Lüğətlərdə axtarış.

Formalin — formaldehidin metanol ilə stabilləşmiş sulu məhluludur (metanal). == Əsas məlumatlar == Formalinin ən çox yayılmış 40% formaldehid, 8% metil spirti və 52% su ehtiva edən formasıdır. Formaldehidin mənbəyi, dezinfeksiyaedici və dezodorant maddələr, anatomik preparatların qorunması və dərinin aşılanması üçün mayelərdir. Qıcıqlandırıcı və zəhərlidir. Texniki formalin FM GOST 1625-2016 markalı "Texniki. Formalin. Texniki şərtlər" [1] – formaldehidin su-metanol məhlulu – rəngsiz şəffaf mayedir. Saxlama zamanı 40°C-dən çox olmayan bir temperaturda həll olunan bulanma və ya ağ çöküntü əmələ gəlməsinə məqbuldur. Belə məhlul 37 % formaldehid ehtiva edir və stabilləşdirici metanolun miqdarından asılı olaraq təxminən 1,1 q/sm³ sıxlığa malikdir. == Tətbiqi == Sintetik qatranlar, sintetik kauçuk, səthi-aktiv maddələr (SAM), çoxatomlu spirtlər, formallar və digər metilen törəmələrinin istehsalında istifadə olunur.

Döş formalı təpə – formaca qadının döşünü xatırladan təpə. Bu cür antropomorfik coğrafi quruluşlar dünyanın müxtəlif yerlərində rast gəlinir. Bir çox mədəniyyətdə döş formalı təpələr ana tanrıları ilə əlaqələndirilir və onlara ana tanrıları ilə bağlı adlar verilib. Məsələn, İrlandiyada yerləşən Anunun döşləri xristianlıq öncəsi İrlandiyanın əhəmiyyətli qadın ilahəsi olan Anunun adını daşıyır. == Ümumi baxış == İngiltərənin Mançester şəhərinin adının Mamutsium qəsrinin adından gəldiyi güman olunur və fərziyyəyə görə bu söz kelt dilində "döş formalı təpə" mənasına gəlir. Çünki qəsrin yerləşdiyi yer döş formasını xatırladırmış. Bu ad daha sonra dəyişərək Mançester halını almışdır. Döş formalı təpələrin çoxu yerli məhsuldarlıq və çoxalma ilahları ilə əlaqələndirilir. Hətta bəzi arxeoloji qazıntı yerləri döş formalı təpələrin yaxınlığında yerləşir: Siciliyanın Samson adasının döş formalı Şimal təpəsi və Cənub təpəsində məzarlıqlar kəşf edilmişdir. İspaniyanın Araqon bölgəsində yerləşən Burren və Burrera təpələrində Urnfild mədəniyyətinə aid arxeoloji qazıntı yerləri yerləşir.

Ox formalı qanad və ya Ox bucaqlı qanad yüksək sürətli təyyarələrdə istifadə olunan bir qanad növüdür və adını yuxarıdan baxıldıqda qanadlarının ucları geriyə çəkilmiş bir ox formasında olmasından almışdır. Geriyə çəkilən qanadlar geriyə çəkilmiş ox bucağını ifadə edərkən, irəliyə çəkilmiş ox formalı qanadları olan təyyarələr də tarixdə görülmüşdür. Ox formalı qanadların mövcudluğunun səbəbi səs sürətinə yaxın bir sürətdəki havanın aerofoildəki davranışıdır. == Faydaları və tarixi == Ox formalı qanadlar əsasən hərbi təyyarələrdə olmaqla, məsələn təyyarələr, iş təyyarələri və ticarət təyyarələri olmaqla uçuşunun bir hissəsini səs sürətinə yaxın sürətlərdə yerinə yetirən təyyarələrdə görülür. Ox bucağının təyin edilməsinin əsas səbəbi kritik mach sayını artırmaqdır. Kritik mach sayı səs sürətinə yaxın sürətlə hərəkət edən havanın qanad profilinin yuxarı səthində sürətləndikdə və səs sürətinə çatdıqda təyyarənin çatdığı sürətə deyilir. Kritik mach sayında hərəkət edən bir təyyarənin qanadında oblik (əyri) bir şok dalğası müşahidə edilir. Bu, sürüklənməni artıran səbəblərdən biri olaraq həm daha çox yanacaq istehlakına, həm uçuş zamanı səbəb olduğu sarsıntılara görə qanad gərginliyinə və ya idarəetmənin itirilməsinə səbəb ola bilər. Ox bucağının iş prinsipi, ən sadə mənada həndəsə ilə əlaqədardır. Bir ox bucağı olmayan qanadlarda axıntı tamamilə qanada dik gəlir və qanad üstündə sürətlənərək axıb gedir, lakin bir ox bucağı olan qanadlarda hücum kənarı ilə qarşılaşan hava kənara dik deyildir və burada nəzərə alınacaq axıntının sürəti də axıntının öz sürəti deyildir, kənara dik uzanan sürət komponentidir.

