Lüğətlərdə axtarış.

Rəşidəddin Məhəmməd ibni Məhəmmədil-Vətvat (1088 və ya 1087, Bəlx, Bəlx vilayəti – 1182) — İslam alimi, mühəddis, şair. == Həyatı == Rəşidəddin Məhəmməd ibni Məhəmmədil-Vətvat 1080-ci ildə Bəlx şəhərində anadan olmuşdur. Orta çağın ən ötülməz şeirşünaslarından sayılan Rəşidəddin Vətvat (1080–1178) "Hədaiq əs-sehr fi dəqaiq əş-şeir" ("Şeirin incəliklərinin sehrli bağçaları") risaləsində ən nəfis söz möcüzələrindən bəhs edərkən 4 dəfə Qətrandan iqtibaslar edirdi. == Yaradıcılığı == Rəşidəddin Vətvat "Töhfətus-siddiq", "Fəslül-xitab", Ünsul-ləhfan" adları ilə ilk üç xəlifənin sözlərini topladığı kimi "Mətlubu külli talib" adı ilə Həzrət Əlinin (ə) də yüz sözünü toplamış, hər birini farsca bir qitə ilə tərcumə etmişdir.

Vəzvan — İranın İsfahan ostanının Şahinşəhr və Meymə şəhristanının Meymə bəxşində şəhər. 2006-cı il əhalinin siyahıya alınmasına əsasən, şəhərin əhalisi 4,661 nəfər və 1,413 ailədən ibarət idi.

Xəttat – gözəl yazı ustası; yazıçıların əsərlərini, xüsusilə şeirlərini nəfis xətlə köçürüb yayan şəxs; xoşnəvis, mirzə, katib, kalliqraf. == Ümumi məlumat == İslam dinində canlıların surətini yaratmaq qadağan olunmuşdu. Bununla və ərəb əlifbası qrafikasının xüsusiyyələri ilə əlaqədar bədii yazı sənəti olan xəttatlıq islamı qəbul etmiş xalqların mədəniyyət və incəsənətində vacib sahələrdən birinə çevrilmişdi. İslamı qəbul edən ölkələr Qurani-Kərimin əlifbasını da qəbul etmişdilər. Din xadimləri bu əlifbada yaranan yazı sənətini hər cür dəstəkləyir və belə bir kultun yaranması üçün xəttatlara yardım da göstərirdilər. Dekorativ-ornamental sənətlə qovuşan bədii yazı mədəniyyəti kitabları, saray binalarını, məscidləri, saxsıdan, metaldan,ağacdan və parçadan hazırlanan tətbiqi sənət nümunələrini bəzəyirdi. Xəttatlıq get-gedə müsəlman dünyasında müstəqil və əsas sənət növlərindən birinə, gözəl yazmaq savadlılıq dərəcəsinin göstəricisinə çevrilirdi. Dövlət xadimlərinin, ədib, şair və alimlərin, rəssamların həm də yaxşı xəttat olduqlarına dair çoxlu misallar gətirmək mümkündür. == Azərbaycanda xəttatlıq == Orta əsrlərdə Azərbaycanda bir qayda olaraq, bütün savadlı adamlar, münəccim, həkim, yaxud filosof olmalarından asılı olmayaraq, hesab edirdilər ki, yüksək savad dərəcəsinin bir göstəricisi də şeir yazmaq və xəttatlıq sənətinə yiyələnməkdir. Buna görə də, o dövrdə şair və xəttat kimi şöhrət qazanmaq olduqca çətin idi.

