Lüğətlərdə axtarış.

Axtarışın nəticələri

  • DƏ:T

    (Oğuz) pusqu

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.
  • ДЕТЬ

    сов. dan. 1. qoymaq, etmək, eləmək; куда ты дел мою ручку? qələmimi hara qoymusan? (nə eləmisən?); куда деть эти вещи? bu şeyləri hara qoyum?; 2. xərc

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • деть

    дену, денешь; день; св. см. тж. девать кого-что с нареч.: куда, некуда и т.п. разг. 1) Положить, запрятать так, что не найти. Куда-то дела одну страни

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • ДЕТЬ

    ...вутIун (вутI авун); куда ты дел мою книгу? вуна зи ктаб вутIна?; он не знает, куда деть свои силы адаз вичин къуватар вутI ийидатIа чизвач. 2. серф

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • дет...

    первая часть сложных слов. вносит зн. сл.: детский. Деткомиссия, детплощадка, детсад.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • ДЕТЬ

    1. Qoymaq, etmək, eləmək; 2. Xərcləmək, sərf etmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • деть некуда

    Не приспособить, не использовать.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • не знать, куда глаза деть

    О чувстве стыда, смущения.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • DƏM-DƏM

    f. 1) dəqiqəbədəqiqə, anbaan; 2) xoşnəfəs, nəfəsi təsirli olan

    Tam oxu »
    Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti
  • DƏST-DƏST

    комплект какой-нибудь одежды

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • DƏST-DƏST

    нареч. комплектами, наборами. Dəst-dəst yığmaq складывать комплектами, наборами

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • dən-dən

    dən-dən

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • DƏST-DƏST

    ...Dəstlərlə, çoxluçoxlu, yığın-yığın, topa-topa, qucaq-qucaq. Dəst-dəst qab-qacaq. Dəst-dəst kağız. – Xan həmişə Mirzə üçün ən qiymətli tirmə şal və ip

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • DƏN-DƏN

    нареч. 1. ттвар-ттвар (ттварар тек-тек акъвазнавай, сад-садак акахь тавунвай, сад-садал алкӀун тавунвай); 2. стӀал-стӀал, курум-курум.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • dəst-dəst

    къат-къат (мес. пекер); гзаф-гзаф, къужах-къужах, хара-хара (мес. къаб-къажах).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • DƏN-DƏN

    ...duran, bir-birinə qarışmayan (yapışmayan). Plovun düyüsü dən-dən idi. Ə.Vəliyev. 2. Damcı-damcı, gilə-gilə. Şollar suyu çiçək kimi dən-dən olub hovuz

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • dəst-dəst

    dəst-dəst

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • DƏN-DƏN

    1. зернистый; 2. крупинками;

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • DƏN-DƏN

    I прил. зернистый (состоящий из частиц, подобных зёрнам) II нареч. с крупинками

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • DƏF₁

    is. [fars.] Xanəndə və dəfçalanların barmaqla çaldıqları, bir üzünə dəridən sələ çəkilmiş sağanaqdan ibarət çalğı aləti; qaval. Dəf çalmaq (vurmaq). Z

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • DƏST₂

    is. [fars.] klas. Əl. İndi ki almısan iynə dəstinə; Bu şan-şan bağrımı gözə, dur, gözə! Ə.Nəbati. Qışda dağlar ağ geyinər, yaz qara; Sağ dəstinlə ağ k

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • DƏC

    is. məh. 1. Bir yerə yığılmış arpa, buğda və s.-yə əl toxunmasın deyə, onu nişanlamaq üçün taxtadan və s.-dən qayrılan iri möhür (nişan). Xırmana qayı

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • DƏF₂

    [ər.] 1. Özündən uzaqlaşdırma, sovuşdurma, rədd etmə. [Vəli:] Bizim borcumuz bunları dəf üçün hər yolla çalışmaqdır. Ə.Haqverdiyev. □ Dəf etmək (eləmə

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • DƏF₃

    is. məh. Xəmiri üstünə qoyub təndirə yapmaq üçün işlədilən alət.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • DƏM

    ...Ağaclar tərpədəndə baş çəməndə; Söyüd söylər o dəmdə: – Mən də, mən də. (Ata. sözü). Cütçü baba böylə deyib qeyznak; Eylədi ol qırğını ol dəm həlak.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • DƏM₂

    ...qəm. (Ata. sözü). Qüssəyə gəl, qəmə gəl; Kef istəsən, dəmə gəl; Dərd bilən özü gələr; Bilməyənə demə, gəl. (Bayatı). □ Dəm almaq (çəkmək) – nəşələnmə

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • DƏM₃

    ...vermək, səs-səsə vermək. Mərsiyəxanlar verəcək dəm-dəmə; Sən hələ bildiklərini qoy nəmə! Ə.Nəzmi.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • DƏN

    ...toyuq-cücələrə səpirdi. Ə.Məmmədxanlı. 4. məc. Saç və saqqalda tək-tək ağ tük. Kiçik bir zeh açdı saçlarına dən; Başda çiçək açar insan hünəri. S.Vur

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • DƏST

    ...edəcək paltar komplekti. [Mirzə Dadaş:] Arvad, dur ayağa, gör nə gətirmişəm. İki dəst paltar sənin üçün, iki dəst libas özüm üçün. N.Vəzirov. 2. Müəy

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • DƏŞT

    ...biyaban. Əqlü-huşum gedib bir Leylivəşdə; Məcnunişeyda tək düşmüşəm dəştə. Q.Zakir.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • DUET

    [ital.] mus. Hər biri müstəqil olmaq üzrə ikilikdə oxunan və ya çalınan musiqi əsəri. Leyli ilə Məcnunun dueti. – İştirak edənlərin sayından asılı ola

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • DƏB

    1. мода; 2. обычай, обряд, нравы;

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • DƏC

    полный до краев, переполненный

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • DƏF

    1. барабан; 2. бубен; 3. устранение, отражение, отпор натиску, наступлению, атаке;

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • DƏM

    1. чад, угар; 2. заварка чая; 3. момент, мгновение;

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • DƏN

    1. зерно; 2. корм для птиц;

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • DƏST

    1. пара (об одежде); 2. комплект; 3. сервиз; 4. гарнитур, набор;

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ДАТЬ

    1. Vermək; 2. Vurmaq, çəkmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ДЕНЬ

    1. Gün; 2. Gündüz

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • DƏB

    is. [ər.] Xalq arasında yayılmış adət, ənənə. Köhnə dəbdə layla demək köhnəlib artıq; Bəs neyləyək? M.Araz. Bilirəm, əziz tutub babaların dəbini. Unut

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • биш

    (дет.) - мясо.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • бяъ

    (дет.) - бяка.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • буф

    (дет.) - хлеб.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • уб

    (дет.) - см. убагь.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • пӀа

    (дет.) - 1. каша. 2. суп.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ДЕВАТЬ

    несов., см. деть.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • убагь

    (дет.) - двор; улица : убагьдиз ша (дет.) - пошли гулять, идём на двор.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ДЕВАТЬ

    сов. и несов. bax деть.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • девать

    см. деть; -аю, -аешь; нсв.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • MƏT-MƏT

    (Ağdaş) bax mətə-mətə. – Ay uşax, gəlün mət-mət oynuyax

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.
  • ADƏT

    is. [ər.] 1. Hər hansı bir xalqın həyatında qədimdən bəri qəbul edilmiş və kök salmış ənənə, rəsm. Rayonlarda xurafat və köhnə adət təsirlərindən qurt

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • MƏT

    густая масса, гуща, сгусток

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • GET

    is. Qədim Frakiyada tayfa

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • LƏT

    [fars.] dan. 1. sif. Ət kimi, süst, key, hərəkətə qadir olmayan, ölgün. Lət adam. Lət kimi olmaq. 2. is. Heyvanların inkişaf etməsinə mane olan qarın