Ulduz formalı qala ilk dəfə XV əsrdə İtaliyada görülən və xüsusilə orta əsrlərdə barıt və döyüş toplarının müharibə meydanlarına girməsindən sonra inşa edilməyə başlanan qala formalı bir istehkam növüdür. == Ümumi məlumat == Ulduz qalaların sələfi qalalardır. Hündür divarları ilə qorunan qaladakı müdafiəçilər atdıqları oxlarla düşmənin qalanın istehkamlarına yaxınlaşmasının qarşısını almağa çalışarkən, təcavüzkarlar da öz növbəsində qala qapısını sındıraraq və ya nərdivan kimi mühasirə alətləri ilə divarlara çıxaraq qalaya girməyə çalışırdılar. Coğrafi baxımdan da strateji yerlərdə tikilən belə qalaları tutmaq çox çətin idi. XV əsrdə topların müharibə meydanlarına girməsi ilə qala divarları dağılmağa başladı. Ehtiyat tədbirinə görə, istehkamçılar artilleriya atəşinə məruz qalan əraziləri redutlarla gücləndirməyə başladılar. Divarlara hücum edən düşmənin hər tərəfdən atəş altında qalması və görünüş probleminə görə gizlənə bilməməsi üçün ulduz şəklində bir qala dizaynı hazırlanmışdır. Hakim nöqtələr düşmənin əlinə keçdikdən sonra belə müdafiəni təşkil edə bilmək üçün, bir-birinin döyüş mənzilinə girə biləcək şəkildə yerləşdirilmiş toplara malik ulduz formalı qalalar hazırlanmışdır. Bu formada divarlara yaxınlaşmağa çalışan toplar müəyyən bir məsafədən keçirilmirdi. Ulduz formalı qalalar köhnə qalalardan daha aşağı və daha böyük bir ərazidə yerləşərək dərin müdafiəyə imkan verir.

Formania (lat. Formania) — astraçiçəklilər sırasının mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. == Növləri == Formania mekongensis W.W.Sm.