Fətva (ərəbcə:فتوى), İslam hüququ ilə əlaqədar olan bir problemin dini hüquq qaydalarına görə çıxış yolunu göstərən, Şeyxülislam və ya müfti tərəfindən veriləbilən dini sənəd. Fətva sadəcə İslam hüququ ilə əlaqədar olaraq deyil, İslamın qaydaları ilə idarə olunan dövlətlərdə də, hakimin verdiyi qərardır. == Fətva ilə hökm arasında fərq == Fətva ilə hökmün fərqləri müvafiq məzmunlu şəriət kitablarında izah edilmişdir. Qısaca bunu deyək ki, fətva şəriətdə nəzərdə tutulmuş mövcud dəlillər əsasında verilir (Quran ayələrinə, hədislərə, icmaya və ağıla əsaslanaraq). Hökm isə müctəhidin mövcud şəraiti dəyərləndirərək gəldiyi qənaəti əks etdirir. Əlbəttə, hökm verilərkən də şəriətdəki dəlillər nəzərə alınır, lakin bu dəlillər mücərrəd mənada deyil, mövcud şəraitə əsasən dəyərləndirilir. Buna görə də fətva zamana və şəraitə görə dəyişmir, hökm isə dəyişə bilər. Beləliklə, hökm fətvaya nisbətən daha geniş məfhumdur; deyə bilərik ki, məna etibarilə hökm fətvanı da özündə ehtiva edir. Fətva, onu verən müctəhid və onun müqəllidləri üçün keçərlidir, başqaları həmin müctəhidin fətvasına əməl etməyə vəzifəli deyillər. Amma lazımi şərtləri özündə birləşdirən şəriət hakimi bir məsələdə hökm versə, hamı ona tabe olmalıdır.

Mir Əbdülbaqi Təbrizi (az-əbcəd. میر ابدولباقی تبریزی‎), təxəllüsü Baqi (az-əbcəd. باقی‎) — XVI əsrin sonu–XVII əsrin əvvəllərində yaşayıb-yaratmış Azərbaycan xəttatı. == Həyatı == Təbriz, Bağdad və İsfahanda fəaliyyət göstərmiş, elm və sənətin müxtəlif sahələrində şöhrət qazandığına görə "danişmənd" (alim) təxəllüsü almışdır. Mir Əbdülbaqi Təbrizi İsfahanda bir sıra məscidin kitabələrini işləmiş (Əli Rza Təbrizi ilə birgə), nəsx, süls və rüqə xətləri ilə "Qəsideyi-bürda" ("Peyğəmbərin əbası haqqında qəsidə", 1588) və s. əsərlərin üzünü köçürmüşdür. Şah I Abbasın dövründə yaşamış, Ələddin Təbrizi və Əlirza Təbrizinin tələbəsi olmuşdur. O, 1629-cu ildə vəfat etmişdir.

Karan-i Vəsat (fars. كران وسط‎‎‎) - İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Çaldıran şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2006-cı il məlumatına görə kənddə 57 nəfər yaşayır (11 ailə).

Mərgan-i Vəsat (fars. مرگن وسط‎) – İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Şövt şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd.

Yarımqaya-i Vəsat (fars. ‎يارم قيه وسط‎‎) — İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Maku şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2006-cı il məlumatına görə kənddə 100 nəfər yaşayır (20 ailə).

2014-cü ildə vəfat edənlərin siyahısı — 2014-cü ildə vəfat edən ensiklopedik şəxslərin siyahısı.

2015-ci ildə vəfat edənlərin siyahısı — 2015-ci ildə vəfat edən ensiklopedik şəxslərin siyahısı.

2016-cı ildə vəfat edənlərin siyahısı — 2016-ci ildə vəfat edən ensiklopedik şəxslərin siyahısı.

2017-ci ildə vəfat edənlərin siyahısı — 2017-ci ildə vəfat edən ensiklopedik şəxslərin siyahısı. == Dekabr == === 31 dekabr === Yuri Barboy — 79 yaşında vəfat edib. === 30 dekabr === Çingiz Sadıqov — 88 yaşında vəfat edib. === 4 dekabr === Camal Mustafayev — 89 yaşında vəfat edib. === 2 dekabr === Tatyana Çaladze — vəfat edib. == Noyabr == === 26 noyabr === Leyla Vəkilli — 85 yaşında vəfat edib. === 19 noyabr === Çarlz Menson — 83 yaşında vəfat edib. == Oktyabr == === 26 oktyabr === Rafiq Hüseynov (diktor) — 71 yaşında vəfat edib. === 20 oktyabr === Minarə Tahirova — 81 yaşında vəfat edib. == Sentyabr == === 27 sentyabr === Hyu Hefner — 91 yaşında vəfat edib.

