Alınma sözdür, M.Kaşğarinin dövründə türklər timsah yerinə alavan sözünü işlədiblər. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Yunanıstan tarixinin ilk çağlarında onun şəhərləri çarlar tərəfindən idarə olunurdu. Həmin çarlar eyni zamanda din xadimi vəzifəsini də yerinə yetirir
“Bir nəsildən olanların yaşadığı ərazi” mənasını bildirir. Təqirə kimi də işlədilib. Mənası “qohumların yaşadığı dairə, ərazi” demək olub, sözün mənşə
Mənbələrdə “дрожание” anlamını verən tir sözü var (tir-tir əsmək). Görünür, titrə sözü tirtə kimi olub, sonra formasını dəyişib
Farsca tiğ “qılınc”, “tiyə” deməkdir. Söz bununla bağlı ola bilər. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəbcə “kömək edən” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Şahin növüdür, mənbələrdə duyğun kimi verilib. Torağay (çəkik də deyiblər) yerinə, duyğar yazılıb. Görünür, duymaq feili ilə bağlıdır
Qoyunun balası 6 aya qədər quzu, sonra isə (1 yaşa qədər) toğlu adlanır. Bu söz, məncə, tük sözü ilə bağlıdır
Durna ovlayan quşa deyiblər, durnaquşu kimi də işlədilib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Toğlu sözündən əmələ gəlib. Sahibkarın qoyununu otaran şəxs bunun müqabilində ildə hər 25 qoyun üçün bir toğlu haqq alırmış
Doymaq kəlməsi ilə qohumdur, doymaq mənbələrdə həm də t (toymaq) ilə yazılıb. Son samitin dəyişməsi sözün mənaca fərqlənməsinə səbəb olub
Toxunmaq (zərbə endirmək) sözü ilə kökdaşdır. Sözün kökü “tox”dur, ondan toxa ismi, toxu və toxmaq feilləri əmələ gəlib (indi toxmaq isim kimi işlədil
Toxu, toxunmaq, toxa kimi sözlər eyni kökə malikdir. Toxa (kətmən) elə toxunmaqla (zərbə endirməklə) əlaqədar sözdür
“Утешение” anlamında toq sözü mövcud olub. Onun da əsasında toxta kəlməsi yaranıb (tap-da-maq modeli üzrə)
Fars dilindən alınma sözdür. Bizdə onun yerinə uruk, uruğ, orluq kimi kəlmələr işlədilib. Görünür, “biçmək” anlamını verən or sözü də yuxarıdakılarla
”Zərbə endirmək” mənasını verən toxu feili ilə bağlıdır. Kilim və s. şeyləri həvə, kirkid kimi alətlərlə toxuyurlar
Kökü toxunmaq sözü ilə bağlıdır. Görünür, əsli toxuşmaq kimi olub. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Toxa (alət adı), toxunmaq, toqquşmaq kəlmələri kökdaş sözlərdir. “Vurmaq”, “dəymək” mənalarını əks etdirir
“Zərbə endirmək”, “atmaq” mənasını verən tul feili olub. Onun da əsasında tulla, tolazla sözləri yaranıb, amma feil -la şəkilçisini qəbul etmir: vur-
lat. tolerantia – dözüm
Bəşər tarixində yazılan ən əhəmiyyətli kitablardan biri Harriyet Biçer-Stounun “Tom dayının daxması”dır
“Quş kəkili” deməkdir. Tom (topa) halında olduğundan belə adlanıb. Tomağalı sözü isə həmin kəlmədən əmələ gəlmiş sifətdir
Qədim türkcədə “həyat bəxş edən” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
“Yumru” mənasını verən sözdür. Topa halında yığmaq birləşməsindəki topa sözü, topuq kəlməsi və s. məhz “yumru, kürə halında olan” mənasını əks etdirir