Turmalin qrupu — triqonal sinqoniya. Rast gəlmə tezliyi şkalası: tez-tez rast gələn. Ümumi formulu XY3Z6 [(O,OH,F)4 | (BO3)3| Si6O18] olan borosilikatlarla təmsil edilmişdir: burada X = Na, Ca, K; Y=Al, Fe2+, Fe3+, Li, Mg, Mn2+; Z=Al, Cr3+, Fe3+, V3+.İzomorf əvəzlənmələrin geniş təzahürü ilə səciyyələnən qrupun kənar üzvləri bunlardır: Dravit – Na Mg3 Al6 [(OH,F)4 | (BO3)3 | Si6O18] Şerl – Na Fe3 Al6 [(OH,F)4 | (BO3)3 | Si6O18] Elbait – Na (Li, Al)3 Al6 [(OH,F)4 | (BO3)3 | Si6O18] == Növ müxtəliflikləri == Axroit – rəngsiz, indiqolit – göy, rubellit – çəhrayı, siberit – moruğu, verdelit – yaşıl turmalinlərdir. == Xassələri == Rəng – kimyəvi tərkibindən asılı olaraq çox müxtəlifdir. Dəmirsiz, yaxud dəmirlə kasıb olan turmalinlər, adətən, açıq çəhrayı, qırmızı, sarı və yaşıl, maqneziumlu - dəmirlilər – tünd rəngli: qara, tünd-yaşıl, tünd-qonuru, tünd-göy olur; dravit–qəhvəyi, şerl – qara, elbait – rəngsiz, çəhrayı, qırmızı və ya yaşıl rəngdə olur; ayrı-ayrı hissələri mineral fərdlərinin həm uzunu və həm də eni istiqamətində müxtəlif rənglərlə səciyyələnən polixrom kristallara da rast gəlinir. Müxtəlif rəngə boyanmış zonal kristallar da qeyd edilir; Mineralın cizgisinin rəngi – ağ, yaxud açıq rəngli; Parıltı – şüşədən ipəyiyədək (lifli növ müxtəlifliklərində); Şəffaflıq – şəffafdan yarımşəffafadək; Sıxlıq – 3,0-3,25; S – 7-7,5; Ayrılma – yoxdur; Bölünmə – {1120 }və {1011} üzrə zəif; Sınıqlar – qeyri-hamar, tikanlı, qabıqvari; Başqa xassələr– piro-və pyezoelektrik xassələri səciyyəvidir; Morfologiya – kristallar: uzununa cizgilənmiş, uzunprizmatik, sütunvari, iynəvari; prizma üzləri, adətən, bir qədər yuvarlanmış olur; kristalın en kəsiyi – sferik üçbucaqdır; İkiləşmə: nadir hallarda {1011} üzrə; Mineral aqreqatları: çubuqvari, radial-şüalı («turmalin günəşi»), qarışıq-iynəvarı, lifli əmələgəlmələr, bəzən bütöv dənəvər və gizlikristallik kütlələr. == Mənşəyi və yayılması == Turmalinlər qranitlərdə və qranit peqmatitlərində geniş yayılmışdır. Hidrotermal turmalin kvars-turmalin damarlarında, qalay filizi, kolçedan, qurğuşun-sink yataqlarında qeyd edilir. Metasomatik proseslərin məhsulu kimi qreyzenlərdə, skarnlarda və törəmə kvarsitlərdə müşahidə edilir. Metamorfik süxurlarda – fillitlərdə, kristallik şistlərdə və qneyslərdə rast gəlir.

Formalizm (←lat. forma) sözünün mənası: Formalizm — (burjua formalizmi adlanır) SSRİ-də, əsasən 1930–1950-ci illərdə istifadə olunan ideoloji sözdür. Sənətdə bütöv cərəyanlara qarşı ideoloji mübarizəyə və onun ayrı-ayrı nümayəndələrinin təqibinə əsaslanır. Partiya rəhbərliyinə kifayət qədər sədaqət ifadə etməyən xarici müəlliflər və sovet rəssamları, yazıçıları və musiqiçiləri adətən formalizmdə ittiham olunurdular. Formalizm (sənət) — Qərb incəsənət nəzəriyyəsində sonralar sovet klişesinin əsasına çevrilmiş bir konsepsiya üçün bir termindir. Rus formalizmi sovet ədəbiyyatşünaslığında cərəyandır. Formalizm (riyaziyyat) — riyaziyyat fəlsəfəsində fundamentalist cərəyanlardan biridir. "Formalizm" — formal sistem və hətta sadəcə qeydlər sistemidir (həmçinin nəzəri fizikada, informatikada və s.). Formalizm (etika) — əxlaqi problemlərin məzmununun təhlilindən etik sistemin formal məqamlarının üstünlük təşkil etdiyi prinsipdir. Formalizm — hüququn, hüquq mədəniyyətinin deformasiyasının formasıdır.

