Поиск по словарям.

"Diplomatik xidmətdə fərqlənməyə görə" medalı — Azərbaycan Respublikasının dövlət mükafatı. == Əsanaməsi == 1. "Diplomatik xidmətdə fərqlənməyə görə" Azərbaycan Respublikasının medalı Azərbaycan Respublikasının diplomatik xidmət orqanlarının diplomatik rütbəsi olan əməkdaşlarına aşağıdakılara görə verilir: 1.1. Azərbaycan Respublikasının xarici siyasətinin həyata keçirilməsinə verilən əhəmiyyətli töhfəyə görə; 1.2. diplomatik xidmət sahəsinə aid mühüm layihələrin hazırlanmasında və onların həyata keçirilməsində fəal iştiraka görə; 1.3. Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq əlaqələrinin inkişaf etdirilməsində mühüm işlərin görülməsinə görə; 1.4. diplomatik xidmət orqanlarında vicdanlı fəaliyyətə və xüsusi xidmətlərə görə. 2. "Diplomatik xidmətdə fərqlənməyə görə" Azərbaycan Respublikasının medalı döşün sol tərəfinə, Azərbaycan Respublikasının digər orden və medalları olduqda, onlardan sonra taxılır. == Təsviri == "Diplomatik xidmətdə fərqlənməyə görə" Azərbaycan Respublikasının medalı bilavasitə dairəvi medaldan və düzbucaqlı lövhədən ibarətdir.

"Dövlət qulluğunda fərqlənməyə görə" medalı — Azərbaycanın dövlət təltifi (medal). "Dövlət qulluğunda fərqlənməyə görə" medalı, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 2003-cü il 7 noyabr tarixli 515-IIQ nömrəli Qanunu ilə təsis edilib, habelə medalın əsasnaməsi və təsviri təsdiq edilib. == Əsasnaməsi == "Dövlət qulluğunda fərqlənməyə görə" medalının əsasnaməsi, Heydər Əliyevin 2003-cü il 7 noyabr tarixli 515-IIQ saylı Qanunu ilə təsdiq edildi. 2. "Dövlət qulluğunda fərqlənməyə görə" medalı döşün sol tərəfinə, Azərbaycanın digər orden və medalları olduqda, onlardan sonra taxılır.

== 2007 == Abasova Adilə Ziyat qızı — 22. iyun 2007 Abdullayeva Hafizə Kamil qızı — 22. iyun 2007 Ağayev Səfa Malik oğlu — 22. iyun 2007 Babayev Fikrət Murad oğlu — 22. iyun 2007 Bağırov Məhərrəm Şaban oğlu — 22. iyun 2007 Bayramov Fəxrəddin Bayram oğlu — 22. iyun 2007 Bəşirov Şərif Cəbrayıl oğlu — 22. iyun 2007 Canməmmədov Fikrət Yəhya oğlu — 22. iyun 2007 Dadaşov Orxan Natiq oğlu — 22. iyun 2007 Davıdova Svetlana Aleksandrovna — 22.

"Döyüşdə fərqlənməyə görə" medalı — Azərbaycanın dövlət təltifi (medal). İkinci Qarabağ müharibəsində qələbə münasibətilə təsis edilmişdir. == Təsis edilməsi == 2020-ci il noyabrın 20-də Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisində Vətən Müharibəsində qələbə münasibətilə Azərbaycan Respublikasının orden və medallarının təsis edilməsi ilə əlaqədar "Azərbaycan Respublikasının orden və medallarının təsis edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası qanununun layihəsi təqdim edilmiş və birinci oxunuşda təsdiqlənmişdir.Azərbaycan Respublikasının "Döyüşdə fərqlənməyə görə" medalının əsasnaməsi Azərbaycan Respublikasının 2020-ci il 26 noyabr tarixli Qanunu ilə təsdiq edilmişdir. Əsasnamədə deyilir: Maddə 1. Təltif edilən şəxslər "Döyüşdə fərqlənməyə görə" Azərbaycan Respublikasının medalı ilə döyüş şəraitində tapşırıqların icrası zamanı və həyat riski ilə əlaqəli xüsusi əməliyyatlar zamanı göstərilən fərqlilik, cəsarət və fədakarlıq, habelə döyüş tapşırıqlarının uğurla yerinə yetirilməsinə kömək edən bacarıqlı, təşəbbüskar və qətiyyətli hərəkətlər nümayiş etmiş, eləcə də döyüş tapşırıqlarının uğurla yerinə yetirilməsi zamanı tabelikdə olan bölməyə peşəkarlıqla rəhbərlik etmiş Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçuları təltif edilir.Maddə 2. Təltif edən orqan "Döyüşdə fərqlənməyə görə" Azərbaycan Respublikasının medalı ilə bu Əsasnamənin 1-ci maddəsində göstərilən şəxslər Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 23-cü bəndinə uyğun olaraq təltif edilirlər.Maddə 3. Taxılma qaydası "Döyüşdə fərqlənməyə görə" Azərbaycan Respublikasının medalı döşün sol tərəfinə, Azərbaycan Respublikasının digər orden və medalları olduqda, "Cəsur döyüşçü" medalından sonra taxılır. == Təsviri == Medalın təsviri Azərbaycan Respublikasının 2020-ci il 26 noyabr tarixli Qanunu ilə təsdiq edilmişdir. Maddə 1. Medalın ümumi təsviri "Döyüşdə fərqlənməyə görə" Azərbaycan Respublikasının medalı (bundan sonra – medal) bürüncdən tökülmüş və qızıl suyuna çəkilmiş, biri digərindən kiçik olmaqla, biri digərinin üzərində yerləşdirilmiş, guşələrinin araları birləşən qövsvarı xətlərlə konturlanmış iki səkkizguşəli ulduz formalı 42 mm ölçülü lövhədən ibarətdir.Maddə 2.

"Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" medalı — Azərbaycan Respublikasının dövlət mükafatı == Məzmun == "Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" Azərbaycan Respublikasının medalı ilə Azərbaycan Respublikasının fövqəladə hallar orqanlarının xüsusi rütbəsi olan əməkdaşları aşağıdakılara görə təltif edilirlər: Azərbaycan Respublikasının fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə xüsusi fərqlənməyə və səmərəli fəaliyyətə görə; Əhalinin və ərazilərin fövqəladə hallardan qorunmasında və fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılmasında fəal iştiraka görə; Azərbaycan Respublikasının fövqəladə hallar orqanlarının inkişafında göstərdiyi xüsusi xidmətlərə görə."Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" Azərbaycan Respublikasının medalının 3 dərəcəsi vardır: "Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" 1-ci dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı Azərbaycan Respublikasının fövqəladə hallar orqanlarında azı 20 il xidmət edən şəxslərə; "Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" 2-ci dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı Azərbaycan Respublikasının fövqəladə hallar orqanlarında azı 15 il xidmət edən şəxslərə; "Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" 3-cü dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı Azərbaycan Respublikasının fövqəladə hallar orqanlarında azı 10 il xidmət edən şəxslərə verilir. == Təsviri == === 1-ci dərəcəli === "Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" 1-ci dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı milli ornamentli, ensiz lövhə ilə birgə bürüncdən tökülmüş və qızıl suyuna çəkilmiş, dairəvi formalı, diametri 35 mm olan lövhədən ibarətdir. Medalın ön tərəfi hamar səthlidir. Medalın mərkəzində ikinci bir dairəvi lövhə yerləşdirilib. Bu lövhənin fonu qeyri-hamar səthlidir. Lövhənin ortasında relyefli şüaların fonunda, dəfnə yarpaqlarından hörülmüş çələngin üzərində Fövqəladə Hallar Nazirliyinin emblemi təsvir edilmişdir. Mərkəzdəki lövhə ilə medalın daxili çərçivələri arasında yuxarıda qövs boyunca milli ornament, aşağı hissədə lentin üzərində "XİDMƏTDƏ FƏRQLƏNMƏYƏ GÖRƏ" sözləri yazılmışdır. Fövqəladə Hallar Nazirliyinin emblemi ilə dəfnə yarpaqları, lent, relyefli şüalar, milli ornament və fonlar qızılı, sözlər isə qara rəngdədir. Medalın arxa tərəfi hamar səthlidir, ortasında Fövqəladə Hallar Nazirliyinin emblemi həkk olunmuşdur. Emblemdən yuxarıda qövs boyunca "AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI", aşağıda isə "FÖVQƏLADƏ HALLAR NAZİRLİYİ" sözləri yazılmışdır.

"Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" medalı — Azərbaycan Respublikasının dövlət mükafatı == Məzmun == "Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" Azərbaycan Respublikasının medalı ilə Azərbaycan Respublikasının fövqəladə hallar orqanlarının xüsusi rütbəsi olan əməkdaşları aşağıdakılara görə təltif edilirlər: Azərbaycan Respublikasının fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə xüsusi fərqlənməyə və səmərəli fəaliyyətə görə; Əhalinin və ərazilərin fövqəladə hallardan qorunmasında və fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılmasında fəal iştiraka görə; Azərbaycan Respublikasının fövqəladə hallar orqanlarının inkişafında göstərdiyi xüsusi xidmətlərə görə."Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" Azərbaycan Respublikasının medalının 3 dərəcəsi vardır: "Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" 1-ci dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı Azərbaycan Respublikasının fövqəladə hallar orqanlarında azı 20 il xidmət edən şəxslərə; "Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" 2-ci dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı Azərbaycan Respublikasının fövqəladə hallar orqanlarında azı 15 il xidmət edən şəxslərə; "Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" 3-cü dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı Azərbaycan Respublikasının fövqəladə hallar orqanlarında azı 10 il xidmət edən şəxslərə verilir. == Təsviri == === 1-ci dərəcəli === "Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" 1-ci dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı milli ornamentli, ensiz lövhə ilə birgə bürüncdən tökülmüş və qızıl suyuna çəkilmiş, dairəvi formalı, diametri 35 mm olan lövhədən ibarətdir. Medalın ön tərəfi hamar səthlidir. Medalın mərkəzində ikinci bir dairəvi lövhə yerləşdirilib. Bu lövhənin fonu qeyri-hamar səthlidir. Lövhənin ortasında relyefli şüaların fonunda, dəfnə yarpaqlarından hörülmüş çələngin üzərində Fövqəladə Hallar Nazirliyinin emblemi təsvir edilmişdir. Mərkəzdəki lövhə ilə medalın daxili çərçivələri arasında yuxarıda qövs boyunca milli ornament, aşağı hissədə lentin üzərində "XİDMƏTDƏ FƏRQLƏNMƏYƏ GÖRƏ" sözləri yazılmışdır. Fövqəladə Hallar Nazirliyinin emblemi ilə dəfnə yarpaqları, lent, relyefli şüalar, milli ornament və fonlar qızılı, sözlər isə qara rəngdədir. Medalın arxa tərəfi hamar səthlidir, ortasında Fövqəladə Hallar Nazirliyinin emblemi həkk olunmuşdur. Emblemdən yuxarıda qövs boyunca "AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI", aşağıda isə "FÖVQƏLADƏ HALLAR NAZİRLİYİ" sözləri yazılmışdır.

"Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" medalı — Azərbaycan Respublikasının dövlət mükafatı == Məzmun == "Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" Azərbaycan Respublikasının medalı ilə Azərbaycan Respublikasının fövqəladə hallar orqanlarının xüsusi rütbəsi olan əməkdaşları aşağıdakılara görə təltif edilirlər: Azərbaycan Respublikasının fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə xüsusi fərqlənməyə və səmərəli fəaliyyətə görə; Əhalinin və ərazilərin fövqəladə hallardan qorunmasında və fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılmasında fəal iştiraka görə; Azərbaycan Respublikasının fövqəladə hallar orqanlarının inkişafında göstərdiyi xüsusi xidmətlərə görə."Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" Azərbaycan Respublikasının medalının 3 dərəcəsi vardır: "Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" 1-ci dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı Azərbaycan Respublikasının fövqəladə hallar orqanlarında azı 20 il xidmət edən şəxslərə; "Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" 2-ci dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı Azərbaycan Respublikasının fövqəladə hallar orqanlarında azı 15 il xidmət edən şəxslərə; "Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" 3-cü dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı Azərbaycan Respublikasının fövqəladə hallar orqanlarında azı 10 il xidmət edən şəxslərə verilir. == Təsviri == === 1-ci dərəcəli === "Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" 1-ci dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı milli ornamentli, ensiz lövhə ilə birgə bürüncdən tökülmüş və qızıl suyuna çəkilmiş, dairəvi formalı, diametri 35 mm olan lövhədən ibarətdir. Medalın ön tərəfi hamar səthlidir. Medalın mərkəzində ikinci bir dairəvi lövhə yerləşdirilib. Bu lövhənin fonu qeyri-hamar səthlidir. Lövhənin ortasında relyefli şüaların fonunda, dəfnə yarpaqlarından hörülmüş çələngin üzərində Fövqəladə Hallar Nazirliyinin emblemi təsvir edilmişdir. Mərkəzdəki lövhə ilə medalın daxili çərçivələri arasında yuxarıda qövs boyunca milli ornament, aşağı hissədə lentin üzərində "XİDMƏTDƏ FƏRQLƏNMƏYƏ GÖRƏ" sözləri yazılmışdır. Fövqəladə Hallar Nazirliyinin emblemi ilə dəfnə yarpaqları, lent, relyefli şüalar, milli ornament və fonlar qızılı, sözlər isə qara rəngdədir. Medalın arxa tərəfi hamar səthlidir, ortasında Fövqəladə Hallar Nazirliyinin emblemi həkk olunmuşdur. Emblemdən yuxarıda qövs boyunca "AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI", aşağıda isə "FÖVQƏLADƏ HALLAR NAZİRLİYİ" sözləri yazılmışdır.

"Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" medalı — Azərbaycan Respublikasının dövlət mükafatı == Məzmun == "Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" Azərbaycan Respublikasının medalı ilə Azərbaycan Respublikasının fövqəladə hallar orqanlarının xüsusi rütbəsi olan əməkdaşları aşağıdakılara görə təltif edilirlər: Azərbaycan Respublikasının fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə xüsusi fərqlənməyə və səmərəli fəaliyyətə görə; Əhalinin və ərazilərin fövqəladə hallardan qorunmasında və fövqəladə halların nəticələrinin aradan qaldırılmasında fəal iştiraka görə; Azərbaycan Respublikasının fövqəladə hallar orqanlarının inkişafında göstərdiyi xüsusi xidmətlərə görə."Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" Azərbaycan Respublikasının medalının 3 dərəcəsi vardır: "Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" 1-ci dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı Azərbaycan Respublikasının fövqəladə hallar orqanlarında azı 20 il xidmət edən şəxslərə; "Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" 2-ci dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı Azərbaycan Respublikasının fövqəladə hallar orqanlarında azı 15 il xidmət edən şəxslərə; "Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" 3-cü dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı Azərbaycan Respublikasının fövqəladə hallar orqanlarında azı 10 il xidmət edən şəxslərə verilir. == Təsviri == === 1-ci dərəcəli === "Fövqəladə hallar orqanlarında xidmətdə fərqlənməyə görə" 1-ci dərəcəli Azərbaycan Respublikasının medalı milli ornamentli, ensiz lövhə ilə birgə bürüncdən tökülmüş və qızıl suyuna çəkilmiş, dairəvi formalı, diametri 35 mm olan lövhədən ibarətdir. Medalın ön tərəfi hamar səthlidir. Medalın mərkəzində ikinci bir dairəvi lövhə yerləşdirilib. Bu lövhənin fonu qeyri-hamar səthlidir. Lövhənin ortasında relyefli şüaların fonunda, dəfnə yarpaqlarından hörülmüş çələngin üzərində Fövqəladə Hallar Nazirliyinin emblemi təsvir edilmişdir. Mərkəzdəki lövhə ilə medalın daxili çərçivələri arasında yuxarıda qövs boyunca milli ornament, aşağı hissədə lentin üzərində "XİDMƏTDƏ FƏRQLƏNMƏYƏ GÖRƏ" sözləri yazılmışdır. Fövqəladə Hallar Nazirliyinin emblemi ilə dəfnə yarpaqları, lent, relyefli şüalar, milli ornament və fonlar qızılı, sözlər isə qara rəngdədir. Medalın arxa tərəfi hamar səthlidir, ortasında Fövqəladə Hallar Nazirliyinin emblemi həkk olunmuşdur. Emblemdən yuxarıda qövs boyunca "AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI", aşağıda isə "FÖVQƏLADƏ HALLAR NAZİRLİYİ" sözləri yazılmışdır.

"Ədliyyə sahəsində fərqlənməyə görə" medalı — Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 13 iyul 2012-ci il tarixli Sərəncamı ilə təsis edilən dövlət təltifi (medal).

"Əməkdə fərqlənməyə görə" medalı" (rus. Медаль «За трудовое отличие») — Sovet İttifaqının mülki əmək mükafatı. Xüsusən yüksək əmək məhsuldarlığı nümayiş etdirən işçilər və ya elm, mədəniyyət və ya istehsal sənayesi sahələrində böyük töhfələr vermiş şəxslər bu mükafata layiq görülmüşdür.27 dekabr 1938-ci ildə SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fərmanı ilə yaradılmış medal 50 ildən bir qədər çox müddət ərzində təqribən 2 milyon vətəndaşa verilmişdir.

"Əməkdə fərqlənməyə görə" medalı" (rus. Медаль «За трудовое отличие») — Sovet İttifaqının mülki əmək mükafatı. Xüsusən yüksək əmək məhsuldarlığı nümayiş etdirən işçilər və ya elm, mədəniyyət və ya istehsal sənayesi sahələrində böyük töhfələr vermiş şəxslər bu mükafata layiq görülmüşdür.27 dekabr 1938-ci ildə SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fərmanı ilə yaradılmış medal 50 ildən bir qədər çox müddət ərzində təqribən 2 milyon vətəndaşa verilmişdir.

Abbas mirzə Əbdülhüsеyn mirzə oğlu Fərmanfərma (1890-1935) — İranın ədliyyə naziri. == Həyatı == Əbdülhüsеyn mirzə Fərmanfərmanın ikinci оğlu Abbas mirzə 1890-cı ildə Tehran şəhərində anadan оlmuşdu. Hərbi təhsil almışdı. Salariləşkər ləqəbini daşıyırdı. Abbas mirzə Həmədanın (1915-1916), Astrabadın (1918), Kirmanşahın (1918-1919) valisi оlmuşdu. 1919-cu ildən 1920-ci ilədək Ədliyyə naziri vəzifəsində çalışmışdı. 1920-ci ildən 1921-ci ilədək ictimai işlərlə məşğul оlmuşdu. == Ailəsi == Abbas mirzə Izzətüssəltənə xanım Rzaqulu xan Nizamüssəltənə Mafi qızı ilə ailə qurmuşdu. Bəhram mirzə, Bəhmən mirzə adlı оğulları, Hümay xanım, Tacülmülk xanım, Izzətülmülk xanım, Mahirə xanım adlı qızları vardı. == Mənbə == Ənvər Çingizoğlu, Qacarlar və Qacar kəndi, Bakı, "Şuşa", 2008, 334 səh.

Arzu Fərzəliyev (28 mart 1958, Naxçıvan) — Azərbaycanlı müğənni, əməkdar artist == Həyatı == Fərzəliyev Arzu İsmayıl oğlu 28 mart 1958-ci ildə Naxçıvan şəhərində ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. 1980-cı ildə Naxçıvan Dövlət Pedaqoji institutunu bitirmişdir. Ailəlidir, 3 oğlu 5 nəvəsi var. == Fəaliyyəti == 1977-ci ildə Qafqaz İnstitutları arasında keçirilən Suxumi 77 festivalının qalibi, 1978-ci ildə Bakıda keçirilən "Qızıl Payız" musiqi festivalının qalibi olmuşdur. Naxçıvanda keçirilən mahnı televiziya müsabiqəsinin 7 dəfə qalibi olmuşdur. 1983-cü ildən Naxçıvan şəhərində mədəniyyət evində fəaliyyətə başlamışdır, 1985-ci ildə SSRİ mədəniyyəti xidmətinə görə əlaç döş nişanı ilə təltif olunmuşdur. 1984-cü ildə mədəniyyət evinin bədii rəhbəri, 1988-ci ildən 2017-ci ilədək Naxçıvan mədəniyyət evinin direktoru vəzifəsində çalışmışdır. 2017-ci ildə Naxçıvan Muxtar Respublikasının əməkdar artisti fəxri adına layiq görülmüşdür. 2018-ci ildən Naxçıvan Dövlət Filarmoniyasında bədii quruluş hissə müdürü vəzifəsində çalışır. Naxçıvanda və Bakıda keçirilən konsert proqramlarında çıxış etmişdir.

== 1991 ==

Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fəxri fərmanı (5 noyabr 1974-cü ilədək Azərbaycan SSR Ali Sovetinin fəxri fərmanı, daha əvvəllər Azərbaycan SSR Baş Soveti Prezidiumunun fəxri fərmanı) — Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyəti tərəfindən təqdim olunan dövlət təltifi. Həmin fərmanla fəhlələr, kolxozçular, qulluqçular, elm, mədəniyyət, ədəbiyyat və incəsənət xadimləri, həmçinin dövlət planlarının yerinə yetirilməsində yüksək göstəricilər əldə edilməsinə, yüksək məhsul alınmasına, səmərəli istehsal, elmi və ictimai-siyasi fəaliyyətinə görə müəssisə və təşkilatlar mükafatlandırılırdı.