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • LƏT

    1. брюзглый; 2. лимфатический, безжизненный, вялый;

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ÇET

    четверть, четвертая часть

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • MƏT

    ...Qaynadılıb suyu çəkilmiş qatı şirə. Meyvə məti. 2. Doşab, mürəbbə və s. bişirilən zaman əmələ bələn köpüyə oxşar şirə. Doşabın mətini yığmaq.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • ADƏT

    1. привычка, навык, повадка, замашка; 2. обычай, обыкновение; 3. обряд, тадиция, нрав;

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • NƏT

    is. [ər.] Məhəmməd peyğəmbərin şəninə deyilmiş mədhiyyə.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • QƏT

    [ər.] : qət etmək – 1) kəsmək. Qət eylə aşinalığım ondan ki, qeyridir. Füzuli; 2) həll etmək, ayırd etmək, qurtarmaq. Mübahisəni qət etmək. – İki saat

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • ДАТЬ

    см. давать. ♦ ни дать, ни взять см. взять; дать знать хабар гун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ДУТЬ

    1. Üfürmək; 2. Əsmək, 3. Gəlmək; 4. Köpdürmək; 5. Döymək, vurmaq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ДЕСТЬ

    ж десте (чарар; виликди 24 табагъ жедай, гила 50 табагъ жеда).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ДЕД

    чIехи буба

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ДЕНЬ

    м югъ. ♦ день денской югъди, йкъуз кьиляй-кьилиз; день ото дня йкъалай йкъуз, югъ къандавай; изо дня в день гьар йкъуз, датIана, гьамиша; со д

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ДЕТИ

    мн. аялар; веледар; эвледар

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ДУТЬ

    ...гваз эгечIун (акъваз тийиз са къатда са кар авун). ♦ в ус не дует адан гьич япал алукьна къудгъунзавач, япай чIар акъудай хьизни авач, гьич фикирн

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ДУЭТ

    дуэт (кьведа санал ядай гьава ва я лугьудай мани).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • DEŞT

    deşt eləməx’: (Cəbrayıl) öhdəsindən gəlmək. – Sənsən ki, o işnən deşt eliyirsən

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.
  • DƏF

    I (Şuşa) təndirə lavaş yapmaq üçün işlədilən alət II (Kəlbəcər) koma. – Almaların hamısı Taharın dəfinə yığıldı

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.
  • DA:ƏT

    (Meğri) iri, böyük, uca

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.
  • баабагь

    (дет.) - бай-бай : баабагь авун - спать; баабагь жедани? - будешь спать?

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • дуду

    1. (дет.) цыпка (вообще птица, главным образом, домашняя). 2. (межд.) цып-цып; см. дуьдуь.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • иси хьун

    (дет.) 1. болеть. 2. пораниться : дидедин тӀуб иси хьанва - а) палец матери болит; б) палец матери поранен.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • разодетый

    -ая, -ое; -дет, -а, -о., разг. Очень, слишком нарядно одетый. Р-ая дамочка. Р-ая финтифлюшка.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • полуодетый

    -ая, -ое; -дет, -а, -о. Не вполне, не совсем одетый. Полуодетый ребёнок. Полуодетый лес. Вскочил с постели полуодетый.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • подевать

    -аю, -аешь; св. кого-что с нареч. куда разг. = деть Куда подевал платок? Не знал, куда подевать свободное время.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • зизи

    Ӏ (дзидзи) (сущ.: -ди, -да, -яр; дет.) - детская побрякушка (чаще сияющая, сверкающая). ӀӀ (дзидзи) (прил.) - сияющий, сверкающий, блестящий (дающий б

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • полураздетый

    -ая, -ое; -дет, -а, -о. Почти раздетый, не совсем раздетый. Полураздетый ребёнок. Выбежать полураздетым на улицу. П-ая машина (разг.; у которой сняли,

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • чуьнуьх-муьнуьх

    (-ди, -да; -ар, -ри, -ра) (сущ.; дет.) - пряталки, прятки (детская игра, в которой один ищет остальных спрятавшихся участников игры) : чуьнуьх-муьнуьх

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • задевать

    ...разг. Запрятать, засунуть, положить куда-л. так, что трудно найти; деть. Опять куда-то очки задевал. Куда задевали мою шляпу? II см. задеть; -аю, -ае

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • переодеть

    -одену, -оденешь; переодетый, -дет, -а, -о; св. см. тж. переодевать, переодеваться, переодевание а) кого-что Одеть в другую одежду. Переодеть сына в н

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • неодетый

    -ая, -ое; -дет, -а, -о. 1) а) Не имеющий на себе одежды, покрова; голый. Неодетый ребёнок. Выскочить неодетым. Н-ая роща (без листьев, цветов). б) отт

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • раздетый

    -ая, -ое; -дет, -а, -о. 1) Без верхнего платья или совсем без одежды. Лечь спать раздетым. Р-ые деревья (с опавшими листьями). Р-ая земля (без растите

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • раздеть

    -дену, -денешь; раздень; раздетый; -дет, -а, -о; св. см. тж. раздевать, раздеваться, раздевание, раздевальный кого 1) Снять с кого-л. какую-л. одежду.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • некуда

    ...быть). Лучше некуда. (разг.; о ком-, чём-л. очень хорошем). • - деть некуда - плюнуть некуда

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • куда

    ...не гонял - куда это годится - хоть куда - не знать, куда глаза деть - не знать, куда деться

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • ГЛАЗ

    ...своим глазам bax верить; не знать, куда глаза деть bax деть; не сводить глаз bax сводить; не спускать глаз bax спускать; не успеть глазом мигнуть bax

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • знать

    ...чувстве стыда, сильного смущения от чего-л.). Не знать, куда руки деть (о чувстве сильного смущения). Не знать, куда себя деть (не иметь понятия, чем

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • DETALLAŞDIRILMA

    “Detallaşdırılmaq”dan f.is

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • DETALLAŞDIRILMAQ

    məch. Bütün cəhətləri və təfərrüatı nəzərə alınmaq; dəqiqləşdirilmək

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • DETALLAŞDIRMA

    “Detallaşdırmaq”dan f.is. …Əsərlərin yazılışında detallaşdırma cəhətinə xüsusi diqqət yetirilir. Ə.Bədəlbəyli

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • DETALLAŞDIRMAQ

    f. Bütün cəhətlərini və təfərrüatını nəzərə almaq; dəqiqləşdirmək. Planı detallaşdırmaq

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • DETEKTİ́V

    [ing. əsli lat.] Casusların macəralarını təsvir edən əsər. Detektiv roman

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • DETÉKTOR

    is. [lat.] rad. Yüksək tezlikli titrəyişləri qulaqla qavranıla bilən alçaq tezlikli titrəyişlərə çevirən cihaz

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • DETERMİNİ́ST

    [lat.] fəls. Determinizm tərəfdarı

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • DETERMİNİ́ZM

    [lat.] fəls. Cəmiyyət və təbiətdə baş verən bütün hadisələrin ümumi obyektiv qanunlardan və səbəbiyyət əlaqəsindən asılı olduğu haqqında elmi anlayış

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • ДЕТАЛИЗАЦИЯ

    detallaşdırma, detallaşdırılma, təfsilatı göstərilmə

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • DETAL

    is. [fr.] 1. Ən xırda təfərrüat. 2. tex. Maşın və mexanizmin irili-xırdalı hissələri. Ağ hamar detal iti bıçaq altında fırlanır… H

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • рука

    ...чистосердечно). С рук сбыть кого-, что-л. (отделаться). Не знать куда руки деть (о состоянии волнения, смущения и т.п.). Дело горит в чьи-л. руках (с

