Lüğətlərdə axtarış.

Cumanci: Növbəti səviyyə (ing. Jumanji: The Next Level) — film 2019-cu ildə ABŞ-də çəkilib. Macəra, fantastika, fantaziya və komediya janrlarındadır. == Məzmun == Spenser dostlarından gizli olaraq, əvvəlki filmin sonunda məhv edilən Jumanji video oyununun fraqmentlərini saxlayıb və babasının evinin zirzəmisində video oyunun konsolunun təmirinə başlayıb. Spenserin dostları onu ziyarətə gedərkən Spenserin itkin düşdüyünü və oyunun davam etdiyini aşkar edirlər. Dostları onu xilas etmək üçün yenidən Cumanciyə girməyə qərar verirlər. Bu zaman evdə olan Eddi (Spenserin babası) və Maylo Uoker səs-küy eşidirlər və onlar da təsadüfən oyuna daxil olurlar. Yeniyetmələr Eddi və Maylonun yeni oyundakı avatarlarına alışmalarına, Spenserin tapılmasına və yenidən Cumancidən qaçmasına kömək etməlidirlər. == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Sony Pictures səhifəsi Cumanci: Növbəti mərhələ — Internet Movie Database saytında.

Azərbaycanda növbəti prezident seçkiləri — Azərbaycanda 2025-ci ildə keçirilməsi gözlənilən prezident seçkiləri. == Zəmin == 2016-cı ildə keçirilmiş Azərbaycanda konstitusiya referendumundan sonra qəbul olunan dəyişikliklərə əsasən Azərbaycan Prezidenti 7 il müddətinə seçilir. Referendumdan sonra prezidentlik müddətinin 2018-ci ilin oktyabr ayında bitməsinə baxmayaraq İlham Əliyev növbədənkənar seçki qərarı almışdır. Beləliklə, 11 aprel 2018-ci il tarixində növbədənkənar seçkilər keçirilmiş və prezident İlham Əliyev 3 394 898 (86.02%) səs toplayaraq seçkiləri 1-ci sırada başa vurmuş, 4-cü dəfə və 7 illiyinə Azərbaycan Respublikasının prezidenti seçilmişdir. Son seçkidən 7 il sonra, yəni 2025-ci ildə növbəti prezident seçkilərinin keçirilməsi gözlənilir. == Namizədlər == Azərbaycan Respublikasının ərazisində 10 ildən artıq daimi yaşayan, seçkilərdə iştirak etmək hüququna malik olan, o cümlədən ağır cinayətə görə məhkum olunmayan, başqa dövlətlər qarşısında öhdəliyi olmayan, ali təhsilli, ikili vətəndaşlığı olmayan Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçilə bilər.

Cumanci: Növbəti səviyyə (ing. Jumanji: The Next Level) — film 2019-cu ildə ABŞ-də çəkilib. Macəra, fantastika, fantaziya və komediya janrlarındadır. == Məzmun == Spenser dostlarından gizli olaraq, əvvəlki filmin sonunda məhv edilən Jumanji video oyununun fraqmentlərini saxlayıb və babasının evinin zirzəmisində video oyunun konsolunun təmirinə başlayıb. Spenserin dostları onu ziyarətə gedərkən Spenserin itkin düşdüyünü və oyunun davam etdiyini aşkar edirlər. Dostları onu xilas etmək üçün yenidən Cumanciyə girməyə qərar verirlər. Bu zaman evdə olan Eddi (Spenserin babası) və Maylo Uoker səs-küy eşidirlər və onlar da təsadüfən oyuna daxil olurlar. Yeniyetmələr Eddi və Maylonun yeni oyundakı avatarlarına alışmalarına, Spenserin tapılmasına və yenidən Cumancidən qaçmasına kömək etməlidirlər. == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Sony Pictures səhifəsi Cumanci: Növbəti mərhələ — Internet Movie Database saytında.

Cənubi Qafqaz regionunda etno-siyasi münaqişələrdə növbəti тəxribat – kitab Rusiya Elmlər Akademiyasının Etnologiya və Antropologiya İnstitutunun Münaqişələrin tədqiqi və nizamlanması üzrə Mərkəzinin baş elmi əməkdaşı, tarix elmləri doktoru V.A.Şnirelmanın "YADDAŞ MÜHARİBƏLƏRİ. CƏNUBİ QAFQAZDA MİFLƏR, İDENTİKLİK VƏ SİYASƏT" kitabına cavab olaraq yazılmışdır. Müəllif: Zümrüd Quluzadə. Elmi redaktor: Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü, tarix elmləri doktoru, professor N.M.Vəlixanlı. Rəyçi: fəlsəfə elmləri namizədi, dosent Q.Abbasova. == Kitabın vacibliyi == Təqdim olunan əsər mütəxəssislərin: Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının prezidenti, AMEA-nın həqiqi üzvü, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor Mahmud Kərimov; AMEA-nın vitse-prezidenti, AMEA-nın həqiqi üzvü, tarix elmləri doktoru, professor N.Vəlixanlı; AMEA-nın Humanitar və ictimai elmlər Bölməsinin akademik-katibi, AMEA-nın müxbir üzvü, filologiya elmləri doktoru, professor A.Axundov; AMEA "Elm" redaksiya-nəşriyyat və poliqrafiya mərkəzinin direktoru, filologiya elmləri namizədi Ş.Alışanov; AMEA-nın həqiqi üzvü, fəlsəfə elmləri doktoru, professor Ə.Daşdəmirov; AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun antik arxeologiya şöbəsinin müdiri, AMEA-nın müxbir üzvü, tarix elmləri doktoru, professor İ.Babayev, AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu Etnoqrafiya şöbəsinin müdiri, tarix elmləri namizədi E.Kərimov; AMEA Tarix İnstitutunun əməkdaşları – Qafqaz tarixi şöbəsinin müdiri, tarix elmləri doktoru İ.Bağırova; Sovet dövrü Azərbaycan tarixi şöbəsinin müdiri, tarix elmləri doktoru, professor A.Məmmədov; Tarix elmləri doktoru, professor T.Musayeva; AMEA Fəlsəfə, Sosiologiya və Hüquq İnstitutunun əməkdaşları – institutun direktoru, fəlsəfə elmləri doktoru, professor İ.Məmmədzadə, AMEA Fəlsəfə, Sosiologiya və Hüquq İnstitutunun direktor müavini, hüquq elmləri doktoru, professor B.Zahidov, Şöbə müdirləri, fəlsəfə elmləri doktorları, professorlar Əli Abbasov və Əbülhəsən Abbasov; Fəlsəfə elmləri doktoru R.Mirzəzadə və fəlsəfə elmləri namizədi S.Əliyevanın iştirakı ilə 10 fevral 2009-cu il tarixdə keçirilmiş iclasda müzakirə edilmiş və nəşrə tövsiyə olunmuşdur.