Formal – 1)rəsmi, qanuni formaya uyğun olan. Məsələn, formal sübut, formal təsir; 2)yalnız forma (zahir) üçün olan, işin həqiqi vəziyyəti ilə hesablaşmayan, rəsmiyyətçilik xatirinə olan. Formal məntiq – təfəkkürün elementar qanun və formaları haqqında elm. Formal məntiq – təfəkkür haqqında elm. == Ədəbiyyat == R.Əliquliyev, S.Şükürlü, S.Kazımova. Elmi fəaliyyətdə istifadə olunan əsas terminlər. Baki, İnformasiya Texnologiyaları, 2009, 201 s.

Ağ formalar (ing. White forms) - Amerikan rəssam, abstrakt ekspressionist və Mücərrəd Rəssamlıq Formasının nümayəndəsi Frans Klaynın məşhur əsərlərindən biri.

Dendrobium fimbriatum (lat. Dendrobium fimbriatum) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin səhləbkimilər fəsiləsinin dendrobium cinsinə aid bitki növü. == Sinonimləri == === Homotipik sinonimləri === Callista fimbriata (Hook.) Kuntze === Heterotipik sinonimləri === Callista normalis (Falc.) Kuntze Callista oculata (Hook.) Kuntze Dendrobium fimbriatum var. oculatum Hook. Dendrobium normale Falc.

Formania (lat. Formania) — astraçiçəklilər sırasının mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. == Növləri == Formania mekongensis W.W.Sm.

Fermatın otağı - 2007-ci il psixoloji gərilim ispan filmi. Premyerası 7 oktyabr 2007-ci ildə Sitges Fim Festivalında olan film noyabrın 16-da İspaniya miqyasında nümayiş olundu. == Süjet == Özünü Fermat kimi təqdim edən kimliyi bilinməyən biri bir neçə riyaziyyatçını ölkənin ən yaxşı riyaziyyatçılarının qatıldığı konfransa dəvət edir. Amma dəvətə qoşulmaq üçün riyazi tapmacanı həll etmək lazımdır. Doğru həll yolunu tapdıqdan sonra hər biri məşhur riyaziyyatçı və ya filosofun adını ləqəb kimi alır, belə ki, onlara əsl adlarınından istifadə qadağandır. Hər birinə "ən böyük müəmma" üzərində işləmək üçün təkbaşına və cib telefonu olmadan müəyyən olunmuş vaxtda müəyyən olunan gəlmək tapşırılır. Təyin olunmuş vaxtda dörd nəfər çayın sahilində görüşür. Qalua ləqəbli ciddi gənc oğlan, Hilbert ləqəbli qoca kişi, Paskal ləqəbli üzünəinamlı gənc oğlan və Olivia ləqəbli cavan qadın. Qaranlıq çökəndə çayın o biri tərəfindəki maşın faraları yanıb-sönərək işarə verir. Riyaziyyatçılar qayıqla çayı keçib maşına çatdıqda avtomobildə GPS koordinatları və səyahət təlimatları olan PDA tapırlar.

Kağız formatı və ya A formatları — beynəlxalq İSO standartlarına müvafiq olaraq, ən böyük ölçüsü A0, ən kiçik ölçüsü isə A10 sayılır; yəni A4 (210x297 mm), A0 (841x1189 mm), A10 (26x37 mm). Müvafiq olaraq digər nəşr formatları çap vərəqinin qatlanması ilə alınır. Tərəflərin uzunluğu 1:2 nisbətdə götürülür. == Ədəbiyyat == Əliquliyev R. M., Şükürlü S. F., Kazımova S. İ., Elmi fəaliyyətdə istifadə olunan əsas terminlər // Bakı. İnformasiya Texnologiyaları nəşriyyatı. 2009. 201 s.