2018-ci ildə vəfat edənlərin siyahısı — 2018-ci ildə vəfat edən ensiklopedik şəxslərin siyahısı. == Dekabr == === 27 dekabr === Aşıq Yanvar Bədəlov - 76 yaşında vəfat edib. == Noyabr == == Oktyabr == === 8 oktyabr === Qara Mustafayev - 86 yaşında vəfat edib. === 6 oktyabr === Monserrat Kabalye - 85 yaşında vəfat edib. === 1 oktyabr === Şarl Aznavur - 94 yaşında vəfat edib. == Sentyabr == === 26 sentyabr === İbrahim Qafarov === 25 sentyabr === Yədulla Səmədi - 66 yaşında vəfat edib. === 21 sentyabr === Sabir Bəşirov - 61 yaşında vəfat edib. === 17 sentyabr === Marlen Əsgərov - 81 yaşında vəfat edib. === 12 sentyabr === Ədalət Ziyadxanov - 72 yaşında vəfat edib. == Avqust == === 4 avqust === Anar Nağılbaz - 42 yaşında vəfat edib.

2019-cu ildə vəfat edənlərin siyahısı — 2019-cu ildə vəfat edən ensiklopedik şəxslərin siyahısı. == Dekabr == == Noyabr == === 7 noyabr === === 2 noyabr === Mari Lafore — 80 yaşında vəfat edib. == Oktyabr == === 27 oktyabr === Vladimir Bukovski — 76 yaşında vəfat edib. === 26 oktyabr === === 13 oktyabr === Vasim Məmmədəliyev — 77 yaşında vəfat edib. === 11 oktyabr === Aleksey Leonov — 85 yaşında vəfat edib. == Sentyabr == == Avqust == === 30 avqust === Valeri Harper — 80 yaşında vəfat edib. == İyul == == İyun == == 4 iyun == İbrahim Emin === 24 iyun === Şirməmməd Hüseynov == May == == Aprel == == Mart == == Fevral == == Yanvar == === 1 yanvar === Raymond Ramazani Baya — 75 yaşında vəfat edib.

2020-ci ildə vəfat edənlərin siyahısı — 2020-ci ildə vəfat edən ensiklopedik şəxslərin siyahısı. == Dekabr == == Noyabr == === 27 noyabr === Ali Zakir — 76 yaşında vəfat edib. Spiro Quberina — 87 yaşında vəfat edib. Möhsün Fəxrizadə — 62 yaşında vəfat edib. === 24 noyabr === Əjdər Həmidov — 67 yaşında vəfat edib. === 20 noyabr === Hikmət Hacızadə — 66 yaşında vəfat edib. === 19 noyabr === Manvel Qriqoryan — 64 yaşında vəfat edib. === 18 noyabr === Məhəmməd Həsənov (milli qəhrəman) — 61 yaşında vəfat edib. === 6 noyabr === Mixail Jvanetski — 86 yaşında vəfat edib. === 2 noyabr === Ədalət Paşayev (general) — 73 yaşında vəfat edib.