== Məzmun == Film məktəblərdə mövcud olan peşə-texniki təhsil sisteminin peşələri haqqında söhbət açır. == Festivallar və mükafatlar == 1) 1987-ci ildə Bakıda "Avrora"nın yaylım atəşindən leninizmin təntənəsinə doğru" devizi altında keçirilən Respublika həvəskar filmləri kinofestivalı Film Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqının və AHİŞ-in Diplomunu və "Billur Vaza" Prizini almışdır.

Ölüm növbəsi — rejissor Fikrət Əliyevin 2009-cu ildə çəkdiyi bədii film.Bakıətrafı kəndlərin birində baş verən dramatik əhvalatın mərkəzində mənəviyyat və əxlaq, məhəbbət və sədaqət məsələləri durur. == Məzmun == Əhvalat Bakıətrafı kəndlərin birində baş verir. Baş qəhrəman Şamil (Şamil Süleymanlı) iki illik yuxudan sonra ayılır. Yuxudan ayılan Şamil dama çıxaraq ruhunun, günahlarının təmizlənməsi üçün tanrıya yalvarır. Onun bu müddətdə kənd sakinlərinin nə iş gördüklərini, hansı gizli niyyətlərinin olduğunu bilməsi, öncəgörmələri bir qism insanı narahat eləyir. Çirkli pullarla zənginləşən Murtuzun (Abbas Qəhrəmanov) yüksək rütbəli məmur Zeynalla (Cahangir Novruzov) işbirliyini bilən Şamil bu barədə onlara xəbərdarlıq eləyir. Onlar Şamili yollarından götürməyi qərara alırlar… == Filmin heyəti == === Film üzərində işləyənlər === Ssenari müəllifləri : Fikrət Əliyev, İlqar Fəhmi Quruluşçu rejissor: Fikrət Əliyev Quruluşçu operator : Rafiq Quliyev Quruluşçu rəssam : Mais Ağabəyov Bəstəkar : Rauf Əliyev Səs rejissoru : Teymur Kərimov Montaj : Elşad Rəhimov Rejissorlar : Akif Rüstəmov, Ənvər Həsənov Operatorlar : Rəşad Nuriyev, Ceyhun Quliyev Qrim üzrə rəssam : Berta Roqova Geyim üzrə rəssam : Rövşən Mehdiyev Dekor üzrə rəssam : İbrahim Xəlil Əminov, Kamal Qarayev Rejissor assistentləri : Anar Almazov, Pərviz Həsənov, Xədicə Qarayeva Operator assistentləri : Pərvanə Bədəlova, Rauf Qurbanəliyev Qrim üzrə rəssam assistenti : İradə Gülbabayeva Səs operatoru : Zamiq Həsənov Fotoqraf : Babək Quliyev Kompüter qrafikası : Boris Lutsyuk, Sergey Toktarov Çalır : Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestri Dirijor : Rauf Abdullayev Balabanda ifa edir : Şirzad Fətəliyev Redaktor : İlhamə Kərimova İnzibati qrup : Asif Ağayev, Fəxri İbrahimov, Vüqar Quliyev, Asiman Həsənov, Pərviz Hacıyev Geyim ustaları : Gülxar Sadıqova, Firuzə Balayeva Əlbəsə ustası : Füzuli Ağayev Rəqsin quruluşu : Fərhad Vəliyev (II) Heykəltəraş : Rəcəb Müslümov İşıqçılar : Qabil Yəhyayev, Şəmsi Qədirov Pirotexnik : Vaqif Qurbanov Sürücülər : Bəhmən Qasımov, Gündüz Cəfərov, Əkbər Həsənov Mühasib : Validə Mehdiyeva İcraçı prodüser müavinləri : İlqar Musayev (II), Məhəmməd Ağabəyov İcraçı prodüserlər : Heydər Dadaşov, Məcid Fərdi Ənvər Prodüser : Tofiq Musayev Musiqisindən istifadə edilən bəstəkar : Qara Qarayev === Rollarda === Şamil Süleymanlı — Şamil Qorxmaz Əlili – Əmirqulu Abbas Qəhrəmanov – Murtuz Orxan Hüseynli – Əjdər Sadıq İbrahimov – Əli kişi Mirkamil Kamilov – Laçın Aytac Nuri – Bahar Tofiq Əliyev (II) – balaca Laçın Sevinc Hacıyeva (II) – balaca Bahar Cahangir Novruzov – Zeynal Gülər Nəbiyeva – Mehparə Kəmalə Hüseynova – Sona Sona Mikayılova – Gülsüm Elşən Rüstəmov – Kazım Mirzə Ağabəyli – Məcid Qədirhüseyn İsmayılov – Topal Nağı Elşən Şirəliyev – Sadıq İdris Rüstəmov – Tapdıq Kərim Məmmədov – Kərim kişi Rövşən Kərimduxt – Mədət Şahin Cəfərov – Salman Kübra Dadaşova – Nisə Gülsabah Quliyeva – Məcidin arvadı Elman Rəfiyev – cavan oğlan Nigar Əzimova Rasim Cəfərov Mətləb Abdullayev Məzahir Cəlilov Xavər Əmirxanlı Əliməmməd Maybullayev Musarza Feyziyev H. Şıxəliyev Cəbrayıl Quliyev Lalə Abuzərova Seyidqulu Quliyev Ruzigar Məmmədov Tərlan Babayev (II) Çərkəz Vəliyev Tofiq Musayev İlqar Musayev Asiman Həsənov Asif Ağayev Fəxri İbrahimov === Filmi səsləndirənlər === Yaşar Nuri-Zeynal (Cahangir Novruzov) (titrlərdə yoxdur) == Sponsor == Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi == Çəkilişə köməklik edən qurumlar == Azərbaycan Respublikası Daxili İşlər Nazirliyi Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsi İran İslam Respublikası Dövlət Gömrük İdarəsi Bakı və Kəndlər Birliyi Cəmiyyəti Bilgəh bələdiyyəsi Buzovna İcra nümayəndəliyi Bilgəh İcra nümayəndəliyi Novxanı İcra nümayəndəliyi Bilgəh qəsəbəsi Qəbir daşları istehsalat sahəsi Buzovna qəsəbəsində yerləşən "Şəki" istirahət mərkəzi Bakı kəndləri üzrə FHN Rusiya Federasiyasının "DTV" kompüter dizaynı mərkəzi İran İslam Respublikasının Fərhəng və İrşadi İslami Nazirliyi İran İslam Respublikasının "Bənyadə Sinemale Farabi" şirkəti "Iran Center for Film Industries Inc." şirkəti Cəfər Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası == Çəkilişə kömək edənlər == Asif Qafarov == İstinadlar == == Mənbə == Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi. Dövlət Film Fondu. Kino-Bülleten. IV buraxılış.

