Qıymaq (əymək) feili zəminində yaranıb və qədim forması qıyır (qayır) kimi olub, ruscaya “согнуть в виде крючок” kimi tərcümə edilib
Gözümdən qanlı yaş axır deyirik. Əslində, heç bir qan görünmür və olmur. Qaqauz dilində bu ifadə “горючие слезы” anlamında işlədilir
Qan “isti” deməkdir, gün sözü ilə qohumdur. Qanlı fələk “od qoyan (yandıran) fələk” kimi başa düşülə bilər
Qansız adamdır deyirik, “qəddar”, “soyuq” mənasını verir. Bu da qan sözünün “isti” anlamı ilə bağlılığını göstərir
Qaytarmaq feili ilə bağlıdır. “Atı istiqamətləndirmək, lazım gəldikdə dayandırmaq vasitəsi”dir. Qantarğa kəm (atın ağzına vurulur), yüyən (minicinin t
Dağda bitən kökü meyvəli (çuğundur sayağı) bitki adıdır. Qan təzyiqini nizamlayır. (Qanı təpir). (Bəşir Əhmədov
Qapamaq feilindən -alı şəkilçisinin köməyi ilə əmələ gəlib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Rus dilində bir ifadə var: родился в сорочке (xoşbəxtlik əlaməti hesab olunur). Bizdə onun qarşılığı qabıqlı oğul birləşməsi olub (ətənəsində doğul
Qapamaq feili ilə qohumdur, mənbələrdə qapıq kimi verilib. Deməli, indi feildən isim düzəldən -ı şəkilçisi tarixən -ığ4 formasında olub
Ehtimal ki, qarışmaq sözünün köküdür. Hind dilində sneq (ruslara da hind dilindən keçib) məhz “qarışıq yağan” deməkdir
İndiki aşqara sözünün yerinə qaraətmək, qara-qura kəlmələri işlədilib. Mənası “qovrulmuş yemək” deməkdir, qara-qura, təxminən, cız-bız modeli üzrə yar
Qazma evlərə qara dam deyiblər. Qara “torpaq” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Qızıl və gümüşdən fərqli olaraq mis, dəmir pula ( rəngi qara olduğu üçün) belə deyiblər. (Bəşir Əhmədov
Qara sözünün mənalarından biri “qüvvətli”, “möhkəm” deməkdir (Səlcuqlarda Qara Arslan olub və mənbələrdə ruscaya “ могучий лев” kimi tərcümə edilib
Evdə saxlanılan qulluqçu qadın, adətən, qara rəngdə (zənci) olub, ona görə də qarabaş adlanıb. Radlov yazır ki, qulluqçu qadın rus olduqda ona ağbaş v
Tovuzda kənd adıdır. Mənbələrdə boy (bod, bodun, boyun) sözü “xalq”, “əhali”, “qəbilə” anlamında açıqlanıb
Milliyətcə qaraçaylı olan, Xanlar rayonunun Balçılı kəndində müəllim işləyən Roza Məmmədovaya görə, bir xəstə müalicəsi üçün ot gəzir, bu yerə çatand
Qara sözünün bir mənası “insan qrupu” deməkdir, görünür, qaraçı “topa halında yaşayan” anlamını əks etdirir
Bu saz havasının 2-ci adı el havasıdır. Qara da “el” deməkdir, sinonim sözlərdir. Gün də (elim-günüm) “xalq” deməkdir
İndi işlətdiyimiz вена sözünün türkcəsidir, qanı ürəyə aparır. “Böyük (qara sözünün bir mənası böyükdür) damar” deməkdir
7 rəng var, birincisi ağ, sonuncusu qara rəngdir. Deyim bununla bağlıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
400-cü ildə Çiçinin (Günçinin oğlu olub) 9-cu nəslindən olan Balamir ölür və oğlu Ulduz imperator olur
Qoyun cinsinin adıdır. Rəngi qara olur, gül isə sarı-qızılı qıvırcıqlara deyirlər. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Sözün birinci hissəsi (qara) rəng bildirmir, “pis” anlamını əks etdirir, güruh isə farsca “qrup” deməkdir
Dilimizdə qarağat, sarığat, qızılğat sözləri olub, rəngə görə fərqlənən giləmeyvə adlanır. Ğat türk dillərində “giləmeyvə” anlamını verən ən qədim söz