2021-ci ildə vəfat edənlərin siyahısı — 2021-ci ildə vəfat edən ensiklopedik şəxslərin siyahısı. == Dekabr == === 19 dekabr === Karlos Marin — 53 yaşında vəfat edib. == Noyabr == === 18 noyabr === Ərdəşir Zahidi — 93 yaşında vəfat edib. === 16 noyabr === Seyfəddin Qurbanov — 59 yaşında vəfat edib. Məcnun Hacıbəyov — 86 yaşında vəfat edib. === 11 noyabr === Yevgeni Çazov — 92 yaşında vəfat edib. === 4 noyabr === Vidadi Muradov — 65 yaşında vəfat edib. == Oktyabr == === 29 oktyabr === Mar Bayciyev — 86 yaşında vəfat edib. === 22 oktyabr === Canəli Əkbərov — 81 yaşında vəfat edib. === 8 oktyabr === Ağakişi Kazımov — 85 yaşında vəfat edib.

Netcat — istənilən poçt nömrəli TCP və ya UDP şəbəkə bağlantıları yaradır, verilənləri qəbul edir və göndərir. Bu proqram kompüter şəbəkəsinin və ya trafikin test edilməsi üçün paket axınları yaratmaq və ya tutmaq üçün istifadə olunur.

Red Velvet (kor. 레드벨벳; RR: Redeubelbet) SM Entertainment tərəfindən yaradılan Cənubi Koreyalı qız qrupudur. Qrup ilk olaraq 2014-cü il avqustun 1-də Ayren(ing. Irene), Seolci (ing. Seulgi), Vendi (ing. Wendy) və Çoy (ing. Joy)-un dörd nəfərdən ibarət heyəti ilə "Happiness" adlı sinqlı ilə debüt etdilər. Beşinci üzv Yeri qrupa 2015-ci ilin mart ayında ilk mini albomu "Ice Cream Cake" buraxıldıqdan sonra qoşuldu. Musiqi baxımından Red Velvet-in işi öz qrup adını əks etdirir: onların əsasən pop olan "qırmızı" tərəfi bəzən elektron, funk və hip-hop ilə təcrübələr aparır, "Velvet" tərəfi isə ballada və caz elementləri ilə 90-cı illərin təsiri altında olan R&B-yə diqqət yetirir. Qrupun Koreya dilli diskoqrafiyasına iki studiya albomu, bir təkrar buraxılış albomu, bir kompilyasiya albomu və on genişləndirilmiş pyes daxildir — bunlardan on biri Cənubi Koreya "Gaon Albom Cədvəl"-də birinci yerdədir.

Cevat Çobanlı (türk. Cevat Çobanlı; 14 sentyabr 1870, Konstantinopol – 13 mart 1938, İstanbul) — Osmanlı ordusunun hərbi komandiri, Osmanlı İmperiyasının Müharibə naziri və Türk ordusunun generalı olmuşdur. == Həyatı == 1870-ci ildə İstanbulda Şakir Paşanın və Əminə xanımın ailəsində doğulmuşdur., İstanbul – ö. 13.03.1938 === Hərb təhsili === Qalatasaray Liseyi bitirdikdən sonra 1888-ci ildə daxil olduğu Hərbi məktəbi 1891-ci ildə leytenant rütbəsi ilə bitirmişdir. 1892-ci ildə daxil olduğu Hərbi akademiyanı 1894-cü ildə kapitan rütbəsi ilə bitirmişdir. 1894–1900 illəri arasında "Sultan Yaveri" adı ilə Maiyet-i Şeriye Ərkani Hərbində xidmət etmişdir. Eyni zamanda, zəlzələrdən zədələnmiş hərbi binalarını təmir etməyə çalışırdı. 1895-ci ilin 26 avqustunda Orleanda təşkil edilən Fransız ordusunun manevrlərində iştirak etmək üçün Parisə getdi. Burada dörd il qaldıqdan sonra 1899-cu ilin 7 fevralında Bolqarıstana və elə həmin ildə Haaqada təşkil edilən Silahların Qadağan olunması-Silahsızlanma Konfransına göndərildi. 1905-ci ildə Ədirnə rəhbərliyinin tərkibində Tophane-i Amiredəki müəssisədə xidmət etmişdir.