Məktəb forması - məktəbdə və ya digər təhsil müəssisəsində tələbələr tərəfindən geyilən uniforma. Məktəb geyimlərinin məqsədi şagirdlər arasında bərabərliyi təmin etməkdir və müxtəlif ölkələrdə ibtidai və orta məktəblərdə geniş yayılmışdır. Ümumiyyətlə kişi tələbə forması uzun şalvar, ağ köynək, qalstuk və gödəkçə, qadın tələbə forması isə ətəklərdən, uzun və ya diz üstü corablardan, qalstuk, köynək və sviterlərdən ibarətdir. İngiltərə, Türkiyə və ya Azərbaycan kimi ölkələrdə təhsil pulsuz olsa da, məktəbli formaları ödənişli ola bilərlər.

Suyun forması (ing. The Shape of Water — azərb. "Suyun şəkli", "Suyun səsi", yaxud "Suyun pıçıltısı"‎) fantastik janrda olan, Giliermo del Torronun lentə aldığı, Eliz və "balıq-adamın" sevgisindən bəhs edən ekran əsəri. "Suyun forması" filmi "Oskar" mükafatının 90-cı təqdimat mərasimində "Ən yaxşı film" nominasiyasında qalib gəlib. Filmin baş rollarını Maykl Stalbarq, Maykl Şennon və Oktavia Spenser canlandırıb. == Məzmun == Filmdəki hadisələr 1962-ci ildə, SSRİ və ABŞ arasındakı soyuq müharibə dövrünə təsadüf edir. Filmin baş qəhrəmnı Elayza Espozita Baltimorda gizli hərbi laboratoriyada xadimə işləyir. İlk baxışdan adi həyat sürən Elayza uşaqlıqda aldığı zədədən sonra laldır. Onun ünsiyyətdə olduğu iki adamdan biri iş yoldaşı qaradərili Zelda və qoca qonşusu Caylsdır. Bir gün gizli laboratoriyaya tədqiqat üçün qeyri adi obyekt gətirilir.

Səfər forması — komanda idmanlarında iki komandanın rənglərini ayırd etmək üçün istifadə edilən forma növü. Onun meydan sahiblərinin forması ilə heç bir oxşarlığı yoxdur. Bu formalar oyunçular, menecerlər və tamaşaçılar arasında çaşqınlığın qarşısını almaq üçün istifadə olunur. Bəzi idman liqalarında qonaq komandanın ev sahibi komandadan fərqli forma geyinməsi, digərlərində isə iki komandanın rənglərinin uyğun gəlməməsi tələb olunur. Reqbi ittifaqı kimi idman növlərində ənənəvi olaraq ev sahibi komanda qonaq komandanın forması ilə fərqli forma seçir.