== Məzmun == Film məktəblərdə mövcud olan peşə-texniki təhsil sisteminin peşələri haqqında söhbət açır. == Festivallar və mükafatlar == 1) 1987-ci ildə Bakıda "Avrora"nın yaylım atəşindən leninizmin təntənəsinə doğru" devizi altında keçirilən Respublika həvəskar filmləri kinofestivalı Film Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqının və AHİŞ-in Diplomunu və "Billur Vaza" Prizini almışdır.

Ajuran — Müasir Efiopiya və Somalinin ərazilərini əhatə edən XV-XVII əsrlərdə mövcud olmuş dövlət. Ajuran dövlətində əsas din islam idi. Bu ölkə qonşu tayfalar olan Javea və Oromo ilə tez-tez müharibələr aparırdı. Şərqi Afrikanın ən güclü dövləti olmuş və demək olar ki, bölgədəki bütün qəbilələri ələ keçirmişdir. İlk paytaxtı Mareeg,(Somali) ikincisi isə Kelafo (Efiopiya) olmuşdur. Digər böyük və əhəmiyyətli şəhərləri isə, Merka, Hobyo, Afgoyé, Mogadişu Gondershe və Baravadır. Osmanlı İmperatorluğu ilə də ticarət əlaqələri olmuşdur. Tüfəng və döyüş topu idxal etmiş və qarşılığında parça ixrac etmişdir. Portuqaliyanın təzyiqi dövlətin gücünü zəiflətmişdir. Osmanlı İmperatorluğunun komandirlərindən biri olan Mir Əli Bəy və ordusunun köməyi ilə Portuqaliyanın hücumundan xilas olmuşlar.

Alalax, şimal Levantın "Amuq" olaraq bilinən bir bölgəsində tapılan bir arxeoloji sahənin adıdır. Amuq, Aralıq dənizinin şimal-şərq küncünün yaxınlığında yerləşən geniş, məhsuldar bir vadidir. İçərisindən sel suları qalın bir allyuvium qatını çökdürən aşağı Orontes çayı axır. Amuq, Türkiyə Respublikasının Hatay vilayətinin bir hissəsidir. Cənub və şərqdə Suriya Ərəb Respublikası ilə həmsərhəddir.Amuq, bəlkə də tarixən, Roma imperatorluğunun ən böyük şəhərlərindən biri olan Orontesdəki (müasir Antakya) klassik Antropiya metropolinin şərqindəki daxili bölgə olaraq bilinir. Ancaq vadi ən azı eramızdan əvvəl 6000-ci ildən bəri sıx bir şəkildə işğal edilmişdir. Neolit ​​dövründən bəri bütün dövrlərə aid qədim yerlərin böyük konsentrasiyası onu arxeoloji araşdırmalar üçün cəlbedici bir bölgəyə çevirir. 1930-cu illərdə Chicago Universitetinin Şərq İnstitutu və İngilis arxeoloq Sir Leonard Woolley tərəfindən arxeoloji tədqiqatlar və qazıntılar aparıldı. Şərq İnstitutu 1995-ci ildə yeni arxeoloji layihələrə başlayaraq Amuqa qayıtdı. Bu layihələr Amuq Anketindən ibarət idi, bütün vadidə qədim landşaft xüsusiyyətlərinin və məskunlaşma nümunələrinin araşdırılması və Alalax (müasir Tell Atchana) yerində genişmiqyaslı qazıntılar aparılması üçün idi.Alalax, Amuqun cənub hissəsində, Orontes çayının Aralıq dənizinə doğru qərbə doğru əyildiyi yerə yaxın yerdədir.