Vedat Albayrak — Türkiyəni təmsil edən cüdoçu. 2 mart 1993-cü ildə Gürcüstanda anadan olan Vane Revazişvili cüdo ilə məşğul olmağa başladıqdan sonra, Yunanıstana yollanaraq, Roman Moustopoulos ad-soyadı ilə mübarizə aparmağa başlayıb və hətta 2016-cı il Rio-de-Janeyro Yay Olimpiya Oyunlarına lisenziya qazanıb. 2017-ci ildən isə o, Türkiyə millisində Vedat Albayrak ad-soyadı ilə çıxış edir. 2018-ci ildə Bakıda keçirilən cüdo üzrə dünya çempionatında Türkiyə millisinə dünya çempionatlarında 17 ildən sonra ilk medalı qazandıraraq, 81 kq çəki dərəcəsində bürünc medala sahib olub.

Vedat Okyar — Türkiyə futbolçusu 1945-ci ildə Bursada anadan olan Vedat Bursaspor, Beşiktaş, "Diyarbakirspor" və "Karagümrük" klublarının şərəfini qoruyub. 1968-1976-cı illərdə Beşiktaşda forma geyinən və kapitan sarğısını daşıyan Okyar 253 oyunda 21 gol vurub. 33 dəfə milli komanda heyətində yer alan mərhum futbolçu karyerasını bitirdikdən sonra idman yazarı kimi çalışırdı. 19 iyul 2009-cu ildə xeyli vaxtdır xəstəxanaların birində müalicə olunan Okyar dünyasını dəyişib.

Vetra — Litvanın futbol klubu. == Tarixi == == Avropa kuboklarında iştirak == 1 dəfə Avropa kuboklarında iştirak edib.

The Velvet Underground (The Velvets olaraq da tanınır) — 1965-ci ildə Amerikada qurulan rok qrupudur. Lu Rid qrupun ən məşhur üzvüdür. == Üzvləri == Uilli Aleksandr (klaviatura, vokal 1971–1972) Con Keyl (müxtəlif instrumentlər, vokal 1965–1968, 1992–1994) Anqus Maklays (zərb alətləri 1965) Sterlinq Morrison (gitara, bas gitara, bek vokal 1965–1971, 1992–1994) Volter Pauers (bas gitara, bek vokal 1970–1972) Lu Rid (vokal, gitara, piano 1965–1970, 1992–1994) Morin Taker (zərb alətləri, vokal 1965–1972, 1992–1994) Duq Yul (bas gitara, klaviatura, gitara, bateri, vokal 1968–1973) == İlk illər == Qrupun adı «The Velvet Underground» Maykl Leyin sadomazoxizm haqqında yazdığı bir kitabın adıdır. Lu Rid 1965-ci ildə öyrənmək üçün üçün Nyu-Yorkda Con Keyl ilə tanış olur. Lu ilə Con dostlaşır və qrup yaratmağa qərar verirlər. Qrup üçün əvvəl müxtəlif adlara müraciət etsələr də (The Warlocks, The Falling Spikes), sonradan «The Velvet Underground» adlandırmağa qərar verirlər. Lunun dostu Sterlinq Morrison ve Keylin dostu Anqus Maklaysın qoşulması ilə qrup yavaş-yavaş özünü göstərməyə başlayır. Qrup səhnəyə çıxmaq üçün verilən pulu qəbul edəndə Maklays qrupdan ayrılır. Sənət üçün qrupa qoşulduğunu, pulu qəbul etməyəcəyini deyir. Daha sonra 21 yaşında olan qız Morin Taker 1965-ci ildə qrupa daxil olur.

2022-ci ildə vəfat edənlərin siyahısı — 2022-ci ildə vəfat edən ensiklopedik şəxslərin siyahısı.