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • CAN

    ...за что; canını qoymağa yer axtarmaq не знать куда себя девать, деть; (zorla) canını qurtarmaq: 1. еле унести ноги; 2. еле остаться в живых; canını qu

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
OBASTAN VİKİ
Adət
Adət-ənənə, adət və ya ənənə — bir cəmiyyət və ya qrup içərisində müəyyən keçmişə sahib olan, simvolik və ya xüsusi bir əhəmiyyət kəsb edən nəsildən nəsilə ötürülərək mədəni vərdişlər, məlumat, davranış və inanc toplusudur. == Adət-ənənə anlayışının məzmunu == Adət və ənənələr bəşəriyyətin təkamül prosesini özündə əks etdirir, bütün dövrlərdə cəmiyyətin sosial-mənəvi və mədəni tərəqqisinin göstəricilərindən biri kimi çıxış edir, Bir çox elmi ədəbiyyatlardan məlumdur ki, adət və ənənələrin təkamülü insan cəmiyyətinin üst poleolit dövründən başlamış, həyat tərzi, sosial qurumlar dəyişdikcə onlar da inkişaf etmiş, modernləşərək zənginləşmişdir. Keçmişdə yaranaraq bir nəsildən digər nəslə ötürülərək indiki dövrümüzə qədər gəlib çıxmışdır. Hər bir xalqın keçmişi, tarixi, psixologiyası, milli-mənəvi dəyərləri adətlərdə əksini tapır, onlar bizim üçün keçmişlə bağlı böyük bir informasiya mənbəyidir, burada insanların baxışlarını, zövqünü, həyat tərzini, əxlaqını, düşüncə tərzini, yaradıcılıq qabiliyyətini və.s görmək olar. Ənənə - özünəməxsus xalq yaddaşıdır. Bizim bütün həyatımız müəyyən qaydalar, nümunələr əsasında qurulur. Ənənə anlayışına ictimai elmlərin fərqli alt intizamlarının yanaşmaları ilə ənənəvi cəmiyyətlərin yüklədikləri mənalar arasında həm bənzərliklər həm də fərqliliklər mövcuddur. İctimai elmlər ənənəyə cəmiyyətlərin yaşadıqları coğrafiya, iqlim və s. kimi xarici şərtlərə uyğunlaşma təmin etmək məqsədiylə törədilmiş, bəşəri qaynaqlı "inşa"lar, "icad"lar olaraq baxarkən ənənəvi cəmiyyətlər öz ənənələrinin qaynağını mif, əfsanə, atalar, qəhrəmanlar və tanrı kimi müqəddəsdə görürlər. İctimai elmlərdə daha fenomenolojik bir yanaşma ilə ənənələri tam funksional xüsusiyyətləri istiqamətiylə görüb mənşələrini bu funksiyaya bağlayan şərhlərin yanında ənənələri müəyyən bir məna bütünlüyünü əks etdirən fenomenlər olaraq qiymətləndirən yazarlar da vardır.
BƏT
Beynəlxalq Əmək Təşkilatı — Əmək münasibətlərini tənzim edən BMT-nin ixtisaslaşmış qurumlarından biri. Beynəlxalq Əmək Təşkilatı (BƏT) 1919-cu ildə, I Dünya Müharibəsindən sonra, Versal müqaviləsi əsasında yaradılmışdır. 1919-cu ilin yanvar-aprel aylarında Dünya konfransının Əmək Komissiyasının Parisdə və Versalda keçirilən I yığıncağında BƏT-in Konstitusiyası qəbul edilmişdir. Komissiyanın tərkibi doqquz dövlətin, Belçika, Kuba, Çexoslovakiya, Fransa, İtaliya, Yaponiya, Polşa, Birləşmiş Krallığın və ABŞ-nin nümayəndələrindən ibarət idi və komissiyaya Amerika Əmək Federasiyasının rəhbəri Samuel Gompers başçılıq edirdi. Komissiyanın tərkibində həm hökumətlərin, həm işəgötürənlərin, həm də işçilərin nümayəndələri iştirak etmişdilər. 1919-cu ilin oktyabr ayında Vaşinqtonda keçirilən I Beynəlxalq Əmək Konfransında BƏT-in altı Konvensiyası qəbul olunmuşdur. Bu konvensiyalar əsasən istehsalatda iş saatlarının normalarını, işsizlərin, anaların sosial müdafiəsini, qadınların, yeniyetmələrin gecə işlərini və həmçinin yeniyetmələrin minimal yaş həddini özündə əks etdirmişdir. 1920-ci ildən Cenevrədə yerləşən BƏT-in Beynəlxalq Əmək Bürosunun I direktoru, fransalı Albert Tomasın rəhbərliyi ilə 2 il ərzində 16 Beynəlxalq Əmək Konvensiyası və 18 Tövsiyə qəbul edilmişdir. 1926-cı ildə təşkilatın nəzdində ekspertlər komitəsi yaradılmış və indiyə qədər fəaliyyət göstərən bu komitənin tərkibini müstəqil hüquqşünaslar təşkil edir. 1939-cu ildə II Dünya Müharibəsinin qaçılmaz olduğu vaxtda amerikalı Con Vinant BƏT-in rəhbərliyinə gəlir.
DDT
DLT
DLT — Psixokimyəvi zəhərli maddə. Dimetilamid lizergin turşusu rəngsiz, dadsız və iysiz kristal maddədir. Suda yaxşı həll olur. == Toksiki xassələri == DLT kiçik dozalarda həzm sisteminə, aerozolları ilə nəfəs aldıqda, dəri və yara vasitəsilə qana keçdikdə insan psixikasına təsir göstərir. DLT ilə zəhərlənməni 3 fazaya ayırırlar: başlanğıc, psixoz, sonuncu. Başlanğıc faza hər şeydən əvvəl subyektiv hissiyyatlarla başlayır. İnsan orqanizminə DLT daxil olduqdan 15–20 dəq. sonra yorğunluq, həyəcan, baş gicəllənməsi, baş ağrısı, ürək nahiyəsində xoşagəlməz ağrılar, əllərin soyuması və titrəməsi əlamətləri baş verir. Eyni vaxtda dərinin qızarması, yaxud solğunlaşması, istilik yaxud soyuqluq hissləri, tərləmə, güclü selik axması və ürəkbulanma əlamətləri müşahidə olunur. Göz bəbəkləri genişlənir, nəbz sürətlənir, tənəffüs isə zəifləyir.
DNT
Dezoksiribonuklein turşusu (DNT) — canlı orqanizmin formalaşması və həyati proseslərini davam etdirə bilməsi üçün irsi informasiyanın saxlanıldığı, nəsildən-nəslə ötürülən biopolimerdir. Bütün orqanizmlər, bəzi viruslar da daxil olmaq üzrə DNT-yə sahibdir. DNT heyvan vəya bitki kimi eukariot hüceyrələrdə nüvədə yerləşir. Buradaki DNT hüceyrənin bəzi mərhələlərində xromosom şəklində yüksək dərəcədə sıxışdırılır. Eukariotlarda DNT, həmçinin, mitoxondri və ya plastid kimi bəzi orqanellərdə də var. Bakteriya vəya arxey kimi prokariot orqanizmlərdə isə, DNT nüvəvari ərazidə hüceyrə membranına tutunmuş haldadır. Bu orqanizmlərdə plazmid deyilən, avtonom bölünə bilən kiçik və adətən dairəvi DNT molekulları da mövcuddur. Bundan başqa bəzi viruslar genetik material olaraq təkzəncirli və ya ikizəncirli DNT molekuluna sahibdir. == Quruluş == DNT molekulunun əsas rolu hüceyrədə uzunmüddətli informasiyanın saxlanılmasıdır. DNT ən önəmlisi gen olan bir sıra vahidlərə bölünür.
Dəb