Formal dillər — insanın müxtəlif fəaliyyət sahələri üçün yaradılmış və öz əlifbası, qrammatik qaydaları, sintaksisi olan xüsusi dillərdir. Riyazi məntiq və riyazi proqramlaşdırma dillərini formal dillərə aid ən önəmli nümunələr olaraq qeyd etmək olar. Formal dillərin hamısı müəyyən şəxslər tərəfindən yaranıb. Formal dillər elm və texnikada geniş istifadə olunur.Elmi tətqiqatlarda və praktiki fəaliyyətdə formal dillər təbii dillərlə paralel istifadə olunur. Bunlardan biri digərini tam əvəz edə bilməz. Təbii dil daha güclü ifadə imkanlarına malik olsa da,formal dil biliyin daha dəqiq təqdimatı cəhətdən üstündür. == Tarixi == Riyaziyyatın bütün inkişaf tarixində müxtəlif obyektləri və anlayışları işarə etmək üçün həmişə simvolik işarələrdən istifadə olunmuşdur.Lakin işarələrdən başqa hər zaman təbii dillərdən də istifadə olunmuşdur.Elmin inkişafının müəyyən mərhələsində,əsasən ΧVΙΙ əsrdən başlayaraq,riyazi analizin ciddi məntiqi təhlilini və teoremlərin hökmlərini əsaslandırmaq üçün yeni bir yanaşmaya ehtiyac yarandı.Riyazi nəzəriyyələrin ciddi formalarla təqdimatı olmadan bir sıra məsələlərin həllinin mümkünsüzlüyü aydın oldu.Beləliklə,ΧΧ ərdən etibarən formal dillər yaranmağa başladı. == Formal dillər üzərində əməliyyatlar == === Dil, onun əlifbası və söz === Hər bir dil informasiyanı qarşı tərəfə çatdırmaq üçün istifadə olunur.Qarşı tərəf dedikdə insan,kompüter və s. nəzərdə tutulur.Dil informasiyanı birbaşa,yaxud dolayı yolla çatdırır.Dillər sintaksis və semantikadan ibarət olur.Sintaksis cümlənin quruluşunu müəyyənləşdirmək üçün istifadə olunur,semantika isə cümlənin mənasını müəyyənləşdirir.Semantika sözlərin və cümlələrin məzmununu düzgün qurmağa xidmət edir.Simvollar çoxluğuna əlifba deyilir,əlifba-simvolların nizamlanmış çoxluğudur.Əlifbaya ixtiyari simvollar:hərflər,ədədlər,heroqliflər,yol nişanları və s. daxil ola bilər.Simvolların müəyyən sintaksis qaydalar ilə düzülüşündən əmələ gələn konstruksiyaya söz deyilir.Sözdəki simvolların sayına sözün uzunluğu deyilir.Tutaq ki,A={a1,a2,…,an} hər hansı əlifbadır.Verilmiş əlifbada bütün sonlu sözlərdən(yəni uzunluğu sonlu olan)ibarət çoxluğa universum deyilir,bunu A* ilə işarə edək.Aydındır ki,bu çoxluğun gücü hesabidir.Verilmiş B={0,1} əlifbasının universumu B*={0,1,00,01,10,11,000,001,…} olar.Heç bir simvolu olmayan sözə "boş söz" deyilir və {e} ilə işarə olunur.Universumdan {e} sözünün kənarlaşması ilə alınan çoxluq A+=A*\{e}.

Formal məntiq — İnsan mühakimələrinin konkret məzmununu nəzərə almadan onların formasını — (strukturunu), quruluşunu öyrənir. Başqa sözlə, formal məntiq konkret məzmunu nəzərə almadan əqli nəticə və isbat qaydalarında, mühakimə, anlayışlar arasında əlaqənin və məntiqi nəticə çıxarılmasının qanunlarını öyrənir. Formal məntiqin əsasını Aristotel qoymuşdur. Formal məntiq – təfəkkür haqqında elm. == Ədəbiyyat == R. Əliquliyev, S. Şükürlü, S. Kazımova. Elmi fəaliyyətdə istifadə olunan əsas terminlər. Bakı, İnformasiya Texnologiyaları, 2009, 201 s.

Formal qrammatika — dedikdə elə qaydalar sistemi başa düşülür ki, onun vasitəsi ilə verilmiş formal dilin(yalnız bu dilin) düzgün sözləri qura bilir. Qrammatika vasitəsi ilə qurulan formal dilin sözlər çoxluğu sonlu, sonsuz, və ya boş çoxluq ola bilər. Qrammatika sözlər çoxluğunu ixtiyari qaydada qura, yaxud müəyyənləşdirə bilər. Beləliklə, qrammatika sözlərin daxili quruluşunun qanunlarını açıqlayır ki, bunlara sintaksis deyilir. Formal qrammatika— müəyyən sintaksis nəzəriyyə çərçivəsində qurulan qrammatik riyazi modeldir. == Formal qrammatikanın növləri == Alqoritmik nöqteyi-nəzərdən formal qrammatikaların aşağıdakı növləri var: Tanıyan qrammatikalar: Bu qrammatikalar bir növ elə qurğudur ki, bunun girişinə daxil olan söz verilmiş dilə aiddirsə, "hə", aid deyilsə- "yox" çap olunur. Sadalayan qrammatikalar: Bu qrammatikalar verilmiş dilin bütün sözlərini bir-bir çap etməklə(sadalamaqla) iş görür. Aydındır ki, dilin sözlərinin sayı sonsuz olarsa, qrammatika heç zaman dayanmayacaq. Ancaq qrammatikanı məcburi o zaman dayandırmaq olar ki, lazım olan söz çap olunmuşdur. Doğuran qrammatikalar: Bunlar elə "qurğu"dur ki, dilin lazımlı sözlərini qurur.