Alalax, şimal Levantın "Amuq" olaraq bilinən bir bölgəsində tapılan bir arxeoloji sahənin adıdır. Amuq, Aralıq dənizinin şimal-şərq küncünün yaxınlığında yerləşən geniş, məhsuldar bir vadidir. İçərisindən sel suları qalın bir allyuvium qatını çökdürən aşağı Orontes çayı axır. Amuq, Türkiyə Respublikasının Hatay vilayətinin bir hissəsidir. Cənub və şərqdə Suriya Ərəb Respublikası ilə həmsərhəddir.Amuq, bəlkə də tarixən, Roma imperatorluğunun ən böyük şəhərlərindən biri olan Orontesdəki (müasir Antakya) klassik Antropiya metropolinin şərqindəki daxili bölgə olaraq bilinir. Ancaq vadi ən azı eramızdan əvvəl 6000-ci ildən bəri sıx bir şəkildə işğal edilmişdir. Neolit ​​dövründən bəri bütün dövrlərə aid qədim yerlərin böyük konsentrasiyası onu arxeoloji araşdırmalar üçün cəlbedici bir bölgəyə çevirir. 1930-cu illərdə Chicago Universitetinin Şərq İnstitutu və İngilis arxeoloq Sir Leonard Woolley tərəfindən arxeoloji tədqiqatlar və qazıntılar aparıldı. Şərq İnstitutu 1995-ci ildə yeni arxeoloji layihələrə başlayaraq Amuqa qayıtdı. Bu layihələr Amuq Anketindən ibarət idi, bütün vadidə qədim landşaft xüsusiyyətlərinin və məskunlaşma nümunələrinin araşdırılması və Alalax (müasir Tell Atchana) yerində genişmiqyaslı qazıntılar aparılması üçün idi.Alalax, Amuqun cənub hissəsində, Orontes çayının Aralıq dənizinə doğru qərbə doğru əyildiyi yerə yaxın yerdədir.

Aratta – Şumer mifalogiyasında yer alan ölkə. Bu ölkə Urukun iki hökmdarı Enmerkar və Luqalbanda ilə əlaqəlindirilir. Onlar Şumer hökmdarları siyahısında qeyd olunurlar. == Arattanın tarixinə dair qaynaqlar == Aratta dövləti ilə əlaqədar (e.ə. III minilliyin I yarısı) hadisələr və məlumatlar bir neçə şumer əfsanəsində əks olunmuşdur. Onlar aşağıdakılardır: En-Merkar və Aratta hökmdarı En-Merkar və En-Sukuşsiranna En-Merkar və Luqalbanda Luqalbanda və Hurrum dağı == Arattanın coğrafi mövqeyi == Arattanın coğrafi mövqeyi müxtəlif fərziyələrə əsaslanır. Mütəxəssizlər mənbə kimi şmer əfsanələrindən istifadə edirlər. Bu əfsanələrə əsasən Aratta Urukun şimalında yerləşir və ora su yolu ilə getmək mümkündür. Quru yolu ilə isə Şuş və Anşan şəhərlərini keçmək lazımdı. Bu ölkədə və ya onun yaxınlığında zəngin lazurit yataqları var.

Eldənizlər (fars. ایلدگزیان‎‎), həmçinin Eldəgəzlər, İldənizlər (türk. İldenizli Atabeyliği) və ya Azərbaycan Atabəyləri (fars. اتابکان آذربایجان‎‎, translit. Atabakan-e Āzarbayjan) — 1136–1225-ci illərdə Azərbaycanı, şərqi Anadolunu, şimali İraqı, İranı və Cibəli idarə etmiş tarixi dövlət. Sülalənin əsasının qoyulması qıpçaq əsilli Şəmsəddin Eldənizlə bağlıdır. Belə ki, Sultan Məsud tərəfindən Arranı iqta olaraq alan Eldəniz tezliklə hakimiyyətini bütün Azərbaycana yaymışdı. 1160-cı ildə oğulluğu Arslanşahı da hökmdar etdikdən sonra Eldəniz İraq Səlcuq sultanlığındakı hakimiyyəti də faktiki olaraq ələ keçirdi. Şəmsəddin Eldənizin dövründə Azərbaycan atabəylərinin torpaqları Arran, Azərbaycan, Şirvan, Cibəl, Həmədan, Gilan, Mazandaran, İsfahan, Rey, Mosul, Kirman, Fars, Xuzistan, Axlat, Ərzurum və Marağa torpaqlarını əhatə edirdi.Sülalənin möhkəmlənməsi Məhəmməd Cahan Pəhləvanın dövrü ilə bağlıdır. 1175-ci ildə Sultan Arslanşahın ölümündən sonra onun 7 yaşlı oğlu III Toğrulu hakimiyyətə gətirən Cahan Pəhləvan özünü onun atabəyi elan etdi və Şəmsəddin Eldəniz kimi faktiki hakimiyyəti öz əlinə aldı.