Dəb (fr. mode, lat. modus – ölçü, obraz, tərz) — həyatın və ya mədəniyyətin müəyyən sahəsində qəbulolunmuş tərzin müvəqqəti hökmranlığıdır. Dəb anlayışı əksər hallarda tez keçiciliklə əvəz olunur. Müəyyən bir müddət ərzində cəmiyyətdə məşhur üslub və ya geyim, fikir, davranış, etiket, həyat tərzi, incəsənət, ədəbiyyat, mətbəx, memarlıq, əyləncə növü, və s. göstərə bilər. Moda anlayışı həmçinin cari dövrə aid insan bədən növünü də əks etdirir (məsələn, qədimdə dolu bədən formaları daha gözəl hesab olunurdu, XXI əsrin əvvəllərində isə incə bədənli insanlar gözəl sayılırdı). Müasir dünyada dəbi izləyən xüsusi ixtisaslaşmış jurnallar da mövcuddur. Nəhəng moda evləri bunlardır: Chanel, Christian Dior, Dolce&Gabbana, Armani, Lacoste, Prada, Gucci, Calvin Klein, Hugo Boss və s. == Dəb tarixi == 11–14 may 2015-ci il tarixində Bakıda, Azərbaycanda ilk yüksək moda həftəsi keçirilmişdir.
Dəf
Dəf - zərb aləti. == Tarixçə == Orta əsr musiqi məclislərini dəfsiz təsəvvür etmək mümkün deyildi. Xaqani Şirvani dəf barədə belə yazır: == Quruluşu == Miniatür sənət əsərlərində təsvir edilmiş saray musiqi məclislərində çəng-ney-dəf, bərbət-çəng-ney-dəf, ney-tənbur-dəf kimi alət qruplarında dəfin xüsusi yeri olmuşdur. Sağanağına dörd yerdən hər birində bir cüt mis camlar bərkidilir ki, bu da idiomembranlı alətin səs tembrini təmin edir. Sağanağı qoz, üzü isə balıq dərisindən hazırlanır. Dəfin diametri 250–260 mm, sağanağının qalınlığı 45–50 mm-dir.
Dər
Dər yaşayış yeri — Ordubad rayonunun Azadkənd kəndi yaxınlığında orta əsrlərə aid yaşayış yeri. 1968-ci ildə qeydə alınmışdır. Geniş bir ərazini əhatə edən yaşayış yeri güclü dağıntıya məruz qalmışdır. Burada rast gəlinən yanmış tikinti, xüsusilə kərpic qalıqları vaxtilə binaların olduğunu göstərir. Yerüstü materiallar çəhrayı rəngli sadə və şirli qab qırıqlarından ibarətdir. Mədəni təbəqə saxsı qab qırıqlarından,kərpic qarışıq gil laylarından ibarətdir. Çiy kərpicdən, daş qarışıq torpaqla hörülmüş tikinti qalıqları saxlanmışdır. Tapıntıların əksəriyyəti şirli və şirsiz qab (küpə, kasa, nimçə, badya, qapaq və s.) qırıqlarından ibarətdir. Ərazisindəki qəbiristanlıqda orta əsrlərə aid qəbirüstü daş qoç heykəllər olmuşdur. Abidə 16-18-ci əsrlərə aid edilir.
Nət
Nət - qəsidənin bir növü. Peyğəmbərin tərifinə, vəsfinə yönəlmiş qəsidə nət adlanır. Orta əsrlərdə yazılan bədii əsərlər adətən minacatla başlayırdı. Minacatdan sonra peyğəmbərin qüdrəti və qüdsiyyətindən söhbət açır, onu tərifləyirdi. Belə qəsidələrə nət deyilir. Nət məsnəvi şəklində yazılır.
İƏT
İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı
Det-metal
Det metal (ing. Death metal) — Qərbdə kommunizmə qarşı formalaşan hirsli təzyiq dövründə bu musiqi, nihilist bir ideya, ya da inanca qarşı bir təzyiq idi. Gitaraların tonlarındakı sərtlik, nifrət, yüksək tonlarda düzəldilmiş musiqi sistemləri və vəhşi vokallar. Hamısı bu qarşıdurmanın "inasanlığın siyasi əməllərə alət edilməsi, müharibələrin məqsədləri və s.."-yə bir simvoldur. Death metal illərdir tərəfindən hər hansı bir ad verilmədən bəzi qruplar tərəfindan icra edilirdi. Speed Metal dövründə Destruction, Thrash Metal dövründə Cryptic Slaughter və hərdən hardcore qrupu The Exploited, bu tərzi ilk vaxtlarda bu tərzdən bacarıqla istifadə edən qruplardandır. Ornegin, the Exploitedin işlətdiyi gitara rifləri bu günün Death Metalda tez-tez istifadə edilən riflərdəndir. (xüsusilə "Lets Have A War" albomu). Bir çox qrup musiqilərini, inkişaf etmiş gitara rifləri, sürətli gitara soloları və bəzi ritmlərlə bəzəyirdilər. Yeni yaranmış bu tərzin adı "Death metal" idi.
Det metal
Det metal (ing. Death metal) — Qərbdə kommunizmə qarşı formalaşan hirsli təzyiq dövründə bu musiqi, nihilist bir ideya, ya da inanca qarşı bir təzyiq idi. Gitaraların tonlarındakı sərtlik, nifrət, yüksək tonlarda düzəldilmiş musiqi sistemləri və vəhşi vokallar. Hamısı bu qarşıdurmanın "inasanlığın siyasi əməllərə alət edilməsi, müharibələrin məqsədləri və s.."-yə bir simvoldur. Death metal illərdir tərəfindən hər hansı bir ad verilmədən bəzi qruplar tərəfindan icra edilirdi. Speed Metal dövründə Destruction, Thrash Metal dövründə Cryptic Slaughter və hərdən hardcore qrupu The Exploited, bu tərzi ilk vaxtlarda bu tərzdən bacarıqla istifadə edən qruplardandır. Ornegin, the Exploitedin işlətdiyi gitara rifləri bu günün Death Metalda tez-tez istifadə edilən riflərdəndir. (xüsusilə "Lets Have A War" albomu). Bir çox qrup musiqilərini, inkişaf etmiş gitara rifləri, sürətli gitara soloları və bəzi ritmlərlə bəzəyirdilər. Yeni yaranmış bu tərzin adı "Death metal" idi.
3 (adət)
Üç — dəfn mərasimi. == Üç mərasimi haqqında == "Üç" adicə rəqəm olsa da, yas mərasimi ifadəçisi kimi maddiləşərək, ad göstəricisinə çevrilmiş, saylа omonimik mövqe qazanmışdır. "Üç" yas mərasimi kimi Zərdüşt ənənələri ilə bağlı bir məfhumun ifadəçisidir. "Avesta"da qeyd edildiyinə görə mərhumun ruhunun himayəsizlikdən xilas olub, Günəşin himayəsinə keçdiyi günü ifadə etmişdir. Uzun əsrlərin islam təsiri bu adəti də özünə çulğaşdıraraq, matəm günlərinin qeyd olunan əlamətdar və ağır günləri sırаsınа daxil etmişdir. "Yeddi", "cümə axşamı", "cümə" və "qırx" günlərində olduğu kimi, "üç" mərasimində də ölünün ruhu öz evinə baş çəkir, doğmalarının qəlbinə yaxın olur. Bu zaman ruhu ovundurmaq naminə ehsan verir, "Yasin" oxutdurur, dualar edir və namaz qılırlar.
40 (adət)