Miloş Forman (çex. Miloš Forman; əsl adı: Yan Tomaş Forman, çex. Jan Tomáš Forman; 18 fevral 1932, Çaslav, Çexoslovakiya) — Çexiya və ABŞ kinorejissoru və ssenaristi. == Həyatı == Tomas Yan Forman 1932-ci il fevralın 18-də Çexoslovakiyanın Çaslav şəhərində anadan olmuşdur. İkinci dünya müharibəsi illərində Çexoslovakiyanin işğalı zamanı valideynlərini Osvensiumda itirmişdir. Praqa incəsənət akademiyasının kino fakultəsinin məzunudur. 50-ci illərin ortalarında həm ssenarist kimi işləmiş, həm də məşhur “Laterna Maqika”da ilk proqramların hazırlanmasında iştirak etmişdir. 1963-ci ildə “Müsabiqə” adlı sənədli filmi ilə kino sənətində debut etmişdir. Rejissor filmdə gənclərin caza maraq atmosferini yaratmağa və peşəkar jüli qarşısında öz bacarıqlarını nümayiş etdirən bu musiqi sevənlərin müsabiqədəki acınacaqlı səhnəsini təsvir etməyə çalışmışdır. 1964-ci ildə Forman “Qara Pyotr” adlı ilk tammetrajlı filmini çəkir ki, bu filmin başqa adı “Pyotr və Pabla” idi.

Persi Evqeniy Forman (21 iyun 1902 – 25 avqust 1988) — cinayət işləri üzrə amerikalı hüquq-müdafiəçisi (Xyuston, Texas ştatı) == Həyatı == Texas Hüquq məktəbini 1927-ci ildə bitirmişdir. Persi qeyri-mütəşəkkil olduğuna, pis geyindiyinə və baha qiymət oxuduğuna görə bədnam şöhrət qazanmışdır. Lakın o, taktika ustası idi. 1500 ölüm cəzası ilə nəticələnməli olan işlərindən cəmi 53 uduzmuş və onlardan cəmi biri yerinə yetirilmişdir. Formanın müştərilərindən biri Ceyms Erl Rey olmuşdur (Martin Luter Kinqin güllələnməsində təqsirli bilinmişdir) və Forman ona günhı boynuna götürməyi məsləhət vermişdir. Ola bilsin ki, Forman o vaxt onun həyatını xilas etmişdir. Lakın Rey onu sonradan işdən çıxartmışdır (vəkil kimi), və Formanı "Fırıldaqçı Persi" adlandırırdı.

Formal sistem, Aksiomatika — Riyaziyyat elminin bu və ya digər sahəsinin aksiomları sistemidir. Məsələn, Elementar həndəsənin 25-ə yaxın aksiomu, Ədədlər meydanının 9 aksiomu, və s. var. Aksiomlar üzərinə üç tələb qoyulur: Aksiomlar sisteminin ziddiyyətsizliyi. Yəni bu sistemdən məntiqi mühakimə ilə bir-birini inkar edən iki təklif alınmasın. Aksiomlar sisteminin asılı olmaması. Yəni aksiomlar sisteminin heç bir aksiomu məntiqi mühakimələrlə sistemin digər aksiomlarından alınmasın. Başqa sözlə, aksiomlar sisteminin asılı olmaması tələbi bu sistemdəki aksiomların sayını minimuma endirir. Aksiomlar sisteminin tamlığı. Yəni ziddiyyətsiz aksiomlar sisteminin ixtiyari iki modeli (interpretasiyası) izomorfdur.