Ayaq (təpik) sözü ilə bağlıdır. Qolu şikəst olana çolaq (əsli: qolu yox), ayağı şikəst olana topal deyirik
yun. topazos – adı, topaz yatağının ehtimala görə ilk dəfə tapıldığı Qırmızı dənizdəki eyniadlı adanın adından götürülmüşdür
yun. topos – yer + yun. grapho – yazıram
yun. topos – yer, məhəll + yun. onyma – ad
Ayağın baldırla birləşdiyi yerdə iki çıxıntı var, topuq (лодыжка) və ya topuq sümüyü adlanır. Formaca topa oxşadığı, yəni yumru olduğu üçün ona bu adı
Hör (ör) kəlməsi ilə qohumdur. Hətta bəzi dialektlərdə hörümçək yerinə torumça işlədilir. Deməli, tor “hörülmüş” (toxunmuş) mənasını verən bir kəlmədi
Bu söz bizdə quşların ümumi adı olub, quşlar boz torağay (sərçə), qara torağay (qaratoyuq), sarı torağay (tarla quşu) kimi ifadələrlə bir-birindən fər
“İpək” mənasında işlədilir. Tuva dilində indi də barama yerinə, torqu deyirlər. Barama xalis türk sözüdür və bürümək feili zəminində əmələ gəlib
isp. tornado < tornar – fırlatmaq
Əsli topraq formasında olub. Təpik sözü ilə bağlıdır: “ayağımızın altında olan” deməkdir: top (raq) və təp (ik) arasındakı fonetik oxşarlıq da bunu sü
Semantik baxımdan toxum sözü ilə qohumdur. Mənbələrdə tor-un sözü var və “törəmək” mənasını əks etdirir
Boyu gödək adamlarla bağlı işlədilir. Qoza sözünün təhrifindən yaranıb. Qoza boyda olan (kiçik) qarpıza qozalaq qarpız deyiblər
Tuti sözünün dəyişilmiş formasıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
1. Ədəbi dilimizdə 2 əsas mənası var: 1.1 “Hərəkət etdirmək”. 1.2 “dilə tutmaq, aldatmaq”. Dialektlərdə (Qazax, Şamaxı
Bəzi alimlər bunu ərəb mənşəli hesab edir və mənasının “tünd-göy” demək olduğunu açıqlayırlar. Mənbələrdə sözün altundonquş (tonquş) forması da var: “
Çox vaxt doymaq feili ilə əlaqələndirirlər (sinonimi: düyün). Zənn edirəm ki, göy (kürəkən) kəlməsi ilə qohumdur: quda və göy qohum sözlərdir
“Aldatma, hiylə” mənasında tev sözü olub, Toy tutmaq “intiqam üçün bütün mövcud üsulları tətbiq etmək” deməkdir
Tatar dilində tozırqa sözü var və “köhnəlmiş” deməkdir. Toz bizdə isim kimi işlənir. Tozumaq şəklində feil yerində də çıxış edir
Kökü toz kəlməsidir. Bəs -anaq nədir? Dilimizdə feillərə qoşulan -anaq2 şəkilçisi var (döy-ənək, boğ-anaq
Törp feili olub, ondan törpü (напильник) əmələ gəlib. İridişli yeyə növüdür, ən çox ağacı hamarlamaq üçün işlədilir
Türkmən dilində döle şəklində işlədilir. Damazlıq (əsli: damızlıq) sözü qabaqlar tövlədə saxlanılan, döl vaxtı örüşə buraxılmayan (xüsusi bəslənilən)
“Səs salmaq” mənasını verən töv (tov) sözümüz olub (dovşan qaçanda çox tövşüyür, səs salır), tövşümək həmin töv (tov) zəminində əmələ gəlib
İlk ev heyvanları arasında cinsi fəallıqları ilə seçilən keçilər də var idi. Keçilərin məhz bu cəhəti insanların daha çox xoşuna gəlirdi, çünki ancaq
lat. trans – içərisindən, üzərindən, arası + fr. code – işarə
lat. transgressio – keçid, hərəkət
lat. trans – içindən + lat. spiro – nəfəs alıram