2023-cü ildə vəfat edənlərin siyahısı — 2023-cü ildə vəfat edən ensiklopedik şəxslərin siyahısı. == Dekabr == === 30 dekabr === Tom Uilkinson — 75 yaşında vəfat edib. === 23 dekabr === Gülçöhrə Şəfiyeva — 74 yaşında vəfat edib. Murad Kajlayev — 92 yaşında vəfat edib. Riçard Romanus — 80 yaşında vəfat edib. === 21 dekabr === Robert Solou — 99 yaşında vəfat edib. Məhərrəm Nəcəfzadə — 57 yaşında vəfat edib. === 17 dekabr === Otar İosseliani — 89 yaşında vəfat edib. Terao Tsunefumi — 60 yaşında vəfat edib. === 16 dekabr === Kamil Vəli Nərimanoğlu — 77 yaşında vəfat edib.

2024-cü ildə vəfat edənlərin siyahısı — 2024-cü ildə vəfat edən ensiklopedik şəxslərin siyahısı. == Aprel == === 21 aprel === Əkbər Əliyev (riyaziyyatçı) — 74 yaşında vəfat edib. === 20 aprel === Yuri Omelçenko — 48 yaşında vəfat edib. === 17 aprel === Hadi Rəcəbli — 76 yaşında vəfat edib. İsgəndər Quliyev — 85 yaşında vəfat edib. === 15 aprel === Josef Bum — 34 yaşında vəfat edib. === 12 aprel === Arif Səfiyev — 89 yaşında vəfat edib. Namis Şirməmmədov — 62 yaşında vəfat edib. Roberto Kavalli — 83 yaşında vəfat edib. === 11 aprel === Şiqeharu Ueki — 69 yaşında vəfat edib.

=== 30 aprel === Qreqori Mertens — 24 yaşında həyatını itirib. === 25 aprel === Adelaida Məmmədova — 93 yaşında vəfat edib. === 17 aprel === Ramiz Mirişli — 81 yaşında vəfat edib. === 13 aprel === Günter Qrass — 87 yaşında vəfat edib. === 7 aprel === Əfrand Daşdəmirov — 73 yaşında vəfat edib. === 6 aprel === Nəriman Məmmədov — 87 yaşında vəfat edib. Hardis Baumanis — 47 yaşında vəfat edib. Ərəstun Məmmədov — 93 yaşında vəfat edib. === 3 aprel === Kayahan — 66 yaşında vəfat edib. Şmuel Vozner — 101 yaşında vəfat edib.

=== 28 avqust === Mahal İsmayıloğlu — 58 yaşında vəfat edib. === 21 avqust === Vəfadar Rzayev — 82 yaşında vəfat edib. === 9 avqust === Rasim Əliyev — 31 yaşında vəfat edib. === 8 avqust === Mübariz Zeynalov — 70 yaşında vəfat edib. === 6 avqust === Seyidnisə Seyidrzayeva — 67 yaşında vəfat edib. === 4 avqust === Tanilə Əhmərova — 65 yaşında vəfat edib.

=== 26 dekabr === Ramiz Axundov —78 yaşında vəfat edib. === 21 dekabr === Ələsgər Məmmədoğlu — 69 yaşında vəfat edib. === 11 dekabr === Fərhad Cəfərov. === 8 dekabr === Sərraf Şiruyə — 73 yaşında vəfat edib.

=== 28 fevral === Yaşar Kamal — 91 yaşında vəfat edib. === 27 fevral === Boris Nemtsov — 55 yaşında vəfat edib. Leonard Nimoy — 83 yaşında vəfat edib. === 25 fevral === Həsən Mirzəyev — 87 yaşında vəfat edib. === 22 fevral === Cahangir Kərimov — 91 yaşında vəfat edib. === 14 fevral === Mişel Ferrero — 89 yaşında vəfat edib. Davud Kazımov — 89 yaşında vəfat edib. === 6 fevral === Hüseyn Axundov — 93 yaşında vəfat edib. === 4 fevral === Akif Hacıyev — 77 yaşında vəfat edib. === 1 fevral === Aldo Ciccolini(en) — 89 yaşında vəfat edib.

=== 17 iyul === Jül Byanki — 25 yaşında vəfat edib.