Avar xaqanlığı (və ya Elmir İmperiyası) — bugünkü Macarıstan, Slovakiya, Rumıniya və Serbiya torpaqlarında 565–823-cü illər arasında mövcud olmuş Türk Avar dövləti. == Tarixi == Dövlət Avar xaqanı olan Bayan tərəfindən qurulmuşdur. 562-ci ildə avarların başına keçən I Bayan olduqca qabiliyyətli bir idarəçi və döyüşçü olmuşdur. Onun rəhbərliyi ilə avarlar, Bizans, Lombardlar,bir çox slavyan və türk qəbilələrlə müttəfiq olmuşdur. Avarlar Bizans, Fransa torpaqlarına hücumlar təşkil etmişlər. Bu dövrdə avarlar qərbdə Türingiya və İtaliya qapılarına qədər irəliləmişdilər. Cənubda isə Pannoniya, Dacis, İliriya və Dalmasiyada hakimiyyət quraraq Konstantinopola yaxınlaşmışlar. Karpat Hövzəsinin hamısına hakim olan avarlar, 582-ci ildə Sirmiumu (Sremska Mitrovica), 584-cü ildə Singidunumu (Belqrad) və 586-cı ildə Salonikini fəth etmişlər. Slavyan qəbilələri ardıcıl hücum edən və onları məğlub edən avarlara qarşı birləşərək 623-cü ildə qiyam qaldırmışlar. Avarları və frankları hədəf alan Slavyan hücumları müvəffəqiyyətli olmuş və Serbiyadakı torpaqlar geri alınmışdır.

Azərbaycan və ya rəsmi adı ilə Azərbaycan Respublikası — Şərqi Avropa və Qərbi Asiyanın sərhəddində yerləşən transkontinental ölkə. Azərbaycan Xəzər dənizi hövzəsinin qərbində, Cənubi Qafqazda yerləşir. Şimaldan Rusiya (Dağıstan), şimal-qərbdən Gürcüstan, qərbdən Ermənistan, cənub-qərbdən Türkiyə və cənubdan İran ilə həmsərhəddir. Azərbaycanın anklavı olan Naxçıvan Muxtar Respublikası Ermənistanla şimal-şərqdə, İranla qərbdə və Türkiyə ilə şimal-qərbdən həmsərhəddir. Azərbaycan ərazisinin bir hissəsi (Dağlıq Qarabağ bölgəsi və ona bitişik 7 inzibati rayon) 1988–1994-cü illərdə Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş və burda heç bir ölkə tərəfindən tanınmayan qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası yaradılmışdır. Uzunsürən sülh danışıqları nəticəsiz qalmış və 2020-ci il 27 sentyabrda Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən əks-hücum əməliyyatı ilə torpaqların bir hissəsi azad edilmiş və 10 noyabr Bakı vaxtı ilə 01:00-da imzalanan üçtərəfli bəyanat ilə başa çatmışdır. Dövlət sərhədləri cənubdan İranla 765 km, Türkiyə ilə 15, şimaldan Rusiya ilə 391 km, şimal-qərbdən Gürcüstan ilə 471 km, qərbdən Ermənistan ilə 1007 km həmsərhəddir. Onun 825 km-i su sərhəddidir. Sahil xəttinin uzunluğu 713 km-dir. Azərbaycanın Xəzər dənizi sektorunda həmçinin Türkmənistan, Qazaxıstan, İran və Rusiya ilə sərhədə malikdir .

Ağqoyunlular (az.-əbcəd آغ‌قویونلولار‎) (fars. آق‌ قویونلو‎, translit. Āq Quyūnlū) (türk. Ak Koyunlu) və ya Bayandurlular — 1378–1503-ci illərdə şərqi Anadolunu, Azərbaycanı və İranı idarə etmiş türk oğuz boylarından ibarət Bayandur tayfasının rəhbərliyi altındakı tarixi dövlət. Ağqoyunlular Azərbaycan xalqının təşəkkülündə mühüm rol oynamaqla yanaşı, Azərbaycan dövlətçilik tarixində də əhəmiyyətli yer tutmuşlar.Ağqoyunlu tayfa ittifaqının başçısı Bayandur tayfasından olan Pəhləvan bəy idi. Qara Yuluq Osman bəy isə mərkəzi Diyarbəkir olan Ağqoyunlu bəyliyinin əsasını qoymuşdur və adına pul kəsdirmişdir. Qara Yuluq Osman bəy böyük yürüşlər edərək Şərqi Anadolunun çox hissəsini ələ keçirmişdi. Ondan sonra bəyliyə onun övladları Cahangir Mirzə və 1453-cü ildə Həsən bəy Bayandur başçılıq etmişdir. 1467-ci ildə Muş döyüşündə Qaraqoyunluların məğlub edilməsi ilə Bağdada qədər olan geniş ərazi Ağqoyunluların əlinə keçir. 1468-ci ildə Uzun Həsən Həsənəlini də məğlub edərək Ağqoyunlu imperiyasının əsasını qoyur.Uzun Həsənin hakimiyyəti illərində Ağqoyunlu imperiyası bütün Yaxın və Orta Şərqdə qüdrətli hərbi-siyasi amilə çevrildi.

Ağqoyunlular (az.-əbcəd آغ‌قویونلولار‎) (fars. آق‌ قویونلو‎, translit. Āq Quyūnlū) (türk. Ak Koyunlu) və ya Bayandurlular — 1378–1503-ci illərdə şərqi Anadolunu, Azərbaycanı və İranı idarə etmiş türk oğuz boylarından ibarət Bayandur tayfasının rəhbərliyi altındakı tarixi dövlət. Ağqoyunlular Azərbaycan xalqının təşəkkülündə mühüm rol oynamaqla yanaşı, Azərbaycan dövlətçilik tarixində də əhəmiyyətli yer tutmuşlar.Ağqoyunlu tayfa ittifaqının başçısı Bayandur tayfasından olan Pəhləvan bəy idi. Qara Yuluq Osman bəy isə mərkəzi Diyarbəkir olan Ağqoyunlu bəyliyinin əsasını qoymuşdur və adına pul kəsdirmişdir. Qara Yuluq Osman bəy böyük yürüşlər edərək Şərqi Anadolunun çox hissəsini ələ keçirmişdi. Ondan sonra bəyliyə onun övladları Cahangir Mirzə və 1453-cü ildə Həsən bəy Bayandur başçılıq etmişdir. 1467-ci ildə Muş döyüşündə Qaraqoyunluların məğlub edilməsi ilə Bağdada qədər olan geniş ərazi Ağqoyunluların əlinə keçir. 1468-ci ildə Uzun Həsən Həsənəlini də məğlub edərək Ağqoyunlu imperiyasının əsasını qoyur.Uzun Həsənin hakimiyyəti illərində Ağqoyunlu imperiyası bütün Yaxın və Orta Şərqdə qüdrətli hərbi-siyasi amilə çevrildi.