== 1960-cı illər == === 1960 === Əhmədov Yəhya Həbib oğlu — 25.04.1960 === 1966 === Nəcəfov Cavid Nəcəfqulu oğlu — 1966 === 1968 === Altay Əmir oğlu Hacıyev — 1968 == 1970-ci illər == === 1970 === Əliverdibəyov Kazım Ağalar oğlu — 21.05.1970 Əlikişizadə Yulana Yusif qızı — 21.05.1970 Almazzadə Qəmər Hacağa qızı — 21.05.1970 Bədirova Maya Fyodorovna — 21.05.1970 Vikulov Sergey Mixayloviç — 21.05.1970 Vladimirov Yuri Kuzmiç — 21.05.1970 Genin Yakov Markoviç — 21.05.1970 Qurbanov Qorxmaz Ağababa oğlu — 21.05.1970 Hüseynağa Abuzər oğlu — 21.05.1970 Dadaşov Kamil Hənifə oğlu — 21.05.1970 Yeqorova Larisa Vsevolodovna — 21.05.1970 Zeynalov Rüfət Oqtay oğlu — 21.05.1970 İsmayılova Raisa Hüseyn qızı — 21.05.1970 Makarova Natalya Romanovna — 21.05.1970 Məmmədov Tofiq — 21.05.1970 Məmmədova Tamilla Nəzər qızı — 21.05.1970 Nəzirova Nella Nəzər qızı — 21.05.1970 Səidova Sara Dadaş qızı — 21.05.1970 Sorokina Nina İvanovna — 21.05.1970 === 1971 === Cahangir Şirgəşt oğlu Cahangirov — 29.10.1971 İsfəndiyar Aslan oğlu Cavanşirov — 29.12.1971 === 1972 === Niyazi Zülfüqar oğlu Tağızadə (Niyazi) — 26.12.1972 Əliyev Azad Həmzə oğlu — 19.04.1972 Ələkbərov Zeynal Məmməd oğlu — 19.04.1972 Atakişiyev Rafiq İsrafil oğlu — 19.04.1972 Ağamova Yelena Artyomovna — 19.04.1972 Hacıyev Əhməd-Cövdət İsmayıl oğlu — 19.04.1972 Hacıbəyov Soltan İsmayıl oğlu — 19.04.1972 Cəfərova Zəhra Hüseyn qızı — 19.04.1972 Danilov Daniil Xristoforoviç — 19.04.1972 İvanova Anastasiya İvanovna — 19.04.1972 İsmayılova Qəmər Abbasqulu qızı — 19.04.1972 Qarayev Qara Əbulfəz oğlu — 19.04.1972 Qasımov Muxtar Maqsud oğlu — 19.04.1972 Məmmədova Şövkət Həsən qızı — 19.04.1972 Məmmədova Bilqeyis Mirəbdul qızı — 19.04.1972 Məlikov Xanlar Həmid oğlu — 19.04.1972 Muradova Yevgeniya Haykovna — 19.04.1972 Muradova Cəmilə Mehrəli qızı — 19.04.1972 Musabəyova Sara Qəzənfər qızı — 19.04.1972 Nəzirova Elmira Mirzərza qızı — 19.04.1972 Nikomarova Ella Markovna — 19.04.1972 Usubova Nigar İbrahim qızı — 19.04.1972 Fiş Monsey İsaakoviç — 19.04.1972 Frolova Larisa Vasniyevna — 19.04.1972 Əbdulkərimov Davud Həsən oğlu — 18.05.1972 Ələkbərova Cəmilə Zakir qızı — 18.05.1972 Əlibəyli Xanımana Sabir qızı — 18.05.1972 Əliyev Məstan Rəsul oğlu — 18.05.1972 Əliyeva Raya Səlim qızı — 18.05.1972 Əmrahov Əmrah Bala oğlu — 18.05.1972 Atakişiyeva Yelizaveta Semyonovna — 18.05.1972 Babayev Qorxmaz Məmmədbağır oğlu — 18.05.1972 Bağırzadə Əhəd Zulfüğar oğlu — 18.05.1972 Bədəlbəyli Əfrasiyab Bədəl oğlu — 18.05.1972 Brailovskaya Berta Adamovna — 18.05.1972 Haciyeva Sayad Yusif qızı — 18.05.1972 Həsənova Əminə Dadaş qızı — 18.05.1972 Hüseynov Vaqif Əlövsət oğlu — 18.05.1972 Hüseynova Validə Həsən qızı — 18.05.1972 Cavanşirov Əfsər Bayram oğlu — 18.05.1972 Cəfərov Əziz Babası oğlu — 18.05.1972 İbrahimova Ofelya Əhməd qızı — 18.05.1972 Qədirova Gülarə Məcid qızı — 18.05.1972 Qasımov Tələt Əli oğlu — 18.05.1972 Quliyev Akif Aslan oğlu — 18.05.1972 Məmmədov Əmənulla Beydulla oğlu — 18.05.1972 Petrova Qalina Pavlovna — 18.05.1972 Sadıqov Hüseynağa Ələsgər oğlu — 18.05.1972 Cəfərov Kamran Ələs oğlu — 18.05.1972 Sokayeva Valentina Andreyevna — 18.05.1972 Süleymanov Nəriman Qoca oğlu — 18.05.1972 Sultanova Hökümə İsmayıl qızı — 18.05.1972 Fərəcova Mahirə Qənbər qızı — 18.05.1972 Xəlilova Məlahət Xalid qızı — 18.05.1972 Hasilova Xalidə Məmməd qızı — 18.05.1972 Xaxanova İnna İosifovna — 18.05.1972 Şirokov Vladimir İvanoviç — 18.05.1972 Eminova Zemfira Həmid qızı — 18.05.1972 Əfəndiyev Tacəddin Əbdürrəhman oğlu — 18.05.1972 === 1973 === Əli Yusif oğlu Zeynalov — 23.04.1973 Nigar Xudadat qızı Rəfibəyli — 28.06.1973 === 1974 === Abbasov Hacağa Mütəllib oğlu — 01.06.1974 Ağayeva Adilə Kərim qızı — 01.06.1974 Ələskərov Abdulla Ağasəməd oğlu — 01.06.1974 Əliyeva Ətayə Qulam qızı — 01.06.1974 Bağırov Sadıqsaleh Xəlil oğlu — 01.06.1974 Bədirbəyli Leyla Ağalar qızı — 01.06.1974 Haçıyeva Sona Salman qızı — 01.06.1974 Gəraybəyov Ağasadıq Ağəli oğlu — 01.06.1974 Qriqoryan Şuşanik Sarkisovna — 01.06.1974 Hüseynova Sofiya Həsən qızı — 01.06.1974 Yermakova Mariya Frolovna — 01.06.1974 Zeynalov Əli Yusifoğlu — 01.06.1974 İbadzadə Seyfulla İbad oğlu — 01.06.1974 İbrahimov Mirzə Əjdər oğlu — 01.06.1974 İbrahimova Mariya Yefimovna — 01.06.1974 İsmayılov Bahadır Xalıq oğlu — 01.06.1974 Qasımov İmran Haşım oğlu — 01.06.1974 Quliyev Əzizağa Rza oğlu — 01.06.1974 Quliyev-Qafqazlı Haçıməmməd Ələkbər oğlu — 01.06.1974 Qurbanova Hökümə Abbasəli qızı — 01.06.1974 Məmmədov Çəlal Cabbar oğlu — 01.06.1974 Məmmədxanlı Ənvər Qafar oğlu — 01.06.1974 Mustafayeva Sədayə İsmayıl qızı — 01.06.1974 Novruzova Mirvari Balaqadaş qızı — 01.06.1974 Rəsulov Əmənulla Ağahüseyn oğlu — 01.06.1974 Rzayev Abbas Mahmudəli oğlu — 01.06.1974 Rzayeva Şövkət Böyükağa qızı — 01.06.1974 Rüstəmzadə Süleyman Əlabbas oğlu — 01.06.1974 Sadıqov Məmməd Əhməd oğlu — 01.06.1974 Sadıqova Məhluqə Ələkbər qızı — 01.06.1974 Sənani Möhsün Sadıq oğlu — 01.06.1974 Süleymanov Mustafa Dadaş oğlu — 01.06.1974 Təhmasib Rza Abbasqulu oğlu — 01.06.1974 Fətullayev Nüsrət Möhsün oğlu — 01.06.1974 Fətullayev Fateh Möhsün oğlu — 01.06.1974 Şərifov Ələskər Məmmədtağı oğlu — 01.06.1974 Şəkinskaya Barat Həbib qızı — 01.06.1974 Əfəndiyev İlyas Məhəmməd oğlu — 01.06.1974 === 1975 === Karandaş (Mixail Nilolayeviç Rumyantsev) — 14.04.1975 Aleksandr Qriqoryeviç Alleqrov — 14.04.1975 === 1976 === Aleksandrov Qriqori Vasilyeviç — 23.12.1976 Əlili Məmməd Əlizadə — 23.12.1976 Həsənzadə Rəşid Həsən oğlu — 23.12.1976 Cabbarlı Qorxmaz Teymur oğlu — 23.12.1976 Cəfərova Əminə Cəfər qızı — 23.12.1976 Dziqan Yefim İosifoviç — 23.12.1976 İbrahimov Əjdər Mütəllim oğlu — 23.12.1976 Kuraşin Vladimir Nikolayeviç — 23.12.1976 Qurbanov Məmməd Qurban oğlu — 23.12.1976 Mikayılov Mikayıl Yusif oğlu — 23.12.1976 Nərimanbəyov Arif Əmir oğlu — 23.12.1976 Ocaqov Rasim Mirqasım oğlu — 23.12.1976 Rüstəmova Şərqiyyə Hacımahmud qızı — 23.12.1976 Təhmasib Rza Abbas oğlu — 23.12.1976 Xeyfits İosif Yefimiviç — 23.12.1976 Xocaxanova Yelena Yusif qızı — 23.12.1976 Həbib Bayram oğlu Babayev — 29.12.1976 Şamil Rasizadə — 28. XII.1976 ==== Təşkilatlar ==== Moskva Satira Teatrı — 20.09.1976 === 1977 === Vidadi Yusif oğlu Babanlı — 14.01.1977 Leyla Məhəd qızı Vəkilova — 28.01.1977 Tokay Həbib oğlu Məmmədov — 18.07.1977 Tələt Ağasıbəy oğlu Xanlarov — 25.08.1977 Addullayev Böyükağa Cabar oğlu — 19.10.1977 Abdullayev Mikayıl Hüseyn oğlu — 19.10.1977 Averkina Valentina Viktorovna — 19.10.1977 Ağayev Ramiz Ələkbər oğlu — 19.10.1977 Ələsgərov Süleyman Əyyub oğlu — 19.10.1977 Əliyev Əlimərdan Əbdüləzim oğlu — 19.10.1977 Əliyev Arif Hacıbaba oğlu — 19.10.1977 Axundov Firidun Abbas oğlu — 19.10.1977 Babayeva Firuzə İsmayıl qızı — 19.10.1977 Gözəlov Oqtay Abdulla oğlu — 19.10.1977 Hüseynov Fəxrəddin Hüseynəli oğlu — 19.10.1977 Zülfüqarova Xumar Rza qızı — 19.10.1977 Kərimov Kərim Həmid oğlu — 19.10.1977 Quliyev Tofiq Ələkbər oğlu — 19.10.1977 Milyayev Yuri Vladimiroviç — 19.10.1977 Nəsirov Nəsrulla Əlabbas oğlu — 19.10.1977 Rəcəbova Solmaz Cahangir qızı — 19.10.1977 Rüstəmov İsfəndiyar Adil oğlu — 19.10.1977 Rüstəmova Validə Asəf qızı — 19.10.1977 Salmanova Həqiqət Surxay qızı — 19.10.1977 Sanatulov Şamil Zeynaloviç — 19.10.1977 Zeynalov Ələkbər Cavad oğlu — 14.11.1977 Quliyeva Zemfira Nəçəf qızı — 14.11.1977 Kazımov Kamil Kazım oğlu — 14.11.1977 ==== Təşkilatlar ==== Biləcəri stansiyası dəmiryolçuları mədəniyyət evinin xalq nəfəs alətləri orkestri — 19.10.1977 Hərbi hissənin "Zvyozdoçka" xalq vokal-instrumental ansamblı — 19.10.1977 Azərneft Mədənlərarası Yol Çəkilişi və Təmiri Trestinin traktorçusu M. Cananovun ailəsinin "Xatirə" xalq ansamblı — 19.10.1977 Leytenant Şmidt adına maşınqayırma zavodu mədəniyyət sarayının xalq rəqs ansamblı — 19.10.1977 Texniki peşə təhsili respublika mədəniyyət evinnn "Vixr" rəqs kollektivi — 19.10.1977 Salyan rayon mədəniyyət evinin "Cəngi" zurnaçılar ansamblı — 19.10.1977 Ucar rayon mədəniyyət-evinin xor kollektivi — 19.10.1977 Sumqayıt şəhərində N. Nərimanov adına mədəniyyət evinin nəfəs alətləri orkestri — 19.10.1977 Kirovabad şəhərində maarif işçiləri evinin "Gəncə" xalq estrada orkestri — 19.10.1977 İliç rayon mədəniyyət evinin "Yallı" xalq rəqs ansamblı — 19.10.1977 Lənkəran rayon mədəniyyət evinin "Şənlik" mahnı və rəqs ansamblı — 19.10.1977 === 1978 === Hacı Dadaş oğlu Xanməmmədov — 22.06.1978 Mirzəbəy Mirzəbaxış oğlu Mustafayev — 22.06.1978 Yuri Vladimiroviç Fidler — 27.06.1978 Qafarova Raya Talıb qızı — 24.11.1978 İsmayılova Elmira Məhərrəm qızı — 24.11.1978 Orucov Hidayət Xuduş oğlu — 24.11.1978 === 1979 === Əşrəf Həsən oğlu Həsənov — 23.01.1979 Tofiq Mehdi oğlu Tağızadə — 06.02.1979 Abdullayev Rauf Canbaxış oğlu — 24.02.1979 Adıgözəlzadə Zöhrab Əfrasiyab oğlu — 24.02.1979 Əhmərova Tanilla Aysayevna — 24.02.1979 Bədəlbəyli Fərhad Şəmsi oğlu — 24.02.1979 Bayramov Həbibulla Əbdülhüseyn oğlu — 24.02.1979 Hasilova Xalidə Məmməd qızı — 24.02.1979 Qasımov İldırım Əlinəzər oğlu — 24.02.1979 Kərimova Rumiyə Həmid qızı — 24.02.1979 Quliyev Əliağa Eyvaz oğlu — 24.02.1979 Məmmədova Şəfiqə Haşım qızı — 24.02.1979 Rəhimova Elmira Allahverdi qızı — 24.02.1979 Rzayev Nazim Əsədulla oğlu — 24.02.1979 Sultanov Fəxr Nəsib oğlu — 24.02.1979 Tumarkina Dina İosifovna — 24.02.1979 Eminova Rimma Rəhim qızı — 24.02.1979 Əliyev Nəzir Kərim oğlu — 02.04.1979 Hüseynova Nəcibə İbrahim qızı — 02.04.1979 Məmmədov Füzuli Şahbalı oğlu — 02.04.1979 Rza Abasqulu oğlu Təhmasib — 19.04.1979 Cahangir Rəcəb oğlu Gözəlov — 14.12.1979 == 1980-ci illər == === 1980 === Azad Ağakərim oğlu Şərifov — 04.04.1980 Hacı Məmməd oğlu Məmmədov — 25.04.1980 Altay Yusif oğlu Məmmədov — 14.05.1980 Abdullayev Ağalar Bəhmən oğlu — 18.12.1980 Mahmudov Hüseyn Ağa oğlu — 18.12.1980 Şıxlı Sabir Məmməd oğlu — 18.12.1980 ==== Təşkilatlar ==== Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Məktəbi — 18.12.1980 === 1981 === Seyfəddin Əliağa oğlu Abbasov — 26.08.1981 Famil Novruzov — 20.11.1981 Novruz İsmayıl oğlu Gəncəli — 11.09.1981 Bəkir Əhməd oğlu Nəbiyev — 16.01.1981 Qulu Qasım oğlu Xəlilov — 16.01.1981 Lətif Hüseyn oğlu Kərimov — 16.11.1981 Əzizə Məmməd qızı Cəfərzadə — 28.12.1981 Abbasov Ələddin Aslan oğlu — 24.12.1981 Ağayev Həsən Səfər oğlu — 24.12.1981 Əliyev Telman Rüstəm oğlu — 24.12.1981 Veysəlova Rəmziyyə Osman qızı — 24.12.1981 Həsənov Hilal Mahmud oğlu — 24.12.1981 Cəfərov Bağır Mansur oğlu — 24.12.1981 Rzayev Əli Məşədirza oğlu — 24.12.1981 === 1982 === Аğası Abutalıb oğlu Məşədibəyov — 11.01.1982 Sərdar Bünyad oğlu Sərdarov — 11.01.1982 Yunus Hacıqulu oğlu Ağayev — 09.02.1982 Tamella Rzayeva — 30.09.1982 Dilarə Səmədova — 30.09.1982 Məsih Tağıyev — 30.09.1982 Kseniya Lvovna Babiçeva — 18.11.1982 Arutyunyan Armen Samveloviç — 03.12.1982 Arutyunyan Ruben Hayrapetoviç — 03.12.1982 Qabrielyan Armida Sarkisovna — 03.12.1982 Ohanyan Anaida Osipovna — 03.12.1982 Əzimov Nəriman Abbasqulu oğlu — 09.12.1982 Аxundzadə Salavat Ilyas oğlu — 09.12.1982 Qasımova Gövhər Balaqardaş qızı — 09.12.1982 Qasımova Nisə Fətulla qızı — 09.12.1982 Mustafayev Azər Imambaxış oğlu — 09.12.1982 Rəcəbova Məsumə Ismayıl qızı — 09.12.1982 Səfərova Vəcihə Məşədi qızı — 09.12.1982 ==== Təşkilatlar ==== А.S.Puşkin аdınа Leninqrаd Dövlət Аkаdemik Drаm Teаtrı — 24.12.1982 Lənkəran şəhər Şirəli Axundov adına 1 nömrəli tam orta məktəb(hal hazırda Mehman Bağırov adınadır) — 30.09.1982 === 1986 === Şamil Rasizadə — 28.

Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fəxri fərmanı (5 noyabr 1974-cü ilədək Azərbaycan SSR Ali Sovetinin fəxri fərmanı, daha əvvəllər Azərbaycan SSR Baş Soveti Prezidiumunun fəxri fərmanı) — Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyəti tərəfindən təqdim olunan dövlət təltifi. Həmin fərmanla fəhlələr, kolxozçular, qulluqçular, elm, mədəniyyət, ədəbiyyat və incəsənət xadimləri, həmçinin dövlət planlarının yerinə yetirilməsində yüksək göstəricilər əldə edilməsinə, yüksək məhsul alınmasına, səmərəli istehsal, elmi və ictimai-siyasi fəaliyyətinə görə müəssisə və təşkilatlar mükafatlandırılırdı.

== 1960-cı illər == === 1960 === Əhmədov Yəhya Həbib oğlu — 25.04.1960 === 1966 === Nəcəfov Cavid Nəcəfqulu oğlu — 1966 === 1968 === Altay Əmir oğlu Hacıyev — 1968 == 1970-ci illər == === 1970 === Əliverdibəyov Kazım Ağalar oğlu — 21.05.1970 Əlikişizadə Yulana Yusif qızı — 21.05.1970 Almazzadə Qəmər Hacağa qızı — 21.05.1970 Bədirova Maya Fyodorovna — 21.05.1970 Vikulov Sergey Mixayloviç — 21.05.1970 Vladimirov Yuri Kuzmiç — 21.05.1970 Genin Yakov Markoviç — 21.05.1970 Qurbanov Qorxmaz Ağababa oğlu — 21.05.1970 Hüseynağa Abuzər oğlu — 21.05.1970 Dadaşov Kamil Hənifə oğlu — 21.05.1970 Yeqorova Larisa Vsevolodovna — 21.05.1970 Zeynalov Rüfət Oqtay oğlu — 21.05.1970 İsmayılova Raisa Hüseyn qızı — 21.05.1970 Makarova Natalya Romanovna — 21.05.1970 Məmmədov Tofiq — 21.05.1970 Məmmədova Tamilla Nəzər qızı — 21.05.1970 Nəzirova Nella Nəzər qızı — 21.05.1970 Səidova Sara Dadaş qızı — 21.05.1970 Sorokina Nina İvanovna — 21.05.1970 === 1971 === Cahangir Şirgəşt oğlu Cahangirov — 29.10.1971 İsfəndiyar Aslan oğlu Cavanşirov — 29.12.1971 === 1972 === Niyazi Zülfüqar oğlu Tağızadə (Niyazi) — 26.12.1972 Əliyev Azad Həmzə oğlu — 19.04.1972 Ələkbərov Zeynal Məmməd oğlu — 19.04.1972 Atakişiyev Rafiq İsrafil oğlu — 19.04.1972 Ağamova Yelena Artyomovna — 19.04.1972 Hacıyev Əhməd-Cövdət İsmayıl oğlu — 19.04.1972 Hacıbəyov Soltan İsmayıl oğlu — 19.04.1972 Cəfərova Zəhra Hüseyn qızı — 19.04.1972 Danilov Daniil Xristoforoviç — 19.04.1972 İvanova Anastasiya İvanovna — 19.04.1972 İsmayılova Qəmər Abbasqulu qızı — 19.04.1972 Qarayev Qara Əbulfəz oğlu — 19.04.1972 Qasımov Muxtar Maqsud oğlu — 19.04.1972 Məmmədova Şövkət Həsən qızı — 19.04.1972 Məmmədova Bilqeyis Mirəbdul qızı — 19.04.1972 Məlikov Xanlar Həmid oğlu — 19.04.1972 Muradova Yevgeniya Haykovna — 19.04.1972 Muradova Cəmilə Mehrəli qızı — 19.04.1972 Musabəyova Sara Qəzənfər qızı — 19.04.1972 Nəzirova Elmira Mirzərza qızı — 19.04.1972 Nikomarova Ella Markovna — 19.04.1972 Usubova Nigar İbrahim qızı — 19.04.1972 Fiş Monsey İsaakoviç — 19.04.1972 Frolova Larisa Vasniyevna — 19.04.1972 Əbdulkərimov Davud Həsən oğlu — 18.05.1972 Ələkbərova Cəmilə Zakir qızı — 18.05.1972 Əlibəyli Xanımana Sabir qızı — 18.05.1972 Əliyev Məstan Rəsul oğlu — 18.05.1972 Əliyeva Raya Səlim qızı — 18.05.1972 Əmrahov Əmrah Bala oğlu — 18.05.1972 Atakişiyeva Yelizaveta Semyonovna — 18.05.1972 Babayev Qorxmaz Məmmədbağır oğlu — 18.05.1972 Bağırzadə Əhəd Zulfüğar oğlu — 18.05.1972 Bədəlbəyli Əfrasiyab Bədəl oğlu — 18.05.1972 Brailovskaya Berta Adamovna — 18.05.1972 Haciyeva Sayad Yusif qızı — 18.05.1972 Həsənova Əminə Dadaş qızı — 18.05.1972 Hüseynov Vaqif Əlövsət oğlu — 18.05.1972 Hüseynova Validə Həsən qızı — 18.05.1972 Cavanşirov Əfsər Bayram oğlu — 18.05.1972 Cəfərov Əziz Babası oğlu — 18.05.1972 İbrahimova Ofelya Əhməd qızı — 18.05.1972 Qədirova Gülarə Məcid qızı — 18.05.1972 Qasımov Tələt Əli oğlu — 18.05.1972 Quliyev Akif Aslan oğlu — 18.05.1972 Məmmədov Əmənulla Beydulla oğlu — 18.05.1972 Petrova Qalina Pavlovna — 18.05.1972 Sadıqov Hüseynağa Ələsgər oğlu — 18.05.1972 Cəfərov Kamran Ələs oğlu — 18.05.1972 Sokayeva Valentina Andreyevna — 18.05.1972 Süleymanov Nəriman Qoca oğlu — 18.05.1972 Sultanova Hökümə İsmayıl qızı — 18.05.1972 Fərəcova Mahirə Qənbər qızı — 18.05.1972 Xəlilova Məlahət Xalid qızı — 18.05.1972 Hasilova Xalidə Məmməd qızı — 18.05.1972 Xaxanova İnna İosifovna — 18.05.1972 Şirokov Vladimir İvanoviç — 18.05.1972 Eminova Zemfira Həmid qızı — 18.05.1972 Əfəndiyev Tacəddin Əbdürrəhman oğlu — 18.05.1972 === 1973 === Əli Yusif oğlu Zeynalov — 23.04.1973 Nigar Xudadat qızı Rəfibəyli — 28.06.1973 === 1974 === Abbasov Hacağa Mütəllib oğlu — 01.06.1974 Ağayeva Adilə Kərim qızı — 01.06.1974 Ələskərov Abdulla Ağasəməd oğlu — 01.06.1974 Əliyeva Ətayə Qulam qızı — 01.06.1974 Bağırov Sadıqsaleh Xəlil oğlu — 01.06.1974 Bədirbəyli Leyla Ağalar qızı — 01.06.1974 Haçıyeva Sona Salman qızı — 01.06.1974 Gəraybəyov Ağasadıq Ağəli oğlu — 01.06.1974 Qriqoryan Şuşanik Sarkisovna — 01.06.1974 Hüseynova Sofiya Həsən qızı — 01.06.1974 Yermakova Mariya Frolovna — 01.06.1974 Zeynalov Əli Yusifoğlu — 01.06.1974 İbadzadə Seyfulla İbad oğlu — 01.06.1974 İbrahimov Mirzə Əjdər oğlu — 01.06.1974 İbrahimova Mariya Yefimovna — 01.06.1974 İsmayılov Bahadır Xalıq oğlu — 01.06.1974 Qasımov İmran Haşım oğlu — 01.06.1974 Quliyev Əzizağa Rza oğlu — 01.06.1974 Quliyev-Qafqazlı Haçıməmməd Ələkbər oğlu — 01.06.1974 Qurbanova Hökümə Abbasəli qızı — 01.06.1974 Məmmədov Çəlal Cabbar oğlu — 01.06.1974 Məmmədxanlı Ənvər Qafar oğlu — 01.06.1974 Mustafayeva Sədayə İsmayıl qızı — 01.06.1974 Novruzova Mirvari Balaqadaş qızı — 01.06.1974 Rəsulov Əmənulla Ağahüseyn oğlu — 01.06.1974 Rzayev Abbas Mahmudəli oğlu — 01.06.1974 Rzayeva Şövkət Böyükağa qızı — 01.06.1974 Rüstəmzadə Süleyman Əlabbas oğlu — 01.06.1974 Sadıqov Məmməd Əhməd oğlu — 01.06.1974 Sadıqova Məhluqə Ələkbər qızı — 01.06.1974 Sənani Möhsün Sadıq oğlu — 01.06.1974 Süleymanov Mustafa Dadaş oğlu — 01.06.1974 Təhmasib Rza Abbasqulu oğlu — 01.06.1974 Fətullayev Nüsrət Möhsün oğlu — 01.06.1974 Fətullayev Fateh Möhsün oğlu — 01.06.1974 Şərifov Ələskər Məmmədtağı oğlu — 01.06.1974 Şəkinskaya Barat Həbib qızı — 01.06.1974 Əfəndiyev İlyas Məhəmməd oğlu — 01.06.1974 === 1975 === Karandaş (Mixail Nilolayeviç Rumyantsev) — 14.04.1975 Aleksandr Qriqoryeviç Alleqrov — 14.04.1975 === 1976 === Aleksandrov Qriqori Vasilyeviç — 23.12.1976 Əlili Məmməd Əlizadə — 23.12.1976 Həsənzadə Rəşid Həsən oğlu — 23.12.1976 Cabbarlı Qorxmaz Teymur oğlu — 23.12.1976 Cəfərova Əminə Cəfər qızı — 23.12.1976 Dziqan Yefim İosifoviç — 23.12.1976 İbrahimov Əjdər Mütəllim oğlu — 23.12.1976 Kuraşin Vladimir Nikolayeviç — 23.12.1976 Qurbanov Məmməd Qurban oğlu — 23.12.1976 Mikayılov Mikayıl Yusif oğlu — 23.12.1976 Nərimanbəyov Arif Əmir oğlu — 23.12.1976 Ocaqov Rasim Mirqasım oğlu — 23.12.1976 Rüstəmova Şərqiyyə Hacımahmud qızı — 23.12.1976 Təhmasib Rza Abbas oğlu — 23.12.1976 Xeyfits İosif Yefimiviç — 23.12.1976 Xocaxanova Yelena Yusif qızı — 23.12.1976 Həbib Bayram oğlu Babayev — 29.12.1976 Şamil Rasizadə — 28. XII.1976 ==== Təşkilatlar ==== Moskva Satira Teatrı — 20.09.1976 === 1977 === Vidadi Yusif oğlu Babanlı — 14.01.1977 Leyla Məhəd qızı Vəkilova — 28.01.1977 Tokay Həbib oğlu Məmmədov — 18.07.1977 Tələt Ağasıbəy oğlu Xanlarov — 25.08.1977 Addullayev Böyükağa Cabar oğlu — 19.10.1977 Abdullayev Mikayıl Hüseyn oğlu — 19.10.1977 Averkina Valentina Viktorovna — 19.10.1977 Ağayev Ramiz Ələkbər oğlu — 19.10.1977 Ələsgərov Süleyman Əyyub oğlu — 19.10.1977 Əliyev Əlimərdan Əbdüləzim oğlu — 19.10.1977 Əliyev Arif Hacıbaba oğlu — 19.10.1977 Axundov Firidun Abbas oğlu — 19.10.1977 Babayeva Firuzə İsmayıl qızı — 19.10.1977 Gözəlov Oqtay Abdulla oğlu — 19.10.1977 Hüseynov Fəxrəddin Hüseynəli oğlu — 19.10.1977 Zülfüqarova Xumar Rza qızı — 19.10.1977 Kərimov Kərim Həmid oğlu — 19.10.1977 Quliyev Tofiq Ələkbər oğlu — 19.10.1977 Milyayev Yuri Vladimiroviç — 19.10.1977 Nəsirov Nəsrulla Əlabbas oğlu — 19.10.1977 Rəcəbova Solmaz Cahangir qızı — 19.10.1977 Rüstəmov İsfəndiyar Adil oğlu — 19.10.1977 Rüstəmova Validə Asəf qızı — 19.10.1977 Salmanova Həqiqət Surxay qızı — 19.10.1977 Sanatulov Şamil Zeynaloviç — 19.10.1977 Zeynalov Ələkbər Cavad oğlu — 14.11.1977 Quliyeva Zemfira Nəçəf qızı — 14.11.1977 Kazımov Kamil Kazım oğlu — 14.11.1977 ==== Təşkilatlar ==== Biləcəri stansiyası dəmiryolçuları mədəniyyət evinin xalq nəfəs alətləri orkestri — 19.10.1977 Hərbi hissənin "Zvyozdoçka" xalq vokal-instrumental ansamblı — 19.10.1977 Azərneft Mədənlərarası Yol Çəkilişi və Təmiri Trestinin traktorçusu M. Cananovun ailəsinin "Xatirə" xalq ansamblı — 19.10.1977 Leytenant Şmidt adına maşınqayırma zavodu mədəniyyət sarayının xalq rəqs ansamblı — 19.10.1977 Texniki peşə təhsili respublika mədəniyyət evinnn "Vixr" rəqs kollektivi — 19.10.1977 Salyan rayon mədəniyyət evinin "Cəngi" zurnaçılar ansamblı — 19.10.1977 Ucar rayon mədəniyyət-evinin xor kollektivi — 19.10.1977 Sumqayıt şəhərində N. Nərimanov adına mədəniyyət evinin nəfəs alətləri orkestri — 19.10.1977 Kirovabad şəhərində maarif işçiləri evinin "Gəncə" xalq estrada orkestri — 19.10.1977 İliç rayon mədəniyyət evinin "Yallı" xalq rəqs ansamblı — 19.10.1977 Lənkəran rayon mədəniyyət evinin "Şənlik" mahnı və rəqs ansamblı — 19.10.1977 === 1978 === Hacı Dadaş oğlu Xanməmmədov — 22.06.1978 Mirzəbəy Mirzəbaxış oğlu Mustafayev — 22.06.1978 Yuri Vladimiroviç Fidler — 27.06.1978 Qafarova Raya Talıb qızı — 24.11.1978 İsmayılova Elmira Məhərrəm qızı — 24.11.1978 Orucov Hidayət Xuduş oğlu — 24.11.1978 === 1979 === Əşrəf Həsən oğlu Həsənov — 23.01.1979 Tofiq Mehdi oğlu Tağızadə — 06.02.1979 Abdullayev Rauf Canbaxış oğlu — 24.02.1979 Adıgözəlzadə Zöhrab Əfrasiyab oğlu — 24.02.1979 Əhmərova Tanilla Aysayevna — 24.02.1979 Bədəlbəyli Fərhad Şəmsi oğlu — 24.02.1979 Bayramov Həbibulla Əbdülhüseyn oğlu — 24.02.1979 Hasilova Xalidə Məmməd qızı — 24.02.1979 Qasımov İldırım Əlinəzər oğlu — 24.02.1979 Kərimova Rumiyə Həmid qızı — 24.02.1979 Quliyev Əliağa Eyvaz oğlu — 24.02.1979 Məmmədova Şəfiqə Haşım qızı — 24.02.1979 Rəhimova Elmira Allahverdi qızı — 24.02.1979 Rzayev Nazim Əsədulla oğlu — 24.02.1979 Sultanov Fəxr Nəsib oğlu — 24.02.1979 Tumarkina Dina İosifovna — 24.02.1979 Eminova Rimma Rəhim qızı — 24.02.1979 Əliyev Nəzir Kərim oğlu — 02.04.1979 Hüseynova Nəcibə İbrahim qızı — 02.04.1979 Məmmədov Füzuli Şahbalı oğlu — 02.04.1979 Rza Abasqulu oğlu Təhmasib — 19.04.1979 Cahangir Rəcəb oğlu Gözəlov — 14.12.1979 == 1980-ci illər == === 1980 === Azad Ağakərim oğlu Şərifov — 04.04.1980 Hacı Məmməd oğlu Məmmədov — 25.04.1980 Altay Yusif oğlu Məmmədov — 14.05.1980 Abdullayev Ağalar Bəhmən oğlu — 18.12.1980 Mahmudov Hüseyn Ağa oğlu — 18.12.1980 Şıxlı Sabir Məmməd oğlu — 18.12.1980 ==== Təşkilatlar ==== Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Məktəbi — 18.12.1980 === 1981 === Seyfəddin Əliağa oğlu Abbasov — 26.08.1981 Famil Novruzov — 20.11.1981 Novruz İsmayıl oğlu Gəncəli — 11.09.1981 Bəkir Əhməd oğlu Nəbiyev — 16.01.1981 Qulu Qasım oğlu Xəlilov — 16.01.1981 Lətif Hüseyn oğlu Kərimov — 16.11.1981 Əzizə Məmməd qızı Cəfərzadə — 28.12.1981 Abbasov Ələddin Aslan oğlu — 24.12.1981 Ağayev Həsən Səfər oğlu — 24.12.1981 Əliyev Telman Rüstəm oğlu — 24.12.1981 Veysəlova Rəmziyyə Osman qızı — 24.12.1981 Həsənov Hilal Mahmud oğlu — 24.12.1981 Cəfərov Bağır Mansur oğlu — 24.12.1981 Rzayev Əli Məşədirza oğlu — 24.12.1981 === 1982 === Аğası Abutalıb oğlu Məşədibəyov — 11.01.1982 Sərdar Bünyad oğlu Sərdarov — 11.01.1982 Yunus Hacıqulu oğlu Ağayev — 09.02.1982 Tamella Rzayeva — 30.09.1982 Dilarə Səmədova — 30.09.1982 Məsih Tağıyev — 30.09.1982 Kseniya Lvovna Babiçeva — 18.11.1982 Arutyunyan Armen Samveloviç — 03.12.1982 Arutyunyan Ruben Hayrapetoviç — 03.12.1982 Qabrielyan Armida Sarkisovna — 03.12.1982 Ohanyan Anaida Osipovna — 03.12.1982 Əzimov Nəriman Abbasqulu oğlu — 09.12.1982 Аxundzadə Salavat Ilyas oğlu — 09.12.1982 Qasımova Gövhər Balaqardaş qızı — 09.12.1982 Qasımova Nisə Fətulla qızı — 09.12.1982 Mustafayev Azər Imambaxış oğlu — 09.12.1982 Rəcəbova Məsumə Ismayıl qızı — 09.12.1982 Səfərova Vəcihə Məşədi qızı — 09.12.1982 ==== Təşkilatlar ==== А.S.Puşkin аdınа Leninqrаd Dövlət Аkаdemik Drаm Teаtrı — 24.12.1982 Lənkəran şəhər Şirəli Axundov adına 1 nömrəli tam orta məktəb(hal hazırda Mehman Bağırov adınadır) — 30.09.1982 === 1986 === Şamil Rasizadə — 28.

Ağababaye-Fəramərzi (fars. قابابافرامرزي‎) — İranın Şərqi Azərbaycan ostanının Vərziqan şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. Vərziqan qəsəbəsindən 9 km qərbdə, köhnə Təbriz-Əhər yolunun üstündədir. == Əhalisi == 2006-cı il məlumatına görə kənddə 221 nəfər yaşayır (56 ailə).

Aşağı Fərəcan — Azərbaycan Respublikasının Laçın rayonunun Aşağı Fərəcan kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. == Tarixi == Laçın rayonunun eyniadlı inzibati ərazi vahidində yerləşən kənd Həkəri çayının sol sahilindən bir qədər aralı, Qarabağ silsiləsinin cənub-qərb ətəyindədir. Keçmiş adı Haraldır. 1954-cü ildə qonĢu Fərəcan kəndindən köçüb gəlmiş ailələr məskunlaşdığı üçün kəndin adı dəyişdirilərək Aşağı Fərəcan adlandırılmışdır. Oykonim "Aşağıda yerləşən Fərəcan kəndi" deməkdir1992-ci ildə Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilib. 2020-ci ildə İkinci Qarabağ müharibəsi sonunda imzalanmış atəşkəs bəyanatına əsasən 1 dekabr 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad olunub. == Əhalisi == 2006-cı ilin statistikasına görə kəndin əhali sayı 200 nəfər olmuşdur. == İqtisadiyyatı == Əsas təsərrüfatı heyvandarlıq və əkinçilik idi.

Fəridəddin Gəncşəkər və ya Baba Fərid (fars. حضرت بابا فرید الدّین مسعود گنج شکر‎, pənc. حضرت بابا فرید الدّین مسعود گنج شکر, ਫ਼ਰੀਦ-ਉਦ-ਦੀਨ ਗੰਜਸ਼ਕਰ) (1173–1266) və ya (1188 (584 Hicri) – 7 may, 1280 (679 Hicri)) — Pakistan və Hindistanın görkəmli din xadimi, şair, filosof, alim. == Həyatı == Baba Fərid adı ilə tanınmış Fəridəddin Məsud Şəkərgənc 1173-cü ildə Hindistanın Pəncab əyalətində nüfuzlu ailədə dünyaya göz açmışdır. Onun nəsil şəcərəsi bir versiyaya əsasən, Həzrət Əliyə (ə), digərinə görə isə, Həzrət Ömərə (r.a.) çəkir. Kiçik yaşlarından etibarən ailəsi tərəfindən dini qanunlara uyğun tərbiyə edilmişdir. "Şəkərgənc" təxəllüsü almasının səbəbi haqqında xalq arasında rəvayətlər mövcuddur. Onlardan birində qeyd edilir ki, anası Məryəm Bibi ona namaz qılmağı öyrədərkən, səccadənin altına bir qədər şəkər qoyur və namaz bitdikdən sonra şəkəri ona mükafat verirmiş. Lakin bir gün "şəkər qoymaq" ananın yadından çıxsa da, orada şəkər peyda olur. Məhz bu hadisədən sonra ona "Şəkərgənc" (şəkər xəzinəsi) adı verilmişdir.

Baba Fərəc Vayqani Azərbaycanda yaşamış təsəvvüf alimi. Vayqan şəhərində dünyaya gəlmişdir.

Bahadur Fərman (azərb. Bahadur Fərman oğlu Abdullayev‎; 1939, Muşavak, Dəstəfur rayonu – 2016) — Azərbaycan Respublikasının Prezident təqaüdçüsü, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü. == Həyatı == Bahadur Fərman oğlu Abdullayev 1939-cu ildə Daşkəsən rayonunun Muşavaq kəndində anadan olub. === Təhsili === Orta təhsini Gəncə şəhəri 6 №li məktəbdə alıb. 1962- ci ildə H.Zərdabi adına Gəncə Dövlət Universiteti tarix-filologiya fakültəsinə qəbul olub, 1969-cu ildə həmin fakültəni bitirib. Təhsil aldığı müddətdə 3 il hərbi xidmətdə olub. == Fəaliyyəti == === Pedaqoji fəaliyyəti === Daşkəsən rayonu, Kobalt qəsəbəsindəki internat məktəbdə müəllim (1969-1973), “Kirovabad kommunisti” qəzeti redaksiyasında şöbə müdiri (1973-1983), Gəncə şəhər Hacıkənd qəsəbəsindəki səkkizillik məktəbin (1977-1983), 5№li qiyabi orta məktəbin direktoru (1977-1983), Nizami rayon Təhsil şöbəsində metodkabinetin müdiri (1983-1988), 12 və 25 №li məktəblərdə direktor (1988-1998), sonra Gəncə şəhər Təhsil İdarəsində məktəb məsləhətçisi vəzifəsində çalışıb. Təhsil sahəsindəki uzunmüddətli səmərəli və qüsursuz fəaliyyətinə görə dəfələrlə müxtəlif mükafatlara layiq görülüb. === Yaradıcılıq fəaliyyəti === Hələ gənc yaşlarından bədii yaradıcılığa maraq göstərib, respublikamızın müxtəlif qəzet, jurnallarında, ədəbi almanaxlarda şeirləri dərc olunub. “Anamın laylası” adlı ilk şeirlər kitabı 1966-cı ildə işıq üzü görüb və ədəbi ictimaiyyətin diqqətini cəlb edib.

Balaş İltizam oğlu Fərziyev (6 mart 1994, Bibiyani, Lerik rayonu – 29 sentyabr 2020, Füzuli rayonu) — Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgəri, İkinci Qarabağ müharibəsi şəhidi. == Həyatı == Balaş İltizam oğlu Fərziyev 6 mart 1994-cü ildə Lerik rayonunun Bibihoni kəndində anadan olub. Ailədə 4 qardaş olublar. Balaş evin 3-cü övladı idi. Mikayıl Qasımov adına tam orta məktəbdə oxuyub. == Hərbi Xidməti == Fərziyev Balaş 2015-ci ildə həqiqi hərbi xidmətə çağırılıb. 2020-ci ildə müharibə başlıyan zaman könüllü kimi yazılıb. 29 sentyabrda Füzuli uğrunda gedən döyüşlərdə mina düşməsi nəticəsində şəhid olmuşdur.

== Ümumi məlumat ==

Dər yaşayış yeri — Ordubad rayonunun Azadkənd kəndi yaxınlığında orta əsrlərə aid yaşayış yeri. 1968-ci ildə qeydə alınmışdır. Geniş bir ərazini əhatə edən yaşayış yeri güclü dağıntıya məruz qalmışdır. Burada rast gəlinən yanmış tikinti, xüsusilə kərpic qalıqları vaxtilə binaların olduğunu göstərir. Yerüstü materiallar çəhrayı rəngli sadə və şirli qab qırıqlarından ibarətdir. Mədəni təbəqə saxsı qab qırıqlarından,kərpic qarışıq gil laylarından ibarətdir. Çiy kərpicdən, daş qarışıq torpaqla hörülmüş tikinti qalıqları saxlanmışdır. Tapıntıların əksəriyyəti şirli və şirsiz qab (küpə, kasa, nimçə, badya, qapaq və s.) qırıqlarından ibarətdir. Ərazisindəki qəbiristanlıqda orta əsrlərə aid qəbirüstü daş qoç heykəllər olmuşdur. Abidə 16-18-ci əsrlərə aid edilir.

Fərd— bir şəxs. == Ümumi məlumat == Fərd anlayışı bir cəhətdən də maraqlıdır: eyni növlü bitki ve heyvanlar bir-birinden müəyyən xüsusiyyətlərə görə fərqlənsələr də, onların arasında oxşarlıq daha çoxdur. İnsanlar isə belə deyildir: psixoloji baxımdan onlar bir-birlərinə oxşamırlar. Biz insanı fərd kimi xarakterizə edərkən məhz bu cəhətləri nəzərə çatdırıq. Fərd özünəməxsus psixoloji xüsusiyyətləri olan, heç kəsə oxşamayan tebii varlıq deməkdir. Fərd anlayışının evristik mənası da elə bundan ibarətdir. Bu baxımdan hər bir adam - həm təzə doğulmuş uşaq, həm də hər hansı bir yaşlı adam fərddir...

Fərk (fars. فرک‎) — İranda, Mərkəzi ostanında, Komican şəhristanının Mərkəz bəxşinin Vəfs dehestanında kənd. 2011–ci il siyahıyaalınmasına əsasən kəndin əhalisi 64 ailədə 137 nəfəri kişilər və 121 nəfəri qadınlar olmaqla cəmi 258 nəfərdir. Kəndin əhalisini tatlar təşkil edir, vəfscə danışırlar və şiə müsəlmandırlar.

Çıxma — 4 sadə hesab əməlindən biri. Cəmin tərsidir. Çıxmanın komponentləri azalan, çıxılan və fərqdir Azalan çıxmanın ilk kompanentidir. Çıxılan çıxmanın ikinci komanentidir. Fərq, çıxmanın üçüncü komponentidir. Ədəddən ədədi çıxdıqda alınan ədəd fərq adlanır. Çıxmanın formulu: z = x − y {\displaystyle z=x-y} == Mənbə == Aufmann, R. N., Barker, V. C., Lockwood, J. Basic College Mathematics: An Applied Approach, Houghton Mifflin Company, 2006.

Fərş (ərəbcə: فرش) — Güney Azərbaycan əhalisinin arasında xalçaya deyilir. Ərəbcədən tutulmuş və farscaya daxil olunmuş. Məsələn: Otağa fərş salmaq. Fərşin üstündə oturmaq. - Əvvəlimci otaqda əlvan fərşlər döşənib, qəribə gül və giyah ilə və quş şəkilləri ilə səqfi münəqqəş olmuşdu. M.F.Axundzadə. Hücrənin fərşi ibarətdi bir palazdan. C.Məmmədquluzadə. // Ümumiyyətlə, yerə döşənən hər cür şey. Təbiət bir bəzəkli-düzəkli gəlinə oxşayır, yaşıl zəmilər, əkin göyləri yerə sərilmiş mərmər fərşlərə bənzəyir.

Fəs — kişi baş geyimi. Adı Mərakeşin Fəs şəhərindən götürülmüşdür. Osmanlı İmperiyası və ondan asılı olan ölkələrin şəhər əhalisi və kənd ziyalıları arasında dəbdə olmuşdur. Gənclər, əsasən, qırmızı və ya yaşıl rəngli, yaşlılar isə qara və ya tünd rəngli fəs qoyurdu. Fəs kəsik konus formasında astarlı olur, yuxarı kəsiyə rəngli saplardan 10—15 sm uzunluqda qotaz bənd edilirdi. Mahud və digər qiymətli parçalardan tikilirdi. Əyanlara məxsus fəslərin qotazları qiymztli qaş və muncuqlarla bəzədilirdi. 1826—1925 illərdə qara qotazlı qırmızı fəs Türkiyədə məmur və əsgərlərin rəsmi baş geyimi olmuşdur.

Pər, fırlanan bir milin üzərində yerləşdirilmiş, müvafiq bir aerodinamika ya da hidrodinamik quruluş verilmiş qəddarələrdən formalaşmış; itələmə gücü təmin edən alətdir. Pərlər təyyarə və gəmilərdə istifadə edilir. == Təyyarə pəri == Pərli təyyarələrdə pər, mühərrikdən ötürülən fırlanmanı itələmə gücünə çevirən sistemdir. İki və ya daha artıq qəddarədən meydana gəlir. Pər qəddarələri itələmə qüvvəsinə görə təxmini olaraq irəliyə və çevrilməsinə görə də çevrilmə (rotasiya) istiqamətində hərəkət etdiyi üçün kənardakı bir müşahidəçiyə görə heliks olaraq da tanınan burğu hərəkətini də edir. Pərin yarıçapı səbəbiylə qəddarə ucunun fırlanma müddətində qət etdiyi məsafə göbəyə görə daha çox olacağından, qəddarə ucunun bucaq sürəti, abağa yaxın bölmələrdəki bucaq sürəti ilə eyni olmasına rəğmən vahid zamanda qət etdiyi məsafə (sürəti) daha çoxdur.

Tər — tər vəzləri vasitəsilə duz və üzvi maddələrdən yaranan su məhlulu. Tərin yaranması bir çox bioloji varlıqlarda termotənzimləyici rolunu oynayır. Tər həmçinin, məməlilər arasında sosial-bioloji prosesdə informasiya ötürülməsində əhəmiyyətli rol oynayır. Tərlə feremonlar və bir çox bioloji aktiv maddələr çıxarılır. İnsanda ən çox vəzlər əldədir — bir kvadrat santimetrdə 600 ədəddir. Tər subyektin cinsindən asılı olaraq həm cəlb edə, həm də ikrah hissi yarada bilər. Sağlam və təmiz insanda tər iy vermir. Tərin xüsusi iyi insan bədənində yaşayan bakteriyalar çoxalanda yaranır. == Ədəbiyyat == Ferner S, Koszmagk R, Lehmann A, Heilmann W (1990). "[Reference values of Na(+) and Cl(-) concentrations in adult sweat]".

Şər — Mənəvi aləmdə Xeyrin əleyhidarı. == Ümumi məlumat == İblis, cinlər, şeytanlar və ümumiyyətlə şər qüvvələrə inanc, onlara münasibət və bu varlıqlarla mübarizə müxtəlif xalqlarda müəyyən şəkillər almışdır. Həmin ruhani varlıqlar barədə məlumatlar İlahi dinlərdə də mövcuddur. Yəhudiliyə nəzər salsaq "Tövratda İlahi varlılar" adıyla anılan məxluqlardan xəbər verilir. Onların ya mələk, ya da peyğəmbər Şistin (ə.s) nəslindən gələn insanlar olduqları güman edilir. Bu "ilahi varlıqlar"ın qadınlarla əlaqəsindən Nefillər adlanan divlər törədiyi yəhudilərin müqəddəs kitabında qeyd edilir. (Yaradlış 6/4). Həmçinin Tövratda ilanın peyğəmbər və ilk insan olan Adəm (ə.s) ilə Həvvanı aldadaraq cənnətdən çıxarılmasına səbəb olması haqqında ayələr bəyan edilir (Yaradılış 3/1–23). İlahiyyatçıların fikrincə, bu ilan yəhudi və xristian inancında Veelzevul (milçəklərin tanrısı) adıyla məşhur olan iblisdir. Tövratda adı çəkilən növbəti şər qüvvə Azazeldir.

Zər — işarəli tərəfləri olan, atmaq üçün nəzərdə tutulan, oyunlarda təsadüfün mənbəsi kimi işlənilən alət. Ənənəvi zər kub formasında olur və beləliklə, altı tərəflidir. == Tarix == Zərlər yazılı tarixdən əvvəl dövründən bəri mövcuddur və onların mənşəyi naməlumdur. Ehtimal olunur ki, falçılıq üçün işlənilən falus sümükləri zərlərin əcdadlarıdır. Qədim Misirə aid olan senet oyunu (e.ə. 3000 - b.e. II əsri) üçün ikitərəfli taxta zər kimi işlənilirdi. Ən qədim (e.ə. 2800 - 2500) zər tapıntısı İranın Şəhr-i Suxtedə aşkar olunan nərdə oxşar oyunun hissəsi idi.Riqveda, Atarvaveda, Mahatbarata və Buddanın oynamadığı oyunların siyahısı kimi qədim hind mənbələrində zərli oyunlar qeyd olunur.

Purpur səhləb (lat. Orchis purpurea) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin səhləbkimilər fəsiləsinin səhləb cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və status / National IUCN Status: "Nəsli kəsilmək təhlükəsində olanlar" kateqoriyasına aiddir –EN B1ab (i, iii, iv) + 2ab(iv). Azərbaycanın nadir növüdür. == Qısa morfoloji təsviri == Çoxillik ot bitkisidir. Kökyumrusu uzunsov və ya uzunsov- yumurtavaridir. Gövdəsi 30-80 sm hündürlükdədir. Yarpaqları enli-oval və ya lansetli, ellipsşəkilli, küt, 3-6 sm enində, 20 sm-dək uzunluqdadır. Çiçəkləri iri, vanil iylidir. Çiçək qrupu sıx, uzunsov-yumurtavaridir.

Fer adası (ing. Fair Isle) — Şotlandiyada Orkney adaları ilə Şetland adları arasında qalan Böyük Britaniyaya məxsus ada. == Coğrafiya == Fer adası 4,8 km uzunluğunda, 2,4 km genişliyində və 7,8 km2 sahəyə sahib və Böyük Britaniyanın ən təcrid olunmuş adasıdır. 1900-cü illərdə əhalisinin sayı 400 nəfər ikən, hazırda 68 nəfərdir. Qərb sahillərinin hündürlüyü 200 m olan qayalıqlardan ibarətdir. == Tarixi == 20 avqust 1588-ci ildə İspaniya armadasına məxsus gəmi "El Gran Grifon" Fer adasının sahillərində batmışdır. Qalıqları 1970-ci ildə tapılmışdır. İkinci dünya müharibəsi zamanı Böyük Britaniya hökuməti adada radar staniyası qurmuşdur. 17 yanvar 1941-ci ildə bir Almaniyanın "Heinkel He 111" bombardman təyyarəsi adada qəza etmişdir. 5 pilotdan 2-si ölmüş və adadakı məzarlıqda dəfn olunmuşdur.

"91-lər" — 1992-ci ildə Naxçıvan Ali Məclisinin sədri Heydər Əliyevin Azərbaycanda hakimiyyət uğrunda açıq və fəal mübarizəyə səsləyən, onun hakimiyyətə qayıdışı üçün müraciətə imza atmış, Yeni Azərbaycan Partiyasının "qızıl fondu" elan olunmuş 91 nəfər tanınmış ziyalı. == Müraciətin məzmunu == 1992-ci il, 16 oktyabr tarixində Ziyalıların Heydər Əliyevə müraciəti "SƏS" qəzetinin 43-cü (72) buraxılışında "Azərbaycan Sizin sözünüzü gözləyir" başlığı ilə dərc edilmişdi. Bu müraciətin əvvəlində Azərbaycan Respublikasındakı mövcud vəziyyətə, onun baş vermə səbəbinə ümumi nəzər salınırdıː Daha sonra müraciətdə vəziyyətin doğurduğu digər fəsadlar — "respublikanın olan-qalan iqtisadi potensialının sürətlə dağılması, təbii sərvətlərimizin talan edilməsi", "vəziyyətin ağırlığından, çıxılmazlığından, həyatın qeyri-sabitliyindən, gələcəyə ümidsizlikdən respublikanı yüzlərlə ziyalı — yüksək ixtisaslı kadrların tərk etməsi" barədə məlumat verilir. Ən əsası da bu müraciətdə "Xalqımıza qarşı törədilən ən dəhşətli cinayətləri — 20 Yanvar, Xocalı, Şuşa, Laçın və digər faciələri törədənlərin cəzasız qalması" xüsusi olaraq qeyd olunur və baş verən problemin həllinin güclü bir liderin iradəsinə bağlı olduğu vurğulanırdıː 91-lər müraciətdə ölkəyə rəhbərlik edəcək həqiqi bir lideri Heydər Əliyevin simasında görərək belə bəyan edirdilərː Müraciətin sonunda bu müraciətə minlərlə Azərbaycan vətəndaşının da məmnuniyyətlə qoşulmağa hazır olması, hələlik isə ilk addım olaraq bunu bir qrup ziyalılar adından edilməsi qeyd olunurdu. Son söz olaraq isə bildirilirdiː == Heydər Əliyev 91-lər haqqında == "91-lər"in müraciəti 16 oktyabr 1992-ci il tarixində "Səs" qəzetində çap olunmuşdur. Bu barədə Azərbaycanın sabiq prezidenti Heydər Əliyev Respublika sarayında keçirilən Yeni Azərbaycan partiyasının yaradılmasının 5-ci ildönümü münasibətilə keçirlən təntənəli yığıncaqda nitqində belə demişdir: Heydər Əliyev 26 noyabr 2002-ci ildə Yeni Azərbaycan Partiyasının 10 illik yubiley mərasimindəki çıxışında isə 91-lər barədə belə demişdir: 91-lər Heydər Əliyevə müraciət ünvanlayarkən bəzi şəxslər bu müraciətə qoşulmaq istəməyib. Bu barədə məhz Heydər Əliyevin çıxışında dedikləri xüsusi maraq doğururː == 91-lərin siyahısı == == İstinadlar == == Xarici keçidlər == "91-lər"dən olan hər bir insana diqqət ayrılır. E. İbrahimov; Müsahibəni apardı: K. Həmidov. 525-ci qəzet, 2013, 30 noyabr, s. 8 Azəri N. "Biz fəxr edirik ki, müstəqil Azərbaycan dövlətinin vətəndaşları və regionun ən güclü siyasi təşkilatı — Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvləriyik".

32-lər — Azərbaycan Milli Ordusunun əsgərləri “qırmızıların” gəlişi ilə qətiyyən barışmaq istəmirdilər. Ona görə də Azərbaycanın ayrı-ayrı bölgələrində bolşevizmə qarşı güclü müqavimət göstərirdilər. 1920-ci il mayın 25-26-da Gəncədə Sovet hakimiyyətinə qarşı 10-12 minə qədər şəxsin iştirak etdiyi güclü silahlı çıxış olmuşdu. Üsyanın əsas qüvvəsini yeni hökumətə itaət göstərmək istəməyən Azərbaycan Milli Ordusunun bölmələri təşkil edirdi. Üsyana general Cavad bəy Şıxlinski, general Məhəmməd Mirzə Qacar, polkovnik Cavanşir bəy Kazımbəyov və başqalarından ibarət Şura rəhbərlik edirdi. Mayın 31-də XI Qızıl Ordu hissələri şəhərə nəzarəti ələ keçirmişdilər. Düz 3 gün Gəncədə terror və qarət həyata keçirildi. Bir məlumata görə, Gəncə döyüşləri zamanı 8800 nəfər “qırmızılardan”, üsyançılardan isə 13 min nəfər öldürülmüşdü. Üsyanın yatırılması zamanı Milli Ordunun 6 generalı, o cümlədən general-mayor Cavad bəy Şıxlinski, general-mayor Məhəmməd Mirzə Qacar qətlə yetirilmişdi. 72 nəfər zabit Nargin adasına aparılaraq orada güllələnmişdi.

Afər Yafət oğlu Orucov (13 mart 1996, Quba rayonu – 7 noyabr 2020, Şuşa rayonu) — Azərbaycanın Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının çavuşu, İkinci Qarabağ müharibəsi şəhidi. == Həyatı == Afər Orucov 1996-cı il martın 13-də Quba rayonunun Aşağı Atuc kəndində anadan olmuşdur. 2001-2013-cü illərdə Quba rayon Aşağı Atuc kənd tam orta məktəbdə təhsil almışdır. Subay idi. == Hərbi xidməti == Afər Orucov 2014-2015-cü illərdə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin sıralarında müddətli həqiqi hərbi xidmət qulluqçusu olmuşdur. Müddətdən artıq xidmətini Azərbaycanın Daxili Qoşunlarında "çavuş" rütbəsiylə etmişdir. Azərbaycanın Daxili İşlər Nazirliyinin Daxili Qoşunlarının çavuşu olan Afər Orucov 2020-ci il sentyabrın 27-də Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Ermənistan işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan İkinci Qarabağ müharibəsində iştirak etmişdir. Cəbrayılın, Füzulinin, Xocavəndin və Şuşanın azadlığı uğrunda gedən döyüşlərdə vuruşmuşdur. Afər Orucov 7 noyabr 2020-ci ildə Şuşa istiqamətində döyüş tapşırığının yerinə yetirilməsi zamanı həlak olmuşdur. Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Afər Orucov ölümündən sonra "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edildi.Azərbaycanın Füzuli rayonunun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 25.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Afər Orucov ölümündən sonra "Füzulinin azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edildi.Azərbaycanın Şuşa rayonunun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Afər Orucov ölümündən sonra "Şuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edildi.

Dər türbəsi — Ordubad rayonunun Darkənd kəndində yerləşən tarix-memarlıq abidəsi. Türbə üzərində olmuş, lakin sonradan itirilmiş kitabəni tədqiq etmiş Vasili Sısoyev və İsa Əzimbəyov, onun 1487–1488-ci illərdə Şеyх ibn Cühənnа tərəfindən inşа еdildiyini göstərirlər. Dər türbəsi kənd mərkəzindən 1.5 km cənubda, Araz çayına enən kiçik təpə üzərində yerləşir. Əvvəl təpə üzərində yanaşı yerləşən üç türbə olsa da, onlardan ikisi tamamilə dağılaraq dövrümüzə çatmamış, biri isə qəzalı vəziyyətdədir. Dər türbəsi həcm-məkan həllinə, fasadlarının dekorasiyası və dekorasiyada istifadə edilmiş kərpiclərin formasına görə Azərbaycan ərazisində yayılmış digər kərpic türbələrdən əsaslı şəkildə fərqlənir.Dər türbəsi iki yaruslu struktura malikdir. Türbənin birinci yarusu sərdabə xarakteri daşımaqla yer səviyyəsindən aşağıdadır. Türbənin yerüstü hissəsi 5.15–5.20 metr hündürlüyə malik düzgün səkkizguşəli prizma formasına malikdir. Prizma üzərində yerləşdirilmiş uzun barabanın üzəri isə kiçik günbəzlə tamamlanmışdı. Türbənin yerdən olan ümumi hündürlüyü 8.0–8.20 metrə bərabər olmuşdur. == Tarixi və tədqiqi == Türbə üzərində olmuş, lakin sonradan itirilmiş kitabəni tədqiq etmiş V. M. Sısoyev]] və İ. Əzimbəyov, onun 1487–1488-ci illərdə Şеyх ibn Cühənnа tərəfindən inşа еdildiyini göstərirlər.

FDR magistralı (ing. FDR Drive, rəsmi şəkildə: Franklin D. Roosevelt East River Drive) — Nyu-York şəhərinin Manhetten borosunun şərqində yerləşən avtomobil yolu. Magistral yolun uzunluğu 15,19 km-dir. Yol Saut və Brod küçələrində olan Beterri Park tunelindən başlayır, İst River boğazının sahil xətti boyunca uzanır və Harlem River Drayv magistralına keçərək 125-ci küçədəki Trayboro körpüsü tərəfində bitir. Magistral hər istiqamətdə üç zolaqdan ibarətdir, Bruklin körpüsünün altındakı kiçik bir hissə istisna olmaqla, orada o, cənubdan iki və şimaldan bir zolağa qədər daralır, eyni hal həmçinin Kuinsboro körpüsü ilə 61-ci küçə arasındakı hissədə yaranır, orda da iki zolağa qədər daralır. Maşınların maksimal kütləsi 23-cü küçədən Harlem River Drayva qədər olan ərazidə 3600 kq ilə məhdudlaşır. Ayrıca bu yolda avtobus hərəkəti qadağan olunub. Magistral boyunca kommersiya nəqliyyatı (yükdaşıma daxil olmaqla) qadağandır. == Tarixi == Magistral əvvəlcə İst River Drayv (ing. East River Drive) adlanırdı.

Fur (fr. Four) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — İzer. L'İl-d'Abo kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — La-Tur-dyu-Pen. INSEE kodu — 38172. Kommunanın 2012-ci il üçün əhalisi 1204 nəfər təşkil edirdi. Kommuna dəniz səviyyəsindən 405 ilə 700 qədər metr yüksəklikdə yerləşir. Kommuna Parisdən təxminən 430 km cənub-şərqdə, Liondan 34 km cənub-şərqdə, Qrenobldan 65 km şimal-qərbdə yerləşir.

Für Elise— Əsasən, Für Elise kimi bilinir (Alman dilində: [fyːɐ̯ ʔeˈliːzə]), Azərbaycan dilində "Eliza üçün" kimi tərcümə olunur və Lüdviq Van Bethovenin ən məşhur bəstələrindən biridir. Adətən bir bagatelle kimi təsnif edilir, bəzən də Albumblatt adlanır. Əsər bəstəkarın həyatı boyunca yayınlanmamışdır və bəstəkarın ölümündən 40 il sonra Lüdviq Nohl tərəfindən üzə çıxaılıb. Mahnı təxminlərə görə adı Therese olan və Bethovenin evlənmək istədiyi xanım üçün 1810 - cu ildə yazılıb. Amma Therese onunla evlənmək istəməyib. == Tarix == Əsər 1867- ci ildə, Bethovenin vəfatından (1827 - ci il) 40 il sonra yayınlanıb. Əsəri kəşf edən Ludviq Nohl, orijinal imzalı, 27 aprel 1810 - cu il tarixli əlyazma (indi itib) olduğunu təsdiqlədi. Musiqi Nohlun Neue Briefe Beethovens (Bethovendən Yeni Məktublar) əsərinin bir parçası olaraq (səhifə 28-33) Stuttgartda Johann Friedrich Cotta tərəfindən çapa verilib. === Elizanın şəxsiyyəti === "Eliza"- nın kim olduğu dəqiq məlum deyil. Max Unger Ludviq Nohlun əsərin adını səhv tərcümə etdiyini və orijinal əsərin "Für Therese" olaraq adlandırıldığını və Therese Malfatti von Rohrenbach zu Dezzanın (1792–1851) şərəfinə yazdığını güman edir.

89-cu surə

Fərd, fəlsəfədə əsasən bir tək adamı təsvir etmək üçün istifadə edilən sözdür. Fəlsəfə tarixində fərd məsələsini, əvvəl Sofistlər, sonra Sokrat və Platon, daha sonra Aristotel ələ almış, müəyyən bir qaydaya görə şərh etməyə çalışmışdırlar.

Fərq operatoru — riyaziyyatda bir ƒ(x) funksiyasını fərqli bir ƒ(x + b) - ƒ(x + a) funksiyasına bərabərləşdirən sxem. İrəli fərq operatoru Δ f ( x ) = f ( x + 1 ) − f ( x ) {\displaystyle \Delta f(x)=f(x+1)-f(x)\,} sonlu fərq hesablamalarında geniş istifadə olunur və törəmənin davamlı situasiyalar üçün götürdüyü vəzifəni keçici funksiyalar üçün yerinə yetirir. Geri fərq operatoru isə ∇ f ( x ) = f ( x ) − f ( x − 1 ) {\displaystyle \nabla f(x)=f(x)-f(x-1)\,} formasında təyin olunur. Çoxhədlilərlə müqayisə edildiyində irəli fərq əməliyyatı bir delta operatoru vəzifəsinə sahib olur.

Feri Cansel (7 iyul 1944, Lefkoşa – 2 sentyabr 1983, İzmir) – Türkiyə aktrisasıdır. Erotik filmlərdə populyarlıq baxımından Zerrin Egeliler, Arzu Okay, Zerrin Doğan, Figen Han kimi aktrisalar sırasındadır. Feri Cansel aktrisa olan Zümrüt Canselin anasıdır. == Həyatı == Feri Cansel 7 iyul 1944-cü ildə Türkiyənin Lefkoşa (Nikosiya) şəhərində doğulmuşdur. Bir müddət sonra ailəsi ilə birgə Böyük Britaniyaya köçmüşdür. Türkiyəyə gələndən sonra asan iş tapmaq üçün saxta evlilik edir. 1960-cı illərin sonu 1970-ci illərin əvvəllərində bir sıra filmlərə rol aldıqdan sonra bir çox erotik məzmunlu filmlərdə iştirak edərək populyarlıq qazanır. Əsasən, bu janrlı filmlərdə 1974-1978-ci illər arası iştirak edir. Feri Cansel 1983-cü ildə nişanlısı Melik Ük tərəfindən öldürülmüşdür.

Fəs — Mərakeşdə şəhər. Fəs əyalətinin inzibati mərkəzidir. == Tarixi == Əsası 789 ildə I İdris dövründə (788—792) qoyulmuşdur. IX–X əsrlərdə (fasilələrla) İdrisilər, XIII—XV əsrlərdə Marinilər dövlətinin paytaxtı olmuşdur. 1911-ci ildə Fransa ordusu Fəsi işğal etdikdən sonra Mərakeş xalqının milli azadlıq mübarizəsinin əsas mərkəzlərindən biri idi. Fəs şəhəri 1956-cı ildə Mərakeş istiqlaliyyət qazandıqdan sonra sürətlə inkişaf etməyə başladı. Fəs həm də ölkənin dini mərkəzidir. 1976-cı ildən YUNESKO xətti ilə Fəsin bərpası üçün tədbirlər görülüb. 2004-cü il siyahıyaalınmasına əsasən şəhər əhalisinin sayı 946 815 nəfər olub.

Fəs — Mərakeşdə şəhər. Fəs əyalətinin inzibati mərkəzidir. == Tarixi == Əsası 789 ildə I İdris dövründə (788—792) qoyulmuşdur. IX–X əsrlərdə (fasilələrla) İdrisilər, XIII—XV əsrlərdə Marinilər dövlətinin paytaxtı olmuşdur. 1911-ci ildə Fransa ordusu Fəsi işğal etdikdən sonra Mərakeş xalqının milli azadlıq mübarizəsinin əsas mərkəzlərindən biri idi. Fəs şəhəri 1956-cı ildə Mərakeş istiqlaliyyət qazandıqdan sonra sürətlə inkişaf etməyə başladı. Fəs həm də ölkənin dini mərkəzidir. 1976-cı ildən YUNESKO xətti ilə Fəsin bərpası üçün tədbirlər görülüb. 2004-cü il siyahıyaalınmasına əsasən şəhər əhalisinin sayı 946 815 nəfər olub.

Vilnyöv-Syur-Fer (fr. Villeneuve-sur-Fère) — Şimali Fransada Pikardidə, Aisne departamentində bir kommunadır. == Şəxslər == Vilnyöv-Syur-Fer şair, diplomat Paul Claudelin doğulduğu yerdir.

Ber — Meridian istiqamətində axan böyük çayların yarımkürəsində sağ tərəfə,cənub yarımkürəsində isə sol tərəfə meyl etməsini izah edən qanundur. Bu meyletmə nəticəsində çaylar (onların şimala və cənuba axmasından asılı olmayaraq) Şimal yarımkürəsində öz sağ sahilini çox yuyur və buna görə də sağ sahil adətən dik,sol sahil isə yastı olur. Cənub yarımkürəsində bunun əksi müşahidə olunur.B u qanunu 1857-ci ildə rus akademiki K.M.Ber (1792-1876) müəyyən etmiş və bunu Yerin öz oxu ətrafında gündəlik hərəkətinin meyletmə təsiri ilə əlaqələndirmişdir. Volqa, Yenisey, Paraqvay və s. bir çox çay dərələrinin yamaclarının asimmetrik olması Ber ilə izah edilir.

Feil — ümumqrammatik mənasına görə iş, hal və hərəkəti bildirib, zaman, şəxs və kəmiyyətcə təsriflənən əsas nitq hissəsidir. Feillər müxtəlif forma və zamanlarda işlədilərək "nə etmək?", "nə etdi?", "nə etmişdir?" "nə edir?", "nə edəcək?", "nə edər?" və s. suallarına cavab olur şəxsə və kəmiyyətə görə dəyişir təsdiq və inkar, təsirli və təsirsiz olur. == Feilin mənaca növləri == İş feilləri: yağla(maq), tik(mək), rənglə(mək), kəs(mək),yaz(maq) bişir(mək),qur(maq) və s... Nitq feilləri: danış(maq), dinlə(mək), qulaq as(maq), sus(maq),pıçılda(maq) və s. Hərəkət feilləri: get(mək), düş(mək), en(mək), qalx(maq) gəl(mək) qaç(maq) və s... Təfəkkür feilləri: duy(maq), xatırla(maq), zənn et(mək), duyğulan(maq),sevin(mək),dərk et(mək) və s... Hal-vəziyyət feilləri: ağar(maq), gözəlləş(mək), nərildə(mək), gül(mək),fərəhlən(mək) və s... == Feilin quruluşca növləri == Sadə feillər: Ancaq bir kökdən və qrammatik şəkilçidən ibarət olan feillərə sadə feillər deyilir. Məsələn: al, oxu(yur), get, al(dı), gəl(ir) və s.

Ker - türk və altay mifologiyalarında pis varlıq. Gər (Gir, Kir) olaraq da deyilir. O varlığın pis bir xüsusiyyətə sahib olduğunu göstərir. Tek ayaqlı, tək gözlü, tək qollu keçəl varlıqlardır. Şumerlerde Qur adlı bir yer altı canavarı bulunur ki, yer altında yaşayan varlıqların Ker sözcüyü ilə təyin olunması bununla əlaqəli ola bilər. Yeraltında yaşadığına inanılan "Ötker" adlı pis varlıqlar da bunların bir növüdür. O biri aləmə aid canlılar daim tək gözlüdür. Ker sözünün kor mənasını verdiyini qarşıya qoyan görüşlər də mövcuddur. Bu sifətlə xatırlanan beş əhəmiyyətli varlıq tapılar. Ker Yutpa: Yeraltı əjdahası Ker Abra: Yeraltı ilanı Ker Arat: Yeraltı balığı Ker Doydu: Yeraltı balığı Ker Köylek: Yeraltı cadugəri == Etimologiya == (Ker/Gər/Gir) kökündən törəmişdir.

PeR — 2007-ci ildə qurulmuş Latış musiqi qrupu. PeR Latviyanı 2013 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində "Here We Go" mahnısı ilə təmsil edib.

Ser (ing. sir, Sir, qədim fransız dilindən sieur, ağa, cənab, hökümdar, həmçinin lat. senior böyük) — ingilis dilli ölkələrdə kişilərə müraciət forması, iki mənası var — titul və müraciət forması.

Yer — Günəşə yaxınlığına görə Günəş sistemindəki üçüncü planet və həyat aşkar olunan yeganə göy cismi. Radiometrik tanışlıq və digər dəlillərə görə Yer 4,5 milyard il əvvəl yaranmışdır. Yerin cazibə qüvvəsi kainatdakı digər cisimlərə, xüsusən də Yerin yeganə təbii peyki olan Aya və Günəşə qarşılıqlı təsir göstərir. Yer 365 gün ərzində Günəş ətrafında öz orbiti boyu hərəkət edir. Bu müddət ərzində Yer öz oxu ətrafında 365 (366) dəfə fırlanır. Yerin fırlanma oxunun sabit müstəviyə əyilməsinə görə Yerdə fəsillər yaranır. Yer ilə Ay arasındakı qravitasiya qarşılıqlı əlaqəsi qabarma və çəkilmələrə səbəb olur. Yer Günəş sistemindəki ən sıx planetdir və dörd daxili planetin (Günəşdən olan uzaqlığa görə daxili planetlər —Merkuri , Venera , Yer, Mars) ən böyüyü və ən ağırıdır. Yerin xarici təbəqəsi (litosfer) milyonlarla ildir ki, səth boyunca hərəkət edən bir neçə sərt tektonik plitələyə bölünmüşdür. Yer səthinin təxminən 29 %-i qitələr və adalardan ibarət qurudur.

Yabanı sirkən (lat. Atriplex fera) — bitkilər aləminin qərənfilçiçəklilər dəstəsinin pəncərkimilər fəsiləsinin sirkən cinsinə aid bitki növü.

Ber (fr. Bert) — Fransada kommuna, Overn regionunda yerləşir. Departament — Alye. Jalinyi-syur-Bebr kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Vişi. INSEE kodu — 03024. == Əhalisi == 2008-ci ildə əhalinin sayı 272 nəfər təşkil edirdi. == İqtisadiyyatı == 2007-ci ildə əmək qabiliyyətli 162 nəfər (15-64 yaş arasında) arasında 101 nəfər iqtisadi cəhətdən fəal, 61 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstərici - 62,3%, 1999-cu ildə 64,2%). Fəal olan 101 nəfərdən 78 nəfər (46 kişi və 32 qadın) işləyir, 23 nəfər işsizdir (14 kişi və 9 qadın). Fəal olmayan 9 nəfər arasında şagird və ya tələbə, 31 nəfər təqaüdçü, 21 nəfər digər səbəblərə görə fəaliyyətsizdir.

Ber qanunu — meridian istiqamətində axan böyük çayların Şimal yarımkürəsində sağ, Cənub yarımkürəsində isə sol sahilinin yuyulması səbəblərini izah edən müddəa. 1857-ci ildə eston alimi Karl Ernst fon Ber (1792-1876) həmin hadisənin Yerin öz oxu ətrafında fırlanmasından yaranan Koriolis təcilinin təsiri nəticəsində baş verdiyini göstərmişdir. Koriolis təcili ekvatorda sıfıra bərabərdir; ən böyük qiymətə qütblərdə çatır. Buna görə də Ber qanunu orta və yüksək enliklərdə daha aydın müşahidə olunur. Çay sahilləri axınların məcradan kənara çıxmasına mane olduğundan Ber qanununa müvafiq yuyulmaya məruz qalır. Nəticədə sağ sahillər adətən dik, sol sahillər isə yastı olur. Cənub yarımkürəsində sahillərin yuyulması prosesi bunun əksinədir. Dnepr, Don, Volqa, Ob, Yenisey, İrtış, Dunay və s. Cənub yarımkürəsində isə Parana, Paraqvay və s. çaylarda Ber qanunu daha yaxşı müşahidə edilir.

Ber təpəcikləri- (rus akademiki K.M. Berin adından) Aşağı Volqa sahillərində,Volqanın deltasında və Xəzər sahili ovalıqda qum və ya gil yığınından ibarət uzunsov,hamar formalı təpəciklərdir.Adətən qərbdən şərqə doğru,bir birinə paralel uzanan bu təpəciklərin hündürlüyü 20-25 metr,uzunluğu isə 0.5-2 kilometr olur.

Ber çömçəxulu (lat. Benthophilus baeri) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin xulkimilər dəstəsinin xullar fəsiləsinin çömçəxul cinsinə aid heyvan növü. == Yayılması == Əsasən Orta və Cənubi Xəzərdə qeydə alınmış endemik növdür. Azərbaycan sahillərində Xaçmazdan Giləziyə qədər çoxsaylı, qalan hissədə isə azsaylıdır. == Morfoloji əlamətləri == D I-II, I 7-8, A I 7-dir. Birinci bel üzgəcində 1 şüa olur. Bədəni gödək, ön hissəsi xüsusən baş nahiyəsində enli və yoğundur. Ağzın küncləri arxasında dəri qırış əvəzinə dəri bığcıq vardır. Bədənin üst tərəfi, böyürləri və başı daha iri piramidaşəkilli və ulduzlu sümük tikancıqlarla örtülmüşdür. Belində və bədənin böyürlərində üç iri xal vardır.

Hər bir insan hökmdardır — Rövşən Abdullaoğlunun "Psixoloji kitablar silsiləsində" yazdığı və 2012-ci ildə Qədim Qala nəşriyyatında nəşr olunmuş əsər. == Haqqında == Var-dövlət içində üzən insanın batini mənfi narahatedici fikirlər və əzabverici hislərlə doludursa, o, yenə də özünü dünyanın ən kasıb, miskin insanı kimi hiss edəcəkdir. O, hər nə qədər böyük alınmaz qəsrlərdə yaşasa belə, yenə də Somalidə küçədə yatan, lakin ruhu gələcəyə ümidlə dolu olan, müsbət düşüncələrlə yaşayan gəncdən daha çox özünü evsiz-eşiksiz biri kimi hiss edəcəkdir… Batini yoxsulluqdan azad olan ən az vasitələrlə varlı olacaqdır. Batini yoxsul olan kəs isə dünya sərvətinin üzərində otursa belə, yenə də kasıbdır. == Nəşr == Kitab azərbaycan dilində 4 dəfə — 2012, 2013, 2015 və 2017-ci illərdə təkrar nəşr olunub. == Satış == Kitabevim. AZ kitab mağazasının 2016-cı ildə ən çox satılan 30 bədii, uşaq və tərcümə ədəbiyyatı kitablarının siyahısında "Bədii (Çağdaş Azərbaycan Ədəbiyyatı silsiləsi üzrə)" kateqoriyası üzrə 25-ci olub. == Həmçinin bax == Qorxular == İstinadlar == == Xarici keçidlər == "Hər Bir İnsan Hökmdardır (4-cü nəşr)" ( (az.)). qedimqala.az. 2019-04-25 tarixində arxivləşdirilib.

Har Dil Jo Pyar Karega (mənası: Hər bir sevən ürək) – 2000-ci ildə Rac Kanvarın rejissorluq etdiyi Bollivud filmidir. Filmin baş rol ifaçıları Salman Xan, Priti Zinta və Rani Mukhercidir. Filmin digər əsas rolunda Şahrux Xan yer alıb. Kifayət qədər kassa gəliri əldə etmiş film Box Office Hindistan tərəfindən Ortamala olaraq elan olundu. Bu film 1998-ci ildə istehsal olunmuş Chandralekha Malayalam filminin yenidən istehsal olunmuş versiyasıdır. Həmçinin filmin süjetində 1995-ci ildə çəkilmiş Sandra Ballokun iştirak etdiyi Sən yatarkən adlı Hollivud filmindən də istifadə olunmuşdur. == Rollarda == Salman Xan — Raj/Romi Priti Zinta — Jahnvi Rani Mukherci — Pooja Oberoi Kamini Kauşai — Biji Raciv Verma — Mr.Oberoi Pareş Reval — Goverdhan Şakti Kapur — Abdulun dayısı Satiş Şah — Mahesh Hirwani Şahrux Xan — Rahul (Kameo) == Filmfare Nominasiyaları == Köməkçi Aktrisa — Rani Mukherci Qadın Mahnı Müğənnisi — Preety və Pinky — Piya Piya == Kritik Resepsiyon == Film tənqidçilər tərəfindən kifayət qədər müsbət qarşılandı və xüsusilə üç aparıcı oyunçunun performansları qiymətləndirildi. Screen film jurnalı Şahrux Xanın və Priti Zintanın performanslarını tərifləyərək "Filmin rejissoru filmdə bir çox suprizlər edərək bir çox səylər etməklə yanaşı, aparıcı oyunçulardan ən yaxşı performans çıxarmaqla məsləhət görülən bir rejissor olmağa layiq biridir." deyə qeyd etdi.

"Hər şey hər yerdə və bir anda" (ing. Everything Everywhere All at Once) — ABŞ istehsalı müstəqil film.