"Qırx" – dəfnin qırxıncı günü. == Adət haqında == İnsanın dünyaya gəlişindən, çağanın ana bətnindən ayrıldığı gündən qırx gün keçənə qədər həm ananın, həm də körpənin orqanizmində bir-birindən ayrılmadan yaranan zədələnmələrin bərpası prosesi gedir. Bu qırx gündə həm ana, həm də çağa qırxlı olur. Onların kənar təmaslardan qorunması həm ruhi, həm də gigiyenik cəhətdən zəruri hal kəsb edir. Qəribədir ki, insanın dünyadan gedişi də "qırx" rəqəmi ilə bağlı matəm mərasimlərinin bitməsi, başa çatması ilə qeyd olunur. Qırx gün ərzində ölünün cəsədində çürümə getməsi və bu prosesin başa çatması yekunlaşır. Bu müddət ərzində ölü sahibləri də baş vermiş ağır itkiyə sanki alışır, matəm günlərindəki yır-yığışa baş qarışdırmaqla fikrən qəmdən-kədərdən bir qədər uzaqlaşır. Dünyaya gəlişindən qırx gün keçənə qədər dünya ilə qovuşub onun reallıqlarına alışan insanın dünya ilə üzülüşməsi də qırx günə başa çatır. "Olum" və "Ölüm!" – Dünyaya gəlişlə dünyadan gedişin sonuclarına vurulan "qırx" düyün!Ruhşünasların "qırx" əlamətinin ruhla bağlılığı barəsindəki qənaəti belədir ki, qırx gün ərzində ölünün ruhu atmosfer qatından bir qədər yuxarıda durur. Bu müddət ərzində mərhumun ruhu – astral bədən cismani bədəndən uzaqda durmaqla hər şeydən əvvəl özünü bu ayrılmaya alışdırır.
7 (adət)
Yeddi — dəfn mərasimi. == Adət haqqında == Azərbaycanlılar içərisində xüsusi mifik semantikaya malik olan "yeddi" rəqəminə münasibət əcdadlarımızın təfəkkür formalaşdırılması ilə bağlıdır. "Yeddi" türk mənşəli sözdür. "Orxon-Yenisey abidələri"ndə bu söz "yeti" kimi işlənmişdir. (Ida tasta kalmısı kubranıp yeti yuz boltı). "Yeddi" sözünün mifik semantika qazanması tarixi qədim Şumer, Akkad mifik təfəkkürünə bağlanır. Belə ki, qədim akkad və elam yazılarında yeddi şər ruhun varlığından söz açılır. Ruhların "O dünya" deyilən astral aləmlə və ölülərlə bağlı bir anlayış olduğunu nəzərə alsaq, şər ruhların şər hərəkətlərə rəhbərlik edən mifik qüvvələr olaraq qədim dünyanın mənəvi təfəkkür məhsulları sırasında mövqeyi aydın olar. Dünyasını dəyişmiş mərhumların şər ruhlardan qorunması vaxtı və şər ruhların ölü bədənlərə təsir mexanizmi barəsində bir-birindən uzaq ölkələrdə yaşayan müxtəlif xalqların adət-ənənələrində oxşarlıqların mövcudluğundan bəhs edərkən Oljas Süleymenov yazır ki, dəfn mərasimi və onun ünsürləri bir xalqdan digərinə yalnız dinin, yəni şüur formasının vasitəsilə keçir. Belə qənaət hasil olur ki, "yeddi" rəqəminin də "üç" rəqəmi kimi mərhumun ruhunun şər ruhlardan (inkir-minkir) xilas olma vaxtı kimi rəmzi bir mənası olmuşdur.
Adət-ənənə
Adət-ənənə, adət və ya ənənə — bir cəmiyyət və ya qrup içərisində müəyyən keçmişə sahib olan, simvolik və ya xüsusi bir əhəmiyyət kəsb edən nəsildən nəsilə ötürülərək mədəni vərdişlər, məlumat, davranış və inanc toplusudur. == Adət-ənənə anlayışının məzmunu == Adət və ənənələr bəşəriyyətin təkamül prosesini özündə əks etdirir, bütün dövrlərdə cəmiyyətin sosial-mənəvi və mədəni tərəqqisinin göstəricilərindən biri kimi çıxış edir, Bir çox elmi ədəbiyyatlardan məlumdur ki, adət və ənənələrin təkamülü insan cəmiyyətinin üst poleolit dövründən başlamış, həyat tərzi, sosial qurumlar dəyişdikcə onlar da inkişaf etmiş, modernləşərək zənginləşmişdir. Keçmişdə yaranaraq bir nəsildən digər nəslə ötürülərək indiki dövrümüzə qədər gəlib çıxmışdır. Hər bir xalqın keçmişi, tarixi, psixologiyası, milli-mənəvi dəyərləri adətlərdə əksini tapır, onlar bizim üçün keçmişlə bağlı böyük bir informasiya mənbəyidir, burada insanların baxışlarını, zövqünü, həyat tərzini, əxlaqını, düşüncə tərzini, yaradıcılıq qabiliyyətini və.s görmək olar. Ənənə - özünəməxsus xalq yaddaşıdır. Bizim bütün həyatımız müəyyən qaydalar, nümunələr əsasında qurulur. Ənənə anlayışına ictimai elmlərin fərqli alt intizamlarının yanaşmaları ilə ənənəvi cəmiyyətlərin yüklədikləri mənalar arasında həm bənzərliklər həm də fərqliliklər mövcuddur. İctimai elmlər ənənəyə cəmiyyətlərin yaşadıqları coğrafiya, iqlim və s. kimi xarici şərtlərə uyğunlaşma təmin etmək məqsədiylə törədilmiş, bəşəri qaynaqlı "inşa"lar, "icad"lar olaraq baxarkən ənənəvi cəmiyyətlər öz ənənələrinin qaynağını mif, əfsanə, atalar, qəhrəmanlar və tanrı kimi müqəddəsdə görürlər. İctimai elmlərdə daha fenomenolojik bir yanaşma ilə ənənələri tam funksional xüsusiyyətləri istiqamətiylə görüb mənşələrini bu funksiyaya bağlayan şərhlərin yanında ənənələri müəyyən bir məna bütünlüyünü əks etdirən fenomenlər olaraq qiymətləndirən yazarlar da vardır.
Adət hüququ
Adət hüququ – hüququn ən ilkin formasıdır. Dövlət və hüququn qarşılıqlı əlaqəsidir. İctimai mühitdə kortəbii surətdə yaranan və uzun müddət ərzində vərdiş halına keçən, dövlət tərəfindən bəyənilən və sanksiyalaşdırılan normaların məcmusu. Hakim təbəqənin mənafelərini ifadə edən adətlərin əsasında yaradılmışdır. == Ümumi məlumat == Dünyəvi və tarixi təcrübə sübut edir ki, ümumi davranış qaydasının ifadə olunmasının başqa formaları da mövcuddur. Bir sıra ölkələrdə hüquq mənbələrinə yalnız normativ aktlar yox, həm də hüquqi adətlər, məhkəmə və hüquq presedentləri daxil edilir. Hüquqi adəti yəni adət hüququnu belə anlamaq lazımdır ki, o, dövlətdən asılı olmayaraq təşəkkül tapmış və cəmiyyət üzvlərinin şüurunda məcburi mahiyyət kəsb etmişdir. O yerdə ki, qanun susur, orada adət hüququnun təsiri başlayır. Məsələn, inqilaba qədərki Rusiyanın tarixinə nəzər salsaq görərik ki, qanunların çatışmaması üzündən hakimlərin adət hüququna müraciət etmək ixtiyarı olmuşdur. Adət hüququ qanuna zidd olmamalıdır.
Azərbaycanda dəb