Ağşidlər və ya İxşidilər (ərəb. الإخشيديون‎, əl-İxşidiyyun) – Misirdə qurulmuş dövlət. 935-ci ildə qurulmuşdur. Paytaxtı Fustat (Qahirə) idi. Qurucusu məmlüklərdən Məhəmməd ibn Tugac ya da Əbubəkr Məhəmməddir (882—946). 969-cu ildə Fatımilər tərəfındən süquta uğradılmışdır. == Ağşidlər hökmdarları == == İstinadlar == == Mənbə == İsmayılov R. İ. İxşidlər dövləti (935-969-cu illər). Elmi redaktorlar: Z. M. Bünyadov, N. M. Vəlixanlı. Bakı: "Adiloğlu" nəşriyyatı, 2007, 208 s.

İttifaq dövləti (belar. Саюзная дзяржава, rus. Союзное государство), yaxud Rusiya və Belarus İttifaq dövləti kimi də tanınır — Rusiya və Belarus tərəfindən yaradılmış təşkilat. 1996-cı ildə "Belarus və Rusiya Cəmiyyəti" olaraq quruldu. 1997-ci ildə imzalanan "Belarus və Rusiya arasındaki birlik müqaviləsi" ilə təşkilatın təməli möhkəmləndirildi və bu əsnada adı "Belarus və Rusiya birliyi" olaraq dəyişdirildi. 25 dekabr 1998-ci ildə siyasi, iqtisadi və sosial inteqrasiyanı təmin etmək məqsədi ilə bir sıra əlavə sazişlər imzalandı. 8 dekabr 1999-cu ildə isə Rusiya və Belarus arasında "İttifaq dövləti"nin yaradılması haqqında müqavilə imzalandı. == Nəzərdə tutulan genişlənmə == Abxaziya və Cənubi Osetiya (faktiki olaraq) — hazırda parlament iclaslarında müşahidəçi statusuna malikdirlər. Hər iki qurumun baş nazirləri qeyri-rəsmi olaraq İttifaq dövlətinə qoşulmaqda maraqlı olduqlarını bildiriblər. Qazaxıstan — Qazaxıstan 2010-cu ilə qədər Rusiya və Belarus ilə ayrıca gömrük ittifaqı qurmaq istədiyini bəyan etmişdi.

Bosfor dövləti və ya Bospor dövləti, həmçinin Bospor padlaşlığı (q.yun. Βασίλειον τοῦ Κιμμερικοῦ Βοσπόρου) — tarixi dövlət. == Tarixi == Bosfor dövləti e.ə. 480-ci ildə təşəkkül tapmışdır. Dövlət müstəqil Yunanıstan şəhərlərinin birləşməsindən yaradılmışdır. Krallığın paytaxtı Pantikapey idi. Daha sonra Feodosiya da krallığa əlavə edilmişdir. == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Rare and Unique Coins of Bosporan Kingdom. Bulletin of the Odessa Numismatics Museum. Issues 7,8,9.

Bosfor dövləti və ya Bospor dövləti, həmçinin Bospor padlaşlığı (q.yun. Βασίλειον τοῦ Κιμμερικοῦ Βοσπόρου) — tarixi dövlət. == Tarixi == Bosfor dövləti e.ə. 480-ci ildə təşəkkül tapmışdır. Dövlət müstəqil Yunanıstan şəhərlərinin birləşməsindən yaradılmışdır. Krallığın paytaxtı Pantikapey idi. Daha sonra Feodosiya da krallığa əlavə edilmişdir. == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Rare and Unique Coins of Bosporan Kingdom. Bulletin of the Odessa Numismatics Museum. Issues 7,8,9.

Bucağın tərəfləri müstəvini iki hissəyə ayırır. Bucağın tərəflərinin də daxil olduğu hər iki hissə müstəvi bucaq adlanır. Müstəvi bucaqlardan birini (adətən kiçiyini) şərti olaraq daxili, digərini isə xarici bucaq adlandırırlar. == Bucağın növləri == Bucaq dərəcə ölçüsündən asılı olaraq aşağıdakı növlərə ayrılır: İti bucaq (0° ilə 90° arasında) Düz bucaq : α = 90 ∘ {\displaystyle \alpha =90^{\circ }} Kor bucaq (90° ilə 180° arasında) Açıq bucaq : α = 180 ∘ {\displaystyle \alpha =180^{\circ }} Qabarıq olmayan bucaq (180° ilə 270° arasında) Tam bucaq : α = 360 ∘ {\displaystyle \alpha =360^{\circ }} == Bucağın digər növləri == === Qonşu bucaqlar === Qonşu bucaqlar α + β = 180 ∘ {\displaystyle \alpha +\beta =180^{\circ }} Bir tərəfi ortaq, digər tərəfləri isə tamamlayıcı yarım düz xətlər olan iki bucağa qonşu bucaqlar deyilir. === Tamamlayıcı bucaqlar === Tamamlayıcı bucaqlar α + β = 90 ∘ {\displaystyle \alpha +\beta =90^{\circ }} İki bucaqdan birinin tərəfləri o birinin tərəflərinin tamamlayıcı yarım düz xətləri olarsa, onlar qarşılıqlı bucaqlar deyilir.

