yun. arktikos – şimal
Farscadır (əsli: arman), “istəmək” deməkdir. Bu sözün amranmaq (sevmək, xoşlamaq) variantı da var. (Bəşir Əhmədov
Tüfəngdə və s. nişan almaq üçün çıxıntıdır. Formaca arpa dənəsinə (kiçiyinə) bənzədiyi üçün belə adlandırılıb
Ars sözümüz olub və “güclü” mənasında işlənib. Arslan da həmin söz əsasında yaranıb. Arsaq türk tayfalarında birinin adıdır və güclülər, “igidlər” an
Qırğız dilində ətin sümükdən tez ayrılan hissəsi arsa adlanır. Arsala da buradandır. Sözün əsli arsı kimi olub və aş (yeməli yer) sözü ilə bağlıdır
lat. arsen + yun. pyr – od
Arsıl ayı (arsayı) variantı da mövcud olub. Alimlər arslan sözünü “güclü ilan” kimi şərh edirlər (canavara “qurd” deyilən yerdə, əlbəttə, şirə də “ila
Fars mənşəlidir, 0,71 metrə bərabər uzunluq ölçü vahididir. Arşın müxtəlif ölçülərdə olub, ona görə də öz arşını ilə ölçmək ifadəsi yaranıb
lat. artefactum < arte – süni + lat. factus – düzəldilmiş
Bir mənası rusca “лучший” deməkdir. “Sən kimdən artıqsan” cümləsi “sən kimdən üstünsən, yaxşısan?” kimi başa düşülür
Artmaq feilindən əmələ gəlib, əsli artur (увеличивать) kimi olub. İndiki –ır şəkilçisi –dır4 şəkilçisindən törəmədir, hazırda sinonim kimi işlədilir (
Taranı çıxdıqdan sonra şeyin təmiz, xalis çəkisinə “arva”deyilir. Bu sözün əsli aruğa kimi olub. Arı isə “təmiz” deməkdir (“aydan arı, sudan duru” dey
Bunu alınma övrət sözü ilə bağlayırıq, amma dilimizdə “doğmaq” mənasını verən ur feili olub. Həmin kəlmədən urkaçı sözü də əmələ gəlib və “dişi”, “doğ
Farscadır, sinonimlər birləşməsidir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Latın sözüdür, hərfi mənası “sürüşmək”, “dağılmaq”, “yıxılmaq” deməkdir. Bu, onunla bağlıdır ki, asfaltdan sement kimi istifadə olunub və divarın uçma
Ərəbcə üsyan sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəbcə sad ilə yazıldıqda ismət sözü ilə qohum olur, se ilə yazılanda “günahkar” anlamını əks etdirir
Türk sözüdür, Qızıl Arslan, Alp Arslan (igid Aslan), Qara Aslan (güclü, dözümlü Aslan) adları tarixdə çox işlədilib
“Hündürdən sallanmaq” deməkdir. Qazan asmaq o deməkdir ki, qabaqlar qazanı hündürdən asıblar. (Bəşir Əhmədov
lat. assimilatio – uyğunlaşdırma, oxşatma
Farsca ahəstə sözünün dəyişilmiş formasıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Fars mənşəlidir, “həyətə giriş qapısı” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Paltonun astarı deyirik. Astar xalis türk sözüdür və alt, alçaq, aşağı sözləri ilə eyni kökə malikdir
yun. asthenes – zəif + yun. sphaira – kürə
yun. aster – ulduz + yun. eidos – görünüş
Yunan sözüdür, astro “ulduz” deməkdir. Bizdə astroloq yerinə ulduzçu sözü işlədilib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
yun. astron – ulduz, göy cismi + yun. nomos – qanun
ing. astroturf – idman meydançası üçün süni ot