10-K forması (ing. Form 10-K) - Bütün səhmdar cəmiyyətlər tərəfindən büdcə ili başa çatdıqdan sonra Qiymətli Kağızlar və Birjalar üzrə Komissiyaya təqdim edilən şirkətin illik fəaliyyəti haqqında hərtərəfli yekun hesabatdır. Adətən, 10-K forması illik hesabatdan daha çox, şirkət haqqında təfsilatlı məlumatları əks etdirən sənəd xarakterinə malikdir. Bu formada şirkətin tarixi, təşkilati strukturu, aktivləri, holdinqləri, səhmə görə qazancı, filialları və s. kimi məlumatlar əks olunur. 10-K forması büdcə ili başa çatdıqdan sonra 60 gün (əvvəl 90 gün olmuşdur) müddətində təqdim edilməlidir.

8K Ultra HD — eni təxminən 8000 piksel olan şəkil və ya displey çözümlülüyü. 8K UHD (7680 × 4320) Rec 2020 (UHDTV) standartında müəyyən edilmiş ən yüksək çözümlülükdür. "8K" termini ümumidir və üfüqi piksel sayı təxminən 8000 olan hər hansı çözümlülüyə aiddir. Bir neçə fərqli 8K çözümlülük müxtəlif təşkilatlar tərəfindən standartlaşdırılıb. 8K çözümlülük 4K-nın davamçısıdır. Televiziya istehsalçıları 2017-ci ilə qədər 4K-nı yeni standarta çevirməyə çalışdılar. CES 2019-da ilk 8K televizorları təqdim edildi. 8K-ya hazır cihazların 2023-cü ilə qədər ildə 11 milyon ədəd qlobal satışla UHD televizorlarının yalnız 3%-ni təşkil edəcəyi proqnozlaşdırılmışdı (Strategy Analytics-in 2018-ci il proqnozu). Bununla belə, televizor istehsalçıları optimist olaraq qalırlar, çünki 4K bazarı gözlənildiyindən daha sürətli böyüyüb, faktiki satışlar 2016-cı ildə proqnozları təxminən altı dəfə üstələyib. 2013-cü ildə bir ötürmə şəbəkəsinin HDTV çözümlülüyü internet sürəti ilə məhdudlaşdı və yüksək məlumat sürətini ötürmək üçün peyk yayımlarına əsaslanırdı.

Bekus-Naur forması (BNF; ing. Backus-Naur form) – formal dillərin sintaksisini təsvir etmək üçün metadil; Con U.Bekus (John W.Backus) və Piter Naur (Peter Naur) tərəfindən ALGOL dilinin təsvirində təklif olunub. Aşağıdakı dilin <ədəd> elementinin tərifi verilib: <ədəd> ::= <işarəsiz ədəd> | <işarə> <işarəsiz ədəd> <işarəsiz ədəd> :: = <rəqəm> | <rəqəm> <işarəsiz ədəd> <rəqəm> :: = 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 <işarə> ::= + | – Bu misalda <rəqəm> və <işarə> terminal adlandırılan aktual simvollar terminləri ilə təyin edilir; “|” simvolu alternativ variantı göstərir, yəni <işarə> ya “+”, ya da “–” qiyməti ala bilər; “::=” simvolu “kimi təyin olunur” anlamını verir. Künc mötərizələrinə alınmış adlara (məsələn, <işarə>) metadəyişənlər (METAVARIABLES) deyilir. Metadəyişən terminal simvollar və başqa metadəyişənlər, o cümlədən zərurət olduqda özü vasitəsilə təyin edilir (<işarəsiz ədəd>də olduğu kimi). == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.