Azərbaycanda dəb — dövrlər boyu insanları öz təsiri altına almış, insanların dəyişiklik etmək arzusundan yaranan və cəmiyyətin yaşayış tərzinə təsir edərək həyat tərzini hərəkətə gətirən müvəqqəti yenilikdir. == Tarixi == === XIX əsr === XIX əsrin sonu və XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda sənaye istehsalının inkişaf etməsi təkcə həyat tərzini deyil, habelə fabrik üsulu ilə hazıranan geyim materiallarının növü və keyfiyyətinə də əsaslı təsir göstərmişdir. XIX əsrin geyim formaları biçim üsuluna və formalarının kefiyyətinə əsaslı təsir göstərmişdi. XIX əsrin geyim formaları biçim üsuluna və tikiş texnikasına görə, özündən əvvəlki tarixi dövrlərdə təşəkkül tapmış geyim növlərinin məntiqi davamı olsada yeni dövrün tələblərinə məruz qalmışdır. Bu cəhət özünü daha çox şəhər – kübar geyimlərdə və peşə geyimlərində təzahür etdirirdi. Xüsusilə əmək bölgüsünün artması müxtəlif növ peşə geyimlərinin yaranmasını şərtləndirmişdir. Cəmiyyətdə peşə, zümrə fərqlərinin artması onların libasında da özünü göstərirdi. XIX əsrdə Azərbaycan geyimlərində baş verən dəyişikliklərdən biri də hərbi geyimin və və onunla bağlı olan əsləhə növlərinin gərəksizləşməsi, aradan çıxması olmuşdur. Azərbaycanda kapitalizmin sürətli inkişafı ilə əlaqədar olaraq artıq XIX əsrin II yarısından Avropa geyimlərinin xalq arasında yayılması, qadın geyimləri içərisində "don" adlanan geyim (bütöv bədənli qadın donu) növü meydana gelmişdir. Uzun ətək və qısa ətək qadın donlarının üç müxtəlif forması mövcuddur: gövdəli, kəmərçin və büzməli.
DNT kondensasiyası
DNT kondensasiyası — in vitro və ya in vivo şəraitdə DNT molekullarının sıxlaşma prosesi. DNT qablaşdırma mexanizminin təfərrüatları, canlı sistemlərdə gen tənzimlənməsi prosesində işləməsi üçün vacibdir. Kondensasiya olunmuş DNT tez-tez klassik seyreltilmiş məhlul konsepsiyasından proqnozlaşdırıla bilməyən inanılmaz xüsusiyyətlərə malikdir. Beləliklə, in vitro DNT kondensasiyası fizika, biokimya və biologiyadakı bir çox proses üçün nümunə sistemdir. Bundan əlavə, DNT kondensasiyasının tibb və biotexnologiyada bir çox potensial tətbiqi vardır. DNT-nin diametri təxminən 2 nm-dir və genişlənmiş tək bir molekulun uzunluğu orqanizmə görə bir neçə on santimetrə çata bilər. DNT cüt zəncirinin bir çox xüsusiyyəti şəkər-fosfat onurğa sütununun mexaniki xüsusiyyətləri, fosfatlar arasındakı elektrostatik itələmə (DNT ikiqat zəncirin hər 0,17 nm üçün orta hesabla bir elementar mənfi yük daşıyır), üstəlik hər bir fərdi ipin əsasları ilə iplik-iplik qarşılıqlı əlaqələri. DNT ən sərt təbii polimerlərdən biridir, eyni zamanda ən uzun molekullardan biridir. Bu o deməkdir ki, uzun məsafələrdə DNT-yə çevik bir ip, qısa bir miqyasda isə sərt bir çubuq kimi baxıla bilər. Bir bağ hortumu kimi, təsadüfi olaraq paketdən çıxarılan DNT, sifariş verildiyindən daha çox həcm alır.
DNT replikasiyası
DNT replikasiyası (lat. replicatio, hərf. "yenilənmə") — DNT molekulunun çoxalma prosesi. Molekulyar biologiyada DNT replikasiyası, bir orijinal DNT molekulundan iki eyni DNT nüsxəsini çıxarmaq üçün bioloji bir prosesdir. DNT replikasiyası bioloji mirasın ən vacib hissəsi olan bütün canlı orqanizmlərdə baş verir. Bu, zədələnmiş toxumaların böyüməsi və düzəldilməsi zamanı hüceyrələrin bölünməsi üçün vacibdir və eyni zamanda hər yeni hüceyrənin öz DNT nüsxəsini almasını təmin edir. Hüceyrə, DNT təkrarlanmasını zəruri edən bölünmənin fərqli xüsusiyyətinə malikdir . DNT replikasiyası — Orqanizmin əksər hüceyrələrində irsi məlumatların daşıyıcısı dezoksiribonuklein (DNT) turşusudur. Eukariot orqanizmlərdə DNT nüvədə və bəzi orqanoidlərdə – mitoxondri və plastidlərdə olur. Prokariotlarda formalaşmış nüvə olmadığı üçün bu orqanizmlərin DNT-si bilavasitə sitoplazmada yerləşir. DNT, bir-birini tamamlayan iki ipdən ibarət cüt zəncirdən ibarətdir.
DNT təmiri
DNT təmiri — DNT təmiri, bir hüceyrənin genomunu kodlayan DNT molekullarının zədələnməsini müəyyən ederək düzəltdiyi bir müddətdir. İnsan hüceyrələrində həm normal metabolik aktivlik, həm də radiasiya kimi ətraf mühit faktorları DNT zədələnməsinə səbəb ola bilər və nəticədə gündə hüceyrə başına on minlərlə fərdi molekulyar ziyan yaranır. == DNT-nin bərpası == Bu dəyişmələrin çoxu DNT molekulunun struktur zədələnməsinə səbəb olur və hüceyrənin təsirlənmiş DNT kodlarının yazdığı geni köçürmə qabiliyyətini dəyişdirə və ya ortadan qaldıra bilər. Digər dəyişmələr hüceyrənin genomunda, mitozdan sonra qız hüceyrələrinin sağ qalmasına təsir edən potensial təhlükəli mutasiyalara səbəb olur. Nəticədə, DNT quruluşunun zədələnməsinə cavab verdiyi üçün DNT bərpa prosesi daima aktivdir. Normal təmir prosesləri uğursuz olduqda və hüceyrə apoptozu meydana gəlmədikdə, ikiqat zəncirlər və DNT çapraz əlaqələri daxil olmaqla, düzəldilməz DNT zədələnməsi baş verə bilər. Nəticədə bu, iki vuruşun fərziyyəsinə görə bədxassəli şişlərə və ya xərçəngə səbəb ola bilər. DNT bərpa nisbəti, hüceyrə tipi, hüceyrə yaşı və hüceyrə xaricindəki mühit də daxil olmaqla bir çox amillərdən asılıdır. Çox miqdarda DNT zədələnmiş bir hüceyrə və ya DNT-sinə verdiyi ziyanı təsirli bir şəkildə düzəldə bilməyən bir hüceyrə, mümkün üç vəziyyətdən birinə girə bilər: yaşlanma olaraq bilinən geri dönməz bir yuxu vəziyyəti apoptoz və ya proqramlaşdırılmış hüceyrə ölümü olaraq da bilinən hüceyrə intiharı bədxassəli bir şiş meydana gəlməsinə səbəb ola biləcək tənzimlənməmiş hüceyrə bölgüsü Bir hüceyrənin DNT-ni bərpa etmə qabiliyyəti, genomunun bütövlüyü və bu səbəbdən bu orqanizmin normal işləməsi üçün vacibdir. Başlanğıcda ömrünü təsir edən bir çox genin, DNT zədələrinin düzəldilməsi və qorunmasında iştirak etdiyi ortaya çıxdı.
Dat (hərf)
𐔳 (səslənməsi: /d/; transkripsiyası: D, d) — Alban əlifbasının dördüncü hərfi. Matenadaran MS 7117 əlyazmasında hərfin adı erm. Գատ (Gat) kimi verilmişdir. Tədqiqatçılar Jost Gippert və Wolfgang Schulzenin fikrincə, hərfin əsl adı "dat" olmalıdır, erməni müəllif isə Գ və Դ hərflərini səhv salmışdır. Bunu dəstəkləyən erməni tədqiqatçı Aşot Abramyanın fikrincə bu hərf həm də gürcü əlifbasındakı Ⴃ hərfinin invers edilmiş formasıdır. Alban əlifbasında [d] səsinin qarşılığı kimi işlənilib.