== Bulud == Havada həmişə müəyyən qədər su buxarı olur. Hava soyuduqda su buxarı birləşir, iriləşərək kondensasiyaya uğrayır. Su buxarının maye hala keçməsi prosesi su buxarının kondensasiyası adlanır. Su buxarı yer səthinə yaxın kondensasiya və sublimasiya etdikdə duman, sərbəst atmosferdə olduqda isə bulud yaranır. == Buludun növləri == Tərkibinə görə buludlar sulu, buzlu və qarışıq olur.Təsnifatına görə isə 3 qrupa, 10 formaya, yüzlərlə növə bölünür. === Laylı buludlar === Laylı buludlar-ilin soyuq dövründə 2000m hündürlükdə (2-3km-ə kimi) yaranır.Əsasən qışda üstün olur.Havanı tam təşkil edir.Mülayim havanın yuxarı qalxması ilə yaranır.3 forması var: laylı laylı-yağış yüksək laylı === Topa buludlar === Topa buludlar - 2-6km hündürlükdə yaranırlar.Topa buludlar yayda, yazın sonu və payızın əvvəlində daha çox olurlar.Yaranmasına səbəb qızmış isti havanın sürətlə yuxarı qalxmasıdır.4 forması vardır: topa topa-yağış topa-laylı yüksək topa === Lələkvari buludlar === Lələkvari buludlar - 6km-dən hündürdə (10-12km) yaranır. Qışda üstün olur.

Bəhreyn (ərəb. البحرين) və ya rəsmi adı ilə Bəhreyn Krallığı (ərəb. مملكة البحرين) — Fars körfəzində yerləşən ada dövlət. Bəhreyn Səudiyyə Ərəbistanından 16 kilometr məsafədə üç nisbətən iri və xeyli kiçik adalarda yerləşir və Ərəbistan yarımadasına Kral Fəhd Körpüsü ilə birləşmişdir. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Manama şəhəri, ümumi sahəsi 780 kvadrat kilometrdir. Bəhreyn Asiya qitəsində Sinqapur və Maldivdən sonra üçüncü ən kiçik dövlətdir. Bu ölkə həm də ən kiçik ərəb dövlətidir. == Tarix == Bəhreyn haqqında ilk məlumat e.ə. IV–III minilliklərə aid edilir. Qədim mixi kitabələrdə e.ə.IV minilliyə aid "Dəlmun" adlı İkiçayarası (Dəclə və Fərat) ölkələrindən bəhs olunur.

Cəlairilər sultanlığı — 1336-cı ildən 1432-ci ilədək Azərbaycanda, İranda və İraqda iqtidarda olmuş monqol əsilli türk xanədanı. == Tarixi == Cəlairilər el, ulus şəklində monqol yürüşləri dövründə Azərbaycana gəlmişlər. Tərkibinə İraqi Ərəb, İraqi Əcəm, Kürdüstan , Gürcüstan, Ermənistan, Deyləm, Xorasan, Cəzirə, Luristan, Xuzistan və digər ərazilər daxil idi. Paytaxtı Bağdad, sonra isə Təbriz şəhərləri olmuşdur. Şeyx Həsən Cəlairi 1341-ci ildə Bağdadda Cahan Teymuru taxtdan salaraq Cəlairilər dövlətinin əsasını qoydu. Onu əvəz edən Şeyx Üveys 1359-cu ildə Azərbaycanı Cəlairilər dövlətinin tərkibinə qatdı və Təbrizi paytaxt etdi. Sultan Əhməd Cəlairinin dövründə Cəlairilər dövlətinin daxilində hakimiyyət uğrunda mübarizə gücləndi, dövlət tənəzzülə uğradı və sonra Teymurun və Qızıl Orda xanı Toxtamışın hücumlarına məruz qaldı. Teymurun yürüşləri dövründə Əlincəqala Cəlairilərin əsas müdafiə istehkamına çevrildi. 1386-cı ildə Teymurun qoşunu Təbrizi tutduqdan sonra Naxçıvan ərazisində onlara qarşı vuruşan Sultan Əhməd Bağdada, onun əmirlərinin bir hissəsi isə Əlincəqalaya çəkildi. Qalada Cəlairilərin xəzinəsi, Sultan Əhmədin ailəsi, oğlu Sultan Tahir və yaxın adamları, 300-ə yaxın cəngavər var idi.

Cəlairilər sultanlığı — 1336-cı ildən 1432-ci ilədək Azərbaycanda, İranda və İraqda iqtidarda olmuş monqol əsilli türk xanədanı. == Tarixi == Cəlairilər el, ulus şəklində monqol yürüşləri dövründə Azərbaycana gəlmişlər. Tərkibinə İraqi Ərəb, İraqi Əcəm, Kürdüstan , Gürcüstan, Ermənistan, Deyləm, Xorasan, Cəzirə, Luristan, Xuzistan və digər ərazilər daxil idi. Paytaxtı Bağdad, sonra isə Təbriz şəhərləri olmuşdur. Şeyx Həsən Cəlairi 1341-ci ildə Bağdadda Cahan Teymuru taxtdan salaraq Cəlairilər dövlətinin əsasını qoydu. Onu əvəz edən Şeyx Üveys 1359-cu ildə Azərbaycanı Cəlairilər dövlətinin tərkibinə qatdı və Təbrizi paytaxt etdi. Sultan Əhməd Cəlairinin dövründə Cəlairilər dövlətinin daxilində hakimiyyət uğrunda mübarizə gücləndi, dövlət tənəzzülə uğradı və sonra Teymurun və Qızıl Orda xanı Toxtamışın hücumlarına məruz qaldı. Teymurun yürüşləri dövründə Əlincəqala Cəlairilərin əsas müdafiə istehkamına çevrildi. 1386-cı ildə Teymurun qoşunu Təbrizi tutduqdan sonra Naxçıvan ərazisində onlara qarşı vuruşan Sultan Əhməd Bağdada, onun əmirlərinin bir hissəsi isə Əlincəqalaya çəkildi. Qalada Cəlairilərin xəzinəsi, Sultan Əhmədin ailəsi, oğlu Sultan Tahir və yaxın adamları, 300-ə yaxın cəngavər var idi.

