Olimpiya Oyunlarına daxil edildiyi təqdirdə, qadınlar arasında atıcılıq yarışının oyunlar sırasına daxil edilməsi 1984-cü il Los Anceles Olimpiya Oyunlarına kimi uzadıldı.

Güllə atıcılığı idmanı Olimpiya oyunlarında-Atıcılıq ilk dəfə Olimpiya Oyunları proqramına 1896-cı ildə daxil edilib. 1904-cü ildə Sent-Luisdə və 1928-ci ildə Amsterdamda keçirilmiş oyunlar istisna olmaqla atıcılığa bütün Olimpiya Oyunlarında yer verilib. Elektron hədəflər 1992-ci ildə Barselonada keçirilmiş oyunlarda sərrastlığın təkmilləşdirilməsi məqsədi ilə təqdim olunub. ==Faktlar və rəqəmlər== Kişilər arasında atıcılıq ilk dəfə 1896-cı ildə Afinada keçirilən müasir Olimpiya Oyunlarına daxil edildiyi təqdirdə, qadınlar arasında atıcılıq yarışının oyunlar sırasına daxil edilməsi 1984-cü il Los Anceles Olimpiya Oyunlarına kimi uzadıldı.

Qəbələ atıcılıq klubu — Azərbaycan Respublikasının Qəbələ rayonunda atıcılıq idman növü ilə məşğul olanlar üçün nəzərdə tutulan beynəlxalq səviyyəli idman qurğusu. Qəbələ atıcılıq klubunun layihəçisi Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Tikintidə Təhlükəsizliyə Nəzarət Dövlət Agentliyinin “Azərinşaatlayihə” Dövlət Baş Layihə-Konstruktor və Texnoloji İnstitutudur. Klubun inzibati binasının foyesində ulu öndər Heydər Əliyevin büstü qoyulmuşdur. Xüsusi memarlıq üslubunda inşa olunan binada qeydiyyat bölməsi, iclas və məşğələ otaqları, atəş zonasındakı nəticələri müşahidə etmək üçün xüsusi zal yaradılmışdır. Binada ayrıca tibb məntəqəsi də fəaliyyət göstərir. Kluba gələnlər elektromobillərlə atəş zonasına daxil olurlar. Burada idman silahlarından istifadə etmək üçün xüsusi qaydalar da müəyyən edilmişdir. Atəş zonasında silahlar boşaldıldıqdan sonra təhvil alınır. Təhlükəsizliyin təmin olunması və yanğından mühafizə məqsədi ilə klubun ərazisində müşahidə kameraları və yanğından mühafizə məntəqələri qurulmuşdur. Ərazidə ayrıca bayraq meydançası da yaradılmışdır.

Latış atıcıları (latış. Latviešu strēlnieki‎; rus. Латышские стрелки) — Birinci Dünya müharibəsi illərində Rusiya imperiyasının Kurland və Livoniya quberniyalarını Almaniya qoşunlarının işğalından qorumaq üçün Rusiya İmperator Ordusunun tərkibində yaradılmış atıcı bölmələrinin şəxsi heyəti. == Tarixi == Latış atıcıları 1915-ci ilin yayında Almaniya qoşunlarının Baltikyanına hücumu zamanı Rusiya İmperator Ordusunun tərkibində yaradılmış latış milli hissələr idi. Hərbi hissə 1916-cı ildə atıcı polkları kimi yenidən təşkil edilmişdi. Əsgərlərin 80%-dən çoxu fəhlə və muzdur idi. 1917-ci il fevral inqilabından sonra polklarda sovetlər seçilmiş, latış atıcıları polklarının icraiyyə komitəsi, bolşevik partiya təşkilatı yaradılmışdı. Oktyabr inqilabından sonra latış atıcıları Petroqradda sovet idarələrini və Smolnını, sonralar Kremldə sovet hökümətini qoruyurdular. Köhnə ordunun buraxılması ilə əlaqədar latış atıcı polkları Qızıl Ordunun nizami hissələri kimi yenidən təşkil edilmişdi. 1918-ci ilin aprelində 9 polkdan ibarət Latış atıcı sovet diviziyası yaradılmışdı.

Voroşilov atıcısı (rus. Ворошиловский стрелок, Rom: Voroshilovskiy strelok) — 1999-cu ildə rejissor Stanislav Qovoruxin tərəfindən çəkilmiş olan Rusiya istehsalı olan Vigilante janrında dram filmidir. İkinci Dünya müharibəsi veteranı olan İvan Afonin nəvəsi Katya ilə birlikdə yaşayır. Yaxınlıqdakı mənzildə yaşayan üç nəfər gənc (Vadim Paşutin, yerli iş adamı Boris Çuhanov və tələbə İqor Zvorıgin) çərşənbə günlərini özləri üçün cinsi həzz günü kimi təyin edirlər və həmin günləri özlərinə fahişə tutaraq vaxt öldürürlər. Çərşənbə günlərinin birində özlərinə fahişə tapa bilməyəndə təsadüfən yoldan keçən bir qızdan istifadə etmək qərarına gəlirlər. Onlar Katyanı ad günü bəhanəsi ilə öz mənzillərinə aparıb onu orada zorlayırlar. Əvvəlcə cinayətkarlar həbs edilirlər; lakin, Vadimin atası Nikolay polisdə yüksək vəzifəli bir şəxsdir və o öz nüfuzundan istifadə edərək oğluna və dostlarına qarşı irəli sürülmüş olan ittihamları ləğv etməyə nail olur. Cinayətkarların ədalətdən qaçmasından qəzəblənən İvan daçasını satır və əldə etdiyi pulla qanunsuz silah satıcısından səsboğucu ilə təchiz edilmiş olan bir ədəd SVD snayper tüfəngi alır. Silahı satıcının gözləri qarşısında sınaqdan keçirdərək, bütün test hədəflərini mükəmməl bir formada vurur və satıcının heyranlığını qazanır. Qonşusu səfərə çıxanda tutuquşusuna baxması üçün mənzilinin açarlarını İvana verir.