Dəb həftəsi
Dəb həftəsi — ildə iki dəfə keçirilən, təxminən bir həftə boyunca davam edən, dəb dünyasının ən əhəmiyyətli tədbiridir. Bu tədbirlərdə modelyer-dizaynerlər, müxtəlif geyim şirkətləri son kolleksiyalarını moda nümayişlərində alıcılara və KİV-ə nümayiş etdirir. Bu dəb həftələri cari və növbəti kolleksiyaları əhatə edir. Ən mühüm dəb həftələri Nyu-York, London, Milan və Paris kimi dünyanın dəb mərkəzlərində keçirilir. Bu şəhərlər KİV-də "Big Four", yəni "Böyük dördlü" kimi tanınır. Adıçəkilən şəhərlərdən sonra isə siyahını Los-Anceles, San-Paulu, Moskva və Sankt-Peterburq, Tokio, Helsinki, Şanxay, Berlin, Madrid, Sidney, Yeni Dehli, Kopenhagen, Vaşinqton və başqa şəhərlər davam etdirir. == Yaranma tarixi == Dəb həftəsi konsepsiyası ilk dəfə olaraq Parisdə, marketoloqların ideyası ilə qadınların müəyyən ödəniş qarşılığında ictimai yerlərdə müxtəlif brendlərin geyimlərini geyinib göstərməsilə başladı. Bu tədbirlər isə tədricən onların özlərinin sosial hadisələrinə çevrildi. Fransada bu kimi tədbirlərə hələ də "défilés de mode" deyilir, bu birləşmənin tərcüməsi isə "dəb paradları" deməkdir. 1903-cü ildə Nyu-Yorkda "Ehrich Brothers" adlı bir mağaza, orta təbəqədəki qadınları mağazaya cəlb etmək üçün ölkənin ilk moda nümayişini həyata keçirmişdi.
Dəb konstruksiyası
Dəb konstruksiyası — dizaynı, estetikanı və təbii gözəlliyin, geyimdə və aksessuarlarda tətbiq etmək sənətidir . Bu, mədəni və sosial münasibətlərdən təsirlənir və zaman və məkana görə dəyişir. == Dəb konstruksiyası haqqında == Moda dizaynerləri bilərzik və boyunbağı kimi geyim və aksessuarların dizaynında bir çox yollarla işləyirlər. Bir paltarın bazara çıxarılması üçün lazım olan vaxta görə dizaynerlər bəzən istehlakçı zövqündə dəyişiklik gözləməlidirlər. Dizaynerlər moda meylləri ilə bağlı araşdırmalar aparır və izləyiciləri üçün şərh edirlər. Xüsusi dizaynları istehsalçılar tərəfindən istifadə olunur. Bir dizayner rolunun mahiyyəti budur. Bununla birlikdə, bunun içində alış və ticarət yanaşması və məhsulun keyfiyyəti ilə təyin olunan bir dəyişiklik var; məsələn, büdcə pərakəndə satışçıları tendensiyaları şərh etmək üçün ucuz kumaşlardan istifadə edəcək, lakin yüksək səviyyəli pərakəndə satıcılar mövcud olan ən yaxşı parçalardan istifadə olunmasını təmin edəcəklər. Moda dizaynerləri həm funksional, həm də estetik baxımdan xoşagələn paltar dizayn etməyə çalışırlar. Bir paltarın kimin geyinəcəyini və geyəcək vəziyyətləri düşünür və geniş material, rəng, naxış və üslubda işləyirlər.
Dəb paytaxtı
Moda paytaxtı Beynəlxalq moda meyillərinə böyük təsir göstərən və moda məhsullarının dizaynı, istehsalı və pərakəndə satışının, moda həftələri, mükafatlar və ticarət yarmarkaları kimi tədbirlərin hamısının əhəmiyyətli iqtisadi nəticə verdiyi bir şəhərdir. XXI əsrin qlobal "Böyük Dördlük"ü moda paytaxtı sayılan şəhərlər Milan, Paris, London və New Yorkdur. Yorkdur == Moda Kapitalinin Tərifi == Moda paytaxtı geyim və dizaynda liderlik rolunu öz üzərinə götürür. Bundan əlavə, moda paytaxtları ümumiyyətlə geniş bir iş, bədii, əyləncə, mədəni və asudə fəaliyyət qarışığına sahibdirlər və beynəlxalq səviyyədə bənzərsiz və güclü bir şəxsiyyətə sahib olduqları üçün tanınırlar. Bir moda paytaxtı statusunun getdikcə bir şəhərin daxili və beynəlxalq profili ilə əlaqəli olduğu qeyd edildi. Moda paytaxtları, ehtimal ki, dizayn məktəbləri, moda jurnalları və varlı istehlakçıların yerli bazarı ilə daha geniş bir dizayn səhnəsinin bir hissəsidir. XVI əsrdən bəri Paris, dünyanın Moda Paytaxtı kimi qəbul edilir. Hal-hazırda moda paytaxtı termini, moda həftələrini keçirən şəhərləri, xüsusilə Paris, Milan, London, Roma və New Yorku təsvir etmək üçün istifadə olunur , sənayesini nümayiş etdirmək üçün. Digər müxtəlif şəhərlər də diqqətəlayiq moda tədbirlərinə ev sahibliyi edir və qlobal modada nüfuz sahibidirlər. == Tarixi == Tarixən bir neçə şəhər öz növbəsində moda paytaxtı olmuşdur.
Melodik det metal
Melodik det metal ("Melodet" və "MDM" olaraq da adlanır) — det metal janrının melodik xüsusiyyətindən yaranmış musiqi janrı. == Tarixi == Melodik det metal sürətli və ağır "metal" janrıdır. Digər janrlardan fərqli olaraq bu janrın ifası zamanı sərt rifli gitaradan və sərt barabandan istifadə olunur. Bu janrın dünyada ən məşhur nümayəndələri Kalmah, Amon Amarth, Insomnium və In Flames, ən məşhur qrupları isə Skandinaviya yarımadasından olan qruplardır. At The Gates-in (Slaughter of the Soul), In Flames-in (The Jester Race) və Dark Tranquillity-nin (The Gallery) albomları melodik det metalın ən önəmli və böyük albomlarından hesab edilir. Melodik det metal janrının modern ("modern melodik det metal") tərzi İsveç musiqi qrupları In Flames və Soilwork tərəfindən yaradılmışdır. Azərbaycanda melodik det metalın nümayəndəsi Death Is Just The Beginning qrupu, modern melodik det metalın təmsilçisi isə Silence Lies Fear qrupudur.
.net
.net — internet şəbəkəsində ümumi domen adıdır (gTLD). Adını "network (şəbəkə)" sözünün qısaltmasından götürür və ilkin təyinatını şəbəkə texnologiyaları xidmətini göstərən təşkilatların qeydiyyat adıdır (internet-provayderlər və başqa bu növ xidmət edən şirkətlər). Ancaq, heç bir sərti məhdudiyyətlər mövcud deyildir, hal-hazırda domen ümumi təyinatlı ad sahəsidir. O əvvəlki kimi şəbəkə operatorlarının arasında məşhurdur.
BET
Black Entertainment Television — BET şəbəkələrinə aid olan Amerika kabel televiziyası kanalı, Viacom bölməsi. Kanal 25 yanvar 1980-ci ildə Con Malon tərəfindən buraxıldı və 1983-cü ilə qədər iki saatlıq bir blokda yayımlandı . 1983-cü ildə kanal tam hüquqlu bir şəbəkə oldu və məzmunu afro-sitkom və musiqili videoların tekrarlanmasını əhatə etdi. 2000-ci illərdən başlayaraq kanal televiziya filmləri də daxil olmaqla, özünün orijinal proqramlarını inkişaf etdirməyə başladı.
Deh
Deh-i Əlireza — İranda, Xuzistan ostanında, Həftkel şəhristanının Mərkəz bəxşinin Hövmə dehestanında kənd. Deh-i Cövlan — İranda, Xuzistan ostanında, Həftkel şəhristanının Mərkəz bəxşinin Hövmə dehestanında kənd. Deh-i Novruz (Xuzistan) — İranda, Xuzistan ostanında, Həftkel şəhristanının Mərkəz bəxşinin Hövmə dehestanında kənd.
Deu
GM Daewoo - 2001-ci ildə yaranmış Cənubi Koreyalı şirkətlər birliyi. Daewoo şirkətinin Cənubi Koreya hakimiyyəti tərəfindən 1999-cu ildə ləğv edilməsindən sonra bəzi bölmələri və o cümlədən Daewoo Motors fəaliyyətini davam etdirirdilər. 2001-ci ildə Daewoo Motors əsas aktivlərini General Motorsa satır və GM Daewoo yaranır. 2011-ci ildə şirkətin adı GM Korea oldu. Daewoo avtomobillərinin adının bir çoxu Chevrolet adı ilə əvəz olundu.
Dey
Dey (fars. دی‎) — İran və Əfqanıstanın rəsmi təqviminin onuncu ayı. Dey ayında 30 gün var. Bu ay dekabr ayında başlayıb yanvar ayında sona çatır. Dey qışın ilk ayıdır.
Het
Het dövləti — Anadolunun (Kiçik Asiyanın) şimal-şərq hissəsində Halis (hazırda Qızıl İrmaq) çayının hövzəsində meydana gəlmişdi. Kiçik Asiya hələ qədim zamanlardan dövlətləri diqqəti cəlb edirdi. E.ə. III minilliyin ikinci yarısında Akkad hökmdarları Sarqon və Naram-Suen bu əraziyə hərbi yürüşlər təşkil etmişdilər. Həmin dövrdə burada, gələcək Het dövlətinin ərazisində akkad və assur tacirləri məskən salmış və metal ticarətinin əsasını qoymuşdular. == Tarixi == Assurlular buraya mixi yazı və akkad dilini gətirmişdilər. Tədricən Kaniş müstəqil ticarət məskəninə çevrilmiş və Assurun təsiri altından çıxmışdı. Anadolu ticarət mərkəzləri gümüş, mis, tunc, dəmir alış-verişi ilə məşğul olurdular. Assur şəhərindən qalay alırdılar. Ticarətə yerli əhali də cəlb olunmuşdu.
MET
Budapeşt Metropolitan Universiteti (azərb. Budapeşt Metropolitan Universiteti"‎, mac. "Budapesti Metropolitan Egyetem", ing. "Budapest Metropolitan University") və ya qısaca Metropolitan Universiteti Macarıstanın ən böyük özəl ali məktəbidir. Tələbələrin sayı 6000 yaxındır. Unversitet, 2005-ci ilin yazında Erasmus Universitet nizamnaməsi ilə təltif olunub. Universitetdə biznes, marketinq, incəsənət, mediya, kommunikasiya və turizm sahələri üzrə geniş bakalavr və magistratura proqramları var. Metropolitan Universiteti UNESCO-nun Dünya İrsi departamenti ilə rəsmi qaydada əməkdaşlıq edir.Universitetin dörd kampusu var: üç kampus Budapeştdə, biri isə Macarıstanən cənubundə yerləşən Hödmezörveşerhey (Hódmezővásárhely) bölgəsindədir. == Tarixi == 2000-ci il – Buapeşt Kommunikasiya Kollecinin əsası qoyuldu və ona dövlət akkeditasiyası verildi. Kollec, ali təhsil, böyükləriüçün təhsil və mütərəqqi peşə təhsil kurslarını beynəlxalq və Avropa Birliyi standartları əsasında tədbiqi rabitə və biznes elmləri sahələrində 2001-ci ildən bəri təmin etməyə başladı.
Set
Set – Qədim Misir mifologiyasına görə səhra, şər və ölüm tanrısı.
Ket
Ketlər
DECT
DECT (ing. Digital Enhanced Cordless Telecommunications, azərb. Rəqəmsal təkmilləşdirilmiş simsiz telekommunikasiya‎) — əsasən simsiz telefon sistemlərinin yaradılması üçün istifadə edilən standart. O, Avropada yaranıb və 900 MHz CT1 və CT2 kimi əvvəlki simsiz telefon standartlarını əvəz edərək ümumi standart olub. Təkçə Avropada deyil, Avstraliya, Asiya və Cənubi Amerikanın əksər ölkələrində də bu standart qəbul edilib. ABŞ-nin radiotezlik qaydalarına görə Şimali Amerika bu standartı qəbul edə bilmədi. Nəticədə DECT 6.0 adlı bir az fərqli tezlik diapazonundan istifadə edən DECT variasiyası inkişaf etdirilib. Bu, sözügedən qurğuları hətta eyni istehsalçıdan başqa sahələrdə istifadə üçün nəzərdə tutulmuş sistemlərlə uyğunsuz hala salır. DECT, Şimali Amerika xaricində istifadə edildiyi əksər ölkələrdə digər standartları demək olar ki, tamamilə əvəz etdi. DECT standartına əksər istehsalçıların tətbiq etdiyi sadə telefon imkanları üçün ümumi qarşılıqlı fəaliyyət profili olan "generic access profile" (GAP) daxildir.
Can't Let Her Get Away
Can't Let Her Get Away — Maykl Ceksonun mahnısı.
Association des Etats Generaux des Etudiants de l'Europe
AEGEE (fr. Association des États Généraux des Étudiants de l'Europe) , yaxud Avropa Tələbələr Forumu, Avropanın ən böyük, transmilli tələbə təşkilatlarından biridir. 1985-ci ildə Parisdə əsası qoyulan AEGEE, hal-hazırda öz əlaqələrini genişləndirərək Avropanın 40 ölkəsinin 147 şəhərindən olan 13.000 tələbəni özündə birləşdirir. İdarə heyəti və baş ofisi Brüsseldə olan AEGEE-nin Rusiya, Türkiyə və Qafqaz da daxil olmaqla, Avropadakı universitet şəhərlərində 200 -dən çox yerli şöbələri (antenna) mövcuddur. Qeyri-hökumət, siyasi cəhətdən müstəqil, heç bir gəlir marağında olmayan bu təşkilat bütün sahələrdən və fakültələrdən olan tələbələrin və gənclərin üzünə açıqdır. Təşkilatın əsas məqsədi bərabərhüquqlu, demokratik və sərhədsiz - vahid Avropa məkanı yaratmaqdır. Hər il şəbəkə daxilində yüzlərlə konfrans, təlim və tədbirlər təşkil edilir. Həyata keçirilən bütün layihələr və fəaliyyətləri təşkilat üzvlərinin könüllülük prinsipləri əsasındadır. == Təşkilatın tarixi == 1985 Assosiasiyanın əsası 16 Aprel 1985-ci ildə EGEE 1 konfransının (États Généraux des Étudiants de l'Europe) nəticəsi olaraq Parisdə: Leyden, London, Madrid və Milandan olan tələbələrin toplantısı zamanı qoyulmuşdur. Bu toplantı Parisdəki beş “Grandes Écoles” ilə birlikdə qurucu prezident Franck Biancheri tərəfindən təşkil edilmişdir.