Farsca asudən (sakit olmaq, dinc olmaq) məsdəri ilə qohumdur. Asudəvaxt əvəzinə bizdə tınaq sözündən istifadə olunub (dincəlmə kəlməsinin sinonimidir)
Bütün xörəklərin ümumi adı aş olub. İndi məna daralıb, söz, əsasən, “plov” mənasında işlədilir. Amma aşpaz, qatıqaşı, aşxana, ayranaşı kimi sözlərdə
Alçaq, alt kəlmələri ilə kökdaşdır. Paltarın, dağın ətəyi birləşməsindəki ətək sözü də aşağı sözü ilə kökdaşdır
Dal ayağın incik sümüyü ilə bud sümüyünü birləşdirən sümükdür, ondan oyun üçün istifadə olunur. Mənası “oynaq, hərəkət edən” deməkdir
Rus dilindəki qelistrop çiçəyinin türk dillərindəki adıdır. “Rusca-azərbaycanca lüğət” гелистроп sözünü kalka yolu ilə günçiçəyi kimi verib
Qərb dialektlərində “yemək” mənasında işlədilir, aş (yem) sözü ilə bağlıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Aşqarlar kimyası birləşməsi var. Gönü aşılayırlar. Bilik də aşılanır. Aş-“yemək, yedirtmək” mənalarını verən söz olub, qar isə qabğar sözündəki şəkilç
Plovun üstünə qoyulan xuruşu bildirir. Birinci (yəni aş sözü) “plov” mənasındadır. Qara komponenti isə qovurmaq sözünün təhrif olunmuş formasıdır
Aş öz sozümüzdür, paz (əsli: pəz) isə farsca poxtən (qaynatmaq, bişirmək) məsdərinin qrammatik əsasıdır
Qəməri təqvimlə birinci ayın adıdır. Ad kimi kişilərə verilir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Aşr (Aşur adı da buradandır) ərəbcə “on” deməkdir. Məhərrəm ayının 10-cu gününə (İmam Hüseynin və ətrafdakıların qətlə yetirildiyi vaxta) aşura (onunc
Müxtəlif yozumları var: 1. Atmaq feili ilə qohumdur. 2. Sanskritcə “hərəkət” (qaçan) deməkdir. 3. Çağataylarda yont kimi işlədilib
Qırğızlar bu sözün əvəzinə, ayğır qadın işlədir və onu belə şərh edirlər: kişini altına basan qadın
Nəinki türk dillərində, hətta latın dilində, hetlərdə, elamlarda və s. işlədilmişdir. Amma türk dillərində daha geniş yayılmış və dədə, ata babası, əm
Əvvəlcə gəncləri hərbi işə, igidliyə öyrədənlərə “sərkərdə (bəy) atası” (atabəy) deyiblər. Sonra bunlar özlərini xan, şah elan edib, xüsusi dövlət yar
Rus dilindəki попечитель (опекун da bu sözdəndir) sözünün türk dillərindəki qarşılığı olub. Ata kökündən və farsca olan -dar şəkilçisindən əmələ gəli
Bu плоскогубцы sözünün el arasında işlədilən qarşılığıdır. Forma oxşarlığı əsas götürülüb. (Bəşir Əhmədov
Baba atadan daha təcrübəli, daha ulu hesab olunur. Bəs nə üçün hikmətli kəlamlara “babalar sözü” yox, “atalar sözü” deyirik? Səbəbi odur ki, ata və ba
Maks Fasmer bunun türk sözü olmasına qarşı üsyan edir, (tümən yəni 10.000) və ata (yəni başçı) sözlərindən törəməsini (10000 nəfərlik ordunun başçısı
Fars mənşəlidir. “Od” deməkdir. Adam adı kimi də işlədilir.Atəşə tutmaq, buradakı tutmaq sözü tuş etmək kəlməsinin dəyişilmiş formasıdır
Farscadır, hərfi mənası “od evi” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
“Qatıqdan düzəldilən ayran” deməkdir. Atmaq feili ilə qohumdur: maye qabın divarlarına atılır, toxunur və qatığı özü ilə qarışdırır