Dayviet dövləti - Hərfi mənası Böyük Viet deməkdir. Vyetnamda 1069-cu ildə formalaşaraq güclü imperiyaya çevrilən dövlət qurumu. 1054-cü ildən 1400-cü ilə, 1428-ci ildən 1804-cü ilə qədər Vyetnam bu cür adlanırdı. == Haqqında == Vyetnamda hakim feodal istehsal üsulunun hökmranlıq etdiyi bir vaxtda 1069-cu ildə Dayviet dövləti formalaşaraq güclü imperiyaya çevrildi. Dayviet dövlətinin çiçəkləndiyi bir dövrdə bu dövlət üç dəfə monqol hücumlarına məruz qalmışdı. Hətta 1257-ci ildən 1288-ci ilə qədər Dayviet monqol istilasının qarşısını almağa müvəffəq olmuşdu. 1471-ci ildə Dayvietə qarşı yenidən Çin işğalları başlandı. Dayviet dövləti öz istiqlaliyyətini qoruyub saxlamaq üçün ölkədə bütün xalqları Çin istilasının qarşısını almağa səfərbər etdi və çinlilər güclü müqavimətə rast gələrək ölkədən qovuldular. Bununla yanaşı 1471-ci ildən etibarən Dayvietdə vətəndaşların hüquq bərabərliyinə nail olundu. Ədalət prinsiplərinə əsaslanan cəmiyyət quruldu.

Eldənizlər (fars. ایلدگزیان‎‎), həmçinin Eldəgəzlər, İldənizlər (türk. İldenizli Atabeyliği) və ya Azərbaycan Atabəyləri (fars. اتابکان آذربایجان‎‎, translit. Atabakan-e Āzarbayjan) — 1136–1225-ci illərdə Azərbaycanı, şərqi Anadolunu, şimali İraqı, İranı və Cibəli idarə etmiş tarixi dövlət. Sülalənin əsasının qoyulması qıpçaq əsilli Şəmsəddin Eldənizlə bağlıdır. Belə ki, Sultan Məsud tərəfindən Arranı iqta olaraq alan Eldəniz tezliklə hakimiyyətini bütün Azərbaycana yaymışdı. 1160-cı ildə oğulluğu Arslanşahı da hökmdar etdikdən sonra Eldəniz İraq Səlcuq sultanlığındakı hakimiyyəti də faktiki olaraq ələ keçirdi. Şəmsəddin Eldənizin dövründə Azərbaycan atabəylərinin torpaqları Arran, Azərbaycan, Şirvan, Cibəl, Həmədan, Gilan, Mazandaran, İsfahan, Rey, Mosul, Kirman, Fars, Xuzistan, Axlat, Ərzurum və Marağa torpaqlarını əhatə edirdi.Sülalənin möhkəmlənməsi Məhəmməd Cahan Pəhləvanın dövrü ilə bağlıdır. 1175-ci ildə Sultan Arslanşahın ölümündən sonra onun 7 yaşlı oğlu III Toğrulu hakimiyyətə gətirən Cahan Pəhləvan özünü onun atabəyi elan etdi və Şəmsəddin Eldəniz kimi faktiki hakimiyyəti öz əlinə aldı.

Eldənizlər (fars. ایلدگزیان‎‎), həmçinin Eldəgəzlər, İldənizlər (türk. İldenizli Atabeyliği) və ya Azərbaycan Atabəyləri (fars. اتابکان آذربایجان‎‎, translit. Atabakan-e Āzarbayjan) — 1136–1225-ci illərdə Azərbaycanı, şərqi Anadolunu, şimali İraqı, İranı və Cibəli idarə etmiş tarixi dövlət. Sülalənin əsasının qoyulması qıpçaq əsilli Şəmsəddin Eldənizlə bağlıdır. Belə ki, Sultan Məsud tərəfindən Arranı iqta olaraq alan Eldəniz tezliklə hakimiyyətini bütün Azərbaycana yaymışdı. 1160-cı ildə oğulluğu Arslanşahı da hökmdar etdikdən sonra Eldəniz İraq Səlcuq sultanlığındakı hakimiyyəti də faktiki olaraq ələ keçirdi. Şəmsəddin Eldənizin dövründə Azərbaycan atabəylərinin torpaqları Arran, Azərbaycan, Şirvan, Cibəl, Həmədan, Gilan, Mazandaran, İsfahan, Rey, Mosul, Kirman, Fars, Xuzistan, Axlat, Ərzurum və Marağa torpaqlarını əhatə edirdi.Sülalənin möhkəmlənməsi Məhəmməd Cahan Pəhləvanın dövrü ilə bağlıdır. 1175-ci ildə Sultan Arslanşahın ölümündən sonra onun 7 yaşlı oğlu III Toğrulu hakimiyyətə gətirən Cahan Pəhləvan özünü onun atabəyi elan etdi və Şəmsəddin Eldəniz kimi faktiki hakimiyyəti öz əlinə aldı.