Qara “tünd” deməkdir, kəhər açıqşabalıdı, qarakəhər isə tünd şabalıdı rəngə deyirlər. (Bəşir Əhmədov
Hələ 1107-ci ildə rus dilində карач sözü olub, “nazir” anlamında işlədilib. Uyğur dilində həmin söz elə “nazir” deməkdir
Hodax sözü var və 2 mənada işlədilir: 1. “Cütçü” (xışla yer şumlayan), kotanı dartmaq üçün qoşulmuş birinci boyun öküz (Şamaxıda buna çərkov deyirlər)
Ağcaqovaq sözünün əksidir. Qabığı qara olduğundan belə adlanılıb. Ağcaqovağın qabığı gümüşü olur. (Bəşir Əhmədov
“Məni yaman qaralamısan” deyirik. Sözün əsli qaraqlamaqdır, yəni “göz altına almaq”, “nəzərdən qaçırmamaq”, “hər addımını izləmək” deməkdir
M.Kaşğaridə ilxı sözü “iri heyvan”, qara ilxı birləşməsi isə rus dilindəki “скот” mənalarında izah olunub
Qarı (əl) kəlməsi ilə bağlıdır, rus dilinə “пятерня” kimi tərcümə olunub: “əlin barmaqların açılmış vəziyyəti” (qapaz) kimi başa düşülə bilər
Qara və daş sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmiş xalis türk sözüdür. Karandaş formasında rus dilində də işlədilir və rus dilinin təsiri ilə biz də s
Sözün əsli fırlanquş, burulanquş kimi olub. Sürətlə və sapma vuraraq uçduğu üçün belə adlanıb. Anadolu türklərində kurlanğuc balıq ifadəsi “qanadlı ba
Xolera xəstəliyinin adıdır. Burada qara hissəsi “pis” mənasını əks etdirir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Birinin arxasınca danışanda, qeybətini edəndə deyirik: “qarasına danışır”. Qarasına sözünün kökü qaraq (göz) kəlməsi ilə bağlıdır
Qalukoma xəstəliyinə el arasında qarasu deyirlər. Buradakı qara sözü sifət deyil və rəng bildirmir, həmin kəlmə göz (qaraq) deməkdir, qarasu məfhumu i
Adam adıdır, qaraşın (müq et: sarışın) sözünün dəyişmiş formasıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
“Qətran” anlamında işlədilib. Qara burada rəng bildirir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Türk dillərində qara sözünün mənaları olduqca çoxdur: rəng, çirk, torpaq, yazmaq, ağır, pis, yas, cinayət, yaraq, xalq, xuruş
Çöldə çəpəri olmayan qoyun yatağına deyirlər, rəng bildirmir. Burada qara “sadə” deməkdir (müq. et: qara camaat)
Rusca buna шторм deyirlər. “Pis yel” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Doğduqdan sonra süd verməyən heyvana qarayelin deyirlər. “pis yelin” deməkdir (qara sözünün “pis” mənası məlumdur)
Bu söz qarın və daş kəlmələrindən əmələ gəlib, “bir qarında olanlar” deməkdir. Qıza da qardaş demişik, oğlana da
Qaragilə (meyvə adı) sözünün dialekt formasıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəbcədir, “çapovul” (talan) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Bunun üç yozumu mümkündür: 1. Qara sifətindən əmələ gəlib, quşun rəngi ilə bağlıdır (rus dilindəki галка və ворона sözləri də “qara” deməkdir)
Ruslar buna ckoбa deyirlər. Tikintidə istifadə olunur və milləri bir-birinə bərkidir. Qarğanın burnu (dimdiyi) kimi olur(ucları şiş)
İraq türkmənləri buna ağ darı, bəyaz darı, Anadolu türkləri mısır deyirlər. Bizim alimlər “budaqlı, qollu ( dal “budaq”dır) qarğı” kimi yozurlar
“Patrondaş” deməkdir. Qarğı həm də ucunda nazik (batıcı) dəmir olan ağaca deyiblər: oxluqlar